Равдыст Арцыд ныллаууыд уалдзаг

Фæсурокты куысты хуыз

равдыст

«Æрцыд ныллæууыд уалдзæг»

Ахуыргæнæг Тахъазты Л.В.

Дзæуджыхъæу. 27-æм скъола.

Равдысты нысан:

1. Скъоладзауты бæлвырддæр базонгæ кæнын ирон фысджыты æмдзæвгæтимæ уалдзæджы тыххæй.

2. Скъоладзауты, сатирикон равдысты руаджы, бæстондæр æфтауын мадæлон æвзагыл.

Равдысты фæлгонц:

Ирон фысджыты æмдзæвгæтæ (Цæрукъаты В., Хетæгкаты Къ., Нигер, Плиты Х...), ирон фæндыр, ирон кафджытæ.

Архайджытæ: 3-аг къласы ахуыргæнинæгтæ.

I. Ахуыргæнæджы разныхас.

Рагуалдзæг... Цы ма уа уымæй цымыдисагдæр! Æнæвдæлон хур бирæ раздæр скæсы, ныррухс дын кæны дæ уат, бон зытæ фæдаргъдæр, æхсæв бæрæг фæцыбырдæр.

Æмæ цас надзинæдтæ æрхæссы йемæ, уый та! Хуссæртæ стæфсынц, мит атайы.

Æмæ куыд диссаг у, кæрдæджы цъæх судзин йæ был куы сдары, бæласы къуыбыр куы атъæпп ласы, цъиутæ куы ныззарынц сæ цины зарæг, фыццаг дидинджытæй бæстæ куы сфидауы, уæд!

Абон мах фæнды сымахæн равдисын, куыд зонæм æмдзæвгæтæ кæсын, куыд хъазæм сценæйы.

II. Равдыст.

Хъуысы фæндыры цагъд. Лæппу æмæ чызг кафынц уæздан кафт "Хонгæ".

1-аг ахуырдзау.

Тæргæйтты мæй у уалдзæджы фыццаг мæй. Ирон адæм дзы сæ ком кæй бастой, уымæ гæсгæ йæ хуыдтой комбæттæны мæй. Хуыдтой ма йæ комдарæны кæнæ мархойы мæй дæр.

Тæргæйтты мæй, зæгътæ, афтæ йыл хуыздæр фидауы. Уымæн, æмæ мартъийы бон цалдæр хатты йæ хуыз аивы - куы рауары мит, куы ракæсы хур, куы æрбаталынг вæййы, куы радымы. Тæргайгæнагау вæййынц йæ митæ æмæ йыл уымæ гæсгæ ном дæр раст сæвæрдтой: тæргæйтты мæй.

Уалдзæг æрцыди, æрбакаст

Дзагцæстæй рудзгуытæм хур.

Зымæг фæлидзæг... Фæндараст.

Рухс уалдзæг, тынгдæр æй сур.

2-аг ахуырдзау. Рагуалдзæг.

Рагуалдзæг райгæ æрцыди,

Ногæй та сулæфыд зæхх.

Малусæг фæзты фæзынди,

Кæрдæгæй къуылдым фæцъæх.

Хур нæм йæ тынтæ нывæнды,

Цъитийæн батæфст йæ фарс.

Аууон бадын кæй фæнды!

Рахызт йæ лæгæтæй арс.

Цæгæтты арф миттæ тайынц,

Райдыдтой дæттæ сæр - сæр.

Бæлæстæй маргътæ ныззарынц,

Арв та ныннæрыд кæмдæр.

3-аг ахуырдзау. Чи дæ?

Хур арæхдæр тавы,

Ысулæфыд зæхх,

Сæгъ хъæмпæй нæ давы,-

Нæ хуссæртæ - цъæх.

Фæмил вæййынц хæхтæ

Фæбур вæййы дон.

Æртæхынц нæм мæргътæ,

Фæтынг вæййы бон.

Фæзыны гæлæбу...

Зынг фесты зæрдæ.

Гъе - мардзæ нæ лæппу!

Цы фæдæ, кæм дæ?!

4-аг ахуырдзау. Уалдзæг.

Мит тайы, их сайы,

Фæхъулон ис зæхх:

Йæ цæгат фæзайнад,

Йæ хуссар фæцъæх.

Йæ фæдыл нæ хъæдыл

Фæхæцыд сыфтæр;

Нæ хуымтæ - кæндытæ,

Нæ ласæн - цъыфдæр.

Цырд лæппу гæлæбу

Æрцахста... Зæгъ ын:

Нæ уалдзæг - дæ уазæг,

Ныууадз æй цæрын!

5-аг ахуырдзау. Æрцыд, ныллæуыд уалдзæг.

Æрцыд, ныллæуыд уалдзæг,

Æрцыд, ныллæуыд май.

Æрцыд нæ уарзон уалдзæг,

Ныллæуыд диссаг май.

Фыдуаг рæстæг фæфæстæ,

Фыдуаг зымæг фæци.

Нæ къуылдымтæ, нæ фæзтæ

Ысфæлыстой сæхи.

Рæвдауы хур, æрттивгæ...

Йæ рухс тын у фæлмæн.

Фæйлауы уддзæф зилгæ,

Нæуæг сыфтæрты 'хсæн.

Ныззарыд цъиу йæ зарæг,

Фыр цинæй зары уый.

Тæхудиаг, нæ уалдзæг!

Дæуæй хуыздæр кæм и?!

/I-аг куплет/

6-аг ахуырдзау. Уалдзæгмæ балцы.

Мит нæ фæзты нал и,

Фæндаг дæр фæсæу.

Хъæугæроны малы

Бабыз фестад нау.

Æз æрцахстон армæй

Рог дымгæйы барц...

Уалдзæджы хæзнатæм

Акæнон мæ балц!

1-аг ахуырдзау.

Куыд æй зонæм, афтæ уалдзæджы райдайынц быдырты æмæ цæхæрадæтты куыстытæ.

7-аг ахуырдзау. Фæллой.

Цæй æмæ куыстафон

Ма кæнон æнцой.

Царды тынтæ уафон

Царды тын - фæллой.

Уалдзæг миттæ тайгæ,

Даргъ куы кæна бон,

Хъуамæ уæд æз райгæ

Исты куыст кæнон!

Ахæм царды райсынц

Адæм, зæхх - сæ рад.

Ахæм афон кусæг

Нал фæбады 'нцад...

Карк, æндæрæй - мæргътæ

Цоты кой кæнынц.

Хъомтæ, фыстæ, сæгътæ,

Фос нын ног дæттынц.

Булкъ, хъæдындз, цæхæра

Раттынц адджын ад.

Райгæ сæ фæхæра

Бакусæг... Фæллад...

Се 'ппæт дæр æнцагæ

Нал фæкæнынц, зон-

Афтæ кусгæ, райгæ

Хъуамæ æз кæнон!

2-аг ахуырдзау.

Тæргæйтты мæйы æстæм бон, куыд æй зонæм афтæ, у Æппæт дунейы сылгоймæгты бæрæгбон. Уыцы бон арфæ ракæнæм нæ мадæлтæн, нæ нанатæн, нæ хотæн, нæ ахуыргæнæгæн, нæ къласы чызджытæн.

8-аг ахуырдзау. Мæ нана.

Нæу мæнæн мæ бон зæгъын,

Цас уарзын нанайы,

Фыны дæр йæ фæлмæн худт

Цæстытыл фæуайы.

Зымæгмæ мын бавары

Чырыны фæткъуытæ,

Хъулон хъæдуртæй мæнæн

Саразы фæрдгуытæ.

9-аг ахуырдзау. Æцæг аргъау.

Нана мын - иу аргъау

Мæ хуыссæнмæ кодта:

"Дæсны лæг йæхицæн

Цъæх базыртæ скодта.

Цъæх айнæджы цъупмæ

Ысхызти æдæрсгæ.

Гъе уырдыгæй атахт

Хох - кæмттыл фæлгæсгæ..."

Нана нын кæсын дæр,

Фыссын дæр нæ зыдта.

Мæ къухыл хæцгæ мæ

Уый скъоламæ схуыдта...

Мæ кæстæрты авдæн

Нана ныр фæузы.

Фæкæсын газеты-

Нана мæм фæхъусы.

Фæзæгъын: "Æцæгмæ

Куы раздæхст дæ аргъау,

Йæ алыварс Зæххæн

Æрзылдыстæм маргъау.

Уæлæрвытæм тæхæн нау-

Сырхбазыр ракетæ.

Куыд арæзт у дуне,-

Нæхи цæстæй федтам.

Нæ тæрсæм æрвзæйæ,

Тымыгъæй, дымгæйæ...

Æрæджы фæстæмæ

Æртахтыстæм Мæйæ..."

10-аг ахуырдзау. Мадмæ.

Бирæ фæрæвдыдтай,

О, гыцци, мæн,

Арæх - иу аргъæуттæ

Кодтай мæнæн.

Хъарм иу мæ бамбæрзтай,

Хур мæ хуыдтай.

"Ахуысс мын, айрæзмын!"-

Заргæ дзырдтай.

Буцæй дæ хъæбысы

Схастон мæ рæз.

Ракæс ма, абон дын

Ногдзау дæн æз!

Уарзын мæ чингуытæ,

Уарзын мæ хъæу.

Уарзын фыдыбæстæ.

Уарзын æз дæу.

11-аг ахуырдзау. Мæ мадмæ

Мæ уарзон бæрзыты æрдузы

Фæнды мæн улæфын æдзух,

Ныр дæр ма авдæны фæузы

Мæн уым, мæ ныййарæг, дæ къух!..

Дæ радыгъд сау хъуджы æхсырæй

Мæ уæнгтæ барог вæййынц уым.

Æмæ йæ фынчыты сыр - сырæй

Цыдæр æрбавæййы мæ зын.

Дæ ныссагъд дидинджытæ зонынц

Мæ зæрдæ схъарм кæнын мæнæн;

Дæ лыстæг къахвæндæгтæ хонынц

Нæ хосгæрстмæ æнцадгай мæн.

Най а-зæххыл мæнæн хæсдарæг,

Зæдтæ 'мæ мын хуыцау дæр нæй,

Фæлæ мæ урс дзыкку ныййарæг...

Репкæ.

Раджы-ма, раджы, иу мæгуыр хæдзары, царди æмæ уыди иу лæг Булкъо, æмæ йæ ус Булкъæ. Мæгуыр цард нæ кодтой, фæлæ лæгмæ иуæй-иу хатт хæрын цыди.

дед: -Цыдæр ххормаг дæн, æмæ цы бахæрон уый нæ зонын.

-Булкъæ, Булкъæ!

баб: -Ай дæ сæр дæ быны фæуа, цæуыл та хъæр кæныс, уый ма зæгъ?!

дед: -Ауай, исты хæринаг мын фен!

баб: -А-а, хæринаг йæ æрхъуыди. Уæртæ абондæргъы цы репкæйыл куыстай, уый цу æмæ бахæр! Мæнæ кæнмæ цæрын, мæнæ мæ бон дзы нал у, мæ бон!

дед: -Æмæ уæм уый цы диссаг кæсы, æз репкæйæ фылдæр куы ницы уарзын. Мæ ном дæр Булкъо хуыйны. Цæуон æмæ репкæ ахæрон.

-Мæнæ цæййас репкæ æрзади, ай дæ хуыздæры фæуа! [рахæцы, рахæцы æмæ йын нæ комы]

-Дæ сæр дæ быны фæуа. Иунæгæй ницы бакæндзынæн.

-Булкъæ, Булкъæ! Рацу репкæйыл рахæц.

/бабкæ рауайы æмæ репкæйыл рахац-рахац кæны/

баб: -Ааай цы диссаг у?

дед: -Æмæ афтæ кæд федтай?! Мæнæ кæс. Дедкæ репкæйыл, ды та мæныл.

автор: -Рахæцынц-бахæцынц, рахæцынц-бахæцынц уый та нæ комы.

дед: -Булкъæ, чызг та кæми?

баб: -Мæ йын цы зонын, уæртæ цыдæр кино æрбахаста æмæ йæм кæсы.

дед: -Цавæр кино?

баб: "Титаник" цыдæр йæ схуыдта.

дед: -Ныууадз ма "Титаник"-тæ æмæ бадзур ма йæм.

баб: -Чызг, о чызг!

внуч: -Цы хабар у? Киномæ кæсын дæр мæ куы нæ уадзут, уæд уый цы хабар у?!

баб: -Рауай, мæнæ рахæцæм.

внуч: -Ох, æмæ цæуыл хъæуы хæуын?

баб: -Мæнæ репкæйыл.

автор: -Внучкæ бабкæйыл, бабкæ дедкæйыл, дедкæ репкæйыл. Рахæцынц-бахæцынц, уый та нæкомы.

внуч: -Искæмæ ма бадзурон хъæуы.

баб: -Кæмæ ма дын бадзурон? Мæ куыдзмæ ма дын бадзурон?

дед: -'Мæ уæм уый цы диссаг кæсы, куыдз дæр истæуыл рахæццæн.

-Жучкæ, Жучкæ, кæм дæ?

куыдз: -Гав-гав, чи мæм дзырдта?

дед: -Рацу, мæнæ репкæйыл рахæц.

автор: -Жучкæ внучкæйыл, внучкæ бабкæйыл, бабкæ дедкæйыл, дедкæ репкæйыл. Рахæцынц-бахæцынц, уыц та нæ комы.

куыдз: -Ныртæккæ мæ падружкæмæ бадзурдзынæн.

дед: -Цæвæр падружкæмæ?

куыдз: -Гæдымæ.

баб: -Цæвæр гæдымæ?

куыдз: -Мæ-анямæ.

-Маня, Маня, Маня, Маня.

гæды: -Мя-ау. Цы та кæныс мæ урс уæрыкк. Мæ зæрдæ та мын куы ахъыдзы-хъыдзы кодтай.

куыдз: -Рауай, мæнæ репкæйыл рахæцын хъæуы.

гæды: -Мяу, фæцæуын.

автор: -Гæды Жучкæйыл, Жучкæ внучкæйыл, внучкæ бабкæйыл, бабкæ дедкæйыл, дедкæ репкæйыл. Рахæцынц-бахæцынц, уый та нæ комы.

баб: -Ацы лæгæй мæ бон нал у. Алы хатт дæр цыдæр проблемæтæ хъуыды кæны, стæй та вся семья страдает.

мыст: -Салам фæссивæд! Куыд стут, цы стут?

дед: -Мæнæ нæм иу куыст ис æмæ йыл архайæм.

мыст: -Ама, цавæр куыстаг уæм ис? /хæстæг бацæуы репкæмæ æмæ йæм 'ркæсы/

-О-о, мæнæ цæййас булкъ æрзайын кодтой. Хъусут-ма, æз "Сельхоз"-ы ахуыр кодтон æмæ уæм æз фæкæсдзынæн.

-Мæнмæ хъусут.

Дедкæ репкæйыл хац, бабкæ ды та дедкæйыл. Чызг, о-о, йæ гыццыл нистæ йын ахæрой, бабкæйыл.

Дæуæн та дæ ном цы хуыйны?

куыдз: -Жучкæ.

мыст: -Е-е, куыдзы лæппын, цæртæ уæдæ внучкæйыл хæц.

-А-а, дыдæр та ам дæ?

гæды: -Уæ-æдæ.

мыст: -Куыдзыл хæц уæртæ.

Фидар хæцут?

иуылдæр иумæ: -О-о.

мыст: Рахæцут. Федтат, ирон адæм сæ кæрæдзиуыл æнгом баст куы уой, уæд цард дæр размæ хуыздæр цæуы.

Равдысты кæрон чызг æмæ лæппу кафынц "Кæсгон" кафт.

III. Кæронбæттæн.

Адæймаг - æрдзы хъæбул. Йæ зондджындæр хъæбул. Æмæ хъуамæ зонæм не сфæлдисæг æрдз, зонæм æй æмæ йыл аудæм. Уый уын стыр ахъаз уыдзæн уæ ахуырады дæр, уæ дарддæры царды дæр.