Поурочный план по предмету черчение

Раздел Изобразительное искусство и Мировая художественная культура (ИЗО и МХК)
Класс -
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:




2-сынып

Бейнелеу өнері

Алматы

«Атамұра»

2009 жыл

34 сағат

Сабақ жоспарлары



Сабақ: №1

Сабақтың тақырыбы:

Күз ғажайыптары.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Пән бойынша білім-білік дағдыларын

қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Күзгі көріністердің алуан түске еніп, құлпырған

әсемдігін көріп, бақылап, қағаз бетіне түсіре алуға

үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: Плакаттар, түрлі-түсті қарындаштар, ақ қағаз, күзгі көрініс шығармалары, суретшілер шығармалары, фотосуреттер, балалар шығармалары,қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Міне, шебер суретші тәрізді табиғатты алуан түрлі түске бояп, күз де келіп жетті. Оқушыларға сұрақ қоямын:

- Пейзаж деген не, есіңе түсір.

  • Суретші В. Поленовтың мына күзгі пейзажы сені қандай күйге бөледі?

  • Күз бояулары жайлы айтып бер.

  • Күзде ағаш жапырақтары, шөптер, аспан түстері қалай өзгереді?

Ағаштағы жапырақтар қызыл, жасыл, сары шамдардай жарқырайды. Ал жерге төгілген жапырақтар түрлі түсті кілем төсегендей құлпырып тұрады. Сол кілемнің алуан түстеріне назар аударып, өзіңе ұнаған жапырақтарды қолыңа ал да, оларды салыстыр.

Сен жапырақтардың бір-біріне ұқсамайтынын аңғарған боларсың. Олардың пішініне қарап ол қай ағаштың жапырағы екенін анықтауға болады.

Мысалы, талшын жапырағы жеті жапырақшадан тұрады. Олардың барлығы сағақ басындағы бір нүктеден тарайды және ортаңғы жапырақша бәрінен үлкен болады. Ал қарағайдың жапырағы көптеген ұсақ жапырақшалардан құралады. Олар ортаңғы сызықтың екі жағына бойлай орналасады.

Поурочный план по предмету черчение

Пейзаж деген не, есіңе түсір. Күз бояулары жайлы айтып бер. Күзде ағаш жапырақтары, шөптер, аспан түстері қалай өзгереді?

Поурочный план по предмету черчение

Сен жапырақтардын бір-біріне ұқсамайтынын аңғарған боларсың. Олардың пішініне қарап ол қай ағаштың жапырагы екенін анықтауға болады. Мысалы, талшын жапырағы жеті жапырақшадан тұрады. Олардың барлығы сағақ басындағы бір нүктеден тарайды және ортаңғы жапырақша бәрінен үлкен болады. Ал қарағанның жапырағы көптеген ұсақ жапырақшалардан құралады. Олар ортаңғы сызықтың екі жағына бойлай орналасады.


Үйге тапсырма беру: Күзгі көріністерді бейнелеу.


Сабақ: №2

Сабақтың тақырыбы:

Жапырақты бейнелеу.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Жапырақтардағы алуан түстер мен реңктерді, бояқтарды

бір-бірімен қосу арқылы бейнелей білуге дағдыландыру.

ә) Дамытушылық: Күзгі көріністердің алуан түске еніп, құлпырған

жапырақтардың әсемдігін көріп, бақылап, қағаз бетіне

түсіре алуға үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: Күзгі жапырақтар, суретшілер шығармалары, фотосуреттер, балалар шығармалары, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Барлық жапырақтар пішіні, түсі және көлемі жағынан алғанда әр түрлі. Дегенмен олардың ішкі құрылысында ортақ нышандар бар. Олар - жүйеленген талшықты жапырақша және оның сағағы. Ортаңғы талшық жапырақты тең екі бөлікке бөледі. Сол ортаңғы талшықтан екі жаққа ұсақ талшықшалар тарайды.

Осы негізгі сызықшалардың көмегімен жапырақтың суретін оңай салуға болады.

Поурочный план по предмету черчениеСонымен қатар жапырақ суретін оның сыртқы жиек арқылы да салуға болады. Жапырақтың сыртқы жиегін бейнелеп, сызық жүргіз. Жүргізген сызығың әдемі және жапыраққа ұқсайтындай болуын қадағала.

Сен жапырақтармен танысып, олардың қандай ағаштардан түскенін анықтадың. Оларды бейнелеудің негізгі тәсілдерімен таныстың. Осымен жапырақтармен танысуды аяқтауға да болады...

Егер сен жақсы суретші болғың келсе, онда өзіңнің бар өнеріңді, шабытың мен шеберлігіңді көрсет.

Әр түрлі материалдармен жапырақты қалай бейнелеуге болады. Жай ғана түрлі түсті қарындаштармен де жапырақтың суретін салуға болады. Ол үшін әр түрлі штрих сызықтарды қолданасың. Бұны бірінші сыныпта оқып-үйренген болатынсың. Тек жасқанбай кіріс, ол сенің қолыңнан келеді!

Поурочный план по предмету черчениеЖапырақтың суретін түрлі түсті акварель қарындаштармен де салуға болады. Негіз ретінде кез келген қоңырқай немесе қара түсті қағазды пайдалан.

Әшекейлеу (декорация) туралы білетініңді есіңе түсір, қара түске салған кезде түрлі әшекейлеу тәсілдерін қолдансаң, суретің әсерлі болады. Өткен жылы нені әшекейлегеніңді есіңе түсір.

Поурочный план по предмету черчениеТушь, қаламұш, фломастер сияқты графикалық құралдарды пайдаланып, жапырақты ақ-қара түспен бейнелеуге болады. Ал егер әшекейлеуді қолдансаң, суретің әсерлі болып шығады.

Жапырақтың суретін салмай-ақ, оның әдемі көшірмесін алуға болады. Ол үшін жапырақтың астыңғы жағына түсті гуашь жағып, оны абайлап қағаз бетіне жапсыр да, үстінен ақырын бастыр. Сонда өте әдемі көшірме алынады. Содан кейін сыртқы жиек сызығын сызып, басқа бөліктерін толықтыруға болады.

Жапырақ бейнесіне ұқсаған түрлі түсті акварель дақтарынан көшірме алып әсерлі монотипия жасауға болады.

Ол үшін палитрада қажетті түстер гаммасын даярла. Әйнек немесе қағаз бетіне қылқаламмен түрлі түсті бояу дақтарын жақ. Дақтар жайылған кезде оның бетіне ақ қағаз парағын жапсыр. Бұдан алынған көркем көшірмелерді қосымша сызықтармен сәл ғана толықтыр, сонда жапырақтың тағы бір ерекше түрі пайда болады.

Жапырақты аппликация тәсілінде де бейнелеуге болады. Ол үшін саған түрлі түсті қағаз немесе ескі түрлі түсті журналдар қажет.

Апаңнан ескі шілтер немесе перденің қиындысын сұрап ал. Олардан қиып алып жасаған жапырақтарды бір түсті матаға жапсырғанда өте әдемі әрі нәзік болып көрінеді. Күзгі жапырақтардан бүтін біркомпозиция жасауға болады. Ол үшін кез келген өзіңе ұнаған тәсілді таңда.

Үйге тапсырма бер: «Төгілген күзгі жапырақтар» тақырыбына сурет салу.


Сабақ: №3

Сабақтың тақырыбы:

Бейнелеу өнерінің түрлері. Кескіндеме.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің түрлерінің бірі кескіндеме жайлы

қысқаша мағлұмат беру.

ә) Дамытушылық: Жеке тұлғаны дамыту, талдау, салыстыра білу

қабілеттерін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Шығарманың бейнелеу өнерінің қай түріне жататындығын дұрыс анықтау үшін, осы шығармадағы басты әсерлегіш құрал не екендігін анықтап алу қажет. Оқушыларға бейнелеу өнерінің түрлерінің бірі кескіндеме жайлы түсіндіремін.

Кескіндеме.

Кескіндеме - бұл бейнелеу өнерінің түрі. Кескіндеме туындылары бояулармен салынды. Мұндағы басты әсерлегіш құрал түс болып табылады. Кескіндеменің тағы бір атауы - сұңғат.

Суретші-сұңғатшы жұмысында қолданылатын бояулар. Сұңғат шығармалары әр алуан бояулармен орындалады. Сұңғатшы көбінесе акварель, майлы бояу, гуашь және акрил бояуларымен жұмыс істейді.

Суретші акварельмен суре салған кезде оның шығармалары мөлдір, кең тынысты болып шығады.

Гуашь та акварель тәрізді сумен ерітіледі. Гуашьтың акварельден айырмашылығы, ол қою түсті бояу. Гуашьпен орындалған жұмыстардың бояуы қалың әрі масатыдай құлпырған әсер береді. Гуашь және акварель бояуымен жұмыс істегенді өздерің сияқты кішкентай суретшілер жақсы көреді.

Суретшілер картиналарды көбінесе майлы бояумен салады. Майлы бояудың гуашь пен акварельден бір айырмашылығы сумен емес арнайы еріткіштермен ерітіледі. Майлы бояуды кенепке жаққан кезде тығыз әрі қалың дақ қалдырады.

Суретшілердің туындыларынан бұл дақтардың ізін байқап, адамдарды, табиғатты бейнелеген кезде дақтарды қалай түсіргенін көре аласың.

Майлы бояулар XV ғасырда нидерландық ағайынды суретшілер Ван Эйктер жетілдіре бастаған кезден кеңінен тарай бастады. Олар құрғақ түрлі түсті ұнтақтарды әр түрлі өсімдік майларымен араластыра отырып, ең дұрысы ұнтақтарды жаңғақ немесе зығыр майымен араластыру деп тапты. Сонда бояулар берік болады және кепкен соң үгітіліп, түсіп қалмайды.

Ал пастель, құрғақ түрлі түсті борлар сол осал құрал түрінде қалды. Олармен салынған жұмыстардың түстері әдемі болады. Пастелььді көбелектің қанатымен салыстырады. Онымен орындалған жұмыстар өте нәзік келеді, сондықтан да оларға аса ұқыпты болу қажет.

Сонымен қатар майлы пастель пайда болды. Оның түсі айшықты және онымен жұмыс істеу жеңіл. Ол құрғақ пастель тәрізді үгітілмейді. Сондықтан да балалар өз суреттерін осы пастельмен салғанды ұнатады.

Ал ең алғашқы берік бояу - ол жұмыртқа темперасы. Мұнда бояу ұнтағы жұмыртқаның сары уызымен араластыр ыл ады.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение

Темпера бояулары сумен ерітіледі. Кепкеннен кейін олар өте берік болады. Ол акварель мен гуашь бояулары сияқты сумен шайылмайды. Темпера майлы бояудан да берік. Бұл бояу қанша уақыт өтсе де өңін бермейді, не жиырылып, жарылмайды.

Поурочный план по предмету черчение

Д. Әлжанов. Жаңа Арқа тынысы А. Ғалымбаева. Егіздер

Поурочный план по предмету черчение


А. Ғалымбаева. Күлжан

Үйге тапсырма беру: Жарық пен көлеңке реңдерін ажырата отырып кескіндемелік сурет сал.

Сабақ: №4

Сабақтың тақырыбы:

Мүсін. Графика. Сәндік-қолданбалы өнер.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің түрлерімен оқушыларды жүйелі

түрде таныстыру.

ә) Дамытушылық: Жеке тұлғаны дамыту, талдау, салыстыра білу

қабілеттерін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

БПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеейнелеу өнерінің келесі түрі - графика. Шығармалар тек бояулармен ғана орындалмайды. Олар қарындаш, тушь, қаламұш және басқа да графика құралдарымен бейнеленуі мүмкін. Егер шығармадағы басты әсерлегіш құрал сызық, штрих, дақ болып келсе, онда бұл - графика.

Ұлы итальяндық шебер Леонардо да Винчи өз портретін осылай салған. Көріп тұрғаныңдай ол түрлі түсті емес. Алайда нақты сызықтар мен штрих бет әлпетін жанды, әсерлі етіп тұр.

Мұнда суретші тек екі түсті штрихты пайдалана отырып қазақтың батыры, ақын-жыршысы Махамбеттің айбынды келбетін бейнелеп көрсеткен.

ГПоурочный план по предмету черчениерафика туындылары тек ақ-қара түсті болып қана қоймай, түрлі түсті де болады. Бірақ түс графика шығармаларында маңызды емес. Мұндағы басты әсерлегіштер - сызық, және штрих.

Тіпті «түсті графика» деген түсінік те бар. Түсті графиканы сен әрдайым өзіңнің сүйікті кітаптарыңды ашып, ондағы суреттерді тамашалаған кезде көресің. Ал олардың дұрыс атауы - иллюстрация.

Д. Митрохин. Натюрморт

ГПоурочный план по предмету черчениерафика туындылары көшіру арқылы да орындалады. Мұнда сурет белгілі бір материалда ойылып жасалынады да, оның бетіне бояу жағылып арнаулы станокта басып шығарылады. Мұндай жүмыстар гравюра деп аталады.

Мүсін бейнелеу өнерінің
түрі. Мүсіндегі басты
әсерлегіш құралдар пішін
мен көлем. Мүсін туындыла-
рын жан-жағынан қарап,
зерттеуге болады. Сондықтан
мүсінді бейнелеу өнерінің үш
өлшемді түрі деп атайды.

Мүсін туындыларын сен
тек мұражайлардан ғана
емес, сонымен қатар қала
көшелерін аралаған кезде де
көре аласың. Олар бақтар
мен алаңдарға көрік беріп
тұр. Қазақстандағы ең әйгілі
мүсіндерді білесің бе? Олар
Алматыдағы Абай, Шоқан,
Абылай хан ескерткіштері
және т.б. Осылардың ал-
ғашқы екеуін әйгілі мүсін-
ші Хакімжан Наурызбаев
сомдаған. Жолың түсіп Ал-

маты-ІІ вокзалына бара қалсаң, сәйгүлік тұлпар-
ға мінген қазақ ханы Абылайдың асқақ ескерткі-
шін көруіңе болады.

Поурочный план по предмету черчение

Ұлы итальяндық суретші әрі мүсінші Микеланджело Буонарроти мүсіннің асқан шебері болған. Оның «Давид» мүсінінде алып жауызбен айқасуға дайын тұрған сымбатты, ержүрек жас жігіт бейнеленген.

БПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеаяғы заманнан бері адамдар өз тұрмысына қажетті заттар: ыдыстар мен жиһаздар, еңбек құралдары. кару-жарақтар жасады, кілем тоқып, киім тікті. Әр адамның бойында суретшілік қасиет табылады. Сол қасиет адамға тек пайдалы әрі берік заттар жасап қана қоймай, олар әдемі, тартымды етіп жасауға ұмтылдырады. (бұйымдарды кестелеп, қашап, өрнектеп әшекелейді. Ертедегі адамдар желден, аптап ыстық пен суықтан қорғану үшін теріні құрастырып, жөрмеп қана қоймай, оны суреттермен, өрнектермен сәндеген.

Казақ халқының сәндік-қолданбалы бұйымдары бай ою-өрнектерімен, құлпырған айшықты бояу түстерімен белгілі. Қарашы, суретшінің сиқырлы қолдары мына қару-жарақты, домбыраны қалай тартымды етіп өрнектеп әшекейлеген.

Үйге тапсырма беру: Бейнелеу өнерінің түрлерінің туындыларын зерттеу.

Сабақ: №5

Сабақтың тақырыбы:

Бейнелеу өнерінің жанрлары. Пейзаж.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің жанрларымен оқушыларды жүйелі

түрде таныстыру.

ә) Дамытушылық: Қоршаған ортаны қорғау, өсімдіктер дүниесі мен табиғат

сұлулығын сезіну, табиғат әсемдігін тамашалау, бейнелеу.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчение

Бейнелеу өнеріндегі пейзаж, портрет, натюрморт атауларымен таныстық. Міне, осыларға ортақ атау ол - жанр. Шығарманың жанрын анықтау үшін «Суретші өз шығармасында нені бейнеледі?» деген сүраққа жауап беру керек. Егер картинада табиғат бейнеленсе, бейнелеу өнерінің бұл жанры ПЕЙЗАЖ деп аталады. Пейзаж бейнелеу өнерінің әр түрінде кездеседі.
Ол графика, кескіндеме, мүсін түрінде де бола алады. Оны бояумен, қарындашпен, аппликация, тәсілімен, тіпті жапсырып салуға болады.

Табиғат құрылымы бір-бірімен өзара тығыз байланыста болады.

Әрбір адам табиғатпен етене жақын байланыста екенін ұғынуға міндетті, сондай-ақ біздің әрқайсымыз өз іс-әрекеттерімізге әрдайым жауаптымыз. Сондықтан біз туған табиғатымызды жақсырақ танып-білу, сүю үшін, оның сенімді қорғаушысы болуымыз керек. Ол - біздің, жалпы адамзат баласының тікелей міндеті.

Жас ұрпақтарға:

  • Планетамыздың иесі - сендер.

- Сендер сол Жер-Ананың шапағаты мол ғажайып қалпын сақтап қалу үшін, онда алуан түрлі аң мен құстың тіршілік етуі үшін, өздеріңнің және ұрпақтарыңның шат-шадыман, жақсы өмір сүруі үшін күресулерің керек. Бір сөзбен айтқанда, табиғат-Ананы аялап, көздің қарашығындай қорғауларың керек, - деп, насихаттаймын.

Ал, енді плэнэр дегеніміз не екендігіне тоқталайық. «Плэнэр» деген сөз француз тілінен алынған. Қазақша «ашық ауа» мағынасында. Толығырақ айтқанда, табиғатқа шығып құбылыстарды түсті бояу мүмкіндіктері арқылы тікелей жазу, бейнелеу дегенді білдіреді.

Табиғаттың барша сұлулығын алдыңа жайып салатын суретшіні пейзажист суретші деп атайды.

Пейзаж өзінің пайда болу тарихында бірден дербес жанр болып кете алмады. Тек 16 -17 ғасырларда ғана дербес жанрға айналды. Ол кезде голланд суретшілері салған пейзаждар ерекше даңққа бөленген.

19 ғасырда да тамаша пейзаж туындылары дүниеге келді. Орыс суретшілері А. К. Саврасов, И. И. Шишкин, И. И. Левитан, А. И. Куинджи шығармаларында бейнеленген табиғат көріністері неткен сұлу, неткен мәнді десеңші.

Табиғатты бейнелеу Қазақстан суретшілері Ә. Қастеев, Ә. Исмайлов, Қ. Қожықов, А. М. Черкасский, Қ. Телжанов, С. Мәмбеев шығармашылығында да үлкен орын алады.

Туған табиғатты бейнелей отырып суретшілер оның сұлулығы мен поэзиясын түсіне білуге, ғажайып өлкемізді бұрынғыдан да терең сүйе білуге баулиды.

Поурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Өзіміздің туған табиғатымызды жақсырақ танып білуге, сүюге және оның сенімді қорғаушысы болуға арнап, еркін тақырыпта сурет салу.

Сабақ: №6

Сабақтың тақырыбы:

Портрет.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің жанрларымен оқушыларды жүйелі

түрде таныстыру.

ә) Дамытушылық: Адам тұлғасын бейнелеудегі әдіс-тәсілдерді

меңгерту.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Егер суретте адам бейнеленсе, ол жанр ПОРТРЕТ деп аталады.

ҚПоурочный план по предмету черчение

азақтың белгілі суретшісі Ү. Әжиев көптеген тамаша портреттердің авторы. Соның бірі - өздерің тамашалап отырған «Қазақ мадоннасы» туындысы. Туындыда суретші сәбиін алдына алып отырған ой үстіндегі әдемі ана бейнесін ашық бояу түстерімен бере білген. Суретші тындылары бояуларының таза қанықтылығымен ерекшеленеді.

Поурочный план по предмету черчение

Әлемдегі ең танымал әрі таңғажайып туынды «Жоконда» портреті. Оны салған итальяндық суретші Леонардо да Винчи. Жоконданы» Париждегі әйгілі Лувр музейінен тамашалауға болады.


Оқушыларға көрнекіліктерді көрсете отырып, адам денесінің әрбір жеке бөліктеріне - бас, аяқ-қолға тоқталып, олардың атқаратын қызметін де айтып өтемін. Сондай-ақ адамның бет-әлпетін бейнелеуге толық тоқталамын. Тақтаға бір оқушыны шығарып, адамныңбет-әлпетін, бастың төмен, жоғары, оңға, солға қарай бұрылуын, көрсету де пайдалы.

Адам бейнесін бейнелеу үшін көптеген жаттығулар, қарындаш арқылы сызу көп көмегін тигізеді. Адам тұлғасын портреттік бейнесін тақтаға сызып көрсетемін. Оқушылар оны қағаз бетінде орындайды. Содан кейін басты сопақтау етіп, домалақ пішінде, қарындашты қатты баспай сызып шығады. Қолдың ұзындығы да шамамен сызықтар арқылы белгіленеді. Содан кейін штрих сызықтардың көмегімен адам тұлғасының бейнесі айқындалады. Айқындау штрих сызықтарды әр түрлі бағыттарда пайдалану арқылы іске асырылады.

Сабақ барысында суретшілер орындаған көркем шығармаларды пайдаланып, оқушыларға бағыт беріп отырамын.

Адам тұлғасының портретін бейнелеу қарындаш, акварель, гуашь бояуы арқылы орындалады. Өткен сыныптағы гризайль, яғни бір түсті бояумен орындау тәсілі адам тұлғасының портретін бейнелеуде өте қолайлы тәсіл болып есептеледі. Сурет салу кезінде оқушыларға адам бейнесінің пропорциясын, қозғалыс қалпын дұрыс беруге көңіл аудартамын.

Үйге тапсырма беру: Адам тұлғасының портретін бейнелеу.



Сабақ: №7

Сабақтың тақырыбы:

Натюрморт.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Натюрморт жайлы мағлұматтармен таныс болу.

ә) Дамытушылық: Затқа қарап сурет салуды меңгеру.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Оқушыларға алдымен натюрморт тарихы жайлы түсіндіріп өтемін.

Натюморт - француз сөзі, дәл мағынасы «өлі табиғат» деген ұғымды білдіреді. Натюрморт алғаш рет 17 ғ. басында Голландияда пайда болды. Натюрморт өнердің дербес жанры ретінде 18 ғасырда Батыста кеңінен дамыды. Әр ғасыр натюрморт шеберлерінің өзіндік қолтаңбасы бар. Натюрморт Ж. Б. С. Шарден, П. Сезанн, М. Сарьян, А. Матисс, И. Машков, К. Коровин А. Герасимов, т. б. көркем шығармаларында да натюрморт жанрын жиі кездестіруге болады. Атап айтқанда, А. Ғалымбаева, Г. Ысмайылова, Т. Тоғысбаев. С. Айтбаев, Ш. Сариев, Н. Нұрлыбаев, т. б. еңбектерінен айқын байқай аламыз.

Суретші шығармаларын оқушыларға көрсете отырып, оған талдау жасаймын. Мысалы, заттар мен бұйымдарды бейнелеуге шебер суретші А. Ғалымбаеваның «Дастарқан» шығармасын алайық.

Поурочный план по предмету черчениеСуретшінің бұл еңбегінде қазақтың әсем ою-өрнектері, дастарқан бетіндегі заттар, жылы түс реңктері, орынды композиция арқылы жарасымды орындалғаны көрермен көңілінен шығады.

Шығарманы талдай келіп, сұрақ-жауап арқылы оқушылардың сезу, көру, бақылау, қабылдау сияқты түсінігін бекітемін.

- Балалар, сендер суретші шығармасынан қандай нәрселерді көріп тұрсыңдар?

- Суретші шығармасындағы бояу түстері бір-біріне жақын ба?

Суретші ою-өрнектерді не үшін бейнелеген?

Енді натюрморт құрауға болады. Мысалы, гүл мен құмыра, оқушының оқу құралдары т. б. Натюрмортты бір немесе бірнеше заттар арқылы құрауға болады.

Натюрмортты кезең бойынша саламыз. Тақтаға сызып, оқушыларға натюрморт салудың кезеңдерін көрсетемін.

Натюрморт саламыз. Әр түрлі заттардың, бұйымдардың тобын бейнелегенде, олардың бір-біріне қатысты мөлшерін дұрыс бере білу керек. Ол үшін бүйымдардың жеке-жеке пропорциялық ерекшеліктерін айқындау қажет.

Салынған суреттерді мұқият қарап шықсаңдар (1, 2, 3), бірінші суреттен кастрөл, бақыраш, графинді, екінші суреттен көкөністер мен жемістерді, жасылкөктерді байқайсыңдар. Ал үшінші суретте барлық заттар мен бұйымдар бір жерге топталған. Бұл суреттерден бүйымдар тобының ерекшелігі тек оның пішіні, көлемі, фактурасында ғана емес, сондай-ақ олардың өзара орналасу жағдайына да байланысты екендігін байқаймыз. Сондықтан да суретші сурет салғанда ең алдымен қағазды тік немесе көлденең қалпында пайдалану керектігін шешеді.

Бұл жұмыстар алғашқыда қарындашпен орындалып, біткеннен соң бояу түстерімен реңктерді беріп, бояуды бастаймыз. Сабақ соңында оқушылар жұмысын көремін.

КПоурочный план по предмету черчение

омпозициялық шешімі, түс жарасымдылығы жағынан дұрыс орындалған жұмыстарды сынып көрмесінде талқылаймыз.

Үйге тапсырма беру: Натюрморт тақырыбына сурет салу. Мысалы, екі-үш алма тобына қарап сурет салу.


Сабақ: №8

Сабақтың тақырыбы:

Анималистік жанр.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Анималистік жанр жайлы мағлұматтармен таныс болу.

ә) Дамытушылық: Сабақ оқытудың негізгі үрдісін есте қалдыру,

оқушы санасына терең сіңіру.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Сонымен қатар суретшілер жануарларды жиі бейнелейді. Мұндай суретшілер анималист-суретші деп аталатынын білесің. Ал жануарлар бейнеленетін жанр АНИМАЛИСТІК ЖАНР деп аталады.



Анималистік жанрда көзге түскен дарынды суретшілердің бірі - Иван Ефимов. Ол сомдаған мүсіндер мен графика шығармаларындагы жануарлар бейнелері өте сүйкімді әрі әсерлі. Осындай аңдардың мүсіндері Астана қаласындағы көпірлерге көрік беріп тұр.

Поурочный план по предмету черчение


Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение


Оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Анималистік жанр бейнелеу өнерінің қандай түрлерінде кездеседі?Осы беттегі үш суретті де мұқият қарап шық. Сеніңше «Қаздар» туындысының екі суреттен айырмашылығы неде?

ЖПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеаңашыл суретшілер жануарлардың өзгеше, кездейсоқ кейіптерін іздеп табуда. Р. Сапарәлиева мен Л. Токмаковтың мына туындылары жаңаша жолмен қалай тартымды бейнеленген!

Мына сүйкімді жануарлар жайлы не айта аласың? Олардың мінез-құлқын анықта. Қандай әсерлегіш құралдар көмегімен суретшілер осындай шығармаларға қол жеткізген?

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеЖануарлар көптеген ертегілер мен мультфильмдердің кейіпкерлері болып жүр. Олардың кейіптерін анималист-суретшілерсомдайды. Мына суреттердегі жануарлар қандай мультфильмдердің кейіпкерлері екенін есіңе түсір. Басты кейіпкерлері жануарлар болатын тағы қандай мультфильмдерді білесің?

Үйге тапсырма беру: Үй жануарларын бейнелеп келу.


Сабақ: №9

Сабақтың тақырыбы:

Бейнелеу өнерінің жанрлары туралы өлеңдер.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің жанрлары жайлы мағлұматтармен

таныс болу.

ә) Дамытушылық: Сабақ оқытудың негізгі үрдісін есте қалдыру,

оқушы санасына терең сіңіру.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

А. Кушнердің төмендегі өлеңдерін оқы. Ол бейнелеу өнері жанрларын есіңе сақтауға көмектеседі. Енді сен ешқашан жанрларды шатастырмайтын боларсың.

ӘПоурочный план по предмету черчениерине, саған осы көңілді тақпақтар үлкен көмек көрсетеді.

Картинадан көрсең сен
Қарағайлы тау шыңын,
Немесе бұлақ - тау суын,
Немесе жасыл бақшаны,
Нұрланып түрған аспаны
Немесе көлдің жағасын,
Немесе егіс даласын -
Салынған мұндай суретті
ПЕЙЗАЖ ғой деп қарарсың.

КПоурочный план по предмету черчениеартинадан көрсең сен
Әжеңнің ожау-тостағын,
Атаңның қара торсығын,
Немесе алмұрт, алманы,
Қасында тұрған - шабдалы,
Жүзімді де табарсың,
Қызығып жақын барарсың -
Салынған мұндай суретті
НАТЮРМОРТ деп қарарсың.

КПоурочный план по предмету черчениеартинадан көрсең сен
Егер ақын Абайды,
Немесе ұстаз Ыбырайды,
Немесе өз әкеңді,
Немесе өз шешеңді,
Немесе тұрса нағашың,
Өзі екен деп қаларсың.
Салынған мұндай суретті
ПОРТРЕТ қой деп карарсың.


Енді сен ешқашан жанрларды шатастырмайтын боларсың. Әрине, саған осы көңілді тақпақтар үлкен көмек корсетті.

Суретші қай жанрды жазуды ұмытты?
Осы жанр туралы өлең құрастырып көр.


Поурочный план по предмету черчение








Үйге тапсырма беру: Бейнелеу өнері жанрларының бірін бейнелеу.



Сабақ: №10

Сабақтың тақырыбы:

Өз біліміңді тексер. Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бейнелеу өнерінің жанрлары жайлы мағлұматтармен

таныс болу.

ә) Дамытушылық: Сабақ оқытудың негізгі үрдісін есте қалдыру,

оқушы санасына терең сіңіру.

б) Тәрбиелілік: Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, акварель бояуы, қылқалам және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Сонымен оқушылар сендердің есте сақтау қабілеттеріңді тексеріп көрейік.

БПоурочный план по предмету черчениеалалар орындаған мына жұмыстарға қара. Олар бейнелеу өнерінің қай жанрына жататынын анықта.


Поурочный план по предмету черчение

Бейнелеу өнерінің қандай жанрларын білесің? Дұрыс жауапты таңда.


«Жанр» сөзжұмбағын шешіп көрейік.


  1. Табиғат бейнеленетін жанр.

  2. Жануарлар бейнеленетін жанр.

  3. Қозғалмайтын әр түрлі заттар, жемістер, т.б. бейнеленетін жанр.

Поурочный план по предмету черчение

4) Адам бейнеленетін жанр.

Дұрыс жауапты таңда. Ү. Әжиевтің мына туындысы қалай аталады:

Поурочный план по предмету черчение

а - «Қазақ мадоннасы».
ә - «Ана мен сәби».
б - «Бала ұстаған әйел».





Үйге тапсырма беру:Бейнелеу өнерінің жанрларын қайталау.



Сабақ: №11

Сабақтың тақырыбы:

Композиция. Бейненің пішіммен байланысы.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Композиция жайлы жалпы мағлұмат беру, бірнеше

заттарды қағазға ретпен орналастыруға жаттықтыру.

ә) Дамытушылық: Қағаз бетіне затты үйлестіріп бейнелеуге үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оларды тазалыққа,

ұқыптылыққа үйрету.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: Альбомдар, плакаттар, Қарындаштар, ақ қағаз, суретшілер шығармаларының репродукциясы, дидактикалық көрнекілік құралдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Поурочный план по предмету черчениеСабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеҚағаз парағы - ол сен салатын суретке арналған үй екені белгілі. Бұл үй сенің суретіңе ыңғайлы немесе ыңғайсыз болуы мүмкін. Мына суреттерге қарашы. Ұзын мойын керік вертикаль пішімді парақта өзін жақсы сезінеді. Оны төртбұрыш пішімді параққа сыйғызу үшін мойнын иіп отырғызуға тура келеді.

Горизонталь пішімді параққа керіктің ұзын мойнының бір бөлігі ғана сыяды. Кейде қатар тұрған бірнеше шағын керіктің суретін салуға тура келеді. Горизонталь пішімде осы шешім дұрыс болады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение Есіңде болсын, сурет салуға кіріспес бұрын, оның композициясын ойластыру керек. Лайықты парақ пішімін таңдап алып, онда суретті қалай орналастыру керектігін ойлан суретіңнің әсерлі болып шығуы жалпы осы шешімге байланысты.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение Композицияның әсерлі болуына тек парақ пішімі ғана емес, сонымен қатар дұрыс таңдалған өлшем де ықпал етеді. Кішкентай балықтарды өлшемі кіші параққа сыйғызуға болады. Ал киттің суретін салу үшін үлкенірек парқ қажет болады. Егер суретте бір ғана бейне кескінделсе, мұндай композиция бір бейнелі композиция, ал бірнеше бейне кескінделсе, көп бейнелі композиция деп аталады. Көп бейнелі композиция үшін өлшемі үлкен парақ таңдаған дұрыс. Қарашы, үлкен парақта балықтар өздерін қалай еркін сезінеді.

Суретшілер тарихи шайқастарды немесе адамдар тобын бейнелегенде әрдайым үлкен өлшемді кенепті таңдайды. Бірақ кейбір суретшілер көлемі кішкентай жұмыстар - миниатюралар салғанды ұнатады. Бейнелеу өнерінің мұражайына барған кезде осыған назар аудар.

Осыдан кейін оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

  1. Композиция деген не?

  2. Парақ өлшемі деген не?

  3. Парақ өлшемі қандай болады?

  4. Парақ пішімі деген не?

  5. Пішім түрлері қандай?

Үйге тапсырма беру: Үй жануарларына композициялық суреттер салу.


Сабақ: №12

Сабақтың тақырыбы:

Композициядағы тепе-теңдік. Тепе-теңдіксіз композицияға мысалдар.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Композиция жайлы жалпы мағлұмат беру, бірнеше

заттарды қағазға ретпен орналастыруға жаттықтыру.

ә) Дамытушылық: Қағаз бетіне затты үйлестіріп бейнелеуге үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оларды тазалыққа,

ұқыптылыққа үйрету.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: Альбомдар, плакаттар, Қарындаштар, ақ қағаз, суретшілер шығармаларының репродукциясы, дидактикалық көрнекілік құралдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчение Сурет салатын парақты таразы немесе әткеншекпен салыстыруға болады. Таразының екі басындағы салмақ тең болған жағдайда ол тепе-тең қалпын сақтайды. Осыдан «тепе-теңдік» сөзі келіп шығады. Егер сен суретіңді парақтың бір бөлігіне орналастырып, екінші бөлігін бос қалдырсаң, онда сурет орнықсыз болып көрінеді. Мына әткеншектердегі тепе-теңдікке қара. Дәл осылай сенің суретіңдегі

тепе-теңдік те бұзылуы мүмкін.

Поурочный план по предмету черчение

Бұл суреттердегі тепе-теңдікті қалпына келтіру үшін не істеу керек? Торғай мен
сусиырды қалай тепе-тең қалыпқа келтіреміз? Өз шешіміңді ойлап тап.

Алайда сурет нағыз таразы емес. Кәдімгі таразыда сусиырды тепе-тең қалыпқа келтіру үшін осындай сусиыр немесе соның салмағына тең басқа зат керек. Құсты да өзіндей құс немесе соған тең салмақ теңестіре алады. Суретте кіп-кішкентай құс та ауыр сусиырды тепе-тең қалыпқа түсіре алады екен! Көрдің бе, парақ пішіміне Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеорналасқан әткеншек суреті тепе-тең қалыпта болып көрінеді.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение

Ал әткеншекті алып тастасақ, сурет екі бөлікке бөлініп қалады. Оларды әр түрлі тәсілмен біріктіруге болады. Өз нұсқаңды ойлап тап.

Поурочный план по предмету черчение


Егер сен суретіңді парақтың бір шетіне оңға, солға, жоғары не төмен орналастырсаң, онда тепе-теңдік бұзылады. Бірінші композицияда оң жақ жоғарғы бұрыш, екіншісінде сол жақ жоғарғы бұрыш «басып» тұр. Ал үшіншіде сол жақ төменгі, төртіншіде оң жақ төменгі бұрыш «басып» тұр. Қалай ойлайсың, осы композицияларды тепе-тең қалыпқа келтіру мүмкін бе?

Бір бейнелі композицияны кез келген төртбұрыш, вертикаль, горизонталь пішімге орналастыруға болады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение



Бірақ салынған сурет парақтың ортасында орналасқаны дұрыс. Сол жағдайда сенің суретіңде тепе-теңдік сақталады.

Салған суретіңдегі заттар тепе-тең орналаспады
делік. Мысалы, екінші суреттегідей құмырадағы гүл
шоғы кағаздың жоғарғы бұрышына салыныпты. Немесе бірінші және үшінші суреттегідей төменгі бұрыштарды «басып» тұр. Суретінді жыртуға немесе өшіруге асықпа. Керісінше суретіңді басқа заттармен толықтырып, тепе-теңсіздікті түзетуге болады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



1

Мына композицияларға назар аудар. Суретшінің қалай түзету енгізгенін түсіндір.

Поурочный план по предмету черчениеТепе-теңсіздіктегі барлық композициялар үшін өз нұсқаларыңды ойлап тауып, оны жұмыс дәптеріңде орында. Достарыңмен осындай ойын ұйымдастыруыңа болады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



Суретші үшін парақ бетінің тепе-теңдігін сезіну өте маңызды. Егер сурет тепе-теңсіз қалыпта болса, ол аяқталмаған сурет болып көрінеді. Орыс суретшісі В. Васнецовтың мына картинасының композициясына назар аудара отырып, шығарманы сипаттап бер. Туындыны тепе-тең калыпта деп атауға бола ма? Өз жауабыңды түсіндір.

Поурочный план по предмету черчение


Поурочный план по предмету черчение

Қазақтың белгілі суретшісі А. Дүзелхановтың «Аншылық» атты шығармасына назар аудар. Мұндағы аңшы, бүркіт, құмай тазының қозғалысы сәтті берілген және үшеуі де бір-бірімен тепе-теңдікте орналасқан.

С. Тайновтың мына жұмысының көңіл күйін сипатта. Қандай әсерлегіш құралдар арқылы мұндай көңіл күйге қол жеткізіледі? Мұндағы әйел денесі немен толықтырылып, тепе-теңдік қалыпқа келтірілген?

Поурочный план по предмету черчение



Өз біліміңді тексер.

  1. Композиция деген не?

  2. Сөйлемді аякта: «Егер бірнеше бейне кескінделсе, бұл ...».

  3. БПоурочный план по предмету черчение

    айқампаздығыңды тексер. Біріне-бірі қарама-қарсы тұрған екі суреттің қайсысы дұрыс?

Поурочный план по предмету черчение

4. Еске сақтау кабілетіңді тексер. Дұрыс жауапты таңда. В. ван Гогтың мына туындысы қалай аталады:

а - «Күнбағыстар»

ә - «Күнбағар»

б - «Күн сүйгіш гүлдер»

5. «Композиция» сөзжұмбағы.

Поурочный план по предмету черчение




  1. Бейнелеу өнерінің жанры.

  2. Итальяндық ұлы суретшінің есімі.

  3. Шаршы, вертикаль, горизонталь болады.

  4. Бояуларды езетін тақтайша.

  5. Бөлшектері белгілі бір қашықтықта тұрақты орналасып, қайталанып отыратын симметриялық өрнек.

  6. Суретін салуда қызыл, сары, көк бояу көп қажет болатын мезгіл.

  7. Графиканың әсерлегіш құралы.

  8. Белгілі бір фонға әр түрлі қиындылардан бейнені желімдеу арқылы жасалатын өнер шығармасы.

  9. Суретшілер орындаған көлемі кіші жұмыс.

  10. Әр түрлі заттарды өрнектермен әшекейлеу.

Үйге тапсырма беру: Тепе-теңдіксіз композицияға шығарма орында.

Сабақ: №13

Сабақтың тақырыбы:

Кескіндеме. Жылдың әр мезгіліндегі жылы және суық түстер.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бояу түстері жайлы терең мағлұмат беру, оқушылардың

білімдерін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Түстерді бір-бірінен ажырата білуге жаттықтыру. Сурет

салғанда бояуды дұрыс қолдана білуге үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оқушыларды тазалыққа,

ұқыптылыққа үйрету.

Сабақтың көрнекілігі: Түсті бояулар жайлы көрнекілік құралдар. Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар.

Негізгі бояу түсі:

  • қызыл,

  • көк,

  • сары.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Кескіндемедегі басты құрал - бояу түстері болып табылады.

Живописьті қылқаламмен және бояқтармен орйндайды.

Живопись - шындықты бейнелеуде көрерменге тікелей әсер ететін өнер құралы.

Живопись жанрларының ішіндегі ең маңызды орын алатын көркем шығарма - табиғат жанры. Сабақ мазмұнына байланысты оқушыларға сұрақтар қойып, жауаптар аламын.

  • Сендер қандай суретшілерді білесіңдер?

  • Олардың қандай шығармалары сендерге таныс?

Қазақ халқының алғашқы суретшісі, бейнелеу өнерінің шебері, тума талант Әбілхан Қастеев туралы оқушыларға қысқаша баяндаймын:

- Әбілхан Қастеев 1904 жылы, қарлы қаңтарда қазіргі Алматы облысы, Жаркент өңіріндегі Шежін аулында туған.

Бала жастан жыр-аңыз, дастан, қиссаларға құмар Әбілхан атамызға қазақ халық ауыз әдебиеті өте жақын таныс болады. Ол суретшінің тақырыптық шығармалар жазуына әсер етті.

Ол кісі ертегідей ғажап табиғаттың таңғажайып құбылысын көріп, дыбысын тыңдап, одан көл-көсір әсер алып, тамаша табиғаттың сан түрлі бояуын санап, жан-жануарлар, өсімдіктің, тіпті топырақтың да түр-түсін саралап өсті.

Суретшінің тума таланты одан әрі туындап, осыншама биік дәрежеге жетуіне, әрине, туған табиғаттың әсері мол болды.

«Әуелі табиғат - суретші, біз оған жан бітіріп, сөйлетеміз», - дейтін Әбілхан атамыз.

Ә. Қастеев табиғат көріністеріне салған суреттері - бір-бірінің қайталамас көркімен көзге түсетін шығарма. Жыр болып төгіліп, ән болып шалқып, күй болып күмбірлеп, әркімге айрықша әсер етеді.

Әбілхан Қастеев - қазақ бейнелеу өнерінің жанрлық жағынан жедел де жан-жақты өсіп, өркендеуіне өлшеусіз ұлес қосқан жасампаз қылқалам шебері.

Поурочный план по предмету черчение

Жылдың әр мезгіліне тән өз түстер гаммасы бар. Мына фотосуреттерге қарап, оның әрқайсысында қай жыл мезгілі бейнеленгенін анықта. Әр жыл мезгілінде қандай түстер реңктері басым екендігін айт.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение


Үйге тапсырма беру: Жылы және суық түсте жыл мезгілдерін бейнеле.

Сабақ: №14

Сабақтың тақырыбы:

Табиғаттағы түстер. Бояу түсінің реңктері.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Бояу түстері жайлы терең мағлұмат беру, оқушылардың

білімдерін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Түстерді бір-бірінен ажырата білуге жаттықтыру. Сурет

салғанда бояуды дұрыс қолдана білуге үйрету.

б) Тәрбиелілік: Сурет салдыру арқылы оқушыларды тазалыққа,

ұқыптылыққа үйрету.

Сабақтың көрнекілігі: Түсті бояулар жайлы көрнекілік құралдар. Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар.

Негізгі бояу түсі:

  • қызыл,

  • көк,

  • сары.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Табиғатта жылы және суық түстер ғажайып үйлесім тапқан. Шөлдің сары құмы мен көгілдір аспан және Антарктида мұзы, көлдер мен теңіздердің көк суы және күн батқан сәттегі қызғылт түсті тау шыңдары. Жануарлар мен есімдіктер әлемі де жылы және суық түстерден тұрады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение


Мына суреттерге назар аудар. Оларда бейнеленген денелердің түстері қандай?

Поурочный план по предмету черчение





Поурочный план по предмету черчение - Әрине, жасыл түс, - дейсің. Алайда суреттердегі жасыл түс бірдей ме? Көріп түрғаныңдай, олардың түстері әр түрлі! Әлде бұл басқа түс пе? Жоқ, бұл расында да жасыл түс, ал оның реңктері әр түрлі. Реңк - бұл бір түстің бірнеше түрге түрленуі. Әрбір бояу түсінің көптеген реңктері болады. Бір түстің реңктері бір-біріне ұқсас болады. Дегенмен бір бояу түсі қалайша әр түрлі реңктерге құбылады? Оны түсіну үшін қоспа түстер қалай алынатынын еске түсірейік. Мысалы, жасыл түс қандай түстердің қоспасынан тұрады? Есіңе түсірсең, жасыл түс сары мен көк түстердің қоспасынан алынады.

Палитрада жасыл түс шығару үшін қылқаламға алдымен сары бояуды көбірек, көк бояуды азырақ алып араластырамыз. Содан кейін керісінше, сарыны азырақ, ал көкті көбірек қосамыз. Олардан алынған түстерді салыстырғанда әр түрлі реңктерді көПоурочный план по предмету черчениересің.

Сен түстердің жылы және суық болатынын білесің. Сондай-ақ реңктер де жылы және суық түсті болады. Суретке солдан оңға қарай қарағанда жасыл түс жылы және суық реңктердің қайсысына қарай ұлғаяды? Ал оңнан солға қарай қарағанда ше? Қай реңктерде көк түс басым, ал қайсысында сары бояу көбірек?

Бояу түстері сияқты реңктер де жылы және суық болып бөлінеді. Егер кез келген түстер реңктерінде сары немесе қызыл түс басым болса, олар жылы реңктер болғаны. Ал көк түс басым болса, онда реңктер суыққа жатады. Палитрада жасыл бояуға біртіндеп қызыл бояуды араластыра отырып, жасыл түстің қалай өзгеретПоурочный план по предмету черчениеінін бақыла.

Мұндайда жасыл түс қай бағытта өзгереді?

Фотосуретке назар аудар. Байқадың ба, табиғатта жасыл түстің көптеген реңктері кездеседі екен! Әр түп шөптің, әр жапырақтың түсі қайталанбастай ерекше! Сондықтан сен ағаштың, гүлдің суретін салған кезде осы қағиданы есіңде сақта!

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение




Фотосуреттердің қайсысында жасыл түстің суық, қайсысында жылы реңктері басым екенін анықта. Жаздың жайма шуақ күнінде немесе күздің қоңыр салқын кезінде табиғат аясына шығып, ағаш жапырақтары мен шөптердің реңктерін зер салып, бақыла.

Поурочный план по предмету черчениеКүлгін түс те екі түрлі - қызыл және көк түстерден құралады.


Поурочный план по предмету черчениеКүлгін түске көк түсті көбірек қосқан сайын суық түске қарай өзгереді.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеМына суреттегі гүлдердегі күлгін түстің қайсысы жылы, қайсыбірі суық екенін айт.

Тек қоспа түстерде ғана алуан түрлі реңктер болмайды. Сонымен қатар негізгі түстер: қызыл, сары және көктің де көптеген реңктері кездеседі. Мына түстер шеңберіне қарашы. Оған қарап бір түс екінші түске реңктерін өзгерту арқылы ауысатынын бақылай аласың. Түсаралық реңктердің санын көбейту арқылы түстердің ауысуын аса байқалмайтындай етуге болады.

Поурочный план по предмету черчениеСонымен қатар кез келген түсті басқа түспен араластыруға болады, сөйтіп көптеген реңктер түрлері алынады. Негізгі түстердің де орасан көп реңктері болады. Суретке қара.

Үйге тапсырма беру: Әр түрлі түстерді қолдану арқылы табиғат көрінісін бейнеле.

Сабақ: №15

Сабақтың тақырыбы:

Реңк атаулары. Суретшілердің көркем шығармаларындағы алуан түрлі реңктер.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Реңк атаулары жайлы терең мағлұмат беру,

оқушылардың білімдерін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін, өздігінен білім алып,

ізденімпаздық жүйелілеу қасиеттерін, жұмыс істей алу

дағдыларын дамыту.

б) Тәрбиелілік: Оқушыларды тез ойлауға, ойын жүйелей білуге, ізденуге,

нақтылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Түс реңктерінің өз атаулары бар. Кейбір реңктердің атаулары көкөніс, жеміс-жидектердің атауларымен байланысты болады: шие, шабдалы, таңқурай, шалқан, жаңғак, сәбіз, т.б. Кейбір реңктер гүлдердің атымен аталады. Мына суреттердегі реңктердің түсін ата. Олардың қандай сөздерден шыққанын айт. Гүлдер мен жемістерге байланысты тағы қандай реңктерді атай аласың?

Поурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчение


Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеСонымен қатар реңк атаулары табиғи заттардың, минералдар мен металдардың атымен де аталады: құм, теңіз толқыны, коралл, күміс, алтын, мырыш, кобальт, малахит түстес, т.б. Мына суреттердегі түс реңктерін қалай атауға болады? Қандай түс реңктерінің атауларын білесің, есіңе түсір. Көбірек түс реңктерінің түсін атауға тырыс. Ол атаулардың қайдан шыққанын анықта. Палитрада алуан түрлі күз реңктерін шығаруға тырыс.

Суретші көркем шығарма салған кезде көптеген түстер мен реңктерді қолданады. Сондықтан оның жұмысындағы түстер гаммасы өте бай әрі әсерлі болады. Мына шығармада қай түстің реңктері басым? Қандай реңктер көбірек - жылы ма, әлде суық па? Бірнеше реңктерді ата.

Поурочный план по предмету черчение





Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчениеБалалар, егер сендер Алматыға барсаңдар міндетті түрде Ә. Қастеев атындағы өнер мұражайына барыңдар. Онда суретші Әбілхан Қастеев залы бар. Залда атақты суретшінің «Мұз айдынында» атты туындысы ілулі тұр. Кескіндемеге мұқият қарасаңдар қыс мезгіліндегі қардың алуан түске бөленіп,
құлпырғанын байқайсыңдар. Алыс тау басында қар көгілдір-күлгін, жақын жердегі ақшыл-сарғыш, көлеңкеде көгілдір-жасыл немесе қызғылт-күлгін тағы басқа реңктерге боялған. Сықырлаған аяз бен қар сыңғырының әсем үнін суретші осындай дақтар тоғысымен бере білген.

Үйге тапсырма беру: Әр түрлі реңктерді қолдану арқылы табиғат көрінісін бейнеле.



Сабақ: №16

Сабақтың тақырыбы:

Күзгі бояулар туралы ертегі. Күнделікті өмірдегі түстердің маңызы.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Күнделікті өмірдегі түстердің маңыздылығы жайлы

мағлұмат беру, оқушылардың білімдерін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілеттері мен танымын, оның өз

бетінше жұмыс істей алуын қамтамасыз ету.

б) Тәрбиелілік: Оқушыларды кішіпейілдікке, жекелеп жұмыс жасауға,

ұйымшылдыққа, сабақта өзін-өзі басқаруға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеАлтын күз келді. Ол қызыл, сары, көк бояуларға толы шелектерін көтеріп орманға барды. Күз қызыл бояумен шетен, жабайы алмұрт, долана жапырақтарын бояй бастады. Сары бояумен қайың мен көктерек жапырақтарын, ал көкпен аспанды бояды. Ойланып көр, Күз бұл бояулармен орманда тағы нені бояр еді? Күз қай бояуды көбірек жұмсады? Күз күні бойы еңбектенсе де, ормандағы барлық ағаштар мен өсімдіктерді бояп тауыса алмайды. Бір күнде бүкіл орманды бояп шығу мүмкін бе? Күз бояу толы шелектері мен қылқаламдарын үлкен емен ағашының түбіне қалдырып, өзі түнде демалуға сарайына ұшып кетті. Ал түнде орманда аласұрған Жел пайда болды. Ол құйындатып орман ішін шарлап жүріп бояу толы шелектерді төңкеріп кетті. Төгілген бояулар түрлі түсті жылғалар болып аға жөнелді. Өзінің бүлдірген ісін көріп, қорыққан Жел алды-артына қарамай қашып кетті. Таңертең орманға оралған Күз төгілген бояуларын көрді. «Енді не істеймін! Сары, қызыл, көк бояуларым араласып кетті ғой», - деп жылағанда көз жасы жауын болып төгілді. Міне, ғажап, суға еріген сары бояу қызылмен қосылып алтын түске енді де,
бір жері қызғылт реңкті, бір жері сарғыш реңкті бұлақ болып аға жөнелді. Ал оған көк бұлақ қосылып қоңыр түске айналды. Қызыл бұлақ көкпен қосылып күлгін реңкке, көк бұлақтар сары түспен қосылып сарғая бастаған күзгі жапырақтың түсіне енді. Күз қуанғанынан алақайлап, көңілді күлкісі сыңғырлап, қылқаламын қолға ала салып, орманды әрі қарай әшекейлеуге кірісті. Жапырақтар жаңа түске еніп, құлпырып шыға келді. Риза болған орман бұтақтарын иіп: «Рақмет, саған Күз! Сен нағыз сиқыршысың!» - деп алғысын айтты. Күз бояулары мен қылқаламдарын жинап алып, әрі қарай ұшып кетті. Себебі оны басқа да көптеген орман, тоғайлар күтіп тұр.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеБұл ертегі деп ойлайсың ғой! Бірақ мына суреттерге қарап, күздің керемет суретші екеніне көз жеткізесің. Көрдің бе, ол айналаны шуақты, қанық бояулармен түрлендіріп жіберген. Мектепке бара жатып немесе көше аралап серуендеген кезде табиғат сұлулығын тамашалауды ұмытпа!

Бізді қоршаған дүние алуан түсті бояуларға тұнып тұр. Бұл көк майса шалғын шөп, тұңғиық көгілдір аспан, жайқалған түрлі өсімдіктер мен гүлдер. Осының бәрін сен күнде көріп жүрсің. Алайда қоршаған табиғат бояуларына әрдайым көңіл бөлесің бе? Бір сәтке қоршаған дүниені түстер мен реңктерсіз елестетіп көрші. Сұрғылт аспанда сұрғылт күн пайда болып, сұр жапырақтарға тек қара-ала құстар қонып отырар еді. Ақ-қара түсті сұрғылт дүние қоршаған өмір қандай көңілсіз әрі көріксіз көрінеді.

Поурочный план по предмету черчение




Бір жақсысы, түстер мен реңктер бір сәтке ғана ғайып болды. Ал шын мәнінде қоршаған дүние ғажайып қоңыраудай сыңғырлаған түстер мен реңктерге толы. Мына суреттерден дүниенің түрлі түстермен қалай құлпырғанын көре аласың. Түрлі түстер адамның көңіл күйін көтереді, қоршаған дүниені түрлендіреді. Егер сен жақсы суретші болғың келсе, өзіңді қоршаған дүниеге зер салып қара. Кейде елеусіз көрінетін сұлулықты немқұрайлы, назарсыз қалдырмПоурочный план по предмету черчениеауға тырыс. Сонда бояулар әлемі саған таусылмас қуаныш сыйлайды!

Өз біліміңді тексер.

1. Кескіндеме деген не?

2. Қатені түзет: «Кескіндеменің басты әсерлегіш құралы - штрих, бояу дақтары».

3. Артық сөзді алып таста: «Негізгі түстер қызыл, сары, көк, жасыл».

4. Негізгі түстерді анықта.

Поурочный план по предмету черчение


5. Табиғи материалдардың атауымен аталған реңктерді ата.

6Поурочный план по предмету черчение. Мына жұмыстардың қайсыбірі кескіндеме туындысына жатады?




7Поурочный план по предмету черчение. Түс реңктері қалай алынады? Төменде көріп тұрған түсті және оның реңктерін ата.


8. Мына реңктерге назар аудар. Олардың қайсыбірі суық, қайсысы жылы?

Поурочный план по предмету черчение




9*. Чайнворд.

Поурочный план по предмету черчение





10. Негізгі түстерден қандай қоспа түстер алынады?

Үйге тапсырма беру: Күз мезгіліне шығарма орында.

Сабақ: №17

Сабақтың тақырыбы:

Графика. Суреттердегі сызықтардың түрлері және орналасуы.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Графиканың маңыздылығы жайлы оқушыларға

толығырақ мағлұмат беру, оларға сызықтардың түрлерін

таныстыру.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың шапшаң ойлауға, белсенділігін арттыруға,

іздене білуге, нақтылыққа, әр түрлі құралдарды

пайдаланып жұмыс істеуін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Оқушыларды жекелеп жұмыс жасауға,

ұйымшылдыққа, сабақта өзін-өзі басқаруға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар, иллюстрация, альбом кітаптар, т. б.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Сабақты бастамас бұрын оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын. Графика дегеніміз не? Графиканың басты әсерлегіш құралдарын ата. Сызық не жайында сыр шертеді? График-суретші қандай материалдармен жұмыс істейді? График-суретші үшін әсерлі сызықтың қаншалықты маңызды екенін біз білеміз. Сызықтар алуан түрлі болатыны да белгілі. Сызықтар қалай жүргізілгеніне байланысты орнықты, мығым немесе солғындау, бос немесе сенімсіз, әлсіз болып келеді. Сызықты қатты бастырып немесе параққа қаламның ұшын тиер-тиместей етіп жүргізуге болады. Әр жағдайда сызықтардың түрі де, көңіл күйі де әр түрлі болып шығады. Мына сызықты сипаттап айтып бер. Сенің ойыңша олар қалай сызылған?

Поурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеСурет салған кезде қарындаштармен әр түрлі сызықтар жүргізесің. Олар қағаз бетінде әр қилы орналасады. Көлденең сызықтар жерді, шексіз даланы, теңізді, құмды, шөлді еске түсіреді. Олар тыныштық сезімін тудырады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Тік сызықтар жоғары не төмен қозғалысты білдіреді. Олар көлденең сызықтарға қарағанда жылдамырақ болып көрінеді.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеКөлбеу сызықтар тұрақсыздық сезімін тудырады да, қозғалысты елестетеді. Қазақстандық график-суретші Е. Сидоркиннің мына жұмысында ат үстіндегі адамның қатты екпінмен алға ұмтылғаны бейнеленген.


Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеТірі және өлі табиғатта нақты айқын сызықтарды көре аламыз. Адамдар көбінесе оларға назар аудармайды. Қараңдаршы, иірілген ағаш бұтақтары қандай әсерлі де көрікті. Көкқұтанның иілген мойыны қандай кербез. Ғимараттар мен әр түрлі денелердің тік, көлденең және көлбеу сызықтарын кез келген жерден кездестіре аласың. Егер зейін қойсаң, көрген, ойға оқығандарыңды қағаз бетіне түсіріп, алуан түрлі ғажайып графикалық композициялар құрай аласың.

Фотосуреттерге зейін қойып қара. Бұл фотосуреттердегі сызықтар туралы не айта аласың? Олардың жазықта орналасуына қарап, сызықтардың көңіл күйін анықта.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру:Графикалық шығарма орында.


Сабақ: №18

Сабақтың тақырыбы:

Әр түрлі материалдармен орындалған суреттердің әсерлілігі.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Әр түрлі материалдармен жұмыс істеу тәсілдерін

оқушыларға меңгерте отырып, олардың ізденісін ашу.

ә) Дамытушылық: Есте сақтау қабілеттерін қалыптастыру, ой-өрісін, ойлау

қабілетін, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

б) Тәрбиелілік: Мақсатына жетуге ұмтылдыру, ұқыптылыққа,

ізденімпаздыққа, өздігімен жұмыс істеуге, білімділікке

тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, тушь, қылқалам, көмір, көркем суретті альбомдар, дидактикалық құралдар, иллюстрация, альбом кітаптар, т. б.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеСен сызықтар жайында көп мағлұмат алдың және алуан түрлі сызықтар жүргізе аласың. Осыған дейін сызықтарды тек қарындаш және фломастермен салып келдің. Ол сызықтардың қалыңдығы біркелкі болатын. Енді сызықтарды жіңішке қылқаламмен және тушьпен сызып көр. Егер қағазға қылқаламның ұшын ғана тигізсең, сызық өте жіңішке болады. Ал қылқаламды батырыңқырасаң, сызық жуандау болады. Тұтас алғанда жүргізілген сызық жандана, әсерлене түседі. Ол бірде сенен алыстаса, бірде жақындап көрінеді. Суретшілердің айтуынша сызық тыныс алады. Мына сызықтарды салыстыр. Олардың қайсысы саған әсерлі болып көрінеді?

Қылқалам және тушьпен салынған сурет

ЖПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеіңішке қылқалам және тушьпен ағаштың немесе басқа заттың суретін салып көр. Егер салған суретің дұрыс шықпаса, бірнеше рет қайталап сал. Сонда ғана қолың жаттығып, салған суретің де әдемі шығады. Мына ағаштарды салыстыр. Олардан қандай әсер алдың?

ҚПоурочный план по предмету черчениеаламұш және тушьпен салынған сурет

Қаламұшпен әр түрлі сызықтар салуға болатынын білесің бе? Онымен салынған сурет анық болып шығады. Бұл тәсілді көптеген белгілі суретшілер қолданған, соның ішінде ұлы ақын А.С. Пушкин де бар. Қаламұшпен кішкентай, жіңішке детальдарды салуға болады. Мына сурет қаламұш, тушьпен салынған. Ондай суреттер салу үшін ұзақ уақыт жаттығып үйрену керек.

КПоурочный план по предмету черчениеөмірмен сурет салу

Поурочный план по предмету черчениеКөмірмен сурет салу үшін бірнеше анық сызықтар жүргізілсе жеткілікті. Көмір - отқа күйдірілген ағаш таяқшалар. Онымен салынған суреттер құлпырып тұрады. Ол жануарлардың жұмсақ жүнін, құстың үлпілдек мамық қауырсынын айнытпай бере алады. Көмірді батырып сызсаң, сызық қалың, қара түсті болып шығады. Ал көмірді қағаз бетіне сәл ғана тигізсең, сызық та ашық болып түседі. Ол жалпақ немесе тым жіңішке болуы мүмкін. Көмірмен сурет тез салынады және өте әсерлі болады. Салған суретің тез өшіп қалмас үшін оны шашқа себетін лакпен қатыруға болады.

Графикалық натюрморт (Ертегі)

Түрлі түсті бояулар өзара қайсы бояу қанық әрі әдемі деп айтысты. Әрқайсысы өзін мақтаумен болды. Тек ақ пен қара бояу үндемей тұра берді. Сонда қалғандары оларға:

- Сендер неге үндемейсіңдер? Бірақ қай түрлеріңмен мақтанасындар? - деп мазақ етті. Қара мен ақ бояу ренжіп, үндемей кетіп қалды. Олар бір- біріне:

- Біз соншалықты керексіз, көріксіз болғанымыз ба? - деп мұңын айтты. Бір кезде суретші келді де, барлық бояулардың ішінен қара мен ақ бояуды таңдады. Сөйтіп ғажайып пейзаж, портрет, натюрмПоурочный план по предмету черчениеорттар сала бастады.

Поурочный план по предмету черчениеСонда суретшінің салған суретіне қарап қалған бояулар: «Неткен керемет! Біз бұрын неге байқамаған- быз?» - деп таңданды. Суретші кеш батқанша сурет салды. Осы оқиғадан кейін бояулар менменсінуін қойды. Енді олар қара мен ақ бояуға құрметпен қарайтын болды. Сен де графикалық натюрморт салып көр. Ол үшін графикалық тушь, қаламұш, фломастер, балауыз борлар сияқты материалдарды пайдалануыңа болады. Сурет салғанда өшіре бермей, сызықтарды әр түрлі және әсерлі етіп көрсетуге тырыс. Егер салынған суретіңнің бір жері ұнамай қалса, оны қалай түзетудің жолын ойластыр.

Графикалық туындылар

Қарашы, суретшілер өз шығармаларында сызықтардың алуан түрін қолданады. Олардың қандай құралдармен салынғанын анықтап көр. Графикалық туындыдағы әсерлегіш құралдарға назар аудар.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение




Өз біліміңді тексер

1. Графика дегеніміз не?

Поурочный план по предмету черчение


2. Мына туындылар арасынан графикалық жұмыстарды анықта.

Поурочный план по предмету черчение




3. График-суретші қандай құрал, материалдармен жұмыс істейді? Оларды ата.

4. Графикалық туындыны анықтап, өз таңдауыңды түсіндір.

Поурочный план по предмету черчение



5. Сызықтар парақта қалай орналасуы мүмкін?

6. Қатені тап: «Графика - бұл бейнелеу өнерінің бояулармен орындалған туындысы».

7. Көмірмен салынған суреттің қарындаш, қаламұшпен салынған суреттен айырмашылығы қандай?

8. Қаламұшпен салынған суреттің қылқаламмен салынған суреттен айырмашылығы қандай?

9Поурочный план по предмету черчение. «Графика» сөзжұмбағы.


  1. Қарындаш, қаламұш, көмірмен сурет салатын суретші.

  2. Графикадағы басты әсерлегіш құрал.

  3. Көшіріп алу әдісімен алынатын графикалық жұмыс.

  4. График-суретшінің құралы.

  5. Алғашқы нобай сурет.

10. Графикалық жұмыстың кескіндемелік жұмыстан айырмашылығы қандай?


Үйге тапсырма беру: Әр түрлі материалдармен шығарма орында.



Сабақ: №19

Сабақтың тақырыбы:

Қазақ халқының сәндік-қолданбалы өнері.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Қазақ халқының сәндік қолданбалы өнері жайлы

оқушыларға жалпы мағлұмат беру, таныстыру.

ә) Дамытушылық: Есте сақтау қабілеттерін қалыптастыру, ой-өрісін, ойлау

қабілетін, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

б) Тәрбиелілік: Мақсатына жетуге ұмтылдыру, ұқыптылыққа,

ізденімпаздыққа, өздігімен жұмыс істеуге, білімділікке

тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеБиылғы оқу жылында киіз үймен танысуды одан әрі жалғастырамыз. Бұл ерекше баспана туралы қызықты да ұзақ әңгіме қозғауға болады. Қазақ халқы осы дәстүрлі, көнеден келе жатқан баспанаға деген ыстық ықыласын бүгінгі күнге дейін аялап жеткізе білді. Киіз үй қазақ халқы үшін тек жеңіл де қолайлы баспана ғана емес, сонымен қатар ол - халық мұрасы. Киіз үйдің құрылысы аса күрделі емес. Негізінен ол кереге, уық, шаңырақтан тұрады. Бұлардың бәрі қайың, терек сияқты ағаштардан жасалынады. Киіз үй құралдарына айналмас бұрын ағаш бұтақтары ұзақ та тиянақты дайындықтан өтеді.Киіз үйдің дайын бөлшектері көбінесе өсімдік бояуы - қынамен боялады.

Үйді тіккеннен кейін керегенің сыртынан әсем тоқылған ши жүргізіледі. Содан кейін тұтастай бор ерітіндісімен суарылған киізбен жабылады. Бұл киізді ағартып, беріктігін арттыру үшін жасалынады. Бұған қосымша киіз ұлттық нақышты өю-өрнектер түріндегі жібек немесе мақта матадан ойылған оюлармен безендіріледі. Одан кейін іші-сыртынан ағаш және киіз бөліктер әдемі басқұр, жел баулармен бПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеекітіп байланады. Киіз үйді құру дәстүрі де бағзы заманнан бері өзгермей келе жатыр. Үй тігіліп жатқанда отбасына бақыт пен қуаныш орнасын деген ниетпен әрқашан көңілді әзіл-күлкі толастамайды. Киіз үйдің есігі, әлбетте, шығысқа қарап тігіледі. Себебі ақын жанды қазақ үйге бірінші қонақ - күннің сәулесі түсуі тиіс деп санаған. Шаңырақ - отбасылық қасиетті реликвия. Киіз үйдің кереге, уықтарын әйелдер құрастырса, шаңырақты көтеру - отағасының немесе рубасының міндеті.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеШаңырақ көтерілгеннен кейін оның шеңберіне әткеншек ілініп, оған қыз бен ұл баланы отырғызып тербетеді. Бұл бір жағынан құрылыстың
беріктігін тексеру болса, екіншіден, ертеден келе жатқан сенім бойынша, балалардың күлкісімен жаңа қонысқа байлық пен бақ орнайды. Киіз үйдің барлық бөліктері жарамсыз болып қалса, олар ауыстырылып, шаңырақ сақталып, ол кенже ұлдың меншігіне қалдырылған. Келген қонақтар алдымен кенже ұлдың үйіне түсіп, содан кейін оның ағаларының үйіне баруы тиіс. Бұл шаңырақты құрметтеу болып табылады. Шаңырақтың ортасындағы күлдіреуіштің төрт ұшы әлемнің төрт жағын көрсетіп тұрады. Ертедегі көшпенділер шаңырақ ортасында жұлдыздардың орналасуына қарап, бір жайылымнан екінші жайылымға көшу уақытын анықтап отырған.

Киіз үйдің ішкі көрінісі

Поурочный план по предмету черчениеСен киіз үйдің ішіне кіріп көрдің бе? Оның ішінде ерекше тыныштык пен жайлылық әлемі орнап тұрғандай сезінесің. Киіз үйдің іші бірнеше бөліктерге бөлінеді. Кіре беріске қарама-қарсы жақты төр деп атайды. Бұл құрметті
қонақтарға арналған орын, сондықтан ол сәндеп безендіріледі. Үйдің оң жағы ер адамдардың, сол жағы әйелдердің үлесі болып табылады. Киіз үйдің ортасы
- ошақ орны. Ошақ орны қасиетті деп саналады, сондықтан оның орнын баспай айналып өту керек. Киіз үйдің ішкі керегелері мен едені түкті және тықыр кілемдермен, алаша, түскиіз, ши, сырмақ және текеметтермен безендіріледі.

Поурочный план по предмету черчение


Үйге тапсырма беру: Киіз үйді және оның ішкі көріністерін бейнеле.


Сабақ: №20

Сабақтың тақырыбы:

Қазақ кілемдері қалай жасалады?

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Қазақ халқының сәндік қолданбалы өнері жайлы

оқушыларға жалпы мағлұмат беру, таныстыру.

ә) Дамытушылық: Есте сақтау қабілеттерін қалыптастыру, ой-өрісін, ойлау

қабілетін, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

б) Тәрбиелілік: Мақсатына жетуге ұмтылдыру, ұқыптылыққа,

ізденімпаздыққа, өздігімен жұмыс істеуге, білімділікке

тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеКілемдердің тоқылуының өзіндік ерекшеліктері бар. Түкті және тықыр кілемдер арнайы жабдықталған құралдарда (станоктарда) тоқылады. Алдын ала жіптер қажетті түстерге боялып, кілемнің ою-өрнек үлгісі дайындалады. Түскиізді ісмер-шеберлер түсті жіптермен кестелеу арқылы жасайды. Көбінесе кестеге ұсақ моншақтар мен алтын зерлі жіп қолданылады. Түскиіздерге сан қилы өсімдік өрнектері сән береді. Тағы бір ерекшелік, әр бұйымның өзіне ғана тән ою-өрнегі болады. Мысалы, кілем, төсеніштерге салынатын өрнек ешқашан киімдерге салынбайды. Сырмақтар әр түске боялған киіздерден қиып
алынған оюларды бір түсті киіз бетіне жапсыру тәсілімен біріктіре отырып сырылады. Тігістерді арнайы иірілген әдемі жуан жіптермен жасырады. Ши тоқу үшін арнайы қамыстан дайындалған ши қажет. Жүннен иірілген түрлі түсті жіптермен геометриялық өрнек сала отырып, ши шыбықтары бір-біріне жалғанып тоқылады. Сөйтіп төзімді де әдемі болып шығады.

Поурочный план по предмету черчениеТекемет күрделі сатылардан тұратын пісіру әдісімен жасалынады. Жуылып, түтілген жүнді жайып, оның үстіне басқа түстерге боялған жүннен өрнек салады. Содан кейін оны сулап, пісіріп, бастыруға кіріседі. Текемет бастыру тәсілі де ұрпақтан ұрпаққа беріліп келеді. Киіз баса отырып, қыз-келіншектер ән шырқап, әзіл-күлкілерімен бұл рәсімді той-думанға айналдырған. Түкті кілем, тықыр кілем, алашалардың ою-өрнектері төсеніш болатын сырмақ, текеметтердің өрнектерінен ерекше болады. Төсеніштердің өрнектері геометриялық өрнектердің жиынтығынан стилизация әдісімен құралып, қошқармүйіз, түйетабан, тағы сол сияқты болып келеді. Ал түскиіз өрнектері көбінесе өсімдік, гүл тәрізді.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



Үйге тапсырма беру: Қазақ кілемдерінің жасалуы жайлы толығырақ таныс.


Сабақ: №21

Сабақтың тақырыбы:

Қазақ ою-өрнектері.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Ұлттық салт - дәстүрімізді, өнерімізді, тілімізді, дінімізді

оқушылардың бойына сіңіру арқылы олардың ой -

өрістерін, тіл мәдениетін, өзін - өзі ұстау мәнерін бағалап,

ұлттық құндылықтарды насихаттауға үйрету.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың есте сақтау және зейіндік қабілеттерін

дамыту, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

б) Тәрбиелілік: Ізгілікке, имандылыққа, қоғамдағы жат қылықтардан аулақ

болуға, адамгершілік пен адалдық қасиетіне тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Иллюстрация, дидактикалық материал, альбом кітаптар, қағаз, қарындаш, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

СПоурочный план по предмету черчениеабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеҚазақ ою-өрнегі өте ертеде пайда болған, оның мазмұны, өрнектері әр түрлі. Негізінен олар өсімдік, жан-жануар, адам өмірі мен ғарыштық ғалам табиғатын бейнелеуден тұрады. Соның ішінде жан-жануарды өрнектейтін оюлар көптеп кездеседі. Олар ежелгі қазақ мәдениетінен, көшпенділер өмірінен сыр шертеді. Сонымен қоса біздің ата-бабаларымыз сақ-скифтердің «аң бейнелі» өнерінің шығуына үлкен ықпалын тигізген. Оны мына жүген қапсырмасынан, т.б. өрнектерден байқауға болады. Әр өрнекке өзінің сипатына қарай ат берілген. Мысалы, мына өрнек қой мүйізіне ұқсайды. Сондықтан ол «қошқармүйіз» деп аталады. Міне, осы өрнектен қызықты да әдемі ою жиынтығын құрастыруға болады.

Поурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение«Түйетабан» оюы өзінің аты айтып тұрғандай түйенің табанын бейнелейді. Түйені көргендерің болса, оның ізіне қарап көз жеткізуге болады. Сондай-ақ адам тұрпаты (денесі) да өрнекті құрай алады. Оны мына суреттен қызықтауға болады.


МПоурочный план по предмету черчениеына өрнектерге назар аудар, оларда қандай ою түрлері пайдаланған?


Өз біліміңді тексер.

1. Киіз үй қандай негізгі бөліктерден тұратынын есіңе түсір. Оларды ата.

Поурочный план по предмету черчение


2Поурочный план по предмету черчение. Мына суреттегі ұлттық кілемдер қалай аталады?

3. Киіз үйдің іші қандай бөліктерге бөлінеді?

4. Қазақтың ұлттық кілемдері қандай оюлармен өрнектелген?

5. Киіз үйді тіккен кезде шаңырақты кім көтерген?

6. Қазақтың ұлттық кілемдерін ата.


7Поурочный план по предмету черчение. Түсті жіптермен кестеленген кілем қалай аталады?


8. «Кілем» сөзжұмбағы.

Поурочный план по предмету черчение


1. Киіз үйдің қабырғасы.

2. Түсті жіптермен кестеленген кілем.

3. Түрлі жіптермен тоқылған кілем.

4. Пісірілген киіз кілем.

5. Оюларды аппликациялау арқылы сырылған киіз кілем.

9. Қазақ ісмерлері жасаған бұйымдардың өрнегіне назар аудар.

Поурочный план по предмету черчение


Үйге тапсырма беру: Сен де өз дастарқаныңа өрнек ойлап тап. Оның суретін жұмыс дәптеріңе сал.

Сабақ: №22

Сабақтың тақырыбы:

Дизайнер - суретші деген кім?

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушыларды дизайнер - суретшілердің жұмыстарымен

таныстыра отырып, олардың қарапайым құралдармен

тиімді әдістерді қолдана отырып жұмыс істеуін

оқушыларға үйрету, ұқыптылыққа баулу.

ә) Дамытушылық: Жеке тұлғаның логикасын дамыту, өз алдына жұмыс

жасауға, өз ойын еркін жеткізе білуге дағыдыландыру.

б) Тәрбиелілік: Балалардың ойлау қабілетін дамыту, ұқыптылыққа,

жинақтылыққа тәрбиелеу, балалардың эстетикалық

талғамын байыту. Өзін-өзі басқара іс атқаруға, шыншыл,

әділетті, бір-бірімен ұйымшыл, дос болуға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеСен кескіндемеші, график-суретші, мүсіншілердің шығармашылығымен таныстың. Бұлардан басқа суретші-дизайнер де бар. Олар әр түрлі заттармен жұмыс істейді. Дизайнер-суретшілердің кейбіреулері ыңғайлы да әдемі жиһаздар ойлап тапса, енді біреулері сәнді киімдер, әшекейлер, тағы басқа көптеген нәрселерді ойлап табады. Соңғы кездері дизайнерлер үйлер мен бақтарды безендірумен белсене айналысуда. Дизайнер-суретшінің жұмысындағы басты қағидалары - беріктік, қолайлылық және әдемілік. Мысалы, қолшатыр адамды жауыннан қорғайды. Сен қолшатырды дүкеннен сатып аларда ол мықты ғана емес, сонымен қатар әдемі болсын деп сұрайсың. Қолшатырдың пішінін де, оның түр- түсін де дизайнер-суретші ойлап табады.

Мына суреттегі аққала ойыншыққа ұқсайды. Бірақ бұл - Жаңа жылға арналған май шам. Оны да ойлап тапқан дизайнер-суретші. Дизайнер біздің күнделікті тұрмысымызға сұлулық сыйлайды. Кез келген заттың долбарын жасау кезінде бәрі де маңызды. Дизайнер-суретші заттардың пішінін ойластырып, әсерлі сызықтар мен түс реңктерін іздестіреді. Заттың түсі де оның қандай қажеттікке арналғандығына қарап таңдалады. Мысалы, балалар ойыншықтары айшықты, түрлі түсті болса, көптеген үй тұрмысына арналған бұйымдардьщ түсі, керісінше басыңқы, күңгірттеу болады. Суретшілердің білімі мен талғамы, көрегендігі дизайнерге де қажет. Суреттердегі заттарға назар аудар. Оларда дизайнның барлық қағидалары сақталған ба?

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеҮйлер мен пәтерлердің ішін жабдықтап, безендіру де үлкен талғам мен шеберлікті қажет етеді. Егер өз бөлмең жарық әрі ыңғайлы болсын десең, оны безендіруде жылы түстерді қолдан. Күн сәулесі аз түсетін бөлмені ашық түсті кілем төсеп, терезеге сары перделер ілу арқылы жарықтандыруға болады. Керегелерді жылы түсті бояумен бояған дұрыс. Мұндай бөлмеде көңіл күй де көтеріңкі болады. Егер сен өз болмеңде әрдайым тыныштық пен сабырлылық сезімі орнасын десең, бөлмені суық түстер гаммасында безендіруің керек. Күн сәулесінен қатты ыситын бөлмені салқындату үшін, ондағы жиһаз, перде, кілем және кереге де суық түсті болғаны дұрыс.

Поурочный план по предмету черчениеӨз біліміңді тексер.

1. Дизайнер деген кім?

2. Дизайнер-суретші өз жұмысында қандай әсерлегіш құралдарды қолданады?

3. «Дизайнер» сөзжұмбағы.

Поурочный план по предмету черчение




1. Әр түрлі заттарды өрнектермен әшекейлеу қалай аталады?

2. Безендіру өнері.

3. Дизайнер-суретшінің негізге алатын нәрсесі.

4. Дизайнер-суретшінің жұмысындағы басты қағидалардың бірі.

5. Бөлмені салқындату немесе жарықтандыруда рөл атқаратын заттың бірі.


Үйге тапсырма беру: Дизайнер-суретшінің жұмыстарымен таныса отырып, бір затты ойластырып, безендір.


Сабақ: №23

Сабақтың тақырыбы:

Симметрия деген не? Өсімдік өрнектерін салып үйренейік.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушылардың білімін жүйелендіру, шеберлік деңгейін

арттыру арқылы әсемдік пен сұлулықты бағалай білуге

үйрету.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың жұмысты орындаудағы ептілігін дамыту,

алған білімдерін өз беттерінше қолдана білуін қадағалау.

б) Тәрбиелілік: Оқушылардың көркемдік танымға, жұмысты орындау

кезінде ұқыптылық пен дәлдікке, жасалатын бұйымға

ынтамен қарауға, біткен бұйымды талдап, сәндік талап

қоя білуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеАғаштың жапырағын қолыңа алған кезде оның оң жағы мен сол жағы ұқсас екеніне көңіл аудардың ба? Егер жапырақты қақ ортасынан бүктесең, оның оң жағы мен сол жағы тура беттеседі. Көктемде, жазда шөптер мен ағаштарға қонған көптеген жәндіктерді байқаған боларсың. Түрлі қоңыздарға, көбелектер мен шегірткелерге зер салып қара. Сонда сен олардың да оң және сол жақтарының бірдей екенін байқайсың. Осы құбылысты симметрия деп атайды. Симметрияның көптеген мысалдарын тұрмыстық заттардан көруге болады. Айналаңдағы заттарға қарап, ойша олардың әрқайсысын тең екіге бөлетін сызық жүргіз. Бұл сызық симметрияның осі деп аталады. Ойлап қарасаң, біз симметрия әлемінде өмір сүреміз. Біз бейнелеу өнерінде де симметрияны кездестіреміз. Көптеген заттарды симметриялы етіп бейнелеуге тура келеді.

Симметриялық бейнелеудің ең оңай тәсілі - монотипиялық техникада орындау болып табылады. Мына суреттегідей көбелектің суретін салу монотипиялық техникада жеңіл орындалады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение

Суреттерге қарап, салыстырайық.

Өрнектің басты шарты - симметрия. Әдемі өрнек құрастыру - бұл үлкен өнер. Алдымен мына гүлдерге зер салып карайық. Сен мынадай гүлдерді табиғатта жиі кездестіресің.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение




АПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениел сәндік-қолданбалы өнер туындыларында сен оларды мынадай түрленген қалыпта көресің. Даладағы, гүлзарлардағы гүлдер мен суретші салған гүлдер арасында қандай айырмашылық бар?

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Симметриялық түрлі заттардың және симметриялық өсімдік өрнектерін салып, үйренейік.

Сабақ: №24

Сабақтың тақырыбы:

Пішінмен жұмыс істейміз, әшекейлейміз. Жолақ өрнектер құрастырамыз.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушылардың білімін жүйелендіру, шеберлік деңгейін

арттыру арқылы әсемдік пен сұлулықты бағалай білуге

үйрету.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың жұмысты орындаудағы ептілігін дамыту,

алған білімдерін өз беттерінше қолдана білуін қадағалау.

б) Тәрбиелілік: Оқушылардың көркемдік танымға, жұмысты орындау

кезінде ұқыптылық пен дәлдікке, жасалатын бұйымға

ынтамен қарауға, біткен бұйымды талдап, сәндік талап

қоя білуге тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеӘшекейлеу үшін суретші гүл шашақтарын, жапырағын, сабағын негізге алады да, әрі қарай өз қиялы бойынша толықтырады. Сен де сол суретші сияқты гүлдер, жапырақтар және жемістермен жұмыс істеп көр. Бұл саған жақсы өрнек шығаруыңа септігін тигізеді. Ең қарапайым - түймедағы гүлін алайық. Түймедағы, әрине, саған таныс болар. Оның дөңгелене біткен ортасы бар, айналасына ұзынша келген шашақ жапырақтар орналасқан. Ал енді осы гүлді ерекше гүлге айналдырып көрейік. Алдымен ортаңгы бөлігін түрлендіреміз. Шеңбер бойымен біркелкі етіп, дөңгелек немесе басқа өрнектер орналастыр. Өрнектерді өз қалауыңша түрлендір.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Енді жапырақтарға көшейік. Оларды да әр түрлі пішінде түрлендіруге болады.

Поурочный план по предмету черчение





Көрдің бе, қарапайым түймедағы гүлінен бірнеше өзгеше сипаттағы гүлдер шықты. Осы сияқты өзге де гүлдерді, жапырақтарды, жемістерді түрлендіріп, басқаша сипат беріп көр.

Поурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеӨрнек жасау үшін бірнеше әдемі үлгілерді таңдап ал. Өрнек үлгілерін алдын ала белгіленген пішім ішіне орналастырады. Жіңішке тік немесе көлденең орналасқан өрнекті жолақ өрнек дейді. Өрнектің бөліктерін белгілі бір қашықтықта орналастыру қажет. Ол үшін сызғышты алып, пішімді біркелкі бөліктерге бөліп алған дұрыс. Қарапайымнан бастап күрделі өрнектерге дейін құрастыруға болады. Өрнек құрастырған кезде симметрияны ұмытпа. Бұл өрнектің қай үлгімен басталса, сол үлгімен аяқталатынын білдіреді. Өрнектерді екіге бүктеген кезде оның барлық бөліктері сәйкес келуі тиіс.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеӨрнектерді түрлі түсті қарындаш, фломастермен салуыңа болады. Бірінші сыныпта жасағаныңдай оны аппликация тәсілімен де орындай аласың. Ол үшін үшбұрыш, дөңгелек, сопақ сияқты геометриялық денелерді пайдалан. Осы денелерден өте тартымды гүлдер жасай аласың. Мына өрнектерді қайда пайдалануға болатынын ойланып көр. Мүмкін бұл өрнекпен ыдыстарды әшекейлейтін боларсың, әлде кітап арасына салатын әдемі жолаққа лайық па?

Поурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Әр түрлі геометриялық денелер мен түрлі түсті бояуларды пайдалана отырып, өрнек құрастыр.



Сабақ: №25

Сабақтың тақырыбы:

Адамдар мен жануарлар дене құрылысындағы симметрия.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушыларды адамдар мен жануарлар дене құрылысының

ерекшеліктерімен таныстыру, білімділігін арттыру.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың жұмыс істеу икемдігін дамыту, осы

сабақтан алған білімді байланыстыра және салыстыра

пайдаланып, икемдікті дамыту.

б) Тәрбиелілік: Оқушыларды адамдар мен жануарлардың дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене

күтімін сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға

тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеСимметрия деген не екенін есіңе түсір. Адамның дене бітімі мен бет пішініне мұқият қара. Олар симметриялы ма?

Ал жануарлардың дене құрылысын симметриялы деп айту мүмкін бе?

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеЖануарлар үнемі тынымсыз қимылдап жүретіндіктен олардағы симметрияны көбінесе байқамаймыз. Бірінші сыныпта жануарларды бейнелеуді үйрендің. Ал енді мысықтың қимыл-қозғалысын байқа. Мысықтың әр түрлі қимылдағы сәттерін бейнелеп көр.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеМысықты да әр түрлі геометриялық пішіндерді қолданып, схема түрінде бейнелеуге болады. Бұл оның дене құрылысын зерттеп білуіңе көмектеседі. Суреттегі мысықтарға лайық схеманы таңда. Лайық схемасы жоқ мысықты схема түрінде бейнелеп көр.

Поурочный план по предмету черчение


Өз біліміңді тексер.

1. Симметрия деген не? Симметриялы бейнелерді таңда.

Поурочный план по предмету черчение

2. Симметрия қайда кездеседі?

3. Адам мен жануарлардың дене бітімі симметриялы ма? Оны қалай дәлелдей аласың?


4Поурочный план по предмету черчение. Мына жолақ өрнек қалай аталады?


5Поурочный план по предмету черчение. Өрнекте симметрия шарты қалай сақталғаны туралы айтып бер.


6. Жұмыс дәптеріңе төмендегі элементтерден өрнек құрастыр.

Поурочный план по предмету черчение


Үйге тапсырма беру: Әр түрлі геометриялық денелерді пайдалана отырып, адамдар мен жануарлардың симметриялық құрылысын бейнеле.

Сабақ: №26

Сабақтың тақырыбы:

Адам денесін зерттеп үйренейік.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушыларды адамның дене құрылысының

ерекшеліктерімен таныстыру, білімділігін арттыру.

ә) Дамытушылық: Оқушылардың жұмыс істеу икемдігін дамыту, осы

сабақтан алған білімді байланыстыра және салыстыра

пайдаланып, икемдікті дамыту.

б) Тәрбиелілік: Оқушыларды адамның дене құрылысының қызметтері

жайлы таныстырып, дене күтімін сақтауға, салауатты

өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, адам құрылысы бейнеленген фотосуреттер, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеАйдар атты баланың түсінде оның дене мүшелері адамға қайсымыз қажеттірекпіз деп айтысып жатыр екен.





Поурочный план по предмету черчениеАлдымен айтысты бастаған Бас былай деді:

- Мен бәрінің бастауымын, менде көз, құлақ, ауыз, мұрын орналасқан. Мен болмасам адам еш нәрсе көрмей, ешқандай дыбысты естімес еді. Ешбір иісті сезбей және сөйлей де алмас еді. Несін айтасың, ол мүлде аштан өлер еді!

- Ал сен менсіз не істер едің?! - деп ашуланды Мойын. - Көрер едім, менсіз қалай көріп, қалай естігеніңді, егер мен сені олай-былай бұрып отырмасам!

Осы кезде Қолдар сөзге араласты. Олар сыпайылық танытып, байыппен сөйледі.

Поурочный план по предмету черчение- Білесіңдер ме, достар, бізсіз адамға тіпті қиын болар еді. Бізсіз ол қалай тамақ әзірлеп, бөбегін әлдилеп, заттарды көтеріп, бір сөзбен айтқанда қалай жұмыс істер еді? Біздің күшті бұлшық еттеріміз, тынымсыз жіңішке саусақтарымыз нағыз ауыр да қиын жұмыстан бастап, инемен құдық қазғандай нәзіктікті қажет ететін алуан түрлі жұмыстар атқарады. Ойланшы, бір күнде сенің қолдарың қандай жұмыстар атқарады? Ата-анаңның қолдары ше?

Поурочный план по предмету черчениеБұған дейін үнсіз тұрған Дене де шыдай алмады:

- Ал мен ше? Мен болмасам адам болар ма еді? Сендер, Бас, Мойын, Қолдар мен Аяқтар менсіз қайда орналасар едіңдер? Менсіз қалай күн көрер едіңдер?

Өз атын естігенде Аяқтар да өкпелі үнмен дауыс шығарды:

- Ал бізсіз адамдар қайтер еді? Сендерді - Дене, Бас, Мойын, Қолдармен бірге біз көтеріп тұрған жоқпыз ба? Сендерді жұмысқа, мектепке, дүкенге, демалыс бағына, киноға апаратын біз емеспіз бе? Күні бойы жүгіргенде сендерден бір рақмет естімейміз. Дене мүшелерінің айтысын қызыға тыңдаған Айдар, бұл айтыс немен аяқталар екен деп жатып оянып кетті.

Поурочный план по предмету черчение



Сенің ойыңша бұл айтыс немен аяқталды? Адам үшін ең қажетті қай мүше? Әр түрлі мамандық иелері қолдарымен қандай жұмыстар атқарады? Спорттың қай түрінде адамға жүйрік аяқтар, күшті қолдар қажет? Қай мамандық иелеріне қолдардың асқан ептілігі қажет?

Үйге тапсырма беру: Адам денесінің мүшелеріне ерекше көңіл аударып, бейнелеп көр.

Сабақ: №27

Сабақтың тақырыбы:

Түрлі қимыл-қозғалыстағы адам денесі мен кейпі.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Түрлі қимыл-қозғалыстағы адам денесі мен кейпінің

ерекшеліктерімен таныстыру, адам тіршілігі үшін

маңыздылығын ұғындыру, тіршілік иелерінің біртұтастығын

түсіндіру.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ойлау қабілетін, жұмыс істеу икемдігін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да

қанағатшыл, әдепті болуға, оларды адамның дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене күтімін

сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, түрлі қимыл қозғалыстағы адам денесі мен кейпі бейнеленген фотосуреттер, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеҚозғалыстағы адам денесінің сұлулығына назар аударып көрдің бе? Адамның әрбір қимылы көп мағынаны білдіреді. Жай ғана отырған адамның кейпіне қарап, оның ойланып немесе мұңайып, әлде көтеріңкі көңіл күйде отырғанын, не бір шешуші қадам жасағалы отырғанын аңғаруға болады. Мына шығармалар мен фотосуреттегі отырған адамдардың бейнесіне зейін қойып қара. Адамның әрбір қимылы оның жан дүниесі, мінез-құлқы, кәсібі жайлы не айтады екен?

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеАдамдар әр қилы жұмыстармен айналысады. Олардың денелері күніне мыңдаған алуан түрлі қимылдар жасайды. Мына фотосуреттерге қарап, велосипедшілер, киізден ою ойған қазақтың халық шеберлері, мата бояп жатқан әйелдер қандай қимыл-қозғалыстарды көп қайталайды деген сұраққа жауап бер. Осы қимыл-қозғалыстарды бейнелеуге тырыс. Сен қалай ойлайсын, жұмыстың сапасы олардың қимылдарының ширақтығына байланысты ма?

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеӘсіресе спортшының қозғалыстағы денесі өте әдемі әрі тартымды. Әр спортшының қозгалыстағы денесінің алуан түрлі иілу сызықтарына назар аудар. Олар бірде баяу қимылдаса, бірде әсем иіледі, енді бірде екі бүктеліп кеткендей болады. Гимнастшы мен футболшының дене сызықтарын салыстыр. Олардың қимыл-қозғалысын, дене пішіні мен иілу сызықтарын бер.

Өзің білетін спорт түрлерін ата.

Қандай спорт түрлері үшін мыналар қажет:

тез жүгіру;

биікке секіру;

дискіні ұзаққа лақтыру.

Поурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Түрлі қимыл қозғалыстағы адам денесі мен кейпін бейнеле.


Сабақ: №28

Сабақтың тақырыбы:

Адам денесін қалай бейнелеуге болады? Адам денесін мүсіндейміз.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Адам денесі мен кейпін бейнелеу, мүсіндеу тәсілдерінің

ерекшеліктерімен таныстыру, адам тіршілігі үшін

маңыздылығын ұғындыру, тіршілік иелерінің біртұтастығын

түсіндіру.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ойлау қабілетін, жұмыс істеу икемдігін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да

қанағатшыл, әдепті болуға, оларды адамның дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене күтімін

сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, адам денесі мен кейпі бейнеленген фотосуреттер, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеСуретші қозғалыстағы адам денесін әр түрлі тәсілдермен: кескіндеме, графика немесе мүсіндеу арқылы бейнелейді. Сен де адам денесін әр түрлі тәсілмен бейнелеп көр. Оқып, үйренгендеріңді есіңе түсіріп, оқулықтағы түрлі суреттерге зер салып қарайтын болсаң, сен де өте қызықты жұмыстар орындай аласың... Мына ермексаздан жасалған қуыршақ адамның дене-тұлғасына анықтап қара. Кейбір дене мүшелерін сен қандай геометриялық денелермен салыстырар едің? Оларды ата. Ермексаздан шар, цилиндр және конус жасап алып, олардан қуыршақ адамның дене-тұлғасын құрастыр. Мүшелер шашылып қалмас үшін олардың арасына жіңішке сым жүргіз. Қуыршақ адамның аяқ-қолдары шынтақ, тізе буындарында иілетініне көңіл аудар. Жасаған цилиндрлерді игенде аяқ-қолдар әсерлі қимыл-қозғалысқа ие болады.

Ермексаздан жасаған дене құлап қалмас үшін, артынан таяқшамен не сыммен тіреп қой.

Сенің құрдастарың қозғалыстағы адамдарды осылай мүсіндейді.

Сен де адамдардың әр түрлі қимыл-қозғалыстағы кейпін мүсіндеп көр.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Түрлі-түсті ермексаздан адам денесін мүсінде.

Сабақ: №29

Сабақтың тақырыбы:

Геометриялық пішіндерден адамның дене-тұлғасын құрастырайық. Адам денесінің суретін саламыз.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Адам денесі мен кейпін бейнелеу, құрастыру тәсілдерінің

ерекшеліктерімен таныстыру, адам тіршілігі үшін

маңыздылығын ұғындыру, тіршілік иелерінің біртұтастығын

түсіндіру.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ойлау қабілетін, жұмыс істеу икемдігін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да

қанағатшыл, әдепті болуға, оларды адамның дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене күтімін

сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, адам денесі мен кейпі бейнеленген фотосуреттер, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеТүрлі түсті қағаздан геометриялық пішіндер қиып ал. Пішіндердің қайсыбірінен адамның басын, денесін, аяқ-қолын бейнелеуге болатынын ойлап көр. Бір түсті қағаз бетіне геометриялық фигураларды әр түрлі етіп құрастыру арқылы қуыршақ адамға түрлі қимылдар жасата аласың. Байқап көр, ең сәтті және қызықты шыққан бейнеңді қағаз бетіне жапсыр.

Адам денесінің суретін саламыз.

Поурочный план по предмету черчениеАдамның дене-тұлғасын жасап қана қоймай, оның қимыл үстіндегі суретін салуға да болады. Ол аса қиындық тудырмайды. Мына көңілді тақпақ сенің есіңде болар:

Нүкте, нүкте, үтір қой,

Бір сызықша - сықпатың.

Екі таяқ, бір қияр -

Шықты емес пе суретің?!

Поурочный план по предмету черчениеМіне, осылай адамның суреті салынады. Сонымен бас - шеңбер немесе сопақшадан, ал аяқ-қолдар, мойын, дене бірнеше тік бұрыштар мен сопақшалардан тұрады. Досыңды, ініңді немесе қарындасыңды қол-аяқтарын бүгіп, қызықты бір кейіпте алдыңда тұруын өтін. Өзің оның схемалық суретін салуға кіріс.

Тек қана сопақша, цилиндр мен үшбұрыштардан дене құрастыру шарт емес. Сонымен қатар әсерлі сызықтар мен еркін пішіндерді қолдана отырып та адам денесін бейнелеуге болады. Ол үшін айна алдында мына сияқты жаттығулар жасай отырып, өз дене мүшелеріңнің қимылын мұқият бақыла. Содан кейін сурет салуға кіріс.

Қолдарыңды жоғары көтер!

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение







Қолдарыңды жан-жаққа соз!

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

ҚПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеолдарың шынтақ буында иіліп, жоғары көтерілген.

Қолдарыңмен әр түрлі қимылдар жаса. Қолдарыңның иілген тұстарына назар аудар. Адамның қолдары епті әрі икемді. Допты лақтырып, оны қағып алып ойнайсың. Секіретін жіпті айналдырасың, портфеліңді көтересің, күйсандықта ойнайсың, барлық жағдайда да қолдарың әр түрлі қимылдар жасайды. Қолдарымен әр түрлі қимыл жасаған адамдардың суретін сал.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчение




Енді аяғыңмен әр түрлі қимылдар жаса. Тізерлеп отыр, тізеңді бүк, бір аяқпен тұрып, екіншісін жоғары көтер. Жүргенде немесе жүгіргенде адам аяқтары қалай бүгілетінін бақыла. Адам қалай баспалдақпен көтеріледі, қалай секіреді, осының бәрі сурет салған кезде қажет болады.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Жас футболшылардың аяқтарында тыным жоқ. Олар жүйрік әрі қайратты болуы тиіс. Егер сен өзің жақсы көретін футбол ойынын бейнелегің келсе, қозғалыстағы денелерді бейнелеуіңе тура келеді.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеБіздің дене-тұлғамыз да қозғалғыш, оны жан-жақка иілтіп қозғалта аламыз. Адам күні бойы мыңдаған күрделі және қарапайым қимылдар жасайды. Жалпы біздің дене мүшелеріміз өте қозғалғыш, әрі ырыққа көнгіш механизм. Егер сен әр түрлі кейіптегі және қозғалыстағы адам денесін бейнелеуді үйренсең, салған суреттерің неғұрлым әсерлі де тартымды болып шығады. Бірнеше жаттығулар жасап, аяқ-қолдарыңның, басыңның және денеңнің қимылдарына назар аудар. Содан кейін кейбір қимылдарыңның суретін салып көр.

Сенің құрдастарың қозғалыстағы адамдарды осылай бейнелейді.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеМына суреттерде адамдар қалай бейнеленгеніне назар аудар. Олар немен айналысуда, қандай кейіпте бейнеленген? Адамның қандай да бір қимыл-қозғалыстағы кейпін бейнелейтін сурет салып көр.

Бейнелеу өнері шығармаларындағы адам денесі.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеМына репродукцияларға мұқият зер салып қара. Суретшілер әр түрлі қимыл үстіндегі адам денесін қалай бейнелейтініне назар аудар. Әйел адамның қолы өте нәзік, алақаны аялы болады. П. Пикассоның мына суретінде анасы бала сын қандай мейіріммен құшақтап отыр! Ал жапон шеберінің гравюрасындағы әйелдер жібек матаны бояу кезінде қызу әңгіме-дүкен құрып та үлгеруде. Оны әйелдердің қимыл-қозғалыстарынан көруге болады. Балериналардың қимылдары әрдайым сымбатты, ырғақты және әсем сазды болып келеді.


Өз біліміңді тексер.

1. Адам денесінің құрылысы туралы не білесің?

2. Адам денесінің мүшелерін қандай геометриялық денелерге ұқсатуға болады?

3Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение. Адамның аяқ-қолдары қандай жұмыс атқарады?

4Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение. Геометриялық денелерді пайдалана отырып, адам бейнесін құрастыр.

5Поурочный план по предмету черчение. В. Перовтың мына туындысындағы аңшылардың әңгімесін сен естімейсің. Алайда олардың бет әлпеті мен әсерлі қимылдарынан әңгімелері аңшылық кезіндегі ерекше бір жағдай туралы екенін түсінуге болады. Осы сурет бойынша әңгіме құра.

Үйге тапсырма беру: Түрлі-түсті бояуларды пайдалана отырып, адам денесін бейнеле.

Сабақ: №30

Сабақтың тақырыбы:

Портрет. Бет әлпетінің кейпі. Мимика. Бет әлпет мимикасын салып үйренейік.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Адамның бет әлпетінің кейпін бейнелеу тәсілдерінің

ерекшеліктерімен таныстыру, адам тіршілігі үшін

маңыздылығын ұғындыру, тіршілік иелерінің біртұтастығын

түсіндіру.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ойлау қабілетін, жұмыс істеу икемдігін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да

қанағатшыл, әдепті болуға, оларды адамның дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене күтімін

сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, адам денесі мен кейпі бейнеленген фотосуреттер, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

Поурочный план по предмету черчениеҚос тамшыдай бір-бірінен айнымайтын ұқсас адамдар болатынын сен білесің. Мысалы, мына суреттегі егіз қыздардай. Алайда бұл сирек кездесетін құбылыс. Көбінесе адамдар бір- біріне ұқсамайды. Себебі олардың бет пішіндері әр түрлі болады. Бірінші сыныпта адам бетінің кейпі туралы оқығаныңды есіңе түсір. Досыңның немесе туысқаныңның бет әлпетіне жақсылап қарап ал. Оның бет әлпетін суреттеп бер.

Бір адамның бет әлпеті әр түрлі болып өзгеретінін білесің бе? Мына баланың бетіне қарашы. Оның бет әлпетінің кейпі қалай өзгереді! Ал бет әлпеті өз ерекшеліктерін сақтай отырып, пішінін өзгертеді.

Поурочный план по предмету черчение



Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеӨз достарыңның, ересек адамдардың әр түрлі көңіл күй үстіндегі бет әлпетін бақыла. Адамдар мұңаяды, қуанады, таңданады, ашуланады және ой үстінде болуы мүмкін. Адамның көңіл күйі өзгергенде оның бет әлпеті де өзгереді. Мына суреттерден сен өз құрдастарыңның жүздерін көріп отырсың. Олар әр түрлі сезімдер мен көңіл күйлерді білдіреді. Айна алдына тұрып, өз бетіңнің кейпін өзгертіп, әр жағдайда бет әлпетің, оның пішіні мен сызықтары қалай өзгеретіндігін бақыла.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеАдамның бет әлпетіне қарап оны кітаптағыдай оқуға болады. Бұл шындық. Сен жаңа ғана бөтен баланы танымай-ақ, оның көңіл күйін дәл таптың. Суретші болғандықтан әр түрлі көңіл күйдегі: қуанышты, мұңды кейіптерді салғың келеді. Мұны үйрену үшін адам беті мимикасының ерекшеліктерін жақсы білу қажет. Мимика - адам бет әлпетінің қимылы. Сонымен бірге көңіл күйін көрсетеді. Адам қуанғанда күледі, сол кезде еріндері созылып, езуі жоғары көтеріледі. Ал көздері қысылып күлкі шашады. Мұны айна алдына барып тексеріп көруіңе болады. Адам мұңайғанда оның бетінен күлкі жоғалып, ерні салбырап, езуі төмен түседі. Қастарының ортасы жоғары көтеріледі. Көзі дөңгелене қалады.

Адам ашуланғанда қастары бір-біріне жақындап, аузы берік жымдаса түседі. Мұндай адам ешкімге ұнамайды. Мына суреттегі бет кейіпті жағымды деп айту қиын. Мұндай бет әлпет менмен адамдарда болады. Қастары жоғары көтеріліп, көздері сығырайып, аузы жымдасып, ернінің бұрыштары төмен қарап тұрады. Мұндай кейіпте болмауға тырыс, оны айналаңдағы адамдар ұната қоймайды. Адам таңырқағанда оның қастары жоғары көтеріліп, көздері шарадай болып, ал аузы көп ретте аңқиып ашылады. Мүмкін сенде де оПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениесындай кейіп жиі болатын шығар.

Поурочный план по предмету черчение

Үйге тапсырма беру: Достарыңның, туыстарыңның әр түрлі кейіпте отырған мимикасын бейнеле.







Сабақ: №31

Сабақтың тақырыбы:

Суретшілер портреттеріндегі мимика.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Адамның бет әлпетінің кейпін бейнелеу тәсілдерінің

ерекшеліктерімен таныстыру, адам тіршілігі үшін

маңыздылығын ұғындыру, тіршілік иелерінің біртұтастығын

түсіндіру.

ә) Дамытушылық: Шығармашылық жұмысты іздену барысында білімдерін

тереңдетіп, ойлау қабілетін, жұмыс істеу икемдігін дамыту.

б) Тәрбиелілік: Денесін шыңдауға, шымыр да шапшаң, ұқыпты да

қанағатшыл, әдепті болуға, оларды адамның дене

құрылысының қызметтері жайлы таныстырып, дене күтімін

сақтауға, салауатты өмір салтын ұстануға тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, адам денесі мен кейпі бейнеленген суретшілер шығармалары, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, дидактикалық материалдар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

Портрет салу кезінде суретші оны әсерлі етуге тырысады. Портрет көрерменді өзіне тартуы үшін ол кейіпкердің мінез-құлқы мен көңіл күйін суреттейді. Оған суретші түстер гаммасының көмегімен, сызықтар мен пішін үйлесімділігі және адам бетінің мимикасы арқылы қол жеткізеді. Портреттерге мінездеме бер. Мимикаға назар аудар.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеЛеонардо да Винчидың мына екі туындысы сезім мен мимика жағынан бір-біріне мүлдем ұқсамайды.

Д. Қасымовтың «Айсұлу» портретіндегі жылы, шуақты түстер гаммасы кейіпкердің қуанышты көңіл күйін әсерлей түскен. Мынау П. Пикассоның (төменгі оң жақтағы) салған портреті. Ол өте әсерлі де таңғаларлық.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение

Сенің құрдастарың бейнелеген адамдардың суреттері мынадай.

Қарашы, балалар қандай әсерлі суреттер салған! Осы суреттерде бейнеленген адамдардың көңіл күйлерін анықта. Әр суреттің немен салынғанын анықтап көр. Оларды бейнелеу өнерінің қай түріне жатқызуға болады? Үйде жақын туыстарыңның, ал аулада және мектепте достарыңның бет әлпеттеріне назар аудар.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение





Поурочный план по предмету черчение






Өз біліміңді тексер.

1. Сөйлемді аяқта: «Портрет - бұл... бейнеленетін жанр».

2. Адамның бет әлпеті қандай көңіл күйді білдіреді? Мына суреттегі адамдардың көңіл күйін анықта.

3Поурочный план по предмету черчение. «Портрет» сөзжұмбағы.

1Поурочный план по предмету черчение. Адамдарды бейнелейтін суретші.

2. Алғашқы нобай сурет.

3. Қарындаш, бояу ұстаған адам.

4. Қара бояу.

5. Портрет, пейзаж, натюрморт - бір сөзбен айтқанда.

6. Суда еритін мөлдір бояу.

7. Бейнелеу өнерінің әсерлегіш құралы.


Үйге тапсырма беру: Достарыңның, туыстарыңның әр түрлі кейіпте отырған мимикасын бейнеле.


Сабақ: №32

Сабақтың тақырыбы:

Сәулет деген не? Сәулет ескерткіштері.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Әлем елдері мен Қазақстан жеріндегі сәулет өнерінде

маңызды орын алатын белгілі ғимараттар мен кесенелер

жайлы мәліметтер беру, жобалық суреттер салдыру.

ә) Дамытушылық: Озық тапсырмалармен қатар сабақтың барысын кеңейту,

жаңа ақпараттық технологияларды пйадалана отырып,

жұмыс жасау, ойлау қабілеттерін арттыру, дамыту.

б) Тәрбиелілік: Адамгершілік қасиетке баулу, ұқыптылыққа, тазалыққа

жетелеуді оқушыларға жете түсіндіру.

Сабақтың көрнекілігі: Дидактикалық материалдар, сәулет өнері шығармалары бейнеленген фотосуреттер, қарындаш, өшіргіш, түрлі түсті бояулар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Ертедегі адамдар алғашында үңгірлерде тұрғанын білесің бе? Содан кейін олар өздеріне баспана тұрғыза бастаған. Ол кездерде адамдар баспананың әдемілігіне көңіл бөлмеді. Ең бастысы, ол адамды сыртқы жаулар мен табиғат апаттарынан қорғауы керек болды.

Баспаналар бір-біріне өте ұқсас әрі ұсқынсыз болды. Әдетте олар бұтақтардан, қамыстан, аң терісі мен сүйектерінен, кейінірек саз балшық кірпіштерден тұрғызылды. Біздің заманымызға дейін қарапайым баспаналардың қайсысы сақталған?

Поурочный план по предмету черчение




Поурочный план по предмету черчениеУақыт өте келе, өмір сүру шарттары өзгерді. Сонымен бірге баспана құрылысы да басқаша сипатта өрбіді. Бай адамдар өзіне ыңғайлы да жайлы баспанасын місе тұтпай, сәулетті ірі сарайларда тұрғысы келді. Ондай күрделі құрылыстарды тұрғызу үшін жоғары шеберлік пен терең білім қажет болды. Сонымен қатар тұрғын үйлерден басқа да құрылыстар - адамдар құдайларына сиынатын ғибадатханалар, стадиондар, театрлар, кітапханалар салына бастады.

КПоурочный план по предмету черчениеөптеген ғасырлар бұрын итальяндық бай үй осындай көрініс тапты.

Самарқандағы Регистан

Поурочный план по предмету черчениеСондай кешендер құрылысын ойлап тапқан адамды сәулетші деп, ал олардың туындыларын сәулет деп атайды (орысша архитектура - гректің «архитектон» - құрылысшы деген сөзінен шыққан). Сәулет өнері - адамдардың әдемі және ыңғайлы тұрмыс құруына арналған өнер. Сәулет ғимараттары әр түрлі құрылыс материалдарынан: кірпіш, тас, бетон, пластик, әйнек, т.б. салынады. Қалалар өскен сайын сәулет өнері де өркендей түсті. Бірте-бірте қалалардың келбеті де өзгерді. Қарапайым үйлер мен зәулім сарайлардың орнына көп қабатты ғимараттар пайда болды. Мына суретте АҚШ елінің Даллас қаласындағы аспанмен таласқан үйлер бейнеленген. Алғашқы көп қабатты үйлер Римде, Аравияда салынған. Олар 4-5 қабаттан биік болған жоқ. Аспанмен таласқан алғашқы биік үйлер 19 ғасырдың аяғында АҚШ-та салынған. Қазіргі кездегі ең биік құрылыс Гонконгтегі Нина мұнарасы. Оның биіктігі 520 метр. Ал Дубайда биіктігі 800 метрден асатын мұнараның құрылысы қарқынмен жүргізіліп жатыр. Сәулетші де суретші сияқты шығармашылық ой иесі болуы тиіс. Суретшінің қиялынсыз ол әдемі ғимараттар мен құрылыстар туғыза алмайды. Мына Сидней қаласындағы опера театрының ғимараты ақ желкендерден аумайды емес пе? Ал Торонтодағы телемұнара аспанға атылған ракета тәрізді. Әсем қала Алматы да өзінің қазіргі заманға сай ғимараттарымен мақтана алады. Алматыдағы піскен бидай масағына ұқсайтын «Қазақстан» қонақ үйі - қалаға көрік беруші құрылыстардың бірі.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение






Поурочный план по предмету черчение





Поурочный план по предмету черчениеМына сәулет құрылыстарына мұқият қара. Олар әр дәуірде, әр елде түрлі сәулетшілердің қолымен тұрғызылған. Сол сәулетшілердің көбінің есімдері біздің заманымызға жетпеген. Ал олардың туындыларын біз әлі күнге дейін қызықтап, тамашалаймыз. Бұл құрылыстарға тән ортақ нәрсе - олардың өзгешелігі, бір-біріне ұқсамайтындығы. Олар бір көргеннен-ақ өмір бойы есте қалады. Сондай-ақ, әрбір сәулет ескерткішінің өз тарихы бар. Ең алып және ұлы құрылыстарды гректер «әлем ғажайыптары» деп атаған. Мұндай ғажайыптардың саны жетеу еді. Солардың тек біреуі ғана - Египеттегі Хеопс пирамидалары біздің заманымызға дейін сақталган. Египет пирамидалары перғауындардың құрметіне тұрғызылған. Перғауындар көзінің тірі кезінде астында терең мәйітхана орналасқан пирамиданы салдыра бастайтын. Хеопс пирамидасы - Египет пирамидаларының ішіндегі ең ірісі. Оның биіктігі 146 метр. Әр қабырғасының табаны 227 метрге тең. Оның құрылысына екі миллионнан астам кесек жұмсалған. Барлық кесектердің бір-бірімен тығыз жымдастырылғаны сондай, араларынан ине де өте алмастай. Пирамида құрылысына 20 жылдай уақыт кеткен.

Поурочный план по предмету черчениеҚожа Ахмет ескерткіші - ерте заманнан қалған көне архитектуралық кешен. Ескерткіш 14 ғасырдың аяғында (1396- 1398) Әмір Темірдің бұйрығымен салынған. Ұзындығы 62,5 м, ені 46,5 м, биіктігі 38 м. Күмбезі Орта Азиядағы ең үлкен күмбез. Бұл ескерткішке сәулет өнерінің бар мүмкіншілігі пайдаланылған. Мұнда мешіт, медресе, кітапхана, хансарай, т.б. бірнеше бөлмелер бар. Қожа Ахмет кешені Орта Азия мен Қазақстанда теңдесі жоқ құрылыс.

Поурочный план по предмету черчениеТәж-Махал сөзбе-сөз аударғанда «сарайдың сәні» деген мағынаны білдіреді. Үнді шахы Жаһанның сүйікті жарын осылай атайтын. 36 жасында жары қайтыс болып, шах терең қайғыға батады. Шах асыл жары Мумтазға ескерткіш ретінде әлемде теңдесі жоқ әсем кесене тұрғызуды шешеді. 1653 жылы Агра шаһарында құрылыс аяқталады. Ақ мәрмәрдан өрілген асқақ кесене қалықтап тұрғандай көрінеді. Тәж- Махал кесенесі тек Үндістанда ғана емес, дүние жүзіндегі ең әдемі сәулет туындысы болып табылады.

Үйге тапсырма беру: Әлемге әйгілі сәулет ғимараттарын бейнеле.

Сабақ: №33

Сабақтың тақырыбы:

Ғимараттардың суретін салуды үйренеміз. Жас суретшінің сөздігі.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Әлемге елдері мен Қазақстан жеріндегі сәулет өнерінде

маңызды орын алатын белгілі ғимараттар мен кесенелер

жайлы мәліметтер беру, жобалық суреттер салдыру.

ә) Дамытушылық: Озық тапсырмалармен қатар сабақтың барысын кеңейту,

жаңа ақпараттық технологияларды пйадалана отырып,

жұмыс жасау, ойлау қабілеттерін арттыру, дамыту.

б) Тәрбиелілік: Адамгершілік қасиетке баулу, ұқыптылыққа, тазалыққа

жетелеуді оқушыларға жете түсіндіру.

Сабақтың көрнекілігі: Дидактикалық материалдар, сәулет өнері шығармалары бейнеленген фотосуреттер, қарындаш, өшіргіш, түрлі түсті бояулар және тағы басқа.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеСен талай рет үйдің суретін салған боларсың. Әрине одан оңай еш нәрсе жоқ сияқты. Керегелері тікбұрыш, төбесі үшбұрыш ішін есік, терезелердің суретін салдық - міне, үй дайын. Бірақ осындай үйді өнер туындысы деп атауға бола ма? Осындай үй сенің қалаңа көрік бере ме? Әрине жоқ! Ал осы үйді өнер туындысына айналдыруға бола ма? Байқап көрейік. Үйдің суретіне зер салып қараймыз да, оны әр түрлі бөлшектермен толықтырып, әшекейлейміз. Әр бөлшекті негізгі үйдің пішініне қосқан сайын, үй түрленіп басқаша түрге енеді. Сенің қиялыңа қарай, ол бір сәтте сәулетті сарайға, ертегідегідей ғажайып үйге айналуы мүмкін.

Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение



Өз біліміңді тексер.

1. Сәулет деген не?

2. Адамдардың алғашқы баспаналары неден салынған?

Поурочный план по предмету черчение

3. Түрлі ғимараттар не үшін қажет?

4Поурочный план по предмету черчениеПоурочный план по предмету черчение. Сәулет туындыларын құрылған уақытына қарай орналастыр. Олардың қалай аталатынын тап.

5Поурочный план по предмету черчение. Баспана қандай болуы керек?

6. Қазіргі заманғы қандай сәулет құрылыстарын білесің?

7. Саған қандай тарихи-сәулет ескерткіштері белгілі?

8. «Сәулет» сөзжұмбағы.

Поурочный план по предмету черчение



1. Піскен бидай масағына ұқсайтын қонақ үй.

2. Кешендердің құрылысын ойлап табатын адам.

3. Қылқаламмен жұмыс істейтін адам.

4. Дүние жүзіндегі ең әдемі сәулет туындысы.

5. Хеопс пирамидаларының орналасқан жері.

6. Қожа Ахмет кесенесі орналасқан қала.

Жас суретшінің сөздігі.

АКВАРЕЛЬ - суда еритін мөлдір бояулар және осы бояулармен орындалған шығарма.

АНИМАЛИСТІК ӨНЕР - бейнелеу өнерінің жануарларды бейнелейтін жанры.

АППЛИКАЦИЯ - белгілі бір фонға әр түрлі қиындылардан бейнені жапсыру арқылы шығарма орындау тәсілі.

АРХИТЕКТУРА - сәулет (сәулет өнері).

АЯҚҚАП - киізден ұлттық өрнек салынып жасалған казақтың ыдыс-аяқ салатын жол дорбасы.

ӘШЕКЕЙЛЕУ - түрлі бұйымдарды өрнектермен сәндеу.

БАСҚҰР - киіз үйді безендіретін тоқыма бұйым.

БАЛАУЫЗ БОРЛАР - балауыз қосып жасалған жұмсақ түрлі түсті қарындаштар.

БАСТЫ, НЕГІЗГІ ТҮСТЕР - қызыл, сары, көк. Олар басқа түстерді араластыру арқылы алынбайды. Оларды араластыру арқылы басқа түстер алынады.

ГРАФИКА - басты әсерлегіш құралдары сызық, қысқа штрих, дақ болып табылатын бейнелеу өнерінің түрі және осы өнер түрінің шығармалары.

ГРОТАЖ - екі түсті бояу қабаты жағылған тақта бетіне тырнап сурет салу арқылы шығарма орындау тәсілі.

ГУАШЬ - суда еритін қою бояулар және осы бояулармен орындалған шығарма.

ДИЗАЙНЕР - әдемі, ыңғайлы әрі пайдалы бұйымдарды ойлап тауып, оларды жасауға көмектесетін суретші.

КЕСЕНЕ (МАВЗОЛЕЙ) - қайтыс болғандарға арнап салынған ескерткіш-құрылыс. Бұл сөз карийлік билеуші Мавзолдың атымен байланысты. Ол тірі кезінде өзі мен зайыбына арнап зәулім мазар салдырған екен.

КЕСКІНДЕМЕ (СҰҢҒАТ) - басты әсерлегіш құралдары түс және бояу болып табылатын бейнелеу өнерінің түрі және бояулармен орындалған шығарма.

КИІЗ ҮЙ - қазақ халкының дәстүрлі баспанасы. Табаны дөңгелек, жеңіл жиналып, құрастырылады, бір орыннан екінші орынға тез көшіріледі.

КОМПОЗИЦИЯ - суреттің парақ бетінде әсерлі орналасуы.

ҚАРЫНДАШ - график-суретшінің құралы. Түрлі түсті, акварель және қатты, жұмсақ, жай қара қарындаштар болады.

ҚҰРАҚ КӨРПЕ - түрлі түсті мата қиықтарынан құрап тігілген көрпе.

ҚҰРАМА, ҚОСПА ТҮСТЕР - кызғылт сары, жасыл, күлгін және басқалар. Олар басты түстерді араластыру арқылы алынады.

ЛОКАЛДЫ ТҮС - реңктерсіз түс.

МАЙЛЫ БОЯУЛАР - кескіндемеші-суретші кенепке картиналар жазатын бояулар. Олар зығыр майының негізінде жасалады.

МИМИКА - адам бетінің қозғалысы. Мимика адамның көңіл күйін білдіреді.

МҮСІН - басты әсерлегіш құралдары көлем мен пішін болып табылатын бейнелеу өнерінің түрі.

НАТЮРМОРТ - жансыз, қозғалмайтын заттар бейнеленетін бейнелеу өнерінің жанры және осы жанрдың шығармалары.

ОРНАМЕНТ (ОЮ-ӨРНЕК) - ою-өрнек бөліктері бірдей қашықтықта қайталанып орналасқан симметриялық өрнек.

ПАЛИТРА - бояу араластыратын тақтайша.

ПАСТЕЛЬ - жұмсақ, түрлі түсті борлар және осы борлармен орындалған жұмыстар.

ПЕЙЗАЖ - бейнелеу өнерінің табиғатты бейнелейтін жанры. Табиғат бейнеленген бейнелеу өнерінің шығармасы.

ПОРТРЕТ - бейнелеу өнерінің адам бет жүзін бейнелейтін жанры және осы жанрдың туындысы.

РЕҢК - бір түстің құбылған түрлері.

СӘНДІК-ҚОЛДАНБАЛЫ ӨНЕР - тұрмысқа қажетті бұйымдар жасау және әшекейлеу өнері.

СЫРМАҚ - қазақтың үйіне сән беретін киіз төсеніш. Аппликация тәсілімен орындалады.

СУЫҚ ТҮСТЕР - көк, көгілдір және осы түстердің барлық реңктері.

ТЕКЕМЕТ - негізгі бір түсті киізге түрлі түстерге боялған киізден ою-өрнек бастырып жасалатын киіз кілем.

ТҮСТЕР ГАММАСЫ - белгілі бір көңіл күйді білдіретін бірнеше түстердің үйлесімі.

ТУШЬ - графикада қолданылатын қара сұйық бояу.

ТҰСКИІЗ - жібек, алтын, күміс зер жіптермен және су моншақтармен кестелеп орындалатын тұсқа ілетін кілем. Әлбетте өсімдік тәрізді өрнектермен кестеленеді.

ФОРМАТ (ПІШІМ) - сурет орналасатын парақ пішімі.

ШИ - әдемі өрнектері бар шиден тоқылған киіз үйді безендіретін қазақтың ұлттық төсеніші.

ШТРИХ (ҚЫСҚА СЫЗЫҚ) - қысқа сызық, график - суретшінің басты әсерлегіш құралдарының бірі.

ЭСКИЗ (ДОЛБАР) - алдын ала дайындық суреті.


Үйге тапсырма беру: Әлемге әйгілі сәулет ғимараттарын бейнеле.



Сабақ: №34

Сабақтың тақырыбы:

Көрме ұйымдастыру.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушыларды көрме дайындау жолдарымен таныстыру,

өздері бейнелеген шығармаларының мазмұнын ашу,

талдау, теориялық білімін практикамен ұштастыру.

ә) Дамытушылық: Өзіндік ой-қиялына ерік бере отырып, ой-өрісін дамыту,

өз ойын қағаз бетіне еркін, жатық жеткізе білуге

дағдыландыру, өз бетімен іздене білуге, ой қорытуға

үйрету.

б) Тәрбиелілік: Жас ұрпақ бойына эстетикалық мәдениетті, сұлулықты

тани білуді қалыптастыру, ұлы мұраттар жолында еңбек

етуге, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Сабақтың көрнекілігі: Бейнелеу өнері сабағына қажетті құрал-жабдықтар, қағаз, қарындаш, өшіргіш, сызғыш, көрме дайындауға арналған керекті құрал-жабдықтар және т.б.

Сабақтың өту барысы:

  1. Ұйымдастыру кезеңі.

  2. Үйге берілген тапсырманы тексеру.

  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру.

  4. Тапсырмаларды орындау.

  5. Сабақты бекіту.

  6. Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы:

Kөркем-сурет көрмелері - мәдени шара, ұлттық бейнелеу және қолөнерінің белгілі бір кейінгі кезеңде көтерілген деңгейін, бағыт-бағдарын көпшілікке насихаттау әрі өнер ықпалы арқылы еңбекшілердің дүниетанымын адамгершілік рухта қалыптастыру мақсатымен 1920 жылдардың соңында ұйымдастырыла бастады. 1929 жылы Алматы қаласында "Жетісу суретшілерінің көшпелі көркем-сурет көрмесі" өтті. 1931жыл Алматы қаласында өткен көшпелі көрмеде көрнекті орыс суретшілерінің туындылары қойылды. А.В.Куприн, К.С.Петров-Водкин, В.А.Фаворский, А.А.Дейнеканың - әлеуметтік өмірдің жарқын көріністерін бейнелеген еңбектері елдің назарын ерекше аударды. Қазақстан Суретшілер одағы 1933 жылы алғаш рет тақырыптық сурет көрмесін ұйымдастырды. Бұған Қазақстанда кәсіби бейнелеу өнерінің негізін салушылар Ә.Ысмайлов, Қожақмет пен Құлахмет Қожықовтар қатысты. 1934 жылдан көркем-сурет көрмелері өткізіліп тұрды. 1934 жыл Алматы қаласында өткен халық шеберлері слеті қарсаңында ашылған көрмеге Ә.Қастеев "Мектепке", "Көгілдір киімді қазақ қызы", "Түрксіб" атты суреттерімен қатысты. 1935 жылы Орталық мұражайда ұйымдастырылған "Қазақстанда Кеңес өкіметінің орнауына 15 жыл" деген көрменің негізінде қазақтың көркем-сурет галереясының (қазіргі Қазақстан Мемлекеттік өнер мұражайы) негізі қаланды. 1939 жылы мұражай 32 суретшінің 200 еңбегін Алматы қаласының жұртшылығына таныстырды. Қастеев, ЬІсмайлов, А.И.Бортников, Н.И.Крутильников, О.Таңсықбаев, т.б. шығармалары мәдени өміріміздің өскендігін, өміршеңдігін көрсетті. 2-дүниежүздік соғысы жылдары эвакуациямен келген танымал суретшілер Д.И.Митрохин, П.Н.Крылов, т.б. Алматы қаласында 2-дүниежүз. соғысы тақырыбында бірнеше көркем-сурет көрмелерін өткізуге ат салысты. Көрмеде Мәскеуліктердің 51, украиндықтардың 40, ленинградтықтардың 15 жұмысы қойылды. Л.П.Леонтьевтің "Майданға шығарып салу", Б.Урманченің "Жеңіспен оралыңдар", О.Д.Кужеленконың "Алматы соғыс жылдарында", Р.В.Великанованың "Ескі және жаңа Алматысы" дүниеге келді. 1948 жылы Алматы қаласында КСРО Суретшілер одағы мен КСРО көркем-сурет қорының көшпелі көркем-сурет дирекциясы кеңес кескіндемешілері мен суретшілерінің 200 шығармасынан тұратын көшпелі көрмесін өткізді. Бұл жаңа дәстүр 1956 жылы Бүкілодақтық көрменің жетістігін насихаттаумен жалғасты. Осы көрмеге "Қазақстан суретшілерінің тақырыптық картиналары" деген атпен көркем-сурет институттарынан білім алған жаңа тол-қын (Қ.Телжанов, М.Кенбаев, С.Мәмбеев, Н.Нұрмұхамедов, А.Ғалымбаева, т.б.) қатысып, ұлттық бейнелеу өнерінің дамуына игі әсер етті. Мерекелер мен жиындар қарсаңында тақырыптық негіздегі көркем-сурет көрмелерін ұйымдастыру өрістеді. Көркем-сурет көрмелері Е.М.Сидоркин, С.Айтбаев, М.Қисамединов, т.б. суретшілерді даралай түсті. Алматы қаласында 20 ғ-дың 70-жылдары Қазақстан Суретшілер одағының көрме залы мен ҚР Мәдениет Мин-лігі көрме залының ашылуы және Қазакстан Мемлекеттік өнер мұражайы жаңа ғимаратының іске қосылуы - көркем-сурет көрмелерін ұйымдастыруға кең жол ашты. Осы арнаулы орындарда такырыптық ("Еңбек даңқы", "Ел мен Жер", т.б.) көркем-сурет көрмелері өтіп тұрады. Бұл көрмелерде еңбек тақырыбы, замандас бейнелері елеулі оры алды.

Балалар суреті - бейнелеу өнерінің әр түрлі саласымен шұғылданатын балалар шығармалары. Сурет салу өнерімен шұғылдану арқылы балалардың шығармашылық қабілеттері, көркемдік және эстетикалық талғамдары, байқағыштық, қабылдау, қиял сияқты қасиеттері қалыптасады. Балалар сурет салу, мүсіндеу, қолөнермен шұғылдану барысында өзін қоршаған орта, табиғат сұлулығы, оның құбылыстары туралы білімдерін арттырады, бейнелеу өнерін игеруге қызығады. Балалар суреті түрлеріне қарындашпен, түрлі-түсті бояу қарындаштармен, сулы бояумен, гуашь бояуымен салынатын суреттерді, мүсінді, қолөнерді, т.б. жатқызамыз. Балалардың бейнелеу өнеріне машықтануы балабақшаларда, мектептерде, оқушылар сарайларында, лицейлерде, гимназияларда, көркемсурет мектептері мен колледждерінде жүзеге асырылады. Республикамыздың облыс және аудан орталықтарында 70-тен астам бастапқы білім беретін көркемсурет мектептері жұмыс істейді. Алматы қаласында Республикалық көркемсурет колледжі ашылған (1988). Бұлар Қазақ мемлекеттік өнер академиясының құрамына енеді. Балалар суретін дамыту мемлекет тарапынан да қолдау табуда. Қазақстан Республикасы Президенті Н. Назарбаевтың тапсырмасымен дарынды балаларды қолдайтын мемл. "Дарын" бағдарламасы қабылданды (1996). Балалар суреті - өнер мен мәдениеттің құрамдас бөлігі. Осыған орай әр елдерде Балалар суреті көрмелері, дүниежүздік көрмелер ұйымдастырылады. Қазақстанда 1945 жылдан Балалар суретінен көрмелер ұйымдастырылып келеді. Қазақстанда балалардың суреттері жинақталған 2 томдық кітап жарық көрді (1999). Балалардың қабілеті мен білімін дамытуға арналған оқулықтар, әдістемелік құралдар, сурет дәптерлері жасалған. Орта мектепке арналған "Бейнелеу өнері" оқулығы қазақ, орыс және ұйғыр тілінде жарық көрді.

Балалар көрмесі

Поурочный план по предмету черчение




















Поурочный план по предмету черчение























Үйге тапсырма беру: Көрме ұйымдастыруға қажетті шығармаларыңды дайында.






Бейнелеу өнерінен қосымша

сабақ жоспарлары

14 сағат





Сабақ: №1

Сабақтың тақырыбы:

Жазғы табиғатты бейнелейік.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Оқушыларға тың мәліметтер беріп,

білімдерін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Оқу материалынан ең бастысын бөліп алу,

классификациялау.

б) Тәрбиелілік Сұлулық тәрбиесі, табиғат пен өнердегі сұлулықты

түсіне білу.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: 2-сынып оқулығы, түрлі түсті қарындаштар, акварель бояуы, қылқалам, қара қалам, ақ қағаз, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың барысы:

Балалар, өздерің бірінші сыныпта жыл мезгіліне байланысты табиғаттың өзгеру ерекшелігін бейнелеп үйрендіңдер. Енді жазғы демалыс кездерінде өздеріңе ұнаған табиғат көріністерін естеріңе түсіріңдер. Оған біз де көмектесейік. Республикамыздың жері, табиғаты өте бай екенін білесіңдер. Біреулер Алатау бөктерінде тұрса, екіншілер Жетісу жерінде, үшіншілер Көкшетау өңірі мен Алтай аясында тұрады. Осы бейнелеу өнері кітабы арқылы өздерің тұрған жердің табиғатын еске түсіріңдер. Әдемілігі мен әсем әсемдігіне көңіл аударып, түрлі түсті өзгерістерін елестетіңдер.

Осыдан кейін жалпы жаз кезінде көкөніс түрлерінің қандайы өсетіндігін, оқушылардан оның қайсысын білетіндігін сұраймын. Жаз өтіп, көкөніс түрлері де пісіп біткенін айтып, балалардың есте сақтауын, оны қайта жаңғыртуын, көрген-білгендерін бейнелеуге талпыныстарын арттыруға болады. Біз алдыңғы сыныптарда жаз көрінісін, күз көрінісін жалпы бейнелеп үйрендік. Енді сол мезгілдерде өсіп-өнетін көкөніс түрлеріне қарап, соларды бейнелеп үйренейік.

Кітап бетіндегі суреттерден көкөніс түрлерінің біразын көруге болады.

Сонымен қатар оқушыларға бірнеше сұрақтар қоямын.

  • Бақта қандай жеміс ағаштары өседі?

  • Қандай жемісті ұнатасың?

Үйге тапсырма беру: Қағаз бетіне түрлі түсті қарындашпен алма ағаштарын бейнеле.



Сабақ: №2

Сабақтың тақырыбы:

Алма бақта.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Пән бойынша білім-білік, дағдыларын, сонымен

қатар қабілетін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Сурет салу іскерлігін арттыру.

б) Тәрбиелілік Оқушылардың табиғатқа деген талғампаздығын,

қарым-қатынасын, сүіспеншілігін арттыру.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: 2-сынып оқулығы, түрлі түсті қарындаштар, акварель бояуы, қылқалам, қара қалам, ақ қағаз, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың барысы:

Балалар, сендер алдыңғы сабақтарда жазғы табиғатта бау-бақша өсімдіктерімен, көкөніс түрлерімен таныстыңдар. Балалар, сендер бау-бақша өсімдіктерімен, көкөніс түрлерімен тынысып, суреттерін салдыңдар. Енді сол тақырыптан ауытқымай бүгін алма бақта яғни алма бау-бақшасын, алма ағаштарын және алманы бейнелейік. Ол үшін, ең алдымен, осы сабақтың тақырыбына байланысты көрнекі құралдарды қарап көрейік. Мына суретте өсіп тұрған алма жемістері бейнеленген-деп балалардың көңілін аудара бастаймын. Бұдан да басқа дайындалған суретші жұмыстарын көрсетуге болады.

Осы айтылғандарға қосымша балалардың назарын кітапта салынған алма ағаштарының, алманың бейнесі салынған жұмыстарға қызықтыру керек.

- Енді осы көрсетілген бау-бақша жемістеріне яғни алма бағына жекелеп көңіл аударсыңдар, құрылыстарынан көптеген өзгешеліктерді табасыңдар. Сонымен бірге формалары да, түстері де бөлек.

Күз айында бау-бақшаларда жеміс-жидектер пісіп-жетіледі. Күнделікті дастарқан берекесін келтіріп, сән мен көрік беретін алма, алмұрт, қара өрік, жүзім, т. б. Солардың ішінде алманың орны бөлек.

Олай болса, алмадан натюрморт құрастырып көрейік, ең алдымен алма орналасатын ыдысты бейнелейік, содан соң оның ішіне бір немесе бірнеше алмалар орналастыруға болады, тіпті жапырағымен салсақ та болады - деп, оқушыларға тапсырма беремін.

Үйге тапсырма беру: Алма ағаштарын акварель бояуымен бейнелеу.


Сабақ: №3

Сабақтың тақырыбы:

Мультфильм суретшісі болайық.

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: Пән бойынша білім-білік, дағдыларын, сонымен

қатар қабілетін қалыптастыру.

ә) Дамытушылық: Сурет салу іскерлігін арттыру.

б) Тәрбиелілік Оқушылардың табиғатқа деген талғампаздығын,

қарым-қатынасын, сүіспеншілігін арттыру.

Құрал-жабдықтар, көрнекті құралдар: 2-сынып оқулығы, түрлі түсті қарындаштар, акварель бояуы, қылқалам, қара қалам, ақ қағаз, өшіргіш және тағы басқа.

Сабақтың барысы:

Балалар, сендер жазғы демалыс кезінде қызықты өткізген уақыттарыңды, көрген білгендеріңді өткен сабақтарда еске алдыңдар.

Сонымен бірге сендер үй жұмыстарын істедіңдер. Ата-аналарыңа көмектестіңдер. Кітап оқыдыңдар. Теледидардан кино көрдіңдер. Көбінесе мультфильм көруге асықтыңдар.

Мультфильмдердің біреуі сендерді мазмұнымен қызықтырса, енді біреуі кейіпкерлерімен қызықтырады. Ал кейбір мультфильмдерді біз тамаша салынған суреттер арқылы қызыға қараймыз.

Солардың іштерінен мыналарды атауға болады:

«Ақсақ құлан», «Қаңбақ шал», «Ну, погоди», «Том и Джерри», «Утёнок Дональд», «Мортал Комбат-5», «Ниндзя Черепашки» және тағы басқалары.

Осылардың бәрін экранға суретшілер дайындайды. Әрине, суретші сценарийшінің жазған сценарийіне қарап отырып сурет салады.

Сонымен кішкентай фильмге (мультфильмге) сурет дайындайтын суретшілерді мультипликатор деп атайды.

Компьютер фильмдеріне сурет дайындайтын суретшілерді компьютер дизайны суретшісі деп атайды.

Енді өздеріңе ұнайтын мультфильмдеріңді, компьютерде жасалынған фильмдеріңді естеріңе түсіріңдер.

Өздеріңе ұнаған уақиғаларды қағаз бетіне бейнелеп көріңдер.

Үйге тапсырма беру: Өздеріңе ұнайтын мультфильм кейіпкерлеріне

арнап сурет салыңдар.


Сабақ: №4

Сабақтың тақырыбы:

Мүсін. Сәндік-қолданбалы өнер.

Сабақтың мақсаты:

Бейнелеу өнерінің түрлері жайлы қысқаша мағлұмат беру.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Иллюстрация, слайд, дидактикалық материал, альбом кітаптар, диафильм, бейне таспалар. т. б.

Сабақтың барысы:

Мүсін.

Мүсін бейнелеу өнерінің ерекше түрі. Мүсіндегі басты әсерлегіш құралдар пішін мен көлем. Мүсін туындыларын жан-жағынан қарап, зерттеуге болады. Сондықтан мүсінді бейнелеу өнерінің үш өлшемді түрі деп атайды.

Мүсін туындыларын сен тек мұражайлардан ғана емес, сонымен қатар қала көшелерін аралаған кезде де көре аласың. Олар бақтар мен алаңдарға көрік беріп тұр.

Қазақстандағы ең әйгілі мүсіндерді білесің бе? Олар Алматыдағы Абай, Шоқан, Абылай хан ескерткіштері және т. б. осылардың алғашқы екеуін әйгілі мүсінші Хакімжан Наурызбаев сомдаған. Жолың түсіп Алматы-ІІ вокзалына бара қалсаң, сәйгүлік тұлпарға мінген қазақ ханы Абылайдың асқақ ескерткішін көруіңе болады.

Мүсіншілер шығармаларын алуан түрлі материалдан - металдан, балшықтан, тастан, ағаштан жасайды.

Мүсіндер ірі және шағын болып келеді. Ірі мүсіндерді қала көшелерінен, мұражайлардан көруге болады. Ал шағын мүсіндер сенің бөлмеңді безендіре алады. Мұндай шығармаларды майда пластика деп атайды.

Ұлы итальяндық суретші әрі мүсінші Микеланджело Буонарроти мүсіннің асқан шебері болған. Оның «Давид» мүсінінде алып жауызбен айқасуға дайын тұрған сымбатты, ержүрек жас жігіт бейнеленген.

Сәндік-қолданбалы өнер.

Сәндік-қолданбалы өнерді бейнелеу өнері түрлерінің ішіндегі ең алуан қырлысы деуге болады. Бұл өнер түрінің басты міндеьі - біздің тұрмысымызды безендіру.

Баяғы заманнан бері адамдар өз тұрмысына қажетті заттар: ыдыстар мен жиһаздар, еңбек құралдары, қару-жарақтар жасады, кілем тоқып, киім тікті.

Әр адамның бойында суретшілік қасиет табылады. Сол қасиет адамға тек пайдалы әрі берік заттар жасап қана қоймай, оларды әдемі, тартымды етіп жасауға ұмтылдырады. Ол бұйымдарды кестелеп, қашап, өрнектеп әшекейлейді. Ертедегі адамдар желден, аптап ыстық пен суықтан қорғану үшін теріні құрастырып, жөрмеп қана қоймай, оны суреттермен, өрнектермен сәндеген.

Қазақ халқының сәндік-қолданбалы бұйымдары бай ою-өрнектерімен, құлпырған айшықты бояу түстерімен белгілі. Қарашы, суретшінің сиқырлы қолдары мына жол сөмкесі мен қару-жарақты, домбыраны қалай тартымды етіп өрнектеп әшекейлеген.

Сабақты оқушыларға сұрақ беру арқылы қорытындылаймыз.

  • Үйдегі сәндік-қолданбалы өнерге жататын бұйымдарды тауып ал.

  • Оларды мұқият зерттеп, неліктен бұл зат сәндік-қолданбалы өнер туындысына жататынын түсіндір.











Сабақ: №5

Сабақтың тақырыбы:

Бейнелеу өнерінің жанрлары. Пейзаж.

Сабақтың мақсаты:

Бейнелеу өнерінің жанрларымен қысқаша танысу. Қоршаған ортаны қорғау, өсімдіктер дүниесі мен табиғат сұлулығын сезіну, табиғат әсемдігін тамашалау, бейнелеу.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Түрлі түсті бояу, қылқаламдар, табиғатты бейнелеген суретшілер шығармалары.

Сабақтың барысы:

Бейнелеу өнеріндегі пейзаж, портрет, натюрморт атауларымен таныстың. Міне, осыларға ортақ атау ол - жанр.

Шығарманың жанрын анықтау үшін «Суретші өз шығармасында нені бейнеледі?» деген сұраққа жауап беру керек.

Егер картинада табиғат бейнеленсе, бейнелеу өнерінің бұл жанры ПЕЙЗАЖ деп аталады.

Пейзаж қандай болуы мүмкін? Пейзаж бейнелеу өнерінің әр түрінде кездеседі. Ол графика, кескіндеме, мүсін түрінде де бола алады. Оны бояумен, қарындашпен, аппликация тәсілімен, тіпті жапсырып салуға болады.

Әрбір адам табиғатпен етене жақын байланыста екенін ұғынуға міндетті, сондай-ақ біздің әрқайсымыз өз іс-әрекеттерімізге әрдайым жауаптымыз. Сондықтан біз туған табиғатымызды жақсырақ танып-білу, сүю үшін, оның сенімді қорғаушысы болуымыз керек. Ол - біздің, жалпы адамзат баласының тікелей міндеті.

Жас ұрпақтарға:

  • Планетамыздың иесі - сендер.

- Сендер сол Жер-Ананың шапағаты мол ғажайып қалпын сақтап қалу үшін, онда алуан түрлі аң мен құстың тіршілік етуі үшін, өздеріңнің және ұрпақтарыңның шат-шадыман, жақсы өмір сүруі үшін күресулерің керек. Бір сөзбен айтқанда, табиғат-Ананы аялап, көздің қарашығындай қорғауларың керек, - деп, насихаттаған жөн.

Табиғаттың барша сұлулығын алдыңа жайып салатын суретшіні пейзажист суретші деп атайды.

Пейзаж өзінің пайда болу тарихында бірден дербес жанр болып кете алмады. Тек 16 -17 ғасырларда ғана дербес жанрға айналды. Ол кезде голланд суретшілері салған пейзаждар ерекше даңққа бөленген.

19 ғасырда да тамаша пейзаж туындылары дүниеге келді. Орыс суретшілері А. К. Саврасов, И. И. Шишкин, И. И. Левитан, А. И. Куинджи шығармаларында бейнеленген табиғат көріністері неткен сұлу, неткен мәнді десеңші.

Табиғатты бейнелеу Қазақстан суретшілері Ә. Қастеев, Ә. Исмайлов, Қ. Қожықов, А. М. Черкасский, Қ. Телжанов, С. Мәмбеев шығармашылығында да үлкен орын алады.

Туған табиғатты бейнелей отырып суретшілер оның сұлулығы мен поэзиясын түсіне білуге, ғажайып өлкемізді бұрынғыдан да терең сүйе білуге баулиды.

Тапсырма. Өзіміздің туған табиғатымызды жақсырақ танып білуге, сүюге және оның сенімді қорғаушысы болуға арнап, еркін тақырыпта сурет салу.

Сабақ: №6

Сабақтың тақырыбы:

Портрет.

Сабақтың мақсаты:

Бейнелеу өнерінің жанрларымен қысқаша танысу. Оқушыларға портрет (келбет) жанры туралы түсінік беру. Портрет салу жолының техникасымен таныстыру.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Суретші шығармалары, фотосуреттер, слайдтар.

Сабақтың барысы:

Егер суретте адам бейнеленсе, ол жанр ПОРТРЕТ деп аталады.

Қазақтың белгілі суретшісі Ү. Әжиев көптеген тамаша портреттердің авторы. Соның бірі - өздерің тамашалап отырған «Қазақ мадоннасы» туындысы. Туындыда суретші сәбиін алдына алып отырған ой үстіндегі әдемі ана бейнесін ашық бояу түстерімен бере білген. Суретші туындылары бояуларының таза қанықтылығымен ерекшеленеді.

Әлемдегі ең танымал әрі таңғажайып туынды. «Жоконда» портреті. Оны салған итальяндық суретші Леонардо да Винчи. «Жоконданы» Париждегі әйгілі Лувр музейінен тамашалауға болады.

Портрет жанрының күрделілігін ескерте отырып, мұғалім оқушыларға адамның бет әлпетін, көңіл күйге байланысты өзгеруін бақылап, қадағалаудың қажеттігін айтып түсіндіреді. Ең алдымен, адамның бет бейнесін мұқият зер салып қарап шығу, бас формасының қандай екендігін аңғару, шашының түсіне көңіл бөлу, сонымен қатар көз, мұрын, ауыз құрылысына да назар аудару әрекеттерін іске асырады.

Мұғалім оқушыларға сурет салуды адамның бас формасын салудан бастау керектігін, айтып түсіндіреді.

Адамның бет пішінінің әрбір мүшесі жеңіл сызықтармен орындалуы тиіс, себебі, сурет салу барысында қателіктер болса түзетуге немесе алып тастауға болады. Адамның басын салуға симметриялық ерекшелікті қолдануға болады, сондықтан адамның оң жақ беті мен сол жақ бетін немесе керісінше, салыстырып отырған жөн.

Ең алдымен бет пішінінің негізгі сызықтары белгіленеді. Қасты, кірпікті, көз қарашығын, бет пішінінің негізгі бөлшектерінің орналасуын анықтамай тұрып сурет салуға болмайды. Адамның көзі бет пішінінің орта шенінде орналасқан. Бастың маңдай жағы беттің тең жартысын алады. Бұл жайында оқушыларға ескертіп отыру қажет, себебі, олар портрет салғанда оысдан қате жіберіп жатады. Жалпы бас формасын тауып қағаз бетіне түсіргеннен кейін шашты салуға болады.

Тапсырма: Өздері жақсы көретін әдеби, кино кейіпкерлерін бейнелеу.


Сабақ: №7

Сабақтың тақырыбы:

Натюрморт.

Сабақтың мақсаты:

Натюрморт жайлы мағлұматтармен таныс болу. Затқа қарап сурет салуды меңгеру.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Натюрморт бейнеленген суретшілер шығармалары. Балалар салған суреттер. Натюрморт салу үшін әкелінген гүл шоғы мен құмыра т. б. заттар.

Сабақтың барысы:

Суретте қозғалмайтын әр түрлі заттар бейнеленуі мүмкін. Суретшілер ыдыстарды, гүлдер мен жемістерді, көкөністерді, маталарды бейнелегенді ұнатады. Бейнелеу өнерінің бұл жанры НАТЮРМОРТ деп аталады.

Мұғалім суретші шығармаларын оқушыларға көрсете отырып, оған талдау жасайды. Суретші шығармаларын таңдау, мұғалімнің өз еркінде.

Мысалы, заттар мен бұйымдарды бейнелеуге шебер суретші А. Ғалымбаеваның «Натюрморт» шығармасын алайық.

Суретшінің бұл еңбегінде қазақтың әсем ою-өрнектері, дастарқан бетіндегі алма, алмұрттардың ашық, жылы түс реңктері, орынды композиция арқылы жарасымды орындалғаны көрермен көңілінен шығады.

Мұғалім шығарманы талдай келіп, сұрақ-жауап арқылы оқушылардың сезу, көру, бақылау, қабылдау сияқты түсінігін бекітеді.

- Балалар, сендер суретші шығармасынан қандай нәрселерді көріп тұрсыңдар?

- Суретші шығармасындағы бояу түстері бір-біріне жақын ба?

Суретші ою-өрнектерді не үшін бейнелеген?

Мұғалім «натюрморт» терминіне түсінік береді. «Натюрморт» француз сөзінен алынған. Қазақша «өлі табиғат» немесе «тыныш, қозғалмайтын зат» деген мағына береді. Натюрморт «өлі табиғат» немесе «өлі зат» аталғанымен, сонда бейнеленген заттар арқылы табиғи өмірді, заман келбетін, тіпті бір халықтың тұрмыс-тіршілігін, әдет-ғұрпын, тарихын танып білуге көмектеседі. «Натюрморт» халықаралық термин болғандықтан, біз де «натюрморт» деп пайдаланамыз.

Енді натюрморт құрауға болады. Мысалы, гүл мен құмыра, оқушының оқу құралдары т. б. Натюрмортты бір немесе бірнеше заттар арқылы құрауға болады.

Натюрмортты кезең бойынша саламыз. Мұғалім тақтаға сызып, оқушыларға натюрморт салудың кезеңдерін көрсетеді.

Бұл жұмыстар алғашқыда қарындашпен орындалып, біткеннен соң бояу түстерімен реңктерді беріп, бояуды бастайды.

Сабақ соңында мұғалім оқушылар жұмысын көреді.

Тапсырма. Натюрморт тақырыбына сурет салу. Мысалы, екі-үш алма тобына қарап сурет салу.


Сабақ: №8

Сабақтың тақырыбы:

Анималистік жанр.

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды жануарлардың дене мүшелерін, қозғалыстағы қалпын бере алуға үйрету.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Фотосуреттер, иллюстрациялар, шағын мүсіндер, слайдфильм.

Сабақтың барысы:

Сонымен қатар суретшілер жануарларды жиі бейнелейді.мұндай суретшілер анималист-суретші деп аталатынын білесің. Ал жануарлар бейнеленетін жанр АНИМАЛИСТІК ЖАНР деп аталады.

Анималистік жанрда көзге түскен дарынды суретшілердің бірі - Иван Ефимов. Ол сомдаған мүсіндер мен графика шығармаларындағы жануарлар бейнелері өте сүйкімді әрі әсерлі. Осындай аңдардың мүсіндері Астана қаласындағы көпірлерге көрік беріп тұр.

Оқушылар жануарлар бейнеленген фотосуреттер мен шығармаларды мұқият қарап шығады. Төрт түлік малды атайды: жылқы, сиыр, түйе, ешкі.

Оқушылардың бейнелі ойлау қабілетін дамытатын бірнеше жұмбақтарды айта кетуге болады. Мысалы:

Кезікті бір жануар,

Үстінде екі тауы бар.

(Түйе.)

Кішкентай ғана бойы бар,

Айналдырып киген тоын бар.

(Қой.)

Төрт түлік жайында ақын-жазушылар жазған өлең, жырларды мұғалім оқушыларға әсерлендіру мақсатында оқып береді. Мысалы, төрт түлік малдың ең жүйрігі жылқы төлі құлын жайында М. Әлімбаев былай жырлайды:

Құлыншық.

Бұлшық етің бұлтылдап,

Қолды-аяққа тұрмайсың.

Құндыз түгің жылтылдап,

Желден оза зарлайсың.

Асыр салып көп ойнап,

Ақсап қалдың, құлыншақ.

Жүрмейсің бе абайлап,

Болмасаңшы ұрыншақ.

Тапсырма. Үй жануарларын бейнелеу.

Сабақ: №9

Сабақтың тақырыбы:

Бейнелеу өнерінің жанрлары туралы өлеңдер.

Сабақтың мақсаты:

Бейнелеу өнерінің жанрларымен қысқаша танысу.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Иллюстрациялар, балалар шығармалары, слайдфильм, фотосуреттер.

Сабақтың барысы:

А. Кушнердің төмендегі өлеңдерін оқы. Ол бейнелеу өнері жанрларын есіңе сақтауға көмектеседі.

Картинадан көрсең сен

Қарағайлы тау шыңын,

Немесе бұлақ - тау суын,

Немесе жасыл бақшаны,

Нұрланып тұрған аспаны

Немесе көлдің жағасын,

Немесе егіс даласын -

Салынған мұндай суретті

ПЕЙЗАЖ ғой деп қарарсың.

Картинадан көрсең сен

Әжеңнің ожау-тостағын,

Атаңның қара торсығын,

Немесе алмұрт, алманы,

Қасында тұрған - шабдалы,

Жүзімді де табарсың,

Қызығып жақын барарсың -

Салынған мұндай суретті

НАТЮРМОРТ деп қарарсың.

Картинадан көрсең сен

Егер ақын Абайды,

Немесе ұстаз Ыбырайды,

Немесе өз әкеңді,

Немесе өз шешеңді,

Немесе тұрса нағашың,

Өзі екен деп қаларсың.

Салынған мұндай суретті

ПОРТРЕТ қой деп қарарсың.

Енді сен әрқашанда жанрларды шатастырмайтын боларсың. Әрине, саған осы көңілді тақпақтар үлкен көмек көрсетті.

Сабақ: №10

Сабақтың тақырыбы:

Композициядағы тепе-теңдік. Тепе-теңдіксіз композицияға мысалдар.

Сабақтың мақсаты:

Қағаз бетіне затты үйлестіріп бейнелеуге үйрету.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Қағаз, қарындаш, өшіргіш, бояу, қылқалам.

Сабақтың барысы:

Сурет салатын парақты таразы немесе әткеншекпен салыстыруға болады. Таразының екі басындағы салмақ тең болған жағдайда ол тепе-тең қалпын сақтайды. Осыдан «тепе-тең» сөзі келіп шығады. Егер сен суретіңді парақтың бір бөлігіне орналастырып, екінші бөлігін бос қалдырсаң, онда сурет орнықсыз болып көрінеді.

Егер сен суретіңді парақтың бір шетіне оңға, солға, жоғары не төмен орналастырсаң, онда тепе-теңдік бұзылады.

Бір бейнелі композицияны кез келген төртбұрыш, вертикаль, горизонталь пішімге орналастыруға болады. Бірақ салынған сурет парақтың ортасында орналасқаны дұрыс. Сол жағдайда сенің суретіңде тепе-теңдік сақталады.

Суретке қараған кезде ондағы бейнелерді орнынан қозғап, түзету енгізу жөнінде ой туындамаса, оны тепе-тең композиция деп атауға болады. Орыс суретшісі В. Васнецовтың «Үш батыр» картинасының композициясына назар аудара отырып, шығарманы сипаттап бер. Туындыны тепе-тең қалыпта деп атауға бола ма? Өз жауабыңды түсіндір.

Қазақтың белгілі суретшісі А. Дүзелхановтың «Аңшылық» атты шығармасына назар аудар. Мұндағы аңшы, бүркіт, құмай тазының қозғалысы сәтті берілген және үшеуі де бір-бірімен тепе-теңдікте орналасқан.

Бейнелейтін затты қағазға дұрыс орналастыру «композиция» ұғымының бастапқы сатысы болып табылады. Суретшілер белгілі шығарма жазбас бұрын ең алдымен картинаның құрылымдық композициясын іздейді. Үйлесімді, қисынды, дұрыс композиция шыққаннан кейін барып шығарманы жазуға кіріседі. Орындалатын суретті жоспарлау, суретші тілімен айтқанда, үйлестіру (компановка) деп аталады.

Үйлестіру ұымын есте сақтау үшін суретке қарап талдау жасайық. Кейбір кеткен кемшіліктерді сурет салу барысында жібермеуге тырысайық.

Бірнеше суретшілердің композициялық көркем шығармаларына талдау жасап көрейік. Оны мұғалім дұрыс таңдап, оқушыларға түсіндіру керек.



Сабақ: №11

Сабақтың тақырыбы:

Кескіндеме. Жылдың әр мезгіліндегі жылы және суық түстер.

Сабақтың мақсаты:

Бояу түстері жайлы терең мағлұмат беру. Түстерді бір-бірінен ажырата білуге жаттықтыру. Сурет салғанда бояуды дұрыс қолдана білуге үйрету.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Түсті бояулар жайлы көрнекілік құралдар. Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем сууретті альбомдар, слайд, дидактикалық құралдар.

Сабақтың барысы:

Жылдың әр мезгіліне тән өз түстер гаммасы бар. Мына фотосуреттерге қарап, оның әрқайсысында қай жыл мезгілі бейнеленгенін анықта. Әр жыл мезгілінде қандай түстер реңктері басым екендігін айт.

Сіздер мұражайдан кескіндеме (живопись) шығармаларының көптеген түрлерін кездестіресіздер. Кескіндемедегі басты құрал - бояу түстері болып табылады.

Живописьті қылқаламмен және бояқтармен орындайды.

Живопись - шындықты бейнелеуде көрерменге тікелей әсер ететін өнер құралы.

Мұғалім оқушыларға бірнеше суретшілер шығармаларын көрсетіп, олардың мазмұн-мәнін, қай жанрға жататындығын әңгімелейді. Живопись жанрларының ішіндегі ең маңызды орын алатын көркем шығарма - табиғат жанры. Сабақ мазмұнына байланысты оқушыларға сұрақтар қойылып, жауаптар алынады.

  • Сендер қандай суретшілерді білесіңдер?

  • Олардың қандай шығармалары сендерге таныс?

  • Мына шығармалардың қайсысы табиғат жанрына жатады?

Мұғалім көрнекілік құралдар ішінен бір шығарманы таңдап алып, сол шығарманың авторы және сол шығарманың өзі жайында әңгіме өткізеді. Мысалы, қазақ халқының алғашқы суретшісі, бейнелеу өнерінің шебері, тума талант Әбілхан Қастеев туралы оқушыларға қысқаша былай баяндауға болады:

- Әбілхан Қастеев 1904 жылы, қарлы қаңтарда қазіргі Алматы облысы, Жаркент өңіріндегі Шежін аулында туған.

Бала жастан жыр-аңыз, дастан, қиссаларға құмар Әбілхан атамызға қазақ халық ауыз әдебиеті өте жақын таныс болады. Ол суретшінің тақырыптық шығармалар жазуына әсер етті.

Ол кісі ертегідей ғажап табиғаттың таңғажайып құбылысын көріп, дыбысын тыңдап, одан көл-көсір әсер алып, тамаша табиғаттың сан түрлі бояуын санап, жан-жануарлар, өсімдіктің, тіпті топырақтың да түр-түсін саралап өсті.

Суретшінің тума таланты одан әрі туындап, осыншама биік дәрежеге жетуіне, әрине, туған табиғаттың әсері мол болды.

«Әуелі табиғат - суретші, біз оған жан бітіріп, сөйлетеміз», - дейтін Әбілхан атамыз.

Ә. Қастеев табиғат көріністеріне салған суреттері - бір-бірінің қайталамас көркімен көзге түсетін шығарма. Жыр болып төгіліп, ән болып шалқып, күй болып күмбірлеп, әркімге айрықша әсер етеді.

Әбілхан Қастеев - қазақ бейнелеу өнерінің жанрлық жағынан жедел де жан-жақты өсіп, өркендеуіне өлшеусіз ұлес қосқан жасампаз қылқалам шебері.

Суретші есімімен көше ғана емес, Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Бейнелеу өнері мұражайы, көркемөнер, сурет мектептері мен колледждері аталады.

Мұғалім оқушыларға суретші өмірбаянын осылайша қызықты, әсерлі етіп әңгімелейді. Суретшінің салған суреттерін кезек бойынша көрсетеді.











Сабақ: №12

Сабақтың тақырыбы:

Табиғаттағы түстер. Бояу түсінің реңктері.

Сабақтың мақсаты:

Бояу түстері жайлы терең мағлұмат беру.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Түсті бояулар жайлы көрнекілік құралдар. Бояу түрлері, түрлі қарындаштар, көркем суретті альбомдар, слайд, дидактикалық құралдар.

Сабақтың барысы:

Табиғатта жылы және суық түстер ғажайып үйлесім тапқан. Шөлдің сары құмы мен көгілдір аспан және Антарктида мұзы, көлдер мен теңіздердің көк суы және күн батқан сәттегі қызғылт түсті тау шыңдары. Жануарлар мен өсімдіктер әлемі жылы және суық түстерден тұрады.

Реңк - бұл бір түстің бірнеше түрге түрленуі. Әрбір бояу түсінің көптеген реңктері болады. Бір түстің реңктері бір-біріне ұқсас болады.

Дегенмен бір бояу түсі қалайша әр түрлі реңктерге құбылады?

Оны түсіну үшін қоспа түстер қалай алынатынын еске түсірейік. Мысалы, жасыл түс қандай түстердің қоспасынан тұрады? Есіңе түсірсең, жасыл түс сары мен көк түстердің қоспасынан алынады.

Палитрада жасыл түс шығару үшін қылқаламға алыдмен сары бояуды көбірек, көк бояуды азырақ алып араластырамыз. Содан кейін керісінше, сарыны азырақ, ал көкті көбірек қосамыз. Олардан алынған түстерді салыстырғанда әр түрлі реңктерді көресің.

Сен түстердің жылы және суық болатынын білесің. Сондай-ақ реңктер де жылы және суық түсті болады.

Суретке солдан оңға қарай қарағанда жасыл түс жылы және суық реңктердің қайсысына қарай ұлғаяды?

Ал оңнан солға қарай қарағанда ше?

Қай реңктерде көк түс басым, ал қайсысында сары бояу көбірек?

Бояу түстері сияқты реңктер де жылы және суық болып бөлінеді. Егер кез келген түстер реңктерінде сары немесе қызыл түс басым болса, олар жылы реңктер болғаны. Ал көк түс басым болса, онда реңктер суыққа жатады.

Палитрада жасыл бояуға біртіндеп қызыл бояуды араластыра отырып, жасыл түстің қалай өзгеретінін бақыла.

Сонымен қатар кез келген түсті басқа түспен араластыруға болады, сөйтіп көптеген реңктер түрлері алынады. Негізгі түстердің де орасан көп реңктері болады.



Сабақ: №13

Сабақтың тақырыбы:

Күзгі бояулар туралы ертегі.

Сабақтың мақсаты:

Күз тақырыбында салынған суретшілер шығармаларымен таныстыру. Ертегі мазмұнын бейнелей білуге үйрету.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Күз көріністерін бейнелеген суретшілер шығармалары. Фотосуреттер, оқушылар салған суреттер.

Сабақтың барысы:

Алтын күз келді. Ол қызыл, сары, көк бояуларға толы шелектерін көтеріп орманға барды.

Күз қызыл бояумен шетен, жабайы алмұрт, долана жапырақтарын бояй бастады. Сары бояумен қайың мен көктерек жапырақтарын, ал көкпен аспанды бояды.

Күз күні бойы еңбектенсе де, ормандағы барлық ағаштар мен өсімдіктерді бояп тауыса алмайды. Бір күнде бүкіл орманды бояп шығу мүмкін бе? Күз бояу толы шелектері мен қылқаламдарын үлкен емен ағашының түбіне қалдырып, өзі түнде демалуға сарайына ұшып кетті.

Ал түнде орманда аласұрған Жел пайда болды. Ол құйындатып орман ішін шарлар жүріп бояу толы шелектерді төңкеріп кетті. Төгілген бояулар түрлі түсті жылғалар боляп аға жөнелді. Өзінің бүлдірген імін көріп, қорыққан Жел алды-артына қарамай қашып кетті.

Таңертең орманға оралған Күз төгілген юояуларын көрді. «Енді не істеймін! Сары, қызыл, көк бояуларым араласып кетті ғой», - деп жылағанда көз жасы жауын болып төгілді. Міне, ғажап, суға еріген сары бояу қызылмен қосылып алтын түске енді де, бір жері қызғылт реңкті, бір жері сарғыш реңкті бұлақ болып аға жөнелді. Ал оған көк бұлақ қосылып қоңыр түске айналды. Қызыл бұлақ көкпен қосылып күлгін реңкке, көк бұлақтар сары түспен қосылып сарғая бастаған күзгі жапырақтың түсіне енді.

Күз қуанғанынан алақайлап, көңілді күлкісі сыңғырлап, қылқаламын қолға ала салып, орманды әрі қарай әшекейлеуге кірісті.

Жапырақтар жаңа түске еніп, құлпырып шыға келді. Риза болған орман бұтақтарын иіп: «Рақмет, саған Күз! Сен нағыз сиқыршысың!» - деп алғысын айтты.

Күз бояулары мен қылқаламдарын жинап алып, әрі қарай ұшып кетті. Себебі оны басқа да көптеген орман, тоғайлар күтіп тұр.

Мектепке бара жатып немесе көше аралап серуендеген кезде табиғат сұлулығын тамашалауды ұмытпа!

Бізді қоршаған дүние алуан түсті бояуларға тұнып тұр. Бұл көк майса шалғын шөп, тұңғиық көгілдір аспан, жайқалған түрлі өсімдіктер мен гүлдер. Осының бәрін сен күнде көріп жүрсің. Алайда қоршаған табиғат бояуларына әрдайым көңіл бөлесің бе?

Бір сәтке қоршаған дүниені түстер мен реңктерсіз елестетіп көрші. Сұрғылт аспанда сұрғылт күн пайда болып, сұр жапырақтарға тек қара-ала құстар қонып отырар еді. Ақ-қара түсті сұрғылт дүние қоршаған өмір көңілсіз әрі көріксіз көрінеді.

Бір жақсысы, түстер мен реңктер бір сәтке ғана ғайып болды. Ал шын мәнінде қоршаған дүние ғажайып қоңыраудай сыңғырлаған түстер мен реңктерге толы.

Егер сен жақсы суретші болғың келсе, өзіңді қоршаған дүниеге знр салып қара. Кейде елеусіз көрінетін сұлулықты немқұрайлы, назарсыз қалдырмауға тырыс. Сонда бояулар әлемі саған таусылмас қуаныш сыйлайды!

Тапсырма. Күз тақырыбын бейнелеу.











Сабақ: №14

Сабақтың тақырыбы:

Әр түрлі материалдармен орындалған суреттердің әсерлілігі.

Сабақтың мақсаты:

Бейнелеу өнері сабағында суретті бейнелеу материалдарымен таныстыру.

Сабаққа қажетті құрал-жабдықтар мен көрнекі құралдар:

Қағаз, қарындаш, өшіргіш, бояу, қылқалам, қаламұш, тушь, тақтайша және т. б.

Сабақтың барысы:

Қылқалам және тушьпен салынған сурет.

Сен сызықтар жайында көп мағлұмат алдың және алуан түрлі сызықтар жүргізе аласың. Осыған дейін сызықтарды тек қарындаш және фломастермен салып келдің. Ол сызықтардың қалыңдығы біркелкі болатын. Енді сызықтарды жіңішке қылқаламмен және тушьпен сызып көр.

Егер қағазға қылқаламның ұшын ғана тигізсең, сызық өте жіңішке болады. Ал қылқаламды батырыңқырасаң, сызық жуандау болады. Тұтас алғанда жүргізілген сызық жандана, әсерлене түседі. Ол бірде сенен алыстаса, бірде жақындап көрінеді. Суретшілердің айтуынша сызық тыныс алады.

Жіңішке қылқалам және тушьпен ағаштың немесе басқа заттың суретін салып көр. Егер салған суретің дұрыс шықпаса, бірнеше рет қайталап сал. Сонда ғана қолың жаттығып, салған суретің де әдемі шығады.

Қаламұш және тушьпен салынған сурет.

Қаламұшпен әр түрлі сызықтар салуға болатынын білесің бе? Онымен салынған сурет анық болып шығады. Бұл тәсілді көптеген белгілі суретшілер қолданған, соның ішінде ұлы ақын А. С. Пушкин де бар.

Қаламұшпен кішкентай, жіңішке детальдарды салуға болады.




© 2010-2022