Оқушы тұлғасын қалыптастыруда жаңашыл технологияның ролі (баяндама)

Оқушы тұлғасын қалыптастыруда жаңашыл технологияның ролі

Қазақстан Республикасының «Білім туралы» заңында Білім беру жүйесінің басты мақсаты ұлттық және адамзаттық мәдени құндылықтар негізінде жеке тұлғаның қалыптасуына қажетті жағдай жасау керектігі көрсетілген. Жалпы технологияны меңгеруде мұғалімнің жан-жақтылығы және білімі қажет. Елбасы Н.Ә.Назарбаев Білім және Ғылым қызметкерлерінің III съезінде: "Мұғалімдердің жаңа ұрпағы білім деңгейі жөнімен әлдеқайда жоғары болуы керек. Ол үшін жаңа фармацияның педагогы қажет" деген болатын. Мектеп өміріне еніп отырған жаңа технологиялардың ерекшелігі - өсіп келе жатқан тұлғаны жан-жақты дамыту. Инновациялық білімді дамыту, өзгеріс енгізу, жаңа идеялар мен жаңалықтарды өмірге әкелу. Бұрынғы оқушы тек қана тыңдаушы. орындаушы болып келсе, ал қазіргі өздігінен білім іздейтін жеке тұлға екендігіне ерекше мән береміз.

Жеке тұлға - бұл адамның психологиялық, рухани мәні, ол әр түрлі жинақталған қасиеттер жүйесіне негізделген. Жеке тұлғаның өзіндік әрекетінің нәтижесінде оның бойында мынандай қасиеттер қалыптасады:

1. Өз бетінше ойлау біліктері мен іздемпаздығы.

2. Оқуға деген қабілетінің артуы.

3. Берілген білімді игеру ғана емес, оны жаңалап және тиімді игеру жолдарын түсіне білу ниеті.

4. Басқа оқушылардың түсіндірмелеріне сын көзбен қарау.

5. Өз ойының дербестігі.

6. Жеке тұлғаның өз бетінше кітаппен жұмыс істеу, бақылау, жаттығу, эксперимент жүзінде іскерлігі мен дағдысын қалыптастыру.

Әр оқушыға жеке тұлға ретінде қарау үшін келесі ой - пікірлерге назар аудару қажет:

- жеке тұлға бұл білімнің мақсаты;

- білім деңгейі орташа оқушы жоқ;

- кемшіліктерге шыдамдылық;

- қатеге құқықты;

- тиым салмай, бағыттау ; бұйрық бермей , ұйымдастыру ; шектемей, өз шешімін қабылдай білу;

- мектепте оқу оқушыға мереке болу үшін оны жетістікке жеткізу, әр уақытта оқушының табысын жариялап отыру.

Оқытудың, тәрбиелеудің мазмұнын қоғам дамуының қарышты қадамына сәйкестендіріп, оны шырқау биіктерге көтеруге бағытталған тың әдіс - тәсілдер жасалуда. Нәтижесінде тұтас педагогикалық үрдістер өзгертіліп, білім берудің тиісді деп табылған жаңашыл технологиялары дүниеге келуде.Қазіргі таңда 50-ге жуық технологиялар ашылып,сарапталған. Оқыту барысында жаңашыл технологиялық әдістерді пайдалану шәкірттердің ойлана білу қабілеттерін дамытады, олардың білім сапасын жақсартады, ой -өрісін кеңейтеді, есте сақтау қабілеттерін өсіреді. Оқыту мен дамыту әдістерінің екеуі де жеке тұлғаның қалыптасуына үлкен ықпал ететін маңызды айғақтар болып саналады. Дамыта оқытуда оқушының ойлау, ізденушілік, зерттеушілік қабілеттері артып, талдау арқылы белгілі бір шешімге келуге, оны дәлелдей білуге, оқушының өз ой-пікірін айтуға мүмкіндік беріледі.

Дамыта оқыту технологиясы- күрделі құрылымды, біртұтас педагогикалық жүйе. Оның нәтижесінде әр оқушының өзін өзі өзгертуші субьект дәрежесіне көтерілуі көзделіп, оқыту барысында соған лайық жағдай жасалады. Дамыта оқытудың дәстүрлі оқытудан айырмашылығы: көздеген мақсатында, мәнінде, мазмұнында дамытушылардың негізгі факторында. Оқушы тұлғасын дамыту, ол оның толық өзіндік қалыптасуының, өзіндік жетілуінің амалы ретінде қарастырылады.

Дамыта оқытудың пәнаралық байланысқа негізделген шығармашылық жұмыстар арқылы тіл дамыту үрдісіндегі орны ерекше. Дамыта оқыту - дәстүрлі оқытуға мүлдем қарама - қарсы альтернативті оқыту түрі.

Атап айтқанда, В.В. Ворнов педагогикалық технология - бұл тиімді оқыту жүйесін құрумен айналысатын жаңа бағыт десе, В.М. Шепель технология өнер, шеберлік, ептілік, іскерлік, әдістердің жиынтығы дейді. Дамыта оқыту жеке тұлғаның ойлауын, танымын, есте сақтау қабілетін, эмоциясын, сезімін, жан дүниесін, тілін, ерік- қайраты, мінезін, дарынын дамытуға бағытталады. Ойлаудың өзін ғалымдар өнімді - өнімсіз, шығармашылық-шығармашылық емес деп бөледі. Ал дамыта оқыту тұлғаның шығармашылық ойлауын дамытуға ықпал етеді. Дамыта оқытуды негізге алған пәнаралық байланыстағы шығармашылық жұмыстарда оқушы -мұғалім іс - әрекеті төмендегідей болып келеді. Ол дәстүрлі оқытудағы мұғалім- оқушы қарым -қатынастарынан мүлдем бөлек.

1 - кесте. Оқушы - мұғалім іс- әрекеті.

Оқушы іс - әрекеті

Мұғалім іс - әрекеті

1. Проблеманы шешуші. Өнім жасаушы.

2. әртүрлі әдіс - тәсілдер арқылы іздеуші, табушы.

3. Өз өнімін ортаға салушы, ұжыммен қарым-қатынасқа түсуші (жоба, модель, ереже, сұрақтар, дайындаушы).

4. Керегінде мұғалімді де пікір таласына шақырушы.

5. Өз еңбегін саралаушы, қорытындылаушы.

Сабақта дамыта оқыту технологиясын пайдаланудың тиімді жағы оқушы іс - әрекетін ұйымдастыру, яғни ақыл- ойы мен өзіндік тұжырымы арқылы жаңа тақырыпты саналы түрде меңгеру дағдыларын қалыптастырады.Дамыта оқытуда оқушылардың пікір жазып үйренуі үлкен рөл атқарады. Оқыған әңгіме, мақала, баяндама, реферат түрлеріне пікір жазуға үйретуде оқытушы түрлі әдіс-тәсілдерді дұрыс қолдануы қажет. Оқушылардың қабылдауын, ойлануын, қиялдануын, сөйлеуін дамытуға тікелей бағыттауда шығармашылық жұмыстың бұл түрі үлкен ізденісті, еңбектенуді қажет етеді.

Сыни тұрғыдан ойлау - бақылаудың, тәжірибенің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде алынған ақпаратты ойлауға, талдауға, және синтездеуге бағытталған пәндік шешім. Ол болашақта әрекет жасауға негіз бола алады. Бұл технологияны жарыққа шығарған американдық педагогтарДж. Стил, К. Мередит, Ч. Темпл, С. Уолтер.

Сыни тұрғыдан ойлау көбінесе қарсы пікір айтуға, баламалы шешім қабылдауға, ойлау және іс - әрекетімізге жаңа немесе түрлендірілген тәсілдерді енгізуге дайын болуға, ұйымдастырылған қоғамдық әрекеттерге және басқаларды сыни тұрғыдан ойлауға баулуды білдіредіСыни тұрғыдын ойлау екі мағынада қарастырылады: оқушылардың және мұғалімдердің сыни тұрғыдан ойлауын дамыту. Оқушы бұрын тек тыңдаушы болса,енді ізденуші,ойланушы,ал мұғалім осы әрекетке бағыттаушы,ұйымдастырушы.Сын тұрғысынан ойлау бағдарламасы оқушының еркін сөйлеуіне, пікір таластыруына, достарының ойын тыңдауға, проблеманы шешу жолдарын іздей отырып,қиындықты шешуге бағытталған бағдарлама. Сыни ойлауда - оқушылар қай нәрсеге болса да терең оймен қарайды, салыстыра отырып талдау жасайды, өз көзқарасын білдіреді, өзіндік мәнін қалыптастырады, өз ойын тұжырымды жеткізе алады.
Сабақ қарастырылғалы тұрған мәселе жайлы оқушы не біледі, не айта алатындығын анықтаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғату, ояту, ми қыртысына тітіркенгіш арқылы әсер ету жүзеге асады. Осы кезеңге қызмет ететін "Топтау", "Түртіп алу", "Ойлану", "Жұпта талқылау", "Болжау"т.б. деген аттары бар әдістер жинақталған. Қызығушылықты ояту кезеңінің екінші мақсаты - үйренушінің белсенділігін арттыру.

Бұл кезеңде үйренуші жаңа ақпаратпен танысады, тақырып бойынша жұмыс істейді, тапсырмалар орындайды. Оның өз бетімен жұмыс жасап, белсенділік көрсетуіне жағдай жасалады. Оқушылардың тақырып бойынша жұмыс жасауына көмектесетін оқыту стратегиялары бар.Үйретушілер білетіндерін анықтап, білмейтіндерін белгілеп сұрауға әзірленеді. Бұл әрекет арқылы жаңаны түсіну үшін бұрынғы білім арасында көпірлер құрастыруға, яғни байланыстар құруға дағдыландырады. Тақырып туралы ой-толғаныс - бағдарламаның үшінші кезеңі. Күнделікті оқыту процесінде оқушының толғанысын ұйымдастыру, өзіне, басқаға сын көзбен қарап, баға беруге үйретеді. Оқушылар өз ойларын, өздері байқаған ақпараттарды өз сөздерімен айта алады. Бұл сатыда оқушылар бір-бірімен әсерлі түрде ой алмастыру, ой түйістіру, өз үйрену жолын, кестесін жасау мақсатында басқалардың әр түрлі кестесін біліп үйренеді. Бұл үйрену сатысы -ойды қайта түйіп,жаңа өзгерістер жасайтын кезең болып табылады.Осы кезеңді тиімді етуге лайықталған "Венн диаграммасы","Еркін жазу","Семантикалық карта"сияқты стратегиялар әр сабақтың ерекшелігіне қолдандым.

Топтық жұмыстың артықшылығы:
1- Оқушылар өзара достық қатынаста болады;
2- Бір-бірінен сұрай отырып білімдерін жетілдіреді,
3- Өзгелерге ойын жеткізу үшін өз шешімін дәлелдеп үйренеді;
4- Менен сұрап қалады-ау деп қорықпайды,топ болып жауап береді;
5- Оқушылардың мектепке деген көзқарасы өзгереді.
6- Уақыттары қызықты әрі тиімді өтеді.

Оқушы тұлғасын қалыптастыруда сапалы білім беру - бүгінгі күннің заманауи талабы. Жахандану заманында оқушылардың білікті тұлға болып шығуы - бүгінгі күнде біздердің,яғни мұғалімдердің құзырында. Сондықтан да белгілі ағылшын ғалымы Уорд былай деген екен:

Жай мұғалім - хабарлайды.

Жақсы мұғалім- түсіндіреді.

Керемет мұғалім - көрсетеді.

Ұлы мұғалім - шабыттандырады.

«Ай-Нұр» ЖЛГ

Оқушы тұлғасын қалыптастыруда жаңашыл технологияның рөлі

Мұғалім: Идрисова Санта Әнетқызы

2014-2015 оқу жылы

С ы н д а р л ы о қ ы т у
Мұғалімнің әдістері Оқушының іс-әрекеті
Топқа бөліп, ой қозғайды Ұжыммен жұмыс жасайды
Тақырыпқа қызықтырып бағыттайды Мәтінмен өздері танысады
Тақырыптағы ең құнды нәрсені анықтауды ұсынады Әр түрлі әдістер арқылы мәтінді зерттейді
Негізгі ерекшеліктерін тануға бағыттайды. Жеке талдайды, қарайды, салыстырады ерекшелігі туралы сұрақ қояды Ізденеді, жауап береді
Өз ойларын жазуды ұсынады Ойларын қорытып, оны қағаз бетіне түсіреді
Ойларын қорытуға бағыттайды Өз тұжырымдамасын жасайды


1. Оқушылар күні бұрын берілген тапсырма мен де сабақ үстінде берілген тапсырмалармен қосымша ізденеді, өзбетімен дайындалады.
2. Оқушы ой қиялының дамуына, пікір айтуына еркіндік беріледі
3. Өз өміріне , қоршаған ортаға сын көзбен қарауға үйренеді.
4. Өзгенің пікірін тыңдап, оған өз көзқарасын қоса білуге үйренеді.
5. Шыншылдық, әділдікке дағдыланады.
6. Өзгенің пікірімен санасуға үйренеді.
7. Әр түрлі шығармашылық жұмыстарға дағдыланады.
8. Өз пікірін қорғай дәлелдей алады.
9. Топпен жұмыс істеуге үйренеді.
10. Жан дүниесін тәрбиелейді.

Роль новых тезнологий в формировании личности школьника

« Нам, как никогда, необходимо всемерно наращивать бесценный капитал

знаний, образования, придавать ему современные формы»

Н.А.Назарбаев.

Современная система развития образования Республики Казахстан ориентированно на развивающее обучение, которое актуально в мировом образовательном пространстве. Ожидаемый результат идей Кембриджского проекта «Внедрение новых подходов в обучение» - «сформированность у учеников навыков обучения тому, как обучаться и, как следствие, - становление их независимыми, самомотивированными, увлеченными, ответственными личностями с развитым критическим мышлением, проявляющим компетентность в цифровых технологиях» Деятельность педагога направляется на изменение и совершенствование своей практики, урок строится таким образом, чтобы ученик овладевал знаниями через самообучение и взаимообучение.

Главная цель учителя - это создать реальные условия для формирования в школе творческой личности, здоровой и духовно, и физически, способной успешно адаптироваться к динамичным социальным условиям и суметь реализовать себя в сознательной человеческой сфере деятельности, отвечающей общечеловеческим идеалам и национальным идеалам.

«Критическое мышление - дисциплинарный подход к осмыслению, оценке, анализу и синтезу информации, полученный в результате наблюдения, опыта, размышления или рассуждения, что может в дальнейшем послужить основанием к действиям. Критическое мышление зачастую предполагает готовность к воображению или принятию во внимание альтернативных решений, внедрению новых или модифицированных способов мышления и действий; приверженности к организационным общественным действиям и развитию критического мышления у других Формы работы на уроках - индивидуальная работа, в парах и парах сменного состава, группе и группе сменного состава. На стадии «Вызов», при изучении темы «Природные явления» в 5 классе, использовала стратегию «Мозговой штурм. На стадии рефлексии использована новая стратегия «Синквейн», учащиеся впервые выполняли задание. Данный вид деятельности позволил провести рефлексию урока. Например:

Космос.

Большой, красивый,

Летает, взрывает, удивляет.

Первый космонавт- Юрий Гагарин.

Галактика.

На основе исследований можно утверждать, что дети обучаются эффективнее, и их интеллектуальные достижения выше при условии активного их вовлечения в обсуждения, диалог и аргументацию .

Сегодня ученик школы XXI века должен:

• уметь самостоятельно приобретать знания;

• применять их на практике для решения разнообразных проблем;

• работать с различной информацией, анализировать, обобщать, аргументировать;

• самостоятельно критически мыслить, искать рациональные пути в решении проблем;

• быть коммуникабельным, контактным в различных социальных группах, гибким в меняющихся жизненных ситуациях

И сразу возникает несколько вопросов:

• Как учить детей без принуждения?

• Как помочь им раскрыть свои возможности?

• Как сделать предмет интересным для всех?

• Как дать стимул к обучению? Получить практические ответы на поставленные вопросы позволяет образовательная технология развития критического мышления.

В перспективе, с учетом результатов наблюдении проведенных в ходе уроков, планирую с целью - повысить познавательные способности учащихся:

• - сформировать систему поощрении на уроке.

• - разрабатывать задания вызывающие позитивные эмоции с учетом индивидуальных и возрастных особенностей.

• - развивать монологическую речь учащихся через использование стратегий диалогического обучения

• - в системе работать над развитием критического мышления .