Игра-викторина «Зул-нас авдг өдр» (4 класс)

Внеклассное мероприятие в 4 классе

Игра-викторина «Зул-нас авдг өдр»

Учитель калмыцкого языка и литературы

МБОУ «СОШ №21» г. Элисты

Нармаева Анна Николаевна

Күсл: Зул -нас авдг өдрин туск медрлнь батлх. Күүкдин үгин саң байҗулх, келлһнь өргҗүлх; амн-үгин зөөрәр, нааддар соньмсулх. Хальмг улсин авъясан, амн урн-үгин зөөрән әрүнәр хадһлдг сурһмҗин заавр өгх.

(Самбрт ишкә герин, хальмг хувцта көвүнә, күүкнә зургуд өлгәтә.Тал дунднь наадн-викторина нерәдлһн бичәтә).

Багш: Мендвт, күүндтә гиичнр, сурһульчнр!

Җил болһн хальмг улс Зул гидг сән өдрән темдглнә. Зул-хальмг улсин хамгин ончта өдр. Эн сән өдр һурвн чинр зүүҗәнә:

• негдвәр, Зуңква Гегән үннә һазрт орҗ одсн өдр болҗана;

• хойрдвар болхла, нас авдг өдр;

• һурвдвар, хуучн җил һарч шин җилиг тосчах өдр.

Кезәнә өрк - бүл болһнд ик нәр болдг бәәҗ. Герәс герүр одҗ, авсн насан йөрәдг йоста бәәсмн. Зул гидг сән өдрән хальмг улс күләҗ, байртаһар давулна. Эндр мана класст эн сән - сәәхн байрт нерәдсн керг-үүл давх.

Бичкдүд йөрәлмүд умшцхана

Багш: Ода Зул гидг сән өдрт нерәдсн наадн-викторинан эклхмн. Мана викторинд 4 "А" болн 4 "Б" классин сурһульчнр орлцҗана.

4 "А" классин баг "Седкл" гидг нертә

4 "Б" классин баг "Җирһл" гидг нертә

Багш: Мана наад күндтә жюрин гешүд шүүх.

Хальмг келнә багшнр :

1 -гч даалһвр «Бичә эндүртн!»

Багш: Мана наадна түрүн даалһвр "Бичә эндүртн!" гидг нертә. Команд болһн дараһар сурврмудт хәрү өгх зөвтә.(слайд олзлх)

1. Эн җилд хальмгуд кезә Зулан темдглх?

а)Үкр сарин 5-д

б)Бар сарин 5-д

в)Туула сарин 5-д

2. Зул өдр ямаран чинртә?

а)шин бүүр йөрәдг өдр

б) нас авдг өдр

в)хавр тосдг өдр

3. Зул кедү өдр темдглнә?

а) Долан хонг

б) Тавн өдр

в) Нег өдр

4.Зул өдр ямаран бурхнла залһлдата?

а)Окн-Теңгр бурхнла

б)Ноһан Дәрк бурхнла в)Зуңква бурхнла

5) Өрүн эрт босад өрк-бүл ю кенә?

а) герән, хаша дотркан ахулна

б)цә чанна, зулан өргнә

в)өрк-бүләрн балһс орна

6)Өрүн эрт босад ю чанна?

а) күр кенә

б)цә чанна

в)булмг чанна

7) Цә уухин өмн ю келнә?

а) йөрәл келнә

б)үлгүр келнә

в)тууль келнә

8) Насна цөгц кехләрн, ю дуралһад кенә?

а) оңһц

б) керм

в) ааһ

9)Насна һол ямаран өвсәр кенә?

а) зултрһн өвсәр

б)йөркг өвсәр

в)буурлда өвсәр

10) Насна зулын һол белдхләрн яһҗ кенә?

а) насна то деер нег үлү һол кенә

б) насна то деер тавн үлү һол кенә

в) үлү һол кедм биш

11) Насна һол өндртән кедү хурһд күрнә?

а)һурвн

б) дөрвн

в)тавн

12)Кезә цуһар насан авна?

а) Асхн, одд күцҗ һархла

б) өрүн

в) үдлә

13)Зулын хөөн 5 өдр давад ямаран өдр темдглнә?

а)Боорцгин өдр

б)Җилин Нойн

в)Цаһаллһн

14)Җилин Нойн кедү өдр нүүнә?

а) һучн өдр

б)һурвн өдр

в)арвн һурвн өдр

2 -гч даалһвр «Шаһа наадлһн»

Багш: Җилин Нойн нүүснә хөөн әмтн ду дуулад, би бииләд, нәр-наадд давулдг билә. Ода мадн бас, хальмг наад наадхмн. Кен далаһар шаһас цокад унһахла, тер нааднд диилвр бәрх. (жюрин гешүд баг болһна цокҗ авсн шаһас тоолцхана)

3-гч даалһвр "Илвтә түңгрцг"

Багш: Эн түңгрцг дотр тәәлвртә туульс бултҗ. Баг болһн дараһар түңгрцгәс нег цаас авад, тәәлвртә туулин тәәлвринь олх зөвтә.(Жюрин гешүд чик хәрү тоолцхана)

1)Йиртмҗд йир әәмтхә? (туула)

2)Һурвн толһатав

Хойр җивртәв

Нег сүүлтәв (лу)

3)Һар, көл уга һазрар мөлкнә? (моһа)

4)Аца зөөнәв

Сульд дуртав (мөрн)

5)Торһн нооста

Тарһн бийитә? (хөн)

6)Дулан һазрт бәәнә

Һадль дурлҗ иднә? (сар мөчн)

7)Эрт босна

Эзән серүлнә? (эр така)

8) Һаза хонна

Гер манна? (ноха)

9)Бальчгт кевтнә

Хоңшарарн һазр малтна?(һаха)

10)Иргд ивр-шивр? (хулһн)

11)Үсинь уунав

Өрминь иднәв

Үвлд болхла өвсәр асрнав? (үкр)

12)Шар-цоохр девлтәв

Хурц шүдтәв

Ут хумстав (бар)

Багш: Эн аң аһурсд юунд орла? (Хальмг литд)

-Хальмг лит кедү җилтә? (12 җилтә)

-Ода болхла, хамдан җилин нерәдлһс давтхмн (слайд хальмг лит)

-Зулла ямаран җил һарчана? (Хөн җил һарчана)

-Ямаран җил орҗана? (Мөчн җил орҗана)

Наадн «Юңгад җилин литд орлач?»

(12 сурһульчнр көгҗм дахад дуңһра кеһәд зогсцхана)

Багш: Нег дәкҗ, герин болн зерлг аһурсд теегт харһна. Эдн хамдан наачаһад, биилҗәһәд, яһҗ җилин литд орсна тускар күүнднә.

Бар сурна: Туула, әәмтхә туула,

юңгад литд орлач?

Туула: Шулун гүүнәв,

цаһан девлтәв,

тегәд литд орлав.

Лу, лу, догшн лу

Юңгад литд орлач?

Лу: Һаларн мууг көөләв

тегәд литд орлав.

Моһа, моһа, эрәтә моһа

Юңгад литд орлач?

Моһа: Өрк- бүлин һулмт харслав

тегәд литд орлав.

Мөрн, мөрн, сәәхн мөрн

Юңгад литд орлач?

Мөрн: Җирһлин күчтә темдг боллав,

тегәд литд орлав.

Хөн, хөн торһн нооста хөн,

Юңгад литд орлач?

Хөн: Элвг зөөр әмтнд өгләв,

тегәд литд орлав.

Мөчн, мөчн, ухата мөчн,

Юңгад литд орлач?

Мөчн: Бурхнд төрҗ ирләв,

тегәд литд орлав.

Така, така, алтн залата така,

Юңгад литд орлач?

Така: Харңһу диилләв, герл белглләв,

тегәд литд орлав.

Ноха, ноха, барг ноха,

Юңгад литд орлач?

Ноха: Күүнә итклтә иньг боллав,

тегәд литд орлав.

Һаха, һаха, хоңшарта һаха,

Юңгад литд орлач?

Һаха: Дәәснәс нар булаһад, теңгрт күрләв,

тегәд литд орлав.

Хулһн, хулһн, хулһр чиктә хулһн,

Юңгад литд орлач?

Хулһн: Түрүлҗ нарна герл үзләв,

тегәд литд орлав.

Yкр, үкр җөөлн үкр,

Юңгад литд орлач?

Yкр: Цаһан идә өгләв,

тегәд литд орлав.

Бар, бар, догшн бар,

Юңгад литд орлач?

Бар: Күмн әмт харслав,

тегәд литд орлав.

Багш: Тегәд эдн, яһҗ литд орсна тускар нег-негндән цәәлһҗ өгнә. Хуучн җилән үдшәһәд, шин җилән тосцхана.

(Мөчн җилд цаһан хадг зүүнә. Ааһта цә бәрүлнә)

Мөчн: Би мөчн җил. Мини җил ирв.

Би тадниг йөрәҗәнәв!

Хуучн җил һарч,

Шин җил орҗ,

Гем- шалтг уга,

Амулң менд бәәтн!

Цуһар: Тиигтхә! Йөрәл бүттхә!

(Мөчн җил цә амссна хөөн, тал дунд һарад, хальмг көгҗм дахад, "Шарка - Барка" биилнә. )

4-гч даалһвр «Кроссвордын хәрү олҗ чадтн»

Зүн талас барун талагшан (по горизонтали)

1. Лампада (Зул)

3. Лодочка из теста (Оңһц)

4. Калмыцкий чай (Җомба)

7. Благопожелание (йөрәл)

Деерәс дорагшан ( по вертикали)

2. Бог который связан с праздником Зул(Зуңква)

5. Подношение пищи богам (Дееҗ)

6. Мучное изделие из теста (Боорцг)

Жюрин гешүд аш һарһсн цагт, хальмг улсин наад наадх.

Жюрин гешүд наадна аш келнә, баг болһниг дипломар ачлна

Багш: Иигәд мана наадн-викторин төгсҗәнә.

Җил болһн Зулан кеҗ,

Авсн насн өлзәтә болҗ,

насан авсн бидн цуһар,

гем- зовлң уга бәәҗ,

бат кишгтә болҗ,

кен икчүдиннь наснд күрч,

седкл тавар амрч - җирһҗ бәәцхәй!