Классный час В. Е. Колмогоров саха суруйааччыларын кытта до5ордоьуута

Раздел Воспитательная работа
Класс 8 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

В.Е.Колмогоров 90 сааьын корсо аhа5ас кылаас чааhын сценарийа.

Буолар кунэ-дьыла: ахсынньы 14 кунэ 2011 сыл

Кылаас: 8

Кылаас чаас темата: В.Е.Колмогоров саха суруйааччыларын кытта до5ордоhуута.

Кылаас чаас сыала: В.Е.Колмогоров саха суруйааччыларын кытта до5ордоhуутун сырдатан, ыччаты утуо быhыыга-майгыга, уорэххэ, улэ5э дьулуурдаах буоларга иитии.

Кылаас чаас соруктара:

- В.Е.Колмогоров уонна саха суруйааччыларын туhунан билсиhии, уорэтии;

- Уорэнээччи кордуур-чинчийэр дьо5урун сайыннарыы;

- Музей матырыйаалын туhанан улэни тэрийии, тумуу;

- «Эн до5орун кимий?, оччо5о этиэм эн кимнин» санаа атастаhыыта.

Туттар маллар: ( проектор, суруйааччылар араас сылга тахсыбыт кинигэлэрэ)

Тэрээhин чаас:

Дорооболорун о5олоор! Бугунну кылаас чааспыт ураты, биhиги кылааспыт чааhыгар ыалдьыттар кэллилэр. Эhиги бары билэргит курдук биhиги бугунну кылааспыт чааhа ананар оскуолабыт аатын сугэр, ытыктыыр, буойун-учуутал, советскай-партийнай улэhит Василий Егорович Колмогоровка. Кини быйыл хас сааhын туоларый? (90 сааhын) Василий Егорович Колмогоров биhиги Сииттэбититтэн силис тардан, уунэн, урдээн тахсыбыта. А5ата Егор Григорьевич Колмогоров торут Сииттэ олохтоо5о, ийэтэ Сивцева Татьяна Петровна Нам Хатын Арыы нэьилиэгиттэн торуттээх. Василий Егорович бииргэ торообуттэрэ 7 -лэр этэ, онтон 3 о5о хаалбыта. Кини кэргэнэ Чурапчыттан торуттээх Мария Ивановна Колмогорова, дьоллорун холбообут сирдэрэ Сииттэ. Кинилэр 5 о5олоохтор.

Василий Егорович туhунан кэпсиэ5э Сергеев Валера. ( слайд костор).

Сурун чаас:

Василий Егорович оло5ун кэрчиктэрин туhунан кэпсээн элбэх, онтон биирдэстэрин, кини саха суруйааччыларын кытта до5ордоhуутун туhунан бугунну кылааспыт чааhыгар кэпсэтиэхпит. Киhи оло5ун устатын тухары араас дьону кытта алтыhар, билсэр, до5ордоhор. Ол курдук, Василий Егорович элбэх саха суруйааччытын кытта до5ордоспут эбит.

Илья Дорофеевич Винокуров-Ча5ыл5ан туhунан кэпсиэ5э Ньургуяна Попова. (слайд костор)

«Хайыhар» ырыаттан бары быhа тардан ыллыыбыт. Бу ырыа туохха анаммытай? Сэриигэ анаммыта, бу ырыаны бутун саха сирин урдунэн билбэт киhи диэн суох. Кыайыы кунугэр кыратыттан, улаханыгар тиийэ дьон бары собулээн ыллыыр ырыата.

Софрон Петрович Данилов туhунан кэпсиэ5э Оля Захарова. ( слайд костор).

Софрон Петрович Данилов ханнык айымньытын аахпыппытый? «Кии сыта». Кэпсээнтэн быhа тардыыны аа5ар. «Оо! Сылайдым да5аны! … Уу нуурал киэhэ. Тулук минньигэс уу, туу курдук чэпчики кынатыгар олордон, миигин аа-дьуо куох тумарык даланна куогэтэ котохто… Устан долгулдьуйан бардым…Эмискэ туох эрэ костубэт модун куус миигин оро аста. Харахпын корбутунэн олоро тустум… Тугуй бу? Илэ дуу, туул дуу? Суох! Илэ! Кэрэ, сымна5ас, минньигэс сыт соруун суогэй курдук сурэхпэр-быарбар халыйан киирэн, тымыр-тымырбынан этим сааhыгар тар5анна. Ойдоон корбутум: аттыбынаа5ы олбуортан сып-сырдыктыны куох чараас буруо унааран тахсыбыт. Кии сыта! Харахпын быhа симэн ор таалаан олордум… Санаабар бу халыйан кэллилэр: дойдум- саха сирэ. Сайылык. Куох тыа. Сибэккилээх хонуу… Алааhы иилии эргийбит туптэ буруота. Ынах манырыыра. Сайдыыр сана…О5олор, дьахталлар саналара… Санаам конньуорэн, уорэн-котон ойон турдум. Сылайбытым ааhан хаалбыт, сэниэлэнэ, эрчимирэ туспуппун. »

Бу кэпсээннэ туох кэпсэнэрий? (Дойду ахтыл5ана). Эhиги ыраата бардаххытына торообут дойдугутун тоhо ахта5ыт? Василий Егорович Сииттэтигэр куруук кэлэн бултаан, сынньанан барар эбит. Василий Егоровиьы кытта алтыспыт, кинини билэр нэьилиэкпит кырдьа5астара Иннокентий Григорьевич уонна биhиги оскуолабыт кырдьа5ас учуутал Роза Васильевна маннык ахталлар: «Василий Егоровичтаах Намна олордохторуна Сииттэттэн дьон тиийдэ5инэ, Баhылай дойдум дьонун кытта Сииттэм сыта кэллэ» диир эбит.

Семен Петрович Данилов туhунан кэпсиэ5э Поротова Майя. ( слайд костор) «Саха ункуутэ» хоhоону аа5ар.

«Саха ункуутэ»

Урумэччи уорун курдук,

Арыы-дьэнкир халлаан курдук,

Коонньоруулээх кымыс курдук,

Конул санаа кыымын курдук

Дьоллоох саха кыргыттара

Чороон тутан та5ыстылар.

Ойуу-дьар5аа тирэнсэлэр

Оhуор уктээн киирдилэр,

Нуо5ай лабаа илиилэр

Дьол ырыатын тистилэр…

Уорэ сохпут санаабар

Алаас тыала ил гынар.

Кэрэ бэлиэ кэпсээн курдук,

Сэрэтиилээх сэhэн курдук,

Ылбай ча5аан ырыа курдук,

Ыраас таптал тылын курдук

Сахам нарын ункуутэ

Сахам сирин кэриэтэ!

О5олоор, Семен Даниловы то5о ырыанньык поэт дииллэрий? Бу ырыаны ыллыылларын таьынан, ункуу туруоралларын бары ьэркэ билэбит.

Тимофей Егорович Сметанин туhунан кэпсиэ5э Лина Тимофеева. (слайд костор).

Хоhоон «Корордоох эбиппин ээ» быhа тардан аа5ар.

Корордоох эбиппин ээ

Кунду Ленам куох уутун,

Харахтыырдаах эбиппин ээ

Хара суhуох долгунун!

Иннэри баттыыр олуу суор5анын арыйан

Ийэ дойдум иэйиитэ иhиллэрэ,

Олох эмпэркэй уhугар да туран

Эйигин булар эрэл баара.

До5ор кыыс умнубатах тапталын муотэ

Туоххаhыйбыт сурэхпин ититтэ,

Сир ийэм, бар дьонум уорэ корсуhуутэ

Сэрии туорбут бааhын эмтээтэ.

Тимофей Егорович биhиги Сииттэбитин кытта туох сибээстээ5ий? Улууспутугар сылын аайы Тимофей Егорович аатын уйэтитэр ханнык тэрээhин ыытылларый? Биhиги кылааспытыттан онно кыттыбыт о5олордоохпут. Кыратык кэпсээн эрэ Валера, Ньургуяна.

Василий Семенович Яковлев-Далан туhунан кэпсиэ5э Новгородова Таня.

«Эллэй, Омо5ой икки». Быhа тардан аа5ар «Эллэй оло5ун кэпсээнэ».

Омо5ой Баай кэлбит киhититтэн кимтэн кииннээ5ин, хантан хааннаа5ын ыйыппыт. Онуоха киhитэ кэпсээбит. - Мин Эр Со5отох Эллэй Боотур диэммин. Со5уруу Ураанхайдар сирдэриттэн кэллим, сэрииттэн- айдаантан куотан. Татаар Тайма диэн а5алаахпын хааhахха сугэн а5алан испитим аара олон хаалбыта. Оруhунэн устан истэхпинэ, силлиэ копсобун алдьатан, туох баар малбын, сурукпун-бичикпин барытын ууга туhэрэн кэбиспитим. Субу турар бэйэм тыыннаах ортум. А5ам олоругэр кэриэhин: бу дойдуга со5ото5ун тыыннаах буолуон суо5а, дьонноох сири бул. Ара олорбут куhун туутун орус сууругэр ыытан ис. Олохтоох дьон эн иhэргин онтон билэн, быhа аhарбакка тоhуйуохтара-диэн субэлээбитэ. Ол кини субэтинэн бу эhигини буллум.

Эллэй уонна Омо5ой туhунан тугу билэ5итий? Бу быhа тардыыга наhаа учугэй ос хоhооно баар, биhигини туохха уорэтэрий?

Василий Андреевич Протодьяконов-Кулантай туhунан кэпсиэ5э Тимофеев Радион.

Бу кэпсээбит суруйааччыларгыт бары Василий Егорович до5отторо буолаллар. До5ордоhуу диэн модун куус буоларын бары бэркэ билэ5ит. О5олоор, ос хоhооно диэн тугуй? До5ордоhуу туhунан тоhо элбэх ос хоhоону билэ5итий? Билигин слайданы кордубут эрэ. До5ордоhууга аналлаах ос хоhооннор суруллубуттар, ол ис хоhооннорун кэпсэтиэ5ин эрэ. Уонна эhигини кэпсэтиигэ ынырабын, ол эбэтэр санаа атастаhыытыгар. До5ордоhуу туhунан элбэх ырыа, хоhоон баар. Хас биирдии киhиэхэ барытыгар чугас, истинник саныыр до5ордоох. Дьиннээх до5ор диэн хайдах буолуохтаа5ый?

Ситэ этиллибэтэх тезис диэн ньыманан.

Дьиннээх до5ор-……………………… кини хайдах буолуохтаа5ый? Суруйан, бу тогурук тула ыйыыбыт. Биhиэхэ элбэх санаа этилиннэ, эhиги санаа5ыт комотунэн кэрэ бэйэлээх кустук онноох сибэккини та5ыста.

Тумук: Тумуккэ этиэм этэ, биhиги биир дойдулаахпыт, Василий Егорович саха литературатыгар биллэр улуу дьоннору, суруйааччылары кытта до5ордоспут буолан, киэн билиилээх, кэрэ майгылаах- сигилилээх бутун Республика5а биллэр киhи буола ууммутэ. Кинини билэр, билбит дьон кун-туун ахсын а5ыйаан иhэллэр. Эhиги сыалгыт буолар, кини аатын уйэтитии, кини туhунан дирин ойдобул хааларын курдук кэнэ5эскитин Василий Егорович туhунан ыччаккытыгар кэпсиир дьон буолун.

«До5ордоhуу ырыата» бары быhа тардан ыллыыбыт.





«МКОУ- Ситтинская СОШ им. В.Е.Колмогорова»





В.Е.Колмогоров торообутэ 90 сылын корсо аhа5ас кылаас чаас сценарийа

«Василий Егорович Колмогоров саха суруйааччыларын кытта до5ордоhуута» 8 кылаас. ( сал: Яковлева М.А)

















Сииттэ-2011 сыл

© 2010-2022