Внеклассная разработка на тему Новый год в тувинском языке

Раздел Воспитательная работа
Класс -
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

«ХАЯА-ХЕРЕЛ СЫЛДЫСТАРЗЫГ, ХОГЛУГ-ОМАК ЧАА ЧЫЛ АМЫР-ЛА, АМЫР!»

Сорулгазы:

- Уругларнын сагынгыр-тывынгырын сайзырадыры

- Бодун хостуг болгаш культурлуг алдынып билиринге ооредири

-Чараш чуулду унелеп билиринге кижизидери

Дерилгези:чечектер, шариктер, Чаа чылга тураскааткан хана-солуннар, уругларга таарышкан ырыларлыг дискилер.

Чорудуу:

1.Киирилде кезээ:

2. 1. моорей «Эн эки байыр чедириишкини»

2. моорей «Эжинни унелеп

Эки шынардан

Белекке бер!»

3. Аянныг номчулга моорейи (Темазы хостуг)

4. «Сетиливис сергек-омак ыры-биле ажыдаал!»

5. моорей «Езулуг дириг амытан»(шарик иштинде саазында бижээн амытанны оттунер)

6. моорей «Угаанныг корукчу»

7. «Билиивисти хынажып

Бирден бир чок маргыжаал!» (Угааныгбайлар моорейи)

8. «Кымдан артык таныттынмас

Кайы башкы оглу, кызыл?» (Костюмнар моорейи)

Шаннаары:

«Угаан-билиг далайы-ном

Кымнын оннуул, кымнын эжил?»(Эки оореничилерни шаннаары)

1.Киирилде кезээ:

Каткы-ыры, хаяа-херел сылдыстарзыг

Чаа чыл-даа моорлап келди

Кырган-ача Соок-Ирей хавын чуктээн

Кымны мурнай сергээ сургей чоруп олу

Соок-Ирей хеймер уруу

Солун болгаш хоглуг оюн коргузер-дир

Шупту бистер Чаа чылды

Сергек-омак, демниг болуп уткуулунар!

-Амыр-ла амыр, уруглар! Чаа чыл уткуштур силер бугудеге

кан кадыкты, чедиишкинниг ооредилгени база чурумнуг, культурлуг болурунарны сеткилим ханызындан кузедим!

-Иревис-даа келген боор

Идепкейлиг уткуулунар

Чараш кызы Харжыгажы

Чанывыска эрип-даа каайн!

-Соок-Ирей, Соок-Ирей

Солун ирей Соок-Ирей

Катап база чалаалынар

Кайда бардын Соок-Ирей?

(Уруглар шупту Соок-Ирейни кыйгырып, чалаарлар, келирге мендилежип, кайы-хире келгенин айтырар)

Соок-Ирей ажы-толу

Будун Сибирь долу болгай

Ынчангаштын ырлап, самнап

Моорейлежип ойнаалынар!

2. 1). моорей «Эн эки байыр чедириишкини»

(Боттарынын кузели-биле ырлап-шулуктеп, азы анаа-даа чугаалап

тургаш байыр чедирер)

2). моорей «Эжинни унелеп

Эки шынардан

Белекке бер!»

(5-6 киржикчилиг оюнга уруглар саазынга боттарынын эн эки шынарын бижээш, эштеринге белек кылдыр сунар, алган уруг чуу деп бижээнин чугаалаар)

Хоглуг, хуулгаан амытаннар

Хойге бодун коргузер дээш

Каас хевин кедип алган

Катап-катап шулуктеп тур!

3. Аянныг номчулга моорейи (Темазы хостуг)

(Кайы-даа темага шулуктерни аянныг чугалаар)

Чайынналган Чаа чыл-даа

Чалатпайн чедип келди

Чанывысче чоошулааш

Чараш ырдан сонненер-ле!

4. «Сеткиливис сергек-омак ыры-биле ажыдаал!»

(Уруглар сеткилинге кирген, чараш ырыларын кууседирлер)

5. моорей «Езулуг дириг амытан»( 5-6 хире уруглар шарик иштинде саазында бижээн амытанны оттунер)

Корукчу кыс, оол турбайн

Коску кылдыр мурнунче ун

Айтырыгга дурген харыылааш

Амданныг белектен ал!

6. моорей «Угаанныг корукчу»

1. Алдын холдун ортузунда

Ойнап, салдаан одуректи

Анай-оолдун хеймер оглу

Адып алгаш чоруй барды (илбек)

2. Уттуптарымга-даа могаттынмас

Хорадавас, хомудавас

Эн-не шынчы эжим (холеге)

3. Коорге козулбес
Тударга туттунмас

Имир кара моге (хат)

4.Дендии куштуг

Девиденчиг уннуг (динмирээшкин)

5. Кара-Холден суг ишти

Харлыг черже орук ундурду (демир-ужук)

6.Ажар арттыг

Адар октуг

Он ийи оолдуг

Он беш харлыг

Чангыс чанчынныг

Шынап шыйыглыг

(четкизи, хол бомбуу, 6-6 ойнакчылар,15 санныг, шииткекчи, ойнаар шолунун шыйыы)

7.Чангыс чаак сая диштиг (щетка)

8. Каарган биле сааскан ужуп келгеш, чагы бажынга хондулар. Оон демги каарган, сааскан ужа бергеннер. Ам ында чуу чыдып калган-дыр? (биле)

7. «Билиивисти хынажып

Бирден бир чок маргыжаал!» (Угааныгбайлар моорейи)

1. Чер биле дээрнин аразында кандыг оран барыл?(ортаа оран)

2. Хунну чуге, кымга домейлээрил, чуге?(авага)

3. Делегейде эн угаанныг амытан?(кижи)

4. Черге эн чоок планета?(хун)

5. Бир дугаар херээжен космонавт?(Валентина Терешкова)

6. Эн-не дедир азырал дириг амытан?(элчиген)

7. Делегейде эн узун хем? (Нил)

8. Эн ханы хол?(Байкал)

9.Эн улуг кулактыг дириг амытан?(чаан)

10.Делегейде эн улуг хову?(Сахара)

11. Куруненин эн кол хоойлу-дуруму?(конституция)

12. Делегейде эн чараш, эргим чер-чурт?(Тыва)

8. «Кымдан артык таныттынмас

Кайы башкы оглу, кызыл?» (Костюмнар моорейи, кеттинген уругларны шаннап-мактаары)

Шаннаары:

«Угаан-билиг далайы-ном

Кымнын оннуул, кымнын эжил?»(Эки оореникчилерни шаннаары)

-Оюн-моорейивис адакталды, база катап Чаа чыл-биле байырым чедирбишаан, эки ооредилгелиг, оскелерге улегерлиг уш дугаар школанын оореникчилери болуруна



© 2010-2022