Классный час А5а дойду комускээччилэрэ

МБОУ «С. Н. Горохов аатынан Ойуьардаах орто общеобразовательнай оскуолата»

8 кылааска

кылаас таьынаа5ы кылаас чааьын улэтэ

Тиэмэ: «А5а дойдуну комускээччилэр куннэрэ»

Онордо:

КНРС(Я) учуутала

Дьячкова Лия Михайловна

Ойуьардаах 2012 сыл.

8 кылааска

кылаас таьынаа5ы кылаас чааьын улэтэ

Тиэмэ: «А5а дойдуну комускээччилэр куннэрэ»

8 кылаастарга

А5а дойдуну комускээччилэр куннэригэр аналлаах

кылаас чааhын былаана

Сыала - соруга:

А5а дойдуну комускээччилэр туhустарынан ѳйдѳбүлү биэрии

Патриотическай тыыңңа уhуйуу

Оҕо ѳйдѳѳн кѳрѳр, истэр, толкуйдуур, кэпсэтэр, оңорон таhаарар дьоҕурун сайыннарыы

А5а оруолун урдэтэр сыалтан, о5о а5атын ытыктыыр, а5атынан киэн тутта кэпсиирин стиЬии.

Күрэххэ, үлэҕэ дьулууру, тулууру уонна тѳрѳппүккэ үтүѳ сыhыаннаах буоларга иитии

Туттуллар тэрил.

Экран слайд, пионерскай хаалтыс, пилотка, музыка, сыал быраҕыыга мээчиктэр, композиция оңорорго ѳңнѳѳх кумааҕылар, килиэй, кыптыый, салфетка.

Барыыта.

Армия олоҕун туhунан слайд кѳстѳр. Учуутал: Олунньу 23 күнүгэр Аҕа дойдуну кѳмүскээччилэр күннэрин бэлиэтиир биир дьоро күммүт буолар. Бу кун Государственнай бырааhынньык быhыытынан биллэр буолан, кыhыл кунунэн бэлиэтэнэр. Ол эбэтэр норуот бу куну умнубатын, араас тэрээhиннэри ыытан, дьон сэргэ ѳйугэр - санаатыгар умнуллубат тугэннэри хаалардын, А5а дойду сэриитин (1941 - 1945гг), Афганистан(1979-1989гг), Чечня(1994-2009) «Итии точка» кыттыылаахтарын чиэстиир, торообут дойдутун харыстыыр, кѳмускуур патриот ыччаты иитэн таhаарар сыаллаах Государственнай бырааhынньык быhыытынан биллэр эбит. Ол урдук хас биирдии уол улаатан 18 сааhын туолан Аҕа дойдуну ѳстѳѳхтѳртѳн кѳмүскүүргэ бэлэм буолаары, армия5а ытык иэhин тѳлуу сулууспалыы барар.

Армия5а баран уолаттар дьиннэхх байыаннай танас кэтэн, эт-хаан оттунэн буЬан-хатан, атын омук уолаттарын кытта толлубакка билсэн табаарыстаЬан, до5ор-атас буолан, торообут дойдуларын комускуургэ бэлэм буолан кэлэллэр.

Урукку сылларга сокуоннай сааЬын туолбут ыччат ытык иэЬин толуу аармыйа5а сулууспалыыра билиннитээ5эр быдан элбэх этэ. Оччолорго салааттаабатах эр киhи эр киhи буолбатах диэн бигэ ѳйдѳбүл баара. Билигин олоҕу кѳрүү уларыйан дуу, «олус сайдан» дуу-сулуспалыы барабын диир ыччат наhаа аҕыйах. Суоҕун да кэриэтэ. Аҕыйах сыллааҕыта уол о5о дьиэтиттэн, ийэ-а5а кѳрүүтүттэн сыалай икки сыл устата тэйэн, эр киhилии кытаанах олоххо уhаарллан кэлэрэ.

Уол о5о кыра сааЬыттан саллаат, офицер буолан саа-саадах тутуон ба5арар. БиЬиги кылааспыт уолаттара эмиэ аармыйа5а барыахтарын ба5арар буолуохтаахтар.Оннук дуо уолаттар?

О5олортон ыйытыы: Ким эЬээтэ, аҕата, убайа аармыйаҕа сулууспалаан кэлбитэй? Илиибитин ууннубут эрэ.(о5олор илиилэрин ууналлар)

Соп, дьэ билигин Тарасов Дима а5ата хаЬан, ханна сулууспалаабытын туьунан кылгастык эЬиэхэ кэпсии туьуо5э. Слайд костор (Т.Дима кэпсээнин са5алыыр)

Дима5а махтаныа5ын, наЬаа учугэйдик а5ата сулууспалаабытын туьунан иЬитиннэриини онорбутун иЬин.(О5олор ытыс таЬыналлар)

А5а дойду сэриитэ слайдка костор. Ким этиэ5эй, А5а дойду сэриитэ диэн тугуй? Кимтэн дойдубутун комускээбиттэрэй? Ким эЬэтин, эбэтин мэтээлин орбутэй? (о5олор эппиэттэрэ)

Учуутал: Бу ынрыктаах сэрии биЬиги Ийэ сирбитигэр атыйахтаах уу курдук то5о анньан ааннаан киирбитэ.ТоЬолоох хаан - сиин, ытаЬыы - соноЬуу, аччыктааЬын, олуу - сутуу буолбута буолуой. Сэрии диэн ынырыктаах иэдээн. Дьон дьиэтэ уота суох хаалар, о5о - аймах олор, сир - дойду алдьанар.Ону ол диэбэккэ фашистскай талабырдьыттары утары сэбиэскэй саллааттар харса суох хорсуннук сэриилэЬэн кыайыы орогойун билбиттэрэ, сэбиэскэй норуокка кыайыыны а5албыттара. А5ыйах ахсааннаах нэЬилиэнньэлэрин ко5урэппэт туЬугар Саха сирин уЬук хотугу оройуоннарыттан, ол иЬигэр Халыматтан, сэриилэЬэр ынырыы барбаьа5а. БиЬиги оройуоммутуттан Саха АССР Военкомугар сэриилэЬэр аармыйа5а ыытын диэн кордоЬон 1942с. - 95 киЬи, 1944с. - 293 киЬи сайбылыанньа ыыппыттар да кордоЬуулэрэ ылыллыбатах. Ол эрээри биир дойдулаахтарбыт оройуон таЬыгар сылдьан сэриигэ ынырыллан барбыттара. Ол хорсун буойуннарбытынан киэн туттабыт, кэнчээри ыччаттарга куруук кэпсиир эбээЬинэстээхпит, кинилэр ааттара хаЬан да умнуллуо суохтаах диэн ойдуохтээхпит.

Олох хайдах да уларыйбтын иЬин, ханнык да партиялар, политиктар былааска кэлбиттэрин иЬин, 1941 - 1945 сс. А5а дойдуну комусуур Улуу сэрии суолтата сутуо суо5а.

1995с. Улуу Кыайыы 50сылын, 2000с. - 55 сылын, 2005с. - 60 сылын, 2010с. - 65 сылын биЬиги норуоппут орогойдоохтук бэлиэтээбитэ. Сылын аайы ыам ыйын 9 кунугэр хорсуннук сэриилэспит, тыннаах эргиллэн кэлбит буойуттарга, кыайыы туЬугар утуйар ууларын умнан, бэйэни харыстаммакка улэлээбит тыыл ветераннарыгар Кыайыыны уЬансыбыт кэрэ бэлиэ куннэринэн дьон сэргэ э5эрдэ тыллары этэллэр, сэмэй бэлэхтэри туттараллар.

Слайд коруу. Ол эрэн билигин да5аны, аныгы сайдыылаах олохпутугар сэрии иэдээнэ атын омук сирдэригэр буола турарын телевизорынан, хаЬыаттарынан, сурунаалларынан коро, билэ -истэ олоробут.

Афганестан (тас дойду), Чечня сирдэригэр буолбут сэриилэргэ, билигин да5аны «Итии точкаларга» Саха сириттэн, биЬиги улууспутуттан, биЬиги нэЬилиэкпититтэн аармыйа5а ынырыллан эдэр уолаттар сэрии ынырыгын илэ харахтарынан корбуттэрэ, эттэринэн - хаанарынан билбиттэрэ.Билигин мин эЬиэхэ биЬиги нэЬилиэкпит олохтоо5ун, мин кэргэним, а5абыт Дьячков Алексей Иннокентьевич Чечня сэриитин ветеранын туоЬулуур докумуонун, байыаннай билиэтин, хайдах сэриигэ сулууспалаабытын туЬунан командира суруйбут характеристикатын, хаартыскаларын кордоробун. (о5олор корор бириэмэлэригэр кылгастык Д.А.И аармыйа5а хаЬан, хайдах сылдьыбытын кэпсээЬин)

Дьэ, ити кордугут , иЬиттигит.

А5а дойуду сэриитигэр пионер о5олор эмиэ кыттыбыттара.Кинилэр пионер буолалларын бэлиэтиир тугу бааналлар,кэтэллэр этэй? (о5олор эппиэттэрэ)

Слайд костор. Билигин мин эЬиэхэ пионерскай хаалтыс уонна пилотка биэрэбин.(о5олор хаалтыс бааналлар, пилотка кэтэллэр)

Маршировка. П.Гриша этэрээт командира буолар.

Раз два, три четыре!

Три четыре, раз два!

Кто идет?

Мы идем!

Кто шагает дружно вряд?

Пионерский наш отряд!

Соп маладьыастар, билигин сал5ыы хамсаныылаах оонньууну оонньуохпут.

Хамсаныылаах оонньуу. Сыал быра5ыы - устэ сыыспакка мээчиги корзина5а киллэрии (о5олор бары оонньууллар)

Композиция оноруу. Онноох кумаа5ынан а5аларга бэлэх оноруу.

Кылаас чааЬын тумуктээЬин. О5олор санааларын истии. Аармыйа5а сулууспалааЬын уолаттарга наадалаах дуо? Салаат хайдах буолуохтаах эбитий?

Соп учугэй. Бугунну кылаас чааЬын, аармыйа5а сулууспалаан кэлбит, нэЬилэикпит эр дьонноро уолаттарга анаан эппит этиилэринэн тумуктуубун:

Уолаттар! Аармыйа кытаанах санаалаах эр киЬини иитэн таЬаарар.Оло5у сыаналыырга уорэтэр. Саамай сурунэ - ыксаллаах быЬыыга тургэнник хамсанан,эрэллээхтик хамсанарга уЬуйар. Кимтэн да толлуман, куттаныман барыта бэйэ5ититтэн тутулуктаа5ын ойдоон. «Аармыйа - олох оскуолата» диэни инники илдьэ сылдьын.