Конкурс по технологии Өнерлі қыздар

«Өнерлі қыздар!» атты сайыс

Өтілу формасы: Конкурс (сайыс)

Міндеттері: Ойын тәсілі арқылы оқушылардың ойын дамытып, пәнге деген қызығушылығын ояту; Өнерді түсініп, бағалап, меңгеруге бағыт-бағдар беру; Өнер үйренуде өз беттерінше ізденудің қажеттілігін сезіндіру.

Мақсаты: Оқушылардың танымдық және шығармашылық қабілетін, эстетикалық талғамын, шеберлігін дамыту. Өнерді тануға, қызығушылыққа баулу, әдептілікке, парасаттылыққа тәрбиелеу.

Әдісі: Ойын сауық, жарыс.

Пәнаралық байланыс: Тарих, әдебиет, математика, бейнелеу өнері, музыка, биология, география.

Көрнекілігі: Ұлағатты асыл сөздер жазылған плакаттар, қабырға газеттері т.б.

Жоспары (2 сағатқа арналған).

І. Ұйымдастыру бөлімі:

- сайыстың тақырыбымен таныстыру,

- сайысқа қатысушы топтармен таныстыру,

- әділқазы алқаларымен таныстыру.

- сайыстың шарттарымен таныстыру

ІІ. Сайыстың барысы:

ІІІ. Сайыс қорытындысы.

Сайыс барысы:

1-жүргізуші:

Қыздарымыз сүйкімді болсын деп,

Өнер -білімге икемді болсын деп,

Бәйтеректей бойшаңдансын деп,

Өрен-өршіл өркенді болсын деп,

2-жүргізуші:

Жақсы жолды таңдайық.

Жамандық тәлім алмайық,

Дарынды мектеп дәстүрін

Жаңалайық, жалғайық,

Ары адал, жаны жаз,

Арулар жолын таңдайық, - деп «Өнерлі қыздар» атты кешімізді бастайық.

1-жүргізуші:

- Армысыздар қадірменді көрермен қауым! Бұл сайысқа 5,6,7 сыныптардың қыздары өз өнерлерін көрсетуге келіп отыр. Топтың қыздарын ортаға шақырамыз: «Болашақ» тобы, «Гүлдер» тобы, «Бәйшешек» тобы, «Раушан» тобы, «Ерке қыздар» тобы, «Қызғалдақтар» тобы және «Гүлдер-айым» тобы.

2-жүргізуші:

Сонымен қадірменді көрермен қауым, ақылына көркі сай қыздарымыздың өнері мен өнегесін, білімі мен парасатын тамашалауға баршаңызды қошкелдіңіздер дейміз.

1-жүргізуші:

Ендігі сәтте бүгінгі сайысымыздың тапсырмаларымен таныстырып өтейік. Сайысымыз 7 тапсырмадан тұрады.

1-тапсырма. «Сәлем - сөздің атасы» - деп аталады, әр топ атымен, эмблемасымен және қабырға газетімен таныстырады.

2-жүргізуші:

2-тапсырма. «Білімді мыңды жығар» әртүрлі сұрақтар беріледі. (Оқушының ой өрісі қандай)

3-тапсырма. «Әлди әуен әлемі» өз өнерлерін көрсетеді (ән айту, би билеу, мәнерлеп өлең оқу т.б.)

1-жүргізуші:

4-тапсырма. «Кім жылдам?» эстафеталық жарыс (10 мин)

Әр топ мүшелері өздерінің шеберліктерін, икемділіктерін, жылдамдықтарын көрсетеді.

1) «қағаздан гүлдер жасау» (қағазды бүктеп бұрап)

2) картоп тазалау

3) сәбіз тұрау

4) шаш сәндеу

5) өлеңнің жалғасын тап

2-жүргізуші:

5-тапсырма. «Ата мұраң асыл қазынаң» деп аталады. Мұнда қазақ салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын қалай білетіндеріңді сынаймыз.

6-тапсырма. «Ас - адамның арқауы» (10 мин) қыздар салат түрлерін дайындау.

7-тапсырма. Қоштасу

1-жүргізуші:

Өнер, білім, өнеге тұнған дарын,

Өнерліге өз басым таң қаламын.

Өнерді әділдікпен бағалайтын,

Таныстырайын әділқазы алқаларын.

1. Мектеп директоры Шардарбекова Жанат Диасқызы

2. Оқу ісі жөніндегі орынбасары Сисенғалиев Қайыржан ағай

3. Ғылыми-әдістемелік жөніндегі орынбасары Маймышова Лаззат

Жексенәліқызы

4. Бастауыш сыныптар бойынша оқу-ісі меңгерушісі Қырықбаева Күлайым

Мақашқызы

5. Қазақ тілі мен әдебиет пәнінің мұғалімі Бегманова Забира Мырзашқызы

2-жүргізуші: «Болар елдің баласын сәнімен емес,сәлемінен танисың »-демекші, алғашқы сайысымыз «Сәлем сөздің атасы».

Өнер қуып сайыскерлер өтер деймін,

Бір басына өнер-білім жетер деймін.

Бәске түскен сайыскерлер кезектесіп,

Таныстырып өздерін өтсе деймін.

1-жүргізуші: Әділ қазы алқасы «таныстыру» кезеңіне - ұпайларын берсеңіздер.

.....................

2-жүргізуші: 2-тапсырмамыз «Білімді мыңды жығар»

Ақылдылық қыздарға жарасады,

Көзі ашықпен бәрі де санасады.

Келесі сұрақ - жауап сайысында

Сыналар білімі мен парасаты - дей отырып, келесі кезекте сұрақтарға жауап береді.

Әр топқа 10-сұрақ беріледі, тез әрі нақты жауап беру керек.

7 сынып

1. Ұлттық бас киімді ата. (сәукеле, тақия, бөрік т.б.)

2. Үйренгенің өзіңе құт, … (істегенің еліңе құт)

3. Малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақталатын тағам (құрт)

4. Азық-түлік тапшы болғандағы жұт түрі (аштық)

5. Бес қатерді ата. (от, жау, борыш, ауру, сөз)

6. Бір сусын бар жұртымда,

Ішсең уыз ұртыңда.

Бәрі содан шығады,

Ірімшік, май, құртыңда. (Сүт)

7. «... Поэзия!

Менімен егіз бе едің?

Сен мені сезесің бе, неге іздедім?...... деп кім жырлады? (Мұқағали Мақатаев)

8. Театр сахнасында қойылатын музыкалық-драмалық шығарма. (Опера)

9. Химиялық талшықтар нешеге бөлінеді? (жасанды, синтетикалық)

10. Киізге ою-өрнек басып жасалған кілемше (түскиіз)

7 сынып

1. Табиғи жүнді неден алады? (қой, ешкі)

2. Өнерлінің он саусағы тең, … (өнерсіздің бір саусағы кем)

3. Кешке жатарда асты неше сағат бұрын ішу керек? (3 сағ)

4. Қамырдың негізгі шикізаты (ұн)

5. Үш артықты ата. (адалдық, еңбексүйгіштік, өнерпаздық)

6. Бар екен дүниеде жалғыз көзді,

Сол көзбен дүниенің бәрін кезді.

Әлемді он сегіз мың киіндіріп,

Дүниеден жап-жалаңаш өзі безді. (Ине)

7. Үйірілген сары алтындай сары қымыз.

Ауруға - ем, сауға - қуат, дәрі қымыз

Елімнің социалистік сүйген асы,

Шығаршы тағы нең бар дәрі қымыз, - деп жырлаған бір ғасырлық тарихы бар ақынымыз кім?

(Ж. Жабаев)

8. Музыка, би және драмалық қозғалыс өнері қалай аталады? (Балет)

9. Иық бұйымына жататын қазақтың ұлттық киімі (камзол)

10. Шым кесте тігу үшін қандай маталар түрі пайдаланылады? (мақта мата, сиса, кенеп, жібек)

6 сынып

1. Тамақтан соң ауыз сүртуге арналған орамал. (салфетка)

2. Өнерлінің қолы алтын, ….. ( Өлеңшінің сөзі алтын )

3. Бас бармақ және сұқ саусақпен

Қысып алатын өлшем? (шымшым)

4. Адам баласы тәуліктің қай мезгілінде жақсы тамақтану керек? (түсте)

5. Төрт тұлғаны ата. (от, су, жел, жер)

6. Дастарханға шуылдап,

Күніне үш жиылар,

Жарты сағат қимылдап,

Жарты сағат жуынар. (ыдыс-аяқ)

7. «Арыстандай айбатты,

Жолбарыстай қайратты -

Қырандай күшті қанатты,

Мен жастарға сенемін! ......-деп кім жырлады? (Мағжан Жұмабаев)

8. Ішекті, ысқышты, үрмелі ұрмалы аспаптар тобы қалай аталады? (Симфониялық оркестр)

9. Кестелеу үшін қандай құрал керек? (кергіш, оймақ, ине)

10. Құрақтың қандай түрлерін білесің? (жұлдыз, ботагөз, тырна қатар, шаршы, шахмат)

6 сынып

1. Картоптан жасалған ботқа (пюре)

2. Көрнекті ісің үлгі болады, … (көрнексіз ісің күлкі болады)

3. Моншақпен тоқуда керекті құрал заттың бірі (сым)

4. Түйенің сүті қалай аталады? (Шұбат)

5. Үш қуанышты ата. (алғыс алу, Өзіңді көптің іздеуі, ісіңнің өшпеуі)

6. Сылдыр сұйық су емес

Ішсең сусын қанады.

Ақ болса да қар емес,

Шешуін кім табады? (сүт)

7. Адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау үшін бір затты не табиғат құбылысын тұспалдап айтатын ауыз әдебиетінің бір түрі. (жұмбақ)

8. Оркестрді немесе хорды басқарушы адам. (дирижер)

9. Су моншақты ең көп шығаратын ел (Жапония)

10. Бағалы металл (алтын)

5 сынып

1. Ою-өрнек түрлері нешеге бөлінеді. (4), (жануар тектес, өсімдік тектес, геометриялық, космогониялық).

2. Қөз қорқақ, … (қол батыр)

3. Өлшемді қандай құралмен өлшейді? (сызғыш, см. таспасы)

4. Мәңгілік нышанын білдіретін ою. (дөңгелек)

5. Үш арсызды ата. (ұйқы, күлкі, тамақ)

6. Киім деуге жатпайды,

Киімді кірден сақтайды. (Алжапқыш)

7. Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.

Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,

Басқан жері сықырлап келіп қалды, - деп қай ақын атамыз жырлаған? (Абай)

8. Фортепиано аспабы қай елде жасалды? (1709 жылы Италияда)

9. Таза табиғаттан алынатын талшық түрлері (мата, зығыр, жібек, жүн)

10. Тігін машинасының әкесі кім? (Элиос Хоу)

5 сынып

1. Көкөністен дайындалған салқын тағам. (салат)

2. Еңбектің наны тәтті, ................ (жалқаудың жаны тәтті)

3. Бұл көкөністен барлық ауру қашады, оның емдік қасиеті ертеден белгілі, жесең дәру-дәрімен. ( пияз, сарымсақ )

4. Өлшемді қай жақтан жасаймыз. (оң)

5. Үш асылды ата (көз, тіл, көңіл)

6. Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,

Қонақтарды көңілдене сыйлайды. (Дастархан)

7. Тарихта болған адамдардың айтқан сөздері, істеген әрекеттері біреуден-біреугеайтыла-айтыла .......... (қазақ аңыздары)

8. Біржан-Сара операсын жазған композиторды ата. (М.Төлебаев)

9. Жаңа төлдеген малдың алғашқы сүті. ( уыз )

10. Үйдегі машина, бірақ онымен ешқайда бара алмайсың. (кір жуатын машина, тігін машинасы)

5 сынып

1. Түрлі тігіс тігетін бұйым (машина)

2. Еңбегіңе қарай- құрмет, … (жасыңа қарай- ізет)

3. Қыз баланың бас киімі? (Үкілі тақия)

4. Байлық пен молшылықты бейнелейтін ою-өрнек (қошқармүйіз)

5. Үш қадірлі (ырыс, бақ, дәулет)

6. Тұмсығы мықты,

Қыр мен ойды тегістеп шықты. (Үтік)

7. Елге белгілі адамдардың қайсыбір оқиғаға байланысты айтқан тапқыр сөздерін (шешендік сөздер)

8. «Қыз Жібек» операсын кім жазды? (Е.Г.Брусиловский)

9. Сумоншақтың орысша атауы (бисер)

10. Уақытша тігістің түрі (көктеу)

-жүргізуші: Қазылар алқасы ұпай санын білдірулеріңізді сұраймыз.

-жүргізуші: «Әлди әуен әлемі»

Құлақтан кіріп бойды алар

Жақсы ән мен тәтті күй.

Көңілге түрлі ой салар

Әнді сүйсең менше сүй.

Дүние ойдан шығады,

Өзімді-өзім ұмытып.

Көңілім әнді ұғады

Жүрегім бойды жылытып

«Әлди әуен әлемі» қыздарымыздың өнерін тамашалайық.

-жүргізуші: Қазылар алқасы ұпай санын білдірулеріңізді сұраймыз.

-жүргізуші: «Кім жылдам?» Бірінші бастайтын топ жақын келіп өздеріңнің тапсырмаларыңды алып, дайындай беріңдер.

1) «қағаздан гүл жсасау» (қағазды бүктеп бұрап)

2) Картоп тазалау (әр топтан 1 қыз шығып, картопты тез әрі жұқа, әрі үзілмеген етіп аршылуы керек).

3) сәбіз тұрау

4) шаш сәндеу (2 қыз шығып шаш үлгісін жасау)

5) өлеңнің жалғасын тап

Әділ қазы алқасы 4 тапсырманың - ұпайларын берсеңіздер.

-жүргізуші:

5-тапсырма «Ата мұраң асыл қазынаң» деп аталады. Мұнда қазақ салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын қалай білетіндеріңді сынаймыз, дайынсындар ма?

1. «Байғазы» деген не?

«Байғазы» - балалардың , жастардың жаңа киімі үшін (мысалы, қамшы, шана, ертоқым, т.б.) берілетін ақшалай, заттай сыйлық , ақша.

2. «Көрімдік» деген не?

«Көрімдік» - жаңа туған балаға, жас келінге, құдасына, күйеге береді. Мұның маңызы алып беруде ғана емес, жақын-жуықтың адамгершілігін, ниетін, ашық қолдығын танытудың белгісі ретінде қаралады.

3. «Бастаңғы» - деген не?

«Бастаңғы» - деп үйдің үлкендері жол жүріп кеткенде ауыл жастары сол үйге жиналып, жолаушылардың жолда басы ауырмасын деп «бастаңғы» жаса дейді. Бастаңғының мәнісі - жастардың сол үйде ойын-сауық жасап бас қосуынды.

4)«Жасау» салттының мағынасын түсіндір.

«Жасау» ұзатылған қызға берілетін дүние-мүлік «жасау» деп аталады. Халық қыздың жасауына жақсы бұйым, кілем, текемет, ыдыс-аяқ, төсек-орын, киім-кешек, әсем-әшекейлі заттар берген. Ауқатты адамдар ақ отау тігіп ұзатқан. Жасауды қыздың еншісі десе де болады.

5) «Енші» салттының мағынасын түсіндір.

«Енші» балалары ержетіп жеке үй болғанда ата-анасы, оған отау тігіп, дүние-мүлік, мал береді. Мұны «енші» деп атайды.

6) «Иткөйлек» ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

«Иткөйлек» - ырымшыл халқымызды баланы (туғанына қырық күн) (қырқынан) шығарғаннан кейін оның көйлегіне тәттті түйіп, иттің мойнына байлап жіберетін дәстүр бар. Итті балалар қуып жетіп, мойнындағы ит көйлекті шешіп алып , тәттісін бөліп жейді. Көйлекті баласы жоқ келіншектер ырым қылып алады, немесе адамдар алыс жолға шыққанда жол амандығын тілеу барысында апаттың болмауын ырым етіп бойларында сақтаған. «Иткөйлектің» шығуы ит мойнына байлағандығында емес, оны жеті қазынаның бірі деп, әрі баламыз көп болсын деген ырыммен астасып жатыр.

7) Қырқынан шығару әдет-ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

Қырқынан шығару - әдетте баланың туғанына 40 күн толған соң, ыдысқақырық қасық су құйып шомылдырады. Оған үлкен әйелдер, әжелер қатысады, кәде беріледі, дастарқан жайылады. Сәбидің қарын шашы алынып, оны сәбидің өзінің киіміне, матаға орап тігіп қояды.

8) «Сүйінші» - жас нәрестенің, әсіресе ұл баланың өмірге келуі отбасы мүшелеріне , әкесі мен атасына, нағашы жұртына үлкен қуаныш әкелген. Әкесі немесе атасы үй ішін асырау қамымен мал соңында немесе аңда жүргенде жас нәресте дүниеге келсе, қуанышты хабарды тех жеткізу үшін ат ертіп мініп, түзде жүрген атаның немесе әкенің алдынан шығып, сүйінші сұрайтын болған. Сүйіншіге хабаршы не сұраса соны берген.

9) «Тұсау кесу» - бала қаз тұрып, тәй-тәй басып жүре бастаған кезде жасалатын салт-дәстүр. Әдетте баланың туғанына 12-14 ай толғанда жасалады. Тұсау кесу тойының негізгі жабдықтары 1,5 метр ала жіп, өткір қайшы немесе пышақ. Тұсау кесу тойына ауылдың қыз-келіншек, бәйбішелері түгел шақырылады. Ет асылып, шай қайнатылады. Тойға келгендер шашуға құрт, май, тәтті тағамдар, балаға ойыншық, асық, сылдырмақ, т.б. әкеледі. Баланың шешесі шаруаға икемді, елгезек , пысық әйелдердің біріне қайшы мен жіпті ұстатып, баланың тұсауын кесуді ұсынады.

10) «Жарапазан дегеніміз не?» (Ораза ұсталатын рамазан айында орындалатын өлең).

11) «Тұмар» сөзінің мағынасын қалай түсінесің? (пәле-жаладан, ауру-сырқаудан, көз ииюден сақтайтын. Мойынға салатын зергелік әшекей бұйым.)

12) Шашу дегеніміз не? (Бұл қуаныштың белгісі. Үйге келін түскенде, ауыл адамдары сол үйге шашу шашады. Жаңа қоныс үйге кірген кезде де шашуды ауылдың ең сыйлы бәйбіше табаққа құрт, ірімшік, табылса тәтті қосып шашу шашады. Жұрт мұны жапа-тармағай таласып, теріп жейді).

13) «Соғым басы» салт дәстүрін айтып бер. (соғым басы - қыстың тойы. Қар жауып, аяз түскен сәттен бастап тойланады. Адамдар құрбандық шалып, мал сояды, ол ел асы - «соғым» деп бір-бірін қонаққа шақырады. Қонақта аңыз қисса, ертегілерді жыршыларға айтқызып тыңдап отыратын болған).

14) «Сүндет той» (Ата-бабаларымыз ер балаларды 5, 7, 9 жасында сүндетке отырғызған, яғни мұсылмандық белгісі, бұл рәсімді ауыл молдасы жасайтын болған. Сүндет тойында ауылдағы ауқатты адамдар ат шаптырып, көкпар тартқызған).

-жүргізуші:

6-тапсырма. «Ас - адамның арқауы» (10 мин) қыздар салат түрлерін дайындау.

Ендеше іске сәт сайыскерлер!

Ас көңілдің ажары деген ырым

Жақсы ғой тағамның да білген сырын,

Көрсетсін келесі сәт сайыскерлер

Дайындаған жаңашыл салат түрін.

Әділ қазы алқасы «алтыншы» тапсырманың - ұпайларын берсеңіздер.

-жүргізуші:

Келесі 7-тапсырмамыз Қоштасу, енді қыздарымызды тамашалайық.

Әділ қазы алқасы «қоштасу» кезеңіне - ұпайларын берсеңіздер.

• жүргізуші:

Осымен бүгінгі сайысымыз өз мәресіне жетті. Кімдер шешен,кім іскер білейікші,

Өнерлісі деп мектептің жүрейікші.

Қазыларға тек қана әділдікті,

Ал сайыскерге тек сәттілік тілейікші.

(әділқазылар алқасына сөз беріледі. Марапаттау)

• жүргізуші: Демеңіз біз өнерді аяп қалды,

Уақыт біраз жерге таяп қалды.

Көріскенше қош сау болып тұрыңыздар,

«Өнерлі қыздар» сайысы аяқталды.

Қыздар, бүгін сендер өз білімдеріңді ортаға салып тамаша өнер көрсеттіңдер. Сайысқа қатысқан қыздарымызға және көрермендерімізге үлкен алғысымызды айтамыз.

Қорытынды: Салт-дәстүр, әдет-ғұрып ұрпақтан ұрпаққа үзілмей жалғасып келе жатқан халқымыздың асыл мұрасы. Салт-дәстүрлер қоғамдық әлеуметтік дүние, ол халықтың мінез-құлқы мен іс-әрекетінің рухани негізі. Халқымыздың осындай баға жетпес құнды қазынасын бүгінгі ұрпақтың санасына сіңіріп, әрі қарай жалғастыруына мүмкіндік жасау басты мақсатымыз.

1. Ұлттық бас киімді ата.

2. Үйренгенің өзіңе құт, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Малдың сүтінен дайындалатын ұзақ уақыт сақталатын тағам

4. Азық-түлік тапшы болғандағы жұт түрі

5. Бес қатерді ата.

6. Бір сусын бар жұртымда,

Ішсең уыз ұртыңда.

Бәрі содан шығады,

Ірімшік май құртыңда. (жұмбақ)

7. «... Поэзия!

Менімен егіз бе едің?

Сен мені сезесің бе, неге іздедім?...... деп кім жырлады?

8. Театр сахнасында қойылатын музыкалық-драмалық шығарма.

9. Химиялық талшықтар нешеге бөлінеді?

10. Киізге ою-өрнек басып жасалған кілемше.

1. Табиғи жүнді неден алады?

2. Өнерлінің он саусағы тең, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Кешке жатарда асты неше сағат бұрын ішу керек?

4. Қамырдың негізгі шикізаты

5. Үш артықты ата.

6. Бар екен дүниеде жалғыз көзді,

Сол көзбен дүниенің бәрін кезді.

Әлемді он сегіз мың киіндіріп,

Дүниеден жап-жалаңаш өзі безді.(жұмбақ)

7. Үйірілген сары алтындай сары қымыз.

Ауруға - ем, сауға - қуат, дәрі қымыз

Елімнің социалистік сүйген асы,

Шығаршы тағы нең бар дәрі қымыз, - деп жырлаған бір ғасырлық тарихы бар ақынымыз кім?

8. Музыка, би және драмалық қозғалыс өнері қалай аталады?

9. Иық бұйымына жататын қазақтың ұлттық киімі

10. Шым кесте тігу үшін қандай маталар түрі пайдаланылады?

1. Тамақтан соң ауыз сүртуге арналған орамал.

2. Өнерлінің қолы алтын, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Бас бармақ және сұқ саусақпен қысып алатын өлшем?

4. Адам баласы тәуліктің қай мезгілінде жақсы тамақтану керек?

5. Төрт тұлғаны ата.

6. Дастарханға шуылдап,

Күніне үш жиылар,

Жарты сағат қимылдап,

Жарты сағат жуынар. (жұмбақ)

7. «Арыстандай айбатты,

Жолбарыстай қайратты -

Қырандай күшті қанатты,

Мен жастарға сенемін! ......-деп кім жырлады?

8. Ішекті, ысқышты, үрмелі ұрмалы аспаптар тобы қалай аталады?

9. Кестелеу үшін қандай құрал керек?

10. Құрақтың қандай түрлерін білесің?

1. Картоптан жасалған ботқа

2. Көрнекті ісің үлгі болады, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Моншақпен тоқуда керекті құрал заттың бірі

4. Түйенің сүті қалай аталады?

5. Үш қуанышты ата.

6. Сылдыр сұйық су емес

Ішсең сусын қанады.

Ақ болса да қар емес,

Шешуін кім табады?

7. Адамның ой-өрісін, алғырлығын, білімін сынау үшін бір затты не табиғат құбылысын тұспалдап айтатын ауыз әдебиетінің бір түрі. (жұмбақ)

8. Оркестрді немесе хорды басқарушы адам.

9. Су моншақты ең көп шығаратын ел

10. Бағалы металл

1. Ою-өрнек түрлері нешеге бөлінеді.

2. Қөз қорқақ, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Өлшемді қандай құралмен өлшейді

4. Мәңгілік нышанын білдіретін ою.

5. Үш арсызды ата.

6. Киім деуге жатпайды,

Киімді кірден сақтайды.

7. Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,

Соқыр, мылқау, танымас тірі жанды.

Үсті-басы ақ қырау, түсі суық,

Басқан жері сықырлап келіп қалды, - деп қай ақын атамыз жырлаған?

8. Фортепиано аспабы қай елде жасалды?

9. Таза табиғаттан алынатын талшық түрлері

10. Тігін машинасының әкесі кім?

1. Көкөністен дайындалған салқын тағам.

2. Еңбектің наны тәтті, (мақал-мәтелді жалғастыр)

3. Бұл көкөністен барлық ауру қашады, оның емдік қасиеті ертеден белгілі, жесең дәру-дәрімен

4. Өлшемді қай жақтан жасаймыз.

5. Үш асылды ата

6. Дәмді-дәмді тағамдарды жинайды,

Қонақтарды көңілдене сыйлайды.

7. Тарихта болған адамдардың айтқан сөздері, істеген әрекеттері біреуден-біреугеайтыла-айтыла ..........

8. Біржан-Сара операсын жазған композиторды ата.

9. Жаңа төлдеген малдың алғашқы сүті.

10. Үйдегі машина, бірақ онымен ешқайда бара алмайсың.

1. Түрлі тігіс тігетін бұйым

2. Еңбегіңе қарай- құрмет, (мақалд-мәтелді жалғастыр)

3. Қыз баланың бас киімі?

4. Байлық пен молшылықты бейнелейтін ою-өрнек

5. Үш қадірлі

6. Тұмсығы мықты,

Қыр мен ойды тегістеп шықты.

7. Елге белгілі адамдардың қайсыбір оқиғаға байланысты айтқан тапқыр сөздерін

8. «Қыз Жібек» операсын кім жазды?

9. Сумоншақтың орысша атауы

10. Уақытша тігістің түрі

1. «Байғазы» деген не?

«Байғазы» - балалардың , жастардың жаңа киімі үшін (мысалы, қамшы, шана, ертоқым, т.б.) берілетін ақшалай, заттай сыйлық , ақша.

2. «Көрімдік» деген не?

«Көрімдік» - жаңа туған балаға, жас келінге, құдасына, күйеге береді. Мұның маңызы алып беруде ғана емес, жақын-жуықтың адамгершілігін, ниетін, ашық қолдығын танытудың белгісі ретінде қаралады.

3. «Бастаңғы» - деген не?

«Бастаңғы» - деп үйдің үлкендері жол жүріп кеткенде ауыл жастары сол үйге жиналып, жолаушылардың жолда басы ауырмасын деп «бастаңғы» жаса дейді. Бастаңғының мәнісі - жастардың сол үйде ойын-сауық жасап бас қосуынды.

4)«Жасау» салтының мағынасын түсіндір.

«Жасау» ұзатылған қызға берілетін дүние-мүлік «жасау» деп аталады. Халық қыздың жасауына жақсы бұйым, кілем, текемет, ыдыс-аяқ, төсек-орын, киім-кешек, әсем-әшекейлі заттар берген. Ауқатты адамдар ақ отау тігіп ұзатқан. Жасауды қыздың еншісі десе де болады.

5) «Енші» салттының мағынасын түсіндір.

«Енші» балалары ержетіп жеке үй болғанда ата-анасы, оған отау тігіп, дүние-мүлік, мал береді. Мұны «енші» деп атайды.

6) «Иткөйлек» ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

«Иткөйлек» - ырымшыл халқымызды баланы (туғанына қырық күн) (қырқынан) шығарғаннан кейін оның көйлегіне тәттті түйіп, иттің мойнына байлап жіберетін дәстүр бар. Итті балалар қуып жетіп, мойнындағы ит көйлекті шешіп алып , тәттісін бөліп жейді. Көйлекті баласы жоқ келіншектер ырым қылып алады, немесе адамдар алыс жолға шыққанда жол амандығын тілеу барысында апаттың болмауын ырым етіп бойларында сақтаған. «Иткөйлектің» шығуы ит мойнына байлағандығында емес, оны жеті қазынаның бірі деп, әрі баламыз көп болсын деген ырыммен астасып жатыр.

7) Қырқынан шығару әдет-ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

Қырқынан шығару - әдетте баланың туғанына 40 күн толған соң, ыдысқақырық қасық су құйып шомылдырады. Оған үлкен әйелдер, әжелер қатысады, кәде беріледі, дастарқан жайылады. Сәбидің қарын шашы алынып, оны сәбидің өзінің киіміне, матаға орап тігіп қояды.

8) «Сүйінші» - жас нәрестенің, әсіресе ұл баланың өмірге келуі отбасы мүшелеріне , әкесі мен атасына, нағашы жұртына үлкен қуаныш әкелген. Әкесі немесе атасы үй ішін асырау қамымен мал соңында немесе аңда жүргенде жас нәресте дүниеге келсе, қуанышты хабарды тех жеткізу үшін ат ертіп мініп, түзде жүрген атаның немесе әкенің алдынан шығып, сүйінші сұрайтын болған. Сүйіншіге хабаршы не сұраса соны берген.

9) «Тұсау кесу» - бала қаз тұрып, тәй-тәй басып жүре бастаған кезде жасалатын салт-дәстүр. Әдетте баланың туғанына 12-14 ай толғанда жасалады. Тұсау кесу тойының негізгі жабдықтары 1,5 метр ала жіп, өткір қайшы немесе пышақ. Тұсау кесу тойына ауылдың қыз-келіншек, бәйбішелері түгел шақырылады. Ет асылып, шай қайнатылады. Тойға келгендер шашуға құрт, май, тәтті тағамдар, балаға ойыншық, асық, сылдырмақ, т.б. әкеледі. Баланың шешесі шаруаға икемді, елгезек , пысық әйелдердің біріне қайшы мен жіпті ұстатып, баланың тұсауын кесуді ұсынады.

10) «Жарапазан дегеніміз не?» (Ораза ұсталатын рамазан айында орындалатын өлең).

11) «Тұмар» сөзінің мағынасын қалай түсінесің? (пәле-жаладан, ауру-сырқаудан, көз ииюден сақтайтын. Мойынға салатын зергелік әшекей бұйым.)

12) Шашу дегеніміз не? (Бұл қуаныштың белгісі. Үйге келін түскенде, ауыл адамдары сол үйге шашу шашады. Жаңа қоныс үйге кірген кезде де шашуды ауылдың ең сыйлы бәйбіше табаққа құрт, ірімшік, табылса тәтті қосып шашу шашады. Жұрт мұны жапа-тармағай таласып, теріп жейді).

13) «Соғым басы» салт дәстүрін айтып бер. (соғым басы - қыстың тойы. Қар жауып, аяз түскен сәттен бастап тойланады. Адамдар құрбандық шалып, мал сояды, ол ел асы - «соғым» деп бір-бірін қонаққа шақырады. Қонақта аңыз қисса, ертегілерді жыршыларға айтқызып тыңдап отыратын болған).

14) «Сүндет той» (Ата-бабаларымыз ер балаларды 5, 7, 9 жасында сүндетке отырғызған, яғни мұсылмандық белгісі, бұл рәсімді ауыл молдасы жасайтын болған. Сүндет тойында ауылдағы ауқатты адамдар ат шаптырып, көкпар тартқызған).

Ұл мен қыз қорғаймыз,

Бақытты ұлы Отан.

Қайда жүрсең атамекен

Көкейіңде жатады екен.

Күтпейді мені

Күндерім зулап барады.

Ең бірінші бақытым халқым менің,

Соған берем ойымның алтын кенін.

Саумал бұлақ, балдай дәрім,

Салқын самал баурайларың.

Арманы бір сыры бір

Даласы бір гүлі бір.

Наурыз айы туғанда

Той болушы еді бұл маңда.

Қабыл ал балаңның

Сәлемін жолдаған

Ауылдың маңы терең сай,

Тасыған өзен гүрілдеп.

Өсірген жемісің.

Самал жел сая-бақ

Өзіңмен өткен қыс-жазым

Қалдырған ізің мәңгілік.

1-тапсырма. «Сәлем - сөздің атасы» - деп аталады, әр топ атымен, эмблемасымен және қабырға газетімен таныстырады. (4 мин)

2-тапсырма. «Білімді мыңды жығар» әртүрлі сұрақтар беріледі.

3-тапсырма. «Әлди әуен әлемі» (ән айту, би билеу, мәнерлеп өлең оқу т.б.)

4-тапсырма. «Кім жылдам?» эстафеталық жарыс (10 мин)

Әр топ мүшелері өздерінің шеберліктерін, икемділіктерін, жылдамдықтарын көрсетеді.

1) «қағаздан гүлдер жасау» (қағазды бүктеп бұрап)

2) картоп тазалау

3) сәбіз тұрау

4) шаш сәндеу

5) өлеңнің жалғасын тап

5-тапсырма. «Ата мұраң асыл қазынаң» деп аталады. Мұнда қазақ салт-дәстүрлерін, әдет-ғұрыптарын қалай білетіндеріңді сынаймыз.

6-тапсырма. «Ас - адамның арқауы» (10 мин) қыздар салат түрлерін дайындау.

7-тапсырма. Қоштасу

4) «Жасау» салтының мағынасын түсіндір.

13) «Соғым басы» салт дәстүрін айтып бер.

1. «Байғазы» деген не?

6) «Иткөйлек» ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

5) «Енші» салттының мағынасын түсіндір.

4) «Жасау» салтының мағынасын түсіндір.

7) Қырқынан шығару әдет-ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

2) «Көрімдік» деген не?

8) «Сүйінші»

3) «Бастаңғы» - деген не?

9) «Тұсау кесу»

10) «Жарапазан дегеніміз не?»

11) «Тұмар» сөзінің мағынасын қалай түсінесің?

14) «Сүндет той»

12) Шашу дегеніміз не?

1. «Байғазы» деген не?

2. «Көрімдік» деген не?

3. «Бастаңғы» - деген не?

4)«Жасау» салттының мағынасын түсіндір.

5) «Енші» салттының мағынасын түсіндір.

6) «Иткөйлек» ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

7) Қырқынан шығару әдет-ғұрып салт-дәстүрінің мағынасын түсіндір.

8) «Сүйінші» -

9) «Тұсау кесу» -

10) «Жарапазан дегеніміз не?»

11) «Тұмар» сөзінің мағынасын қалай түсінесің? 12) Шашу дегеніміз не?

13) «Соғым басы» салт дәстүрін айтып бер.

14) «Сүндет той»

6. Шыт, атлас, жібек (мата)

1. Ежелден келе жатқан кәсіп (қолөнер)

2. Ұсақ моншақ қай елде алғаш пайда болған? (Египет)

3. Нанның кептірілген бөліктері (сухари)

4. Түксіз кілем (алаша)

1. Қандай қолданбалы өнер түрлерін білесіңдер? (кілем тоқу, құрақ құрау, киіз басу, сырмақ сыру)

6. Шашқа тағатын әшекей (шашбау)

7. Тістегі пломбаны тартып шығыратын кәмпит (ирис)

8. Мойынға тағатын әшекей (алқа)

6 б сыныбы.

Биология: Қолөнер: Киіз үйдің жабдықтарын ата.

География: Кофе отаны. (Африка)

Сурет: Магиялық ою. (тұмарша)

Медицина: Микробтар неден жұғады? (өз ойлары).

Биология: Етте қандай дәрумендер тобы бар? (А,Д,РР,В)

Медицина: Ұзақ уақыт толық құнды тамақтанбаудан, тамақта тиісті дәрумендердің болмауынан адам қандай ауруға ұшырайды? (авитаминоз)

Технология: Киімдегі қосымша пайдаланатын ұсақ бөлшектерді қалай атаймыз? (аксессуарлар).

Медицина: Тамақтың энергетикалық құндылығы немен өлшенеді? (каллория)

7 б сыныбы.

Физика: Тоқты өткізбейтін материалдарды ата. (пластмасса, фарфор, резеңке, құрғақ ағаш).

Геометрия: Ою-өрнекке түрлендірудің қай түрі қолданылады? (симметрия)

География: Елімізде мақта өсіретін бірден бір аймақ (ОҚО)

Медицина: Адам тамақтан улануда қандай ауруға ұшырайды? (интоксикация)

Сурет:

Ауыл шаруашылығы: Топырақтың құнарлылығын арттыруға қолданылатын заттар. (тыңайтқыштар)

7 а сыныбы.

География: Кестенің Отаны қай ел? (Қытай)

Медицина: Гемоглобин түзілуге қатысатын дәрумен. (РР)

Сурет: «Дастархан» натюрмортының авторы кім? (А. Ғалымбаева)

Сызу: Заттың үлкен кішілігін білдіретін сан (масштаб)

Өнер: Өнер саласын зерттеген академиктің аты (Марғұлан)

Тарих: Қазақ ұлттық ою-өрнектерінің бастапқы элементтері қай дәуірге жатады (тас дәуіріне)

«Шебердің қолы ортақ, шешеннің сөзі ортақ»

Қыз өссе елдің көркі,
Гүл өссе жердің көркі

Таулы жердің суы әдемі,
Жарық жердің гүлі әдемі

Әр атаның өз ұлы бар,
Әр бұтаның өз гүлі бар.

Әр гүлдің исі басқа,
Әр жердің жынысы басқа.

Бір гүл толып ашылады,
Бір гүл солып ашылады.

Гүл ашылмай бұлбұл сайрамас.

Гүлді гүл деме егер сабағы болмаса.

Гүлдің тоны қырық жамау, бірақ исі бар.

Гүл қайда болса көбелек сонда.

Гүл өмір қызығы.

Гүл өссе жердің көркі,
Қыз өссе елдің көркі.

Гүл сабағымен қадірлі,
Ас табағымен қадірлі.

Гүлсіз болса жер мұңды,
Күлкісіз болса ел мұңды.

Гүлсіз бұлбұл үнсіз.

Гүлсіз жапырақ тұл,
Көксіз топырақ тұл.

Гүл табылады, мал сатылады.

Гүлші бір гүл өсіргенше жүз тікеннің уын жұтады.

Дала көркі - гүл,
Ана көркі - ұл.

Дала гүлімен қадірлі,
Әйел ұлымен қадірлі.
Қыз халықтың гүлі,
Өлең сауықтың гүлі.

Үкісіз қыз болмас,
Тікенсіз гүл болмас.

Өнерлі өрге жүзер

2.Қолөнері кілемде,сөз өнері өлеңде

3.Жігітке жетпіс өнер де аз

4.Өнерді үйрен де жирен

5.Ата көрген оқ жонар

6.Әр нәрсеге асық болғанша бір нәрсеге машық бол

7.Еңбектің наны тәтті,жалқаудың жаны тәтті

8.Еңбек етсең ерінбей,тояды қарның тіленбей

9.Көз қорқақ қол батыр

10.Еңбек түбі береке

11.Бейнет,бейнет түбі зейнет

12.Шебердің көзі мерген,шешеннің сөзі мерген

13.Зергер адам ,зерделі адам

14.Істі ине тікпейді,икемді қол тігеді

15.Кестені көңіл сызады,көз сынайды

16.Салтын құрметтегенді халқы құрметтейді

17.Талаппен бастап,талғаммен аяқта

18.Асыл қайшы пішуге сән,күміс қасық ішуге сән

19.Ерінбеген етікші болады

20.Шебердің саусағы алтын

21.Шебер көп жерде,өнер көп

22.Ынта болса адамда,қиын іс жоқ заманда.

23.Өзіңде барға мас болма,өнері барға қас болма

24.Батыр адам қорқақты сүймес ,шебер адам шорқақты сүймес

25.Көңілсіз жұмыс өнімсіз

26.Өз үйінде ою оймаған,кісі үйінде сызу сызбас

27.Өнерлінің қолы алтын,өлеңшінің сөзі алтын

28.Жеті рет өлшеп,бір рет кес.

29.Адамды адам еткен -еңбек

30.Білім көп жерде-өнер көп