Қол жұмыстарына арналған жабдықтар мен жұмыс орнын дайындау. Уақытша тепшімдер

Бекітемін:

дир. ӨОЖ орынбасары

___________________

Бағдарлама тақырыбы: Қол жұмыстары бойынша жаттығуларды дайындау.

Сабақтың тақырыбы: Қол жұмыстарына арналған жабдықтар мен жұмыс

орнын дайындау. Уақытша тепшімдер.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға қол жұмыстарына арналған жабдықтар мен жұмыс орнын дайындау, қол тігіс түрлерімен таныстыру, тігуді үйрету, жаттықтыру;

Дамытушылық: Қол тігіс түрлерін тұрмыста қолдана білуге, тиімді пайдалануға үйрету, қызығушылықтарын дамыту;

Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, іскерлікке, шыдамдылыққа баулу;

Сабақ түрі: Аралас

Әдісі: Сөздік, көрнекілік, практикалық.

Көрнекілік: Нұсқау карталар, үлгілер, шеберхана жабдықтары, оқушылардың жеке құралдары.

МТҚ: АТҚ

Пәнаралық байланыс: Технология, жабдық

Сабақ барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі (5 - 6 мин)

1. Оқушылармен амандасу

2. Жоқ оқушыларды белгілеу

3. Жұмыс орындарының сабаққа дайындығын тексеру

ІІ. Кіріспе нұсқау (30 - 35 мин)

Оқушылардың зейінің жаңа сабаққа бейімдеу: «Пирамида құру»

1. Машина инесімен көздің арасын қанша? 40 - 45 см қашықтықта сақтау керек.

2. Жарақаттың алдын алу үшін әр кәсіпорында нұсқау тұруы тиісті. Нұсқау берудің түрлерін ата: 1. Кіріспе нұсқау.
   2. Жұмыс орнында бастапқы нұсқау.
   3. Қайталау нұсқау.
   4. Жоспардан тыс нұсқау.

3. «Кәсіпорын ішіндегі тәртіп ережесімен, электр қауіпсіздігімен, алғашқы көмек көрсету ережелерімен танысу. Аптечканың тұратын орнын көрсету. Нұсқау беруді мастер немесе инженер техник қызметкерлері өткізеді» бұл қандай нұсқау (Кіріспе)

4. 3 ай сайын қайталанып, журналға қол қойылып отыратын нұсқау түрі (Қайталау нұсқау)

5. Жабдықтарды өзгерткенде қауіпсіздік ережесін бұзған жағдайда өткізіледі. (Жоспардан тыс нұсқау)

6. Өрт сөндіру қызметкерлерінің нөмірі (101)

Сабақ тақырыбы мен мақсатын хабарлау :

«Қол жұмыстарына арналған жабдықтармен танысу, қол жұмыс орнын дайындау. Практика жүзінеде уақытша тепшімдерді тігіп орындау»

ІІІ. Жаңа тақырыпты баяндау:

Тігін өндірісінде қол жұмысында қолданылатын құрал - жабдықтар:

1. Қайшы - киім пішуге, бөліктерді қиюға, жіпті кесуге арналған құрал. Ол: үлкен, орташа, кіші қайшы, мата шетін өрнектеп кесетін қайшы, жіп қиятын, ұшы имек келген, торлау жұмысына пайдаланатын қайшылар болып бөлінеді. Сонымен қоса оның 8 нөмірі бар:

Орындалатын жұмыстар

Қайшы нөмірі

Сырт киімнің қалың маталарын қию

1

Жүнді мата және жартылай жүнді маталарды қию

2

Орташа қалыңдықтағы маталарды қию

3

Қалың көйлекке арналған маталарды қию

4

Мақта маталар мен жібек маталарды қию

5

Бөліктегі тігістерді түзету

6,7

Дайын киімдердің жіптерін қию

8

2. Оймақ иненің саусаққа кіруінен сақтайды және матаға инені шаншып кіргізуге қажет. Оны оң қолдың ортаңғы саусағына киеді және саусақтың өлшеміне қарай таңдайды. Сонымен қатар, оймақ саусақтың жуан-жіңішкелігіне, оң қолдағы ортаңғы саусаққа байланысты өлшеніп алынады.Оймақ кең болса, не тар болған жағдайда жұмысқа ыңғайсыз келеді. Оймақ саусаққа дәл болуы керек, тұтас кигізбелі түбі бар және тірегіш түбі жоқ оймақтар болады. Әйелдердің көйлектері мен балалардың және әйелдердің кеудешелерін қолмен тіккенде түбі бар оймақтарды қолданылады, костюмдерді тіккенде тірегіш түбі жоқ оймақтарды пайдаланады. Оймақтардың 8, 10, 12 нөмірлері ер адамдарға арналған, ал 3, 4, 5 нөмірлері әйелдерге арналған.

3. Қол инелері - № 1-12 аралықтарда болады. Иненің нөмірі өскен сайын жуан және ұзын болып келеді.

Инеге қойылатын талаптар:

1. Ұшты

2. Түзу

3. Жылтыр

Инені бұйымға немесе ауызға салуға болмайды, оны арнайы көпшікшелерге түйреу қажет!

Инелердің өлшемдері мен қолданылуы:

№

Диаметрі, мм

Ұзындығы, мм

Қолданылуы

1

0,6

35

Жеңіл мақта мата, жібек және жүн маталары

2

0,7

30

Жеңіл мақта мата, жібек және жүн маталары,

сонымен қатар қалыңдығы орташа маталар: трико,

жеңіл мәуіт т.б

3

0,7

40

4

0,8

30

Қалыңдығы орташа маталар: трико, жеңіл мәуіт т.б

5

0,8

40

6

0,9

35

7

0,9

45

8

1,0

40

Қалың маталар: драп, шұға т.б

9

1,0

50

10

1,2

50

11

1,6

75

Қапшық, қалың, тығыз материалдар.

12

1,8

80

Инелердің өлшемдерін ажырату:

Бұйым

Операцияда қолданылатын ине нөмірлері.

Көктеу

Жапсырып тігу

Жапсырып тігу

Торлау

Түйме қадау

Иық қондырмасын дайындау

Ерлер қыстық және маусымдық пальтосы

5;6

7;8

2;3

5;6

-

-

5;6

8

7;8

9

9;10

-

Жаздық пальто

3;5;6

1;2;3

2;4

5;6

6;7

7;9

Пиджак

3;5;6

1;2;3

2;4

5;6

6;7

7;8

Шалбар

3;5;6

2;4

-

5;6

6;8

-

4. Бор - бөлшектердің сызықтарын көшіруге, өлшем алғанда белгі қоюға арналған арналған, жуандығы 1 мм болатын тігін құралы. Оның орнына көбіне ұшталған сабын пайдаланады.

5. Сызғыш - сызбаларды құрастырғанда қолданылады. Олардың ұзындықтары 20-дан 60 см-ге дейін болады. Жұмыс барысында мөлдір, пластмассадан жасалынған сызғыштар өте ыңғайлы.

6. Сантимертлік таспа - жұмсақ, ұзындығы 150см, киімдерді пішкенде, тіккенде, өлшем алғанда және уақ бөлшектерді өлшеуге арналған құрал.

7. Қазықша - жаға, өңір ұштарын шығаруға арналған құрал.

8. Сөккіш - жіптерді сөгетін тігін кұралы.

9. Түйреуіштер- өлшем жүргізгенде, бұйымды пішкенде, кейде машинада тіккенде бұйымдарды түйреуге арналған құралдар болып табылады.

10. Көпшікше - түйреуіштер мен инелерді түйреуде қолданылатын құрал- жабдық.

11. Булы сән мүсін - адамның түр - тұрпатын (ер адам, әйел адам, балалар) қайталайтын, бұйым дайындау барысында қолданылатын құрал.

Тігін жіптеріне сипаттама

Тігін жіптері тоқыма, жасанды тері, замж, былғары, мата бөліктерін қосуға пайдалынады. Мақта, жібек, жүн, зығыр, синтетикалық тігін жіптері шығарылады. Тігін өндірісінде мақта жіптер көп қолданылады. Жібек, синтетикалық жіптер безендіргіш тігіс тіккенде қолданылады.Тігін бұйымдарының сапалы болуы тігін жібінің сапасына байланысты. Тігін жіптеріне қойылатын талаптар- жіптің беріктігі, тегіс, бір келкілігі, иілгіштігі, бояуының беріктігі, химиялық еріткіштерге төзімділігі.

Мақта жіптер

Жоғары сапалы мақта жібі тарақтық жіптерден қабаттау, ширату, өңдеу арқылы алынады. 3 - 6- 9 -12 қабатталынған жіптер шығарылады.

Тігін өндірісінде 3- 6 қабатталынған жіптер пайдаланылады.

Мақта жіптер жуандығы бойынша 10- 20- 30- 40- 50- 60- 80- 100- 120 болып саудалық нөмірге бөлінеді.

Жіптің саудалық нөмірі неғұрлым жоғары болса, жіп соғұрлым жіңішке болады.

Тігін жіптері сапалы тігістігімен, серпімділігі, бояуының тиянақтылығымен, ширатпасының тепе- теңдігімен сипатталады.

Жібек жіптер

Жібек жіптер екі қайтара ширату арқылы шикі жібектен алынады. Саудалық нөмірлері: 75-65-33-18-13. Жұқа маталарда:75-65-33 нөмірлі жіптер, түйме тесігін торлағанда, безендіргіш тігістер жүргізгенде қолданылады. Жібек жіптерде сырт көрінісін бұзатын, мықтылығын төмендетін ақаулар болмауы тиіс.

Синтетикалық жіптер

Синтетикалық жіптер - жыл асқан сайын синтетика жіптер кеңінен қолдануда. Таза талшықты жіптерге қарағанда олардың кейбір қасиеттерінің артықшылығы бар. Синтетикалық жіптерге үйкеліске, жарыққа химиялық тазалауға төзімді, ал жылуға төзімділігі төмен.

Қол жұмыс орнын ұйымдастыру

Жұмыс орнын ұйымдастырудың басты міндеті: жұмысшылардың еңбегін, оның еңбек ақысын, жұмыс орнын ұйымдастыру болып табылады.

Тігін өндірісінде, жұмыс өнімділігі белгілі бір операцияға байланысты: қол жұмысы, Ы.Ж.Ж., машина жұмыс болып бөлінеді.

Үстел - жарық сол жақтан түсуі тиіс, орындықтар, құрал- жабдықтар түгел болу керек.

Қол жұмысына арналған үстел

Аяқ қоюға арналған құрал. Өндіріс қалдықтарын, қоқыстарын салатын жәшік

Қазіргі кезде қолмен іс тігетін тігіншілерді өте сирек кездестіреміз. Өйткені олардың орнын тігін машиналары алмастырады. Алайда бұйымның бөлшектерін уақытша біріктіруге және әшекейлеп, көркемдеу үшін, сондай-ақ тігін машинасымен орындалуы қиын жағдайлар болған кезде қол тігістерді қолданылады.

Киім бөлшектерін біріктірудің жіптік тәсілі дегеніміз - екі немесе бірнеше қабат материалдардың бір, екі немесе одан көп жіптерден құралатын инешаншымдар арқылы бекітілуі

Инешаншым (стежок) - материалдың ине мен екі шаншымы арасындағы құрылым элемент.

Тігім (строчка) инешаншымдардың бірізділік қатарынан құралса, ал тігіс (шов) тігіндер арқылы екі немесе бірнеше қабаттарының біріктірілуі барысында пайда болады.

Тігістер

Қол тігістері

Уақытша тігістер

Атауы

Сұлбасы

Қолданылуы

Техникалық шарты

Уақытша тігістер

Көктеу

Бөлшектерді уақытша біріктіру үшін, көмекші, бүкпе, қалта сызықтарын белгілеу үшін пайдаланылады

Тігіс ұзындығы 0,5- 1,0 см.

Қиғаш көктеу

Екі бөлшекті бір - бірімен қозғалудан сақтайды. Қиғаш көктеу жақсы созылады. Бір бөлшекті отырғызып қосқан кезде, бөлшектерді жақсы бекітеді. Бір түсті, жолақ және тор суреттері бар бөлшектерді қосқан кезде шеттік шығаруға пайдаланады.

Тігістердің ара қашықтығы

0,2- 0,5см

Көшірме тігіс

Симметриялы бөлшектердің қажетті сызықтарын бірінен екіншіге көшіру үшін жіпті тартпай бос көктеу.

Инешаншым ұзындығы 1-1,5 см.

Бос ілмектің биіктігі 0,2- 0,3см

№

Жұмыс атауы

Жұмыс мазмұны

Қолданылуы

1

Сырып тігу

Көлемдері бірдей екі бөлшекті бір - біріне машина тігісімен қосу

Бүйір, иық, орта қиықтарын қосу

2

Қосып тігу

Көлемдері әр түрлі бөлшектерді машина тігісімен қосу

Иінішті, артқы бойға қосу

3

Жөрмеп тігу

Оң жағына айналдыратын бөлшектерді машина тігісімен қосу

Жаға, өңір, қақпақша

4

Қондыра тігу

Екі бөлшекті ойынды бойымен машина тігісімен қосу

Қолтық ойындысына жеңді, мойын ойындысына жағаны қондыру

5

Бастыра тігу

Екі бөлшекті бірінің үстіне бірін салып машина тігісімен қосу

Бедер, иініш қиықтары

6

Айыра тігу

Тігістерді, қатпарларды машина тігісімен бекіту

Қарама - қарсы қатпарлар, орта тігістер

7

Бүгіп тігу

Қайырылған қиықты машина тігісімен бекіту

Бұйым етегі, жең аузы

8

Жиектеу тігісі

Бөлшек қиықтарын жиекпен өңдеу

Бөлшек қиықтарын

9

Сыру, қабу тігісі

Екі бөлшекті паралелль тігістерімен біріктіру

Қысқы пальто астары

Кездесетін ақауларға көңіл аудару

• Тігістің технология бойынша орындалуы

• Тігіс сапасы

• Қауіпсіздік ережелерінің сақталуы

Тақырып бойынша білімдерін бекіту:

«Менің жауабым дұрыс па?» ойынымен жаңа сабақты бекіту.

ІІІ. Жаттығулар және оқушыларды өз бетімен жұмыстандыру (155 - 165 мин)

Оқушылар шебердің түсіндірген жаңа тақырыбы бойынша, өз беттерімен белдемшені І өлшемге дайындауды орындайды.

Ағымды нұсқау. Жұмыс орындарын тексеру барысында көңіл аудару:

Өндірістік сабағы барысында:

• Жұмыс орнын ұйымдастыруын тексеру

• Еңбек тәсілдері мен операциялардың дұрыс орындалуын бақылау

• Технологиялық процесінің орындалуын бақылау

• Жұмыс барысында қауіпсіздік ережесін сақталуын бақылау

• Оқушылардың өзін және өзара бақылауларын қадағалау

• Жеке нұсқау

Ү. Соңғы нұсқау (25 мин):

1.Өндірістік сабағын қорытындылау

«Бүгінгі сабағымызды қорытындылай келе, қол жұмыстарына арналған жабдықтармен танысу, қол жұмыс орнын дайындау. Практика жүзінеде уақытша тепшімдерді тігуді оырндау»

2. Оқушылардың жақсы орындалған жұмыстарын атап өту

3. Жұмыс барысында кездескен ақауларды, олардың себебін және жою жолдарын талдау

4. Жабдықты, құрал - саймандарды, жұмыс уақытын, еңбек дағдыларын ұтымды қолдану жолдарын талдау

5.Оқушылардың жеке бағаларын хабарлау

6. Үй жұмысын тапсыру

7.Жұмыс орындарын және шеберхананы жинау