Технология

Ортаева Кенжегүл Битуғанқызы

Қызылорда обл. Шиелі ауданы. №48 Ә.Қоңыратбаев атындағы орта мектебі.

Сабақтың тақырыбы: Құрақ құраудың технологиясы
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: Оқушыларға құрақ түрлерін тігудің ерекшелігімен құрақ бөліктерін дұрыс орналастыру реттілігін және өңдеу технологиясын үйрету.
ә) тәрбиелік: Оқушылардың үнемділікке, икемділікке, ұқыптылыққа, тиянақты болуға тәрбиелеу, шапшаңдыққа, еңбек
сүйгіштікке баулу.
б) дамытушылық Оқушылардың теориялық білімдерін іс - жүзінде шығармашылықпен ұштастыру, өнерге деген қызығушылығын арттыру.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ - жауап, нұсқау, сарамандық жұмыс
Пәнаралық байланыс: Тарих, Геометрия, Бейнелеу, Сызу.
Керекті құрал - жабдықтар: интерактивті тақта, қатты қағаз,
үлгілер, сызғыш, ине, жіптер, қайшы, бор немесе қарындаш, мата қиындысы
Сабақтың барысы:
І. Ұйымдастыру кезеңі:, сынып оқушыларымен амандасу, олардың тазалығына мән беру.

II. Үй тапсырмасын тексеру

ІІ. Жаңа сабақ
Жаңа сабақ құрақ түрлерін еске түсіріп, сұрақ қоюдан басталады.
1. Құрақ, оның түрлері туралы жалпы мағлұмат:
2. Құрақты қандай мақсатта құраймыз?
- Біріншіден, мата қиындыларын іске асыру, кәдеге жарату.
- Екіншіден, әдемілікке,үнемділікке, ұқыптылыққа, тәрбиелілікке мән беру.
Құрақ құрау - халқымыздың үй - тұрмысы бұйымдарында ұрпақтан - ұрпаққа ұласқан ұлттық тәсілдегі өнері.
Құрақ құрау үшін, қалған қиынды маталар қолданған. Құрақ құрау - мата қиындыларын іске ұқсату, кәдеге жарату және үлкен сәнділікпен матадан әр түрлі пішіндерді қиюластыра отырып келтіру.

Бұрынғы әже - әпкелеріміз күнделікті үй - тіршілігінде өзіндік орны бар, пайдалануына қарай, шәй құюшыға арналған шағын көрпеше, мейманға салатын «төр көрпеше», ұйықтарда салатын мамық көрпеше, қыз ұзатыларда беретін түрлі түсті сәнді «атасына, енесіне» арналып, құрақ көрпе - көрпешелер жасауын дайындаған.

Құрақ құрау өнерінің терең мән - мағынасы бар. Ертеде апа - әжелеріміз құрақ құрай отырып, қыз - немересіне арналған құрақты:«Отан болып құралып кетсін, өсіп - өнсін»деген тілекпен жасаған.

Таңғажайып талантымен талайларды тамсандырған қазақ қолөнерінің қарапайым да қайталанбас түрі - қиыстырып құрақ қию, одан көздің жауын алатындай өте бағалы бұйымдар жасау. Оның қымбат құндылығының бір айғағы құрақтан жасалған заттардың ұзатылатын қыз жасауына еніп, бұл дүние - мүліктің ажарын арайландырып жіберетіні, үй ішіне ұлттық рең беріп, адамның рухын асқақтататыны. Құрақ - төрге төсейтін көрпеше. Мата қиындыларын қиюластырып, тұмарша, сегіз жапырақ, ромб тәрізді өрнектерден құралған көрпені құрақ немесе құрақ көрпе деп атайды. Ежелден қонақжай қазақ халқы төрін қонаққа арналған "қасиетті орын" санаған. Ерте кезде баласы өліп, тоқтамаған үй "тіл - көзден аман болсын" деген ырыммен қырық құрақ құрап, баласын соған ораған. Құрақ көрпені арасына мақта немесе қойдың, түйенің жүнін салып, сырып тігеді.

Қазақтың ісмер, шебер әйелдері құрақ көрпеден құрақ кеудешеге дейін, құрақ бөстектен құрақ ойыншыққа дейін жасап, керемет нәрселердің де қарапайым тәсілмен - ақ өмірге келетінін ежелден - ақ қалың жұртқа паш етіп келеді. Зердесінде зейіні бар адамдардың қай - қайсы да құрақтан жасалған заттарға ойлы көзбен назар аударса, сан алуан сәнді түстердің бір - бірімен жарасым тауып, әдемілік әлемін сыйға тартып тұрғанын айқын аңғара алады. Ол арқылы халқымыздың құнарлы дүниетанымын, эстетикалық талап - талғамын, сұлулықты аңсаған іңкәр сезімін айтқызбай - ақ танисың. Құрақ құрап, көрпе тігетін, ұршық иіріп, тоқыма, шәлі тоқитын әйел-аналар арамызда баршылық. Ал біз әңгімелегі отырған Күлән Шәудірбаева жолдасынан ерте айырылып, өмірдің қиындығын көп көрсе де жалғыз қолымен еңбек етіп, іс тігіп, балаларына жетімдік тауқыметін тартқызбай жүрген жан. Ақтөбенің Байғанин ауданында тұратын Күлән Шәудірбаеваны ауылдастары мақтан етеді. 1986 жылы жолдасы бақилық болғанда балаларын жетілдірем деп жүріп, өзі оң қолынан айырылыпты. Отбасындағы бар тірлік бір өзіне қарап тұрған соң, ол тағдыр сынына мойымай жалғыз қолымен еңбек етіп, тігін тігіп, құрақ құрап, ою ояды. Өмір қыңыр мінез танытып, сүріндірсе қайта тұрып, жылатса жұбанған кейіпкеріміз бүгінде аяулы ана, асыл әже атанып отыр.

Күлән апа тігіншілік өнерді алғаш әжесінен үйреніпті. Кейін анасы да қызын осы іске бейімдесе керек. Қазір Күлән апа 88 жастағы анасы екеуінің басы қосылса, тігіншілік турасында, қолөнер жайында сыр шертіседі екен. Кейіпкеріміздің анасы Ару әлі күнге тоқыма тоқып, ізінен ерген немере-шөберелеріне іс тігуді үйрететін көрінеді.

- Мен аудандық балабақшада ұзақ жыл еңбек еттім. Балаларым оң-солын енді тани бастаған кезде жолдасым өмірден озды. Жылдық садақасын берер кезде азық-түлік алу үшін облыс орталығындағы базарға барғанмын. Ол кезде ауылдың дүкендерінде қазіргідей молшылық жоқ еді. Түн ішінде теміржол стансасында үш пойыз қатар тұрды. Жүк сөмкемді арқалап, сол пойыздардың астынан өтемін деп асығып келе жатқанда үлгере алмай қалдым… Ауруханада есімді жиғанда оң қолымның жоқ екенін көрдім. Балаларымды қалай өсіремін, ендігі тұрмысым қалай болады деп қатты қиналдым алғашында. Тіпті, он екі мүшемнің бірін алғанша, неге бірден өзімді өлтіріп тастамады деп хақ Тағалаға тіл тигіздім. «Адам үш күннен соң көрге де үйренеді» деген емес пе? Рас, әуелгіде сол қолыммен еңбек етпек түгілі, тамақ іше алмадым. Шүкір, кейін қиындықтардың бәрін жеңіп, жалғыз қолмен де өмір тіршілігіне бейімделдім, - дейді Күлән апа.

Қиындық құрсауына шырмалған шақта Күлән апаға туыстары қолдау көрсетіпті. Кейін балалары үй тірлігіне үйреніп, қолғабыс танытқан. «Қолымнан айырылған кезде енді іс тіге алмайтын шығармын - деп қиналдым. Бірақ жаның қалаған істі қалайда жасауға талпынады екенсің. Екі жылдан соң анам аяқ тігін машинасын алып берді. Сол жақ қолыммен киім пішіп, құрақ құрауды, кесте тігуді қайта жалғастырдым. Балаларыма, туыстарыма әлі күнге киім тігіп, қажетті дүниелерін жаңартып беремін», - дейді кейіпкеріміз.

- Күлән апа қонақжай адам. Үйіне әр кез қонақ келгенді жақсы көреді. Өзі жалғыз қолымен ас дайындап, бауырсақ пісіріп, түрлі дәмді тағамдар әзірлейді. Егер тігіншілік кейіпкерімізге әжесінен дарыған десек, онда Күлән ананың осы қасиетін отбасында қазір немересі Әйгерім жалғастырып келеді. Күлән әжесі іс тіге бастаған кезде Әйгерім жанына келіп, көмектеседі екен. «Ана көрген тон пішер…» дегеніміз осы емес пе?

Қазақ тілінде құрақ құрау өнері - құрақ

Орыс тілінде құрақ құрау өнері - лоскутное шитье

Ағылшын тілінде құрақ құрау өнері - пэчворк

Жапон тілінде құрақ құрау өнері - сашико

lll.Сарамандық жұмыс

Сарамандық жұмысқа кіріспес бұрын қайшы, ине, үтікпен қауіпсіздік ережесін еске түсіру.

Оқушылардың алдарындағы артық заттарды партаның шетіне қойғызып ,жұмыс орнын дайындап, құралдарын тексеремін де, қауіпсіздік ережесін ескере отырып, нұсқау карта бойынша «гүл», «аққу»құрағын жасау жұмысына кірісеміз .Жұмыс кезінде оқушылардың жұмысын тексеріп, қателіктері болса түзетіп, білмеген жерін үйретемін

lvСабақты қорытындылау

v Оқушыларды бағалау

v Үйге тапсырма