Тақырыбы: Тігін машинасы (5 класс)

Мұнайлы ауданы Басқұдық селолық округі
№9 жалпы білім беру орта мектебі

Пән мұғалімі : Э.М.Кенджаева
Сынып: 5 «в»

Басқұдық селосы 2016 жыл

Тігін машинасының тарихы.

XV - ғасыр - Леонардо да Винчи - тігін машинасының жобасын
ұсынды.
1755 жыл - Карл Вайзенталь - бір жіпті тігін машинасын ойлап
тапты.
1834 жылы - Уолтер Хант шөрнекті машина жасады.
1870 жылы - АҚШ - та Исаак Зингер - "Зингер" фирмасын ашты.
1900 жылы - Ресейде Подольск қаласында "Зингер" зауытын
ашты.

Тігін машинасының инесі

Ине - тігін машинасының ең маңызды жұмыс органы. Ине конструкциясын Америкада XIX ғасырдың 30 - жылдарында ойлап тапқан.

Тігін машинасының инесінің құрылысы:

1 - колба
2 - қысқа жәнге ұзын сызық ойық сызықшалары
3 - алмас
4 - көзі
5 - ұшы
Тігін машинасы 4 түрге бөлінеді: қол машина, аяқ машина, электр машина, арнайы машина.

Пайдалы кеңестер:
• ине сақтайтын қораптың түбіне магнит салып қойсаңыз, инелеріңіз ешқашан шашылмайды.
• ине тот баспас үшын оны сабынға тығып қою керек.
• егер үтіктің астына синтетикалық талшықтар жабысса оны ацетонмен сүрту керек.
• киім тіккенде жіпті киім түсінен күреңдеу етіп таңдаңыз, себебі катушкада оралған жіп өз түсінен әлдеқайда күреңдеу болып көрінеді.
• қалың матаны тігу оңайырақ болу үшін инеге сабын жағыңыз

Тігін машинасы жұмыстары үшін жұмыс орынын ұйымдастыру
Машина жұмысының жұмыс орынында - тумбасыз тігін машинасын өңделетін /тігілетін/ киім бөлшегін және оларға қажетті бейімдеу құралдары мен аспаптарды жайғап қоюға арналған үстел, оқушының отыру биіктігін реттейтін бұрандалы орындығы болуы тиіс. Ал, электрлі жетектегі тігін машиналар токпен қоректену көздерімен қамтамасыз етіледі.
Киімнің бөлшегі - тігін машинасының сол жақтағы /алдынғы/ бөлігінде өңделетіндіктен, жарық сәулесі де оқушыға, сол жағынан /өңделуші бөлшек жағынан/ немесе алдыңғы жағынан түскені жөн. Бұл кезде бөлшектің өңделуі, оқушыға анық көрініп тұрады. Тігістің сапалы болып шығуына дұрыс отыру қалпының да өсері мол. Ол үшін, оқушының орындығы тігін машинасының ине бағыттағышына тұспа-тұс қойылады. Жұмыс істеу барысында оқушы, өзінің денесін үстелден 10-15 см қашықтықта тік ұстап отыруы қажет. Өңделуші бөлшек пен көздің аралығы 25-30 см шамасында болады. Тігу кезінде, қолдың саусақтары машина табанына, ал шынтақ үстел үстіне қойылады. Егер, тігін машинасы аяқ жетекті болса, онда оқушы, педалға оң аяғын, сол аяғына қарағанда шамалы ілгері қояды. Қол жетегі тігін машинасы мен жұмыс істегенде оқушы екі аяғында қатар қояды. Оқушының отыру қалыбы дұрыс қалыптасқанжағдайда, ол тез шаршамайды, жұмыс өнімді болады.

Тігін машинасында қауіпсіз еңбек ету ережелері

1. Машина жұмыстарын орындайтын жұмыс орыны дұрыс ұйымдасшрылуы тиіс;

2. Шашты орамал астына жасыру керек;

3. Машинаның айналатын бөлігіне қайшы және басқа аспаптарды жақын қоюға болмайды;

4. Қажетті аспаптар машина жәшігінде сақталады, ал машина табанына тек қана өнделетін мата қойылады;

5. Өңделуші матада, ине, түйіреуіш болмауы тиіс;

6. Машинаның қозғалатын бөлігіне жақын отыруға болмайды;

7. Орындық, тігін машинасының инесіне тұспа-тұс қойылады;

8. Жұмыс істеу кезінде, қолды дұрыс қалыпта ұстау керек;

9. Жұмыс соңында жұмыс орынын жинау керек.

Тұрмыстық тігін машинасы өзінің құрылымы, техникалық мүмкіндігі және сыртқы көрінісі бойынша түрліше болып келеді. Бірақ олардың құрылысы, реттеуі және пайдалану ережелерінің көпшілігі ортақ. Тігін машинасының қол машина, аяқ машина және электр машина деп аталатын түрлері бар
JANOME SW- 24 тігін машинасы
• 1. Кері жүріс тетігі.
• 2. Тігісті реттейтін құрылғы.
• 3. Тігістің ұзындығын реттеуші.
• 4. Тігістің енін реттеуші.
• 5. Жіп орағыш стопор.
• 6. Жіп орағыш шпиндель.
• 7. Катушкалы өзек.
• 8. Жіп орағышты бағыттаушы.
• 9. Жіп бағыттағыш.
• 10. Жіп тартқыш рычагы.
• 11. Жіп берілісін реттеуші.
• 12. Алдыңғы бөлік.
• 13. Жіп кескіш.
• 14. Жіп бергіш.
• 15. Пластина.
• 16.Қысу табанын ұстаушы.
• 17.Инелі өзектің винті.
• 18. Ине.
• 19. Қысу табаны.
• 20. Қосымша бөлік (аксессуарларды сақтау орны).
• 21. Алып жүруге арналған ұстау тетігі.
• 22. Айналма дөңгелек.
• 23. Қосу тетігі.
• 24. Электр желісіне қосатын бөлік.
• 25. Бос жеңқап.
• 26. Түймелік рычагы.
• 27. Қысу табанын көтеру рычагы.

Машина тігістерінің түрлері

Киімді дайындау кезінде әр түрлі жұмыстар атқарылады: қолмен, машинамен, ылғалды-жылулық.
Машина тігістері қолданылуына байланысты біріктіру, шет және әрлеуші тігіс болып бөлінеді.
Біріктіру тігісі тігін бұйымының бөлшектерін біріктіру үшін қызмет етеді. Олар: сырып тігу, бастыра тігу, айыра тігу, жапсыра тігу, қосарлы және бүктемелі тігістер. Бұл тігістермен (бүктемелі тігістен басқасымен) таныссыңдар.
Біріктіру тігістері иық, бүйір қиықтарын, жеңдерді, иініш, қалта, қатпарларды біріктіру кезінде қолданылады. Біріккен тігістерде бұйым бөлшектері тігістің екі жағында жатады. Мысалы, сырып тігілген тігісті жатқыза жөне айыра үтіктеуге болады. Айыра үтіктелген тігіс екі жағынан тігіммен бекітілген болуы мүмкін, яғни айыра тігілген.
Бүктемелі тігіс ақ жайма, жейде пішімді блузка, ерлер жейдесін тігу кезінде қолданылады.
Шет тігістері жаға, мойындық, өңір, қолтық ойындысы шеттері сетінеп кетпеуі және әрлеу үшін қолданылады. Шеттік тігістерге: жабық қиықты бүгіп тігу, жөрмеу, шеттіктеу (жиектеу)тігістері жатады.
Жөрмелген тігіс өңір шеттерін, жаға, қаттама, қалталарды өңдеу кезінде қолданылады. Өңдеу кезінде бөлшек шеттерін біріктіріп жөрмеуден кейін бұйым өңін айналдыру, сонан соң шеттік жасап айналдыра көктеу қажет.
Ашық қиықты бүгілген тігіс өңірдің ішкі жиегін, мойындық әдібін, қолтық ойындысын, бұйымның етегі мен жеңнің шетін өңдеу кезінде қолданылады. Бұйым етегін және жең қиығын өңдеу кезінде қиықтарды алдын ала арнайы машинада торлайды.
Жабық қиықты бүгілген тігіс жібек және мақта матадан тігілген көйлек, блузка, ұйықтағанда киетін көйлектің етегін және бұйым жеңінің жиегін өңдеу кезінде қолданылады.
Шеттіктеу тігісі үш түрге бөлінеді: ашық қиықты, жабық қиықты және ызбамен жиектеу.
Қиықты қиғаш жиекпен ғана емес, негізгі және әрлеу матасынан көлденең жиекпен, сондай-ақ дайын ызбамен де жиектеуге бол.

Тігін машинасы құрылымының негізгі элементтері
Тұрмыстық машинасымен танысу