ТЕХНОЛОГИЯ. 9 сынып. Жинакталган сабак топтамасы

Технология

№1 сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Еттен дайындалатын тағамдардың классификациясы

Білімділік мақсаты: -таңдау бойынша бірінші тағамды дайындау технологиясыментаныстырып, тақырып бойынша білімдерін қалыптастыру.

Дамытушылық мақсаты: - күнделікті алған білімдерін, тағам дайындау шеберліктерін дамыту.

Тәрбиелік мақсаты: - бірінші тағамдарды дайындауға, ұқыптылыққа, ас дайындау өнеріне тәрбиелеу.

Сабақ түрі: практикалық сабақ. Оқыту әдісі: - көрсету, тусіндіру, уйрету.

Құрал-жабдықтар: - кастрөл, ас тақтайшасы, пышақтар, тәрелкелер.

Азық түлік: - ет, тұз, сәбіз, көк жуа (пияз), май жұмыртқа, ұн.

Сабақ барысы.

I. Ұйымдастыру кезені ; - сәлемдесу, жоқтарын белгілеу, сабаққа дайындықтарын тексеру.

II. Ұй тапсырмасын тексеру. а ) Шала өнімдер дегеніміз не ?

сұрақтар б) дайындау тәсілдері бойынша қаншаға бөлінеді в) ет қанша уақытта піседі?

г) 1 кг етті құырса қанша грамм болады?

III. Жаңа сабақ.

Бірінші тағам деп біз көжелерді атаймыз. Көбінесе көжелер әр түрлі сорпада, қайнатпаларда дайындалады. Ал көженің қоюын көкөністерден, жармадан, макарон өнімдерден, бұршақтардан, жеміс жидектерден дайындайды.

Әр ұлттық асханасында бірінші тамақтарды әр түрлі етіп жасайды. Мысалы қазақ ұлттық асханасында бірінші тамақтарды, негізінен, ет сорпасынан әр түрлі дәмдеуш терді қосып дайындайды.

Зетханалық жұмыс:

Етпен кеспе дайындау.

Қажетті ыдыс-аяқтар: кастрөл ет кесетін тақтайша, асханалық пышақтар, кепсер, шұңқыр тәрелке, қасық, шөміш.

Азық түлік: сұйықтық үшін: 40 г сәбіз,40г пияз, 20г май, 950г сорпа. Кеспе үшін:75г ұн, жұмыртқа, 14г су, 2 г тұз.

Дайындау технологиясы: - қайнап тұрған сорпаға шала қуырылған сәбізбен пиязды қосып 2-3мин, содан кейін кеспе салып 10-12 минут қайнатады, соңында тұз бен дәмдеуш заттарды қосамыз.

Жұмыс барысы

1. Кеспеге арналған қамырды жұмыртқа, тұз, су қосып илейді.

2. Сәбіз бен пиязды шашақтап турап, қуырады.

3. Сорпаны отқа қояды.

4. Қамырды қалындығын 1 мм етіп жаю, жайылған қамырды шашақтап кесу.

5. Қайнап тұрған сорпаға шала қуырылған көкөністерді салып, 2-3 минут қайнату, дәміне қарай тұз, дәмдеуштер қосып, кеспені салып 10-12 минут қайнату.

6. Дайын тағамды оттан алып, көжені тәрелкелерге бөліп құю, аскөк сеуіп безендіру.

7. Ұсынар алдында сорпада бөлек қайнатылған етті кеспенің үстіне салады.

IV. Сабақ қортындысы а)Оқушылардың зертханалық жұмыстарын тексеріп, жіберілген қателерін айтып, білімдерін бағалау

ә) Үй тапсырмасы: дәрісті қайталау, бірінші тағамдардың дайындалу тәсілдерін, рецептерін жазып келу.

№2 сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып:Тұздықтардың негізгі түрлері дайындау технологиясы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға тұздық түрлері туралы мағлұмт беру, дайындалу технологиясын үйрету;

Дамытушылық: оқушылардың тұздық даярлауға деген қызығушылығы мен құштарлығын ояту;

Тәрбиеліліе: оқушыларды жүйелі еңбекке баулу, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, сұрақ-жауап

Көрнекілігі: нұсқау карта, суреттер

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

а) Оқушыламен амандасу;

ә) сабаққа дайындықтарын тексеру;

б) түгендеу, келмеген оқушылардың себептерін анықтау.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру:

Сұрақ-жауап:1. Еттен жасалатын тағамдардың классификациясы туралы қысқаша түсініктерін сұрау.

2. Ет тағамдарын кулинарлық және жылылап өңдеу тәсіліне қарай топтарға бөлінеді: (қайнатылған, бұқтырылған, қурылған, көміп пісірілген, шабылған еттен).

ІІІ. Жаңа сабақ

Қысқаша тұздық дегеніміз не? Осыған тоқталып өтсек.Әлемніңқай бұрышында болса да, дәмді тағам тұздықсыз дайындалмайды. Кез келген кулинарлық анықтамалықтан француз гастраномдары 3000-ға жуық тұздықтың авторы екндігі туралы ақпарат ала аласындар. Жаңадан тапқан тұздықтарға сол елге немесе халыққа байланыстырып ат берген. Осылай француз асханасында «голландық», «португалдық», «итальяндық», «ағылшын», «баварлық», «польшалық» тіпті «татар», «орыс» тұздықтары пайда болды. Бірақ бұл тұздықтардың біреуі де сол елдердің ұлттық тағамдарына ұқсамайды.Тұздықпен тамақ дәмдірек болады, тәбетіңді ашады, сқазан сөлі жақсы бөлінеді. Тұздық - жеке ұсынатын тағам емес, ол тағамға ерекше дәм беретін дәмқосар, онсыз бірде-бір спаз тағам дайындамайды. Тұздық тағамның дәмін кіргізіп, хош иіс беріп, көрінісін әдемілеп, консистенциясын тартымды етіп қана қоймай, ол бірдей азық-түліктен дайындалатын тағам түрлерін өзгерте алады. Шындығында, кез келген еттің, көкөністердің немесе күріштің дәмі қосылғантұздықтың түріне қарай өзгереді.

Қосымша сипатына қарай, барлық тұздықтарды екі негізгі топқабөледі: ұн қосылған және ұн қосылмаған. Сонымен бірге тұздықтарды ыстық және салқын тұздықтар деп бөледі

VІ. Сарамандық жұмыс

Сарамандық жұмыс алдында оқушыларға техника қауіпсіздік ережесін еске түсірейік:

1. Жұмыс алдында электр сымының зақымданғанын тексер.

2. электр құралдарын жүйеге қосқанда және ажыратқанда құрғақ қолмен айырдың сыртынан ұстаңдар.

3. Қосылып тұрған электр құралдарын бақылаусызқалдырмаңдар.

4. Жұмысты аяқтағаннан кейін электр құралдарын сөндіріңдер.

Оқушылар екі топқа бөлініп, технолдогиялық нұсқау қартасы бойынша жұмыс жасайды.

1 - топ: «Ақтар» тобы ақ негізді тұздық даярлайды

Азық - түліктер: 1 стақан ет сорпасы, 2 ас қасық ұн, 1 ас қасық сары май, қажетінше тұз.

Дайындалу технологиясы:

1. қыздырылған майда ұнды тез араластыру, жағымды хош иіс шыққанша қыздыру (ұнның түсі өзгермеуі керек);

2. Ет сорпасымен араластыру;

3. Тұз қосып 20 минут қайнату;

4. Тұздықты тұздықтың ыдысына салу

2 - топ: «Қызанақ» тобы қызанақ тұздығын ақ тұздық негізінде дайындайды.

Азық - түлік: шала қуырылған тамыр сабақ, 1 дана пияз, жарты ас қасық қант, лимон, тұз, бұрыш (қажетінше).

Дайындалу технологиясы:

1. Шала қуырылған тамыр сабаққа, пиязды қосып 30 минут қайнатады;

2. Пісуге жақындағанда қант, тұз, бұрыш, лимон, сірке қышқылын қосады;

3. Тұздықты сүзгіден өткізеді, сүзгіде қалғанкөкөністердітұздықта езіп қайтадан қайнатуға дейін әкеледі, бірақ қайнатпайды;

4. Сары май қосып, тұздықты тұздықтың ыдысына салу.

V. Бекіту сұрақтары:

1. Тұздық дегеніміз не? (қысқаша)

2. Тұздықтарды негізгі неше топқа бөледі?

3. Тұздықтарды неше түрге бөледі?

VІ. Бағалау.

Сарамандық жұмыс барысында оқушылардың орындаған жұмысының сапасына, алған білімдеріне қарай бағалау.

Қорытынды.

Оқушылардың білімін сұрақ - жауап арқылы қорыту.

Не білдім?Не үйрендім ,Не білгім келеді,Үйге тапсырма: Тұздық түрлеріне қарай сөзжұмбақтар құрастырып келу.

№4сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Екінші тағамға тұздық және гарнир таңдау

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға ет туралы толық мағлұмат беру;

Дамытушылық: теориялық білімдерін сарамандық жұмыста пайдалана білу, оқушыларды өз бетінше ізденуге дағдыландыру, олардың ой- өрісін дамыту;

Тәрбиелік: оқушыларды осы сабақ түрімен қызықтыру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс.

Сабақтық көрнекілігі: Дайын ет түрлерінің суреттері.

Пәнаралық байланыс: тарих,

Ұйымдастыру кезеңі:

Оқушылырмен сәлемдесемін;

Оқушыларды түгендеймін;

Оқушылардың құрал - жабдықтарын түгендеу;

Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту.

Үй тапсырмасын тексеру.

Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою.

Жаңа сабақ

Қолда өсірілген малдың етінде орта есеппен 52,8-73,7 пайыз - су, 15-20 пайыз - белок, 5,8 - 29,4 пайыз - май, 0,8 - 1,1 пайыз - күл, құс етінде 50 - 64,4 пайыз су, 18,2 - 19,8 пайыз - белок, 15,5 - 31,2 пайыз - май, 0,9 - 1,1 пайыз - күл болады. Әрбір мал түлігі еті-нің бір-бірінен айырмашылы-ғы биохимиялық құрамы мен дәмінде. Сиыр етінде гиста-мин көп, мал етіне қарағанда, құс етінде коллаген, эластин аз. Ол жеңіл қорытылады. Ет-те толып жатқан минералды заттар, атап айтқанда, темір мен дәрумендер бар. Әсіресе, бауыр темірге, А1, В2, В6, В12 дәрумендеріне бай. Оның үстіне, өте маңыздысы, еттің құрамына экстрактивті деп аталатын заттар кіреді, олар қайнатқан кезде сор-паға ауысады. Экстрактивті заттар тәбетті қоздырады, ас қорытатын сөлдердің бөлінуін күшейтеді. Етті көп жеу организмде экстрактивті заттарды, атап айтқанда, несеп қышқылын құрайтын пурин негіздерін, сондай-ақ, азотты метаболизмнің түпкі өнім-дерін көбейтіп, ауыртпалық түсіреді. Жеңіл дене еңбегімен шұғылданатын ересек адамға аралас тамақтанған ретте, күніне 150-200 грамм ет немесе ет өнімін жеу жеткілікті.

Қазақша ет - малдың етін қазанға асып, піскен соң түсіріп алып, сорпасына жайма нан салып пісіріп, оны табаққа салып, үстіне ет турап, тұздық құйып жейді. Қонақтардың тү-ріне қарай малдың әртүрлі арнайы мүшелері қазанға салынады. Ет - қазақтың ең басты, қадірлі тамағы. Қонақ келгенде, аруақтарға ас бергенде, той жасағанда ет асады.

№4сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Бисквиттік қамыр және қайнақты қамыр түрлері

Сабақтың мақсаты: а) Білімділік мақсаты: Кондитерлік өнімдерді әшекейлеу тәсілдері ә) Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың торт пісіруге деген қызығушылығын, құштарлығын арттыру б) Тәрбиелік мақсаты: Асханалық ыдыстармен танысып, оларды қолданудың тәртібін ұғындыру

Сабақтың түрі: Аралас сабақ Сабақтың әдісі: Түсіндіру, әңгімелеу

Көрнекілігі: Нанға қатысты ырымдар мен тыйымдарды слайд арқылы көрсету, тәтті тағамдар буклеті пісірілген торт түрлері, асханалық ыдыс түрлері

Сабақтың барысы:

I. Ұйымдастыру бөлімі Оқушылармен амандасу, оқу - құралдарын тексеру. Сабаққа көңілдерін аудару. Оқушылардың сабаққа қатысуын түгендеу.

II. Үй тапсырмасын сұрау 1. Қайнақты қамырды қандай азық-түліктерден дайындайды? 2. Бисквиттік қамырдан қайнақты қамырдың айырмашылығы қандай? 3. Қайнақты қамырдан қандай өнімдер дайындайды? 4. Бисквиттік қамырдың дайындау технологиясын айтып бер.

Ал енді жоғарғы сынып оқушыларысыздар. Үйге мамаларыңызға, апаларыңызға көмектесесіздер. Біздер 7-сыныпта: «Ұннан кондитер бұйымдарын пісіру тарауымен танысып, машықтық жұмыстар жасаған болатынбыз. Үйге тапсырма ретінде кондитерлік өнім ретінде бір пирог, торт жасап келіп, жасалу жолдарын айту тапсырылған болатын. Ал осы тағамдарды пісіру барысында қандай қауіпсіздік ережелеріне сүйенесіңдер?

Электр пештерімен жұмыс істеудегі қауіпсіздік ережелері:

1). Қолың суланған болса, еш уақытта электр өшіргішке, розеткаға, іске қосылып тұрған электр аспаптарына жақындама.

2) Ыстық табаны алғанда ағаш тақтайшаға қоюды ұмытпа

3). Пышақ пен шанышқыны ыстық табаның астында қалдырма

4). Жұмыс аяқталғаннан кейін жұмыс үстелдерін, ас үй-ыдыстарын мұқият тазалап жина.

(Енді оқушылар пісіріп келген тағамдарын қалай пісіргенін айтып, түсіндіріп береді.)

III. Жаңа сабақ

Біздің бүгінгі өтетін жаңа сабағымыздың тақырыбы: Торт, пирожный, қаусырмаларды әшекейлеу тәсілдері. Күнделікті өмірде көріп жүрсіздер, нанды қашанда, қастерлеп өскен халықпыз. Нан өнімдерін әр түрлі қамырдан пісіреді. а)нан өнімдері: нан, тоқаш,бауырсақ б)Аспаздық өнімдер: құймақтар,тұшпара т.б в)кондитерлік өнімдер:бәліш, кекс, торт, пирожныйлар.Ал енді осы нанға байланысты қандай ырымдар мен тыйымдар білеміз.

Крем дайындау үшін сатудағы кілегейден (сливки) алу керек. Кілегей - кремнің негізі болып табылады. Кілегейдің түрлері өте көп, калориясы төмен тағам түріне жатады. Оның құрамында май көбірек болса, кілегей жақсы көпіршіп, ұзақ сақталады. Кейде дайын кремдер сатылады.Оны тоңазытқышта қатырып қойып, қажет кезде ерітіп алуға да болады.

Кілегейден крем әзірлеу үшін түбі терең пластмасса ыдыс қажет. Оны миксермен араластырады. Миксердің электрлі және қолмен айналдыратын түрлері бар.

Кілегейді қатты көпіршіту үшін электрлі миксерді қолданған жөн.Оның былғауышы темірінің үлкен болғаны дұрыс. Миксердің былғауышы ыдыстың шетін сырып кетпегенін қадағалаңыз. Электр миксер болмаса, қол былғауышын пайдалана беруге болады.

Кондитерлік өнімді әрлеу үшін арнайы қағаз немесе мата кон-к құйма қалта, түтікше сияқты металл немесе пластмасса ұштықтар кондитерлік шприцтер пайдаланады. Осы құралдың көмегімен кондитерлік өнімдердің бетіне кремдерді өзіңнің қиялыңдағыдай етіп,жағып шығуға болады. Осы қалыптардың әр түрлілігіне қарай тәттіліктерге кремнен толқын,гүл, шар тәрізді әшекейлер жасап безендіруге болады.

IV. Сабақты бекіту сұрақтары

1. Қандай кондитерлік өнімдерді креммен әрлейді? 2. Кондитерлік өнімді әрлеудің қандай тәсілдерін білесіңдер? 3. Тортты әрлеу тәсілдерін айтып беріңдер? 4. Қандай құрылғының көмегімен кондитерлік өнімдерге бедер

жасауға, жазу жазуға болады?

V. Сабақты қорытындылауVI. Оқушыларды бағалау

VII. Күнделікті талап ету

VIII. Үйге тапсырма бер

Өз бетіңше торт сәндеп, үйреніп келу.

№5 сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырыбы: Сироп және крем дайындаудың негізгі рецептері

Сабақтың мақсаты: а) Білімділік мақсаты: Кондитерлік өнімдерді әшекейлеу тәсілдері ә) Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың торт пісіруге деген қызығушылығын, құштарлығын арттыру б) Тәрбиелік мақсаты: Асханалық ыдыстармен танысып, оларды қолданудың тәртібін ұғындыру

Сабақтың түрі: Аралас сабақ Сабақтың әдісі: Түсіндіру, әңгімелеу

Көрнекілігі: Нанға қатысты ырымдар мен тыйымдарды слайд арқылы көрсету, тәтті тағамдар буклеті пісірілген торт түрлері, асханалық ыдыс түрлері

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі II. Үй тапсырмасын сұрау III. Жаңа сабақ IV. Тех - қ қауіпсіздік ережесін қайталау V. Сабақты қорытындылап, талдау VI. Оқушылардың еңбегін бағалау VII. Үйге тапсырма беру

I. Ұйымдастыру бөлімі Оқушылармен амандасу, оқу - құралдарын тексеру. Сабаққа көңілдерін аудару. Оқушылардың сабаққа қатысуын түгендеу.

II. Үй тапсырмасын сұрау 1. Қайнақты қамырды қандай азық-түліктерден дайындайды?

Крем өрнектері

Сызық пен толқын

Кондитер қапшығына ұшы тіке кесілген қалыпты салып, оны креммен толтырасыз. Кремнің көп салынып кетпегенін қадағалаңыз. Себебі крем мөлшерден тыс көбірек салынып кетсе, жұмыс уақытында қиындық тудыруы мүмкін. Оң қолмен қапшықты ұстап, қыса бастайсыз, ал сол қолмен қапшықтың бас жағын ұстаңыз.Бірыңғай түзу сызық түсіру үшін қапшықты біркелкі салмақпен қысып отырыңыз. Алдымен шамалы қолыңызды жаттықтырып, кейін торлар мен толқындарды сыза бастайсыз.

Шарлар.

Одан кейін кондитер қапшығына ұшы кеңдеу қалыпты кигізіп, шар тәрізді домалақтар жасауға болады. Қапшыққа крем толтырғаннан кейін жақсылап ұстап, төмен қарай қысыңыз. Домалақ пайда болған кезде қысуды бірден тоқтатып, қолдағы қалып енгізілген қапшықты көтеріп алу керек. Міне, осымен домалақтар дайын болды.

Жапырақшалар

Пергамент немесе қатты қағазды орап, алдымен қапшық жасап аламыз. Қайшымен қапшықтың екі жағынан қиғаштап, кесіп тастау керек.Сосын оған крем толтырып қысып, жапырақша, толқын, ирек т.б. өрнектерін салып шығуға болады.

Жұлдызшалар

Бізге қапшыққа кигізу үшін ірі тістері бар қалып қажет. Қапшыққа 1/3 мөлшеріндей крем салып, оны тік ұстап тұрып, бір рет жылдам басып доғару керек. Сонда әдемі жұлдызшалар пайда болады.

Үтірлі сызықша

Үтір өрнегіне тік қиылған немесе тістері бар қалып керек. Қапшыққа салған кремді тәттіліктер бетіне үтір сияқты етіп түсіреді. Бастапқыда қапшықты тігінен ұстап қысамыз, одан кейін жайлап бұрылыс жасай отырып, қысуды тоқтатпаймыз. Бірінші үтірге екінші, сосын үшіншісі бір - біріне жалғап кете береміз. Үтірлерді керісінше бағытпен жүргізіп өтуге де болады.

Торттың шеттерін әдемі өрнектермен безендіру үшін үш қабатты үтірлер жасап өту керек. Ол үшін ұзынынан үтір салып, оның жанына керісінше бағытпен тағы үтірлерді жүргізіп өтіп, ал осы екі бағытта жүргізілген үтірлердің ортасынан үшінші қабатты жүргізсе болғаны, дайын болып шығады.

V. Сабақты бекіту сұрақтары

1. Қандай кондитерлік өнімдерді креммен әрлейді? 2. Кондитерлік өнімді әрлеудің қандай тәсілдерін білесіңдер? 3. Тортты әрлеу тәсілдерін айтып беріңдер? 4. Қандай құрылғының көмегімен кондитерлік өнімдерге бедер

V. Сабақты қорытындылау

VI. Оқушыларды бағалау

VII. Күнделікті талап ету

VIII. Үйге тапсырма беру

Өз бетіңше торт сәндеп, үйреніп келу.

№6 сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырыбы: Торт ,пирожный және қаусырмаларды әшекейлеу тәсілдер

Сабақтың мақсаты: а) Білімділік мақсаты: Кондитерлік өнімдерді әшекейлеу тәсілдері ә) Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың торт пісіруге деген қызығушылығын, құштарлығын арттыру б) Тәрбиелік мақсаты: Асханалық ыдыстармен танысып, оларды қолданудың тәртібін ұғындыру

Сабақтың түрі: Аралас сабақ Сабақтың әдісі: Түсіндіру, әңгімелеу

Көрнекілігі: Нанға қатысты ырымдар мен тыйымдарды слайд арқылы көрсету, тәтті тағамдар буклеті пісірілген торт түрлері, асханалық ыдыс түрлері

Сабақтың барысы: I. Ұйымдастыру бөлімі II. Үй тапсырмасын сұрау III. Жаңа сабақ IV. Тех - қ қауіпсіздік ережесін қайталау V. Сабақты қорытындылап, талдау VI. Оқушылардың еңбегін бағалау VII. Үйге тапсырма беру

I. Ұйымдастыру бөлімі Оқушылармен амандасу, оқу - құралдарын тексеру. Сабаққа көңілдерін аудару. Оқушылардың сабаққа қатысуын түгендеу.

II. Үй тапсырмасын сұрау 1. Қайнақты қамырды қандай азық-түліктерден дайындайды? 2. Бисквиттік қамырдан қайнақты қамырдың айырмашылығы қандай? 3. Қайнақты қамырдан қандай өнімдер дайындайды? 4. Бисквиттік қамырдың дайындау технологиясын айтып бер.

Ал енді жоғарғы сынып оқушыларысыздар. Үйге мамаларыңызға, апаларыңызға көмектесесіздер. Біздер 7-сыныпта: «Ұннан кондитер бұйымдарын пісіру тарауымен танысып, машықтық жұмыстар жасаған болатынбыз. Үйге тапсырма ретінде кондитерлік өнім ретінде бір пирог, торт жасап келіп, жасалу жолдарын айту тапсырылған болатын. Ал осы тағамдарды пісіру барысында қандай қауіпсіздік ережелеріне сүйенесіңдер?

Электр пештерімен жұмыс істеудегі қауіпсіздік ережелері:

1). Қолың суланған болса, еш уақытта электр өшіргішке, розеткаға, іске қосылып тұрған электр аспаптарына жақындама.

2) Ыстық табаны алғанда ағаш тақтайшаға қоюды ұмытпа

3). Пышақ пен шанышқыны ыстық табаның астында қалдырма

4). Жұмыс аяқталғаннан кейін жұмыс үстелдерін, ас үй-ыдыстарын мұқият тазалап жина.

(Енді оқушылар пісіріп келген тағамдарын қалай пісіргенін айтып, түсіндіріп береді.)

III. Жаңа сабақ

Біздің бүгінгі өтетін жаңа сабағымыздың тақырыбы: Торт, пирожный, қаусырмаларды әшекейлеу тәсілдері. Күнделікті өмірде көріп жүрсіздер, нанды қашанда, қастерлеп өскен халықпыз. Нан өнімдерін әр түрлі қамырдан пісіреді. а)нан өнімдері: нан, тоқаш,бауырсақ б)Аспаздық өнімдер: құймақтар,тұшпара т.б в)кондитерлік өнімдер:бәліш, кекс, торт, пирожныйлар.

Ал енді осы нанға байланысты қандай ырымдар мен тыйымдар білеміз.

Крем дайындау үшін сатудағы кілегейден (сливки) алу керек. Кілегей - кремнің негізі болып табылады. Кілегейдің түрлері өте көп, калориясы төмен тағам түріне жатады. Оның құрамында май көбірек болса, кілегей жақсы көпіршіп, ұзақ сақталады. Кейде дайын кремдер сатылады.Оны тоңазытқышта қатырып қойып, қажет кезде ерітіп алуға да болады

Кілегейден крем әзірлеу үшін түбі терең пластмасса ыдыс қажет. Оны миксермен араластырады. Миксердің электрлі және қолмен айналдыратын түрлері бар.

Кілегейді қатты көпіршіту үшін электрлі миксерді қолданған жөн.Оның былғауышы темірінің үлкен болғаны дұрыс. Миксердің былғауышы ыдыстың шетін сырып кетпегенін қадағалаңыз. Электр миксер болмаса, қол былғауышын пайдалана беруге болады.

Кондитерлік өнімді әрлеу үшін арнайы қағаз немесе мата кон-к құйма қалта, түтікше сияқты металл немесе пластмасса ұштықтар кондитерлік шприцтер пайдаланады. Осы құралдың көмегімен кондитерлік өнімдердің бетіне кремдерді өзіңнің қиялыңдағыдай етіп,жағып шығуға болады. Осы қалыптардың әр түрлілігіне қарай тәттіліктерге кремнен толқын,гүл, шар тәрізді әшекейлер жасап безендіруге болады.

№7сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Типтік өлшемдер бойынша пішімді көшіріп түсіру

Сабақтың тақырыбы: Пішім бӛлшектерін дайындау технологиялары.

Сабақтың білімділік, тәрбиелік, дамытушылық мақсат-

міндеттеріне жеткізетін құзыреттіліктер:

Ақпараттық: Пішім бӛлшектерін дайындау түрлері мен технологиясы туралы

ақпарат беру арқылы білім қалыпттастыру

Коммуникативтік: Пішу парағын пайдаланып практикалық жұмыстар жүргізу

арқылы киімді пішудің әдіс -тәсілдерін меңгерту.

Проблеманы шешу:

Киімді пішудің әдіс-тәсілінің ерекшелігіне қарай пайдалану жолдарын анықтау

берілген пішім бӛлшектерін пішу парағынан калькаға кӛшіру, үлгі дайындау,

киім бӛлшектерін пішу.

Сабақтың түрі: Жаңа материалды меңгерту

Сабақта қолданылған әдістер :

Түсіндірмелі-иллюстративті, жартылай іздену, кӛрнекілік, практикалық, сұрақ-жауа

Қолданылған құрал-жабдықтар:

Компьютер, сән жураналы "Бурда", пішім парағы, калька, тігінші боры,

габардин матасы, қайшы, сантиметрлік таспа.

Сабақтың барысы:

Оқытушының қызметі Студенттің қызметі Күтілетін нәтиже

І. Ұйымдастыру

Амандасу, түгендеу, жұмыс орындарын тексеру

Амандасу, жұмыс орындарын ұйымдастыру Сабаққа дайын болу

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Білімдерін тест тапсырмалары арқылы тексеру

/сабақ жоспарына қосымша ретінде

ұсынылды-20 сұрақ, жауап А;В;С;Д;Е /Оқытушы журналға дұрыс жауаптарын түсіреді, бағалайды.

Дұрыс жауаптары:

1а,2а,3д,4е,5в,6в,7с,8д,9а,10а,11е,12с,13е,1

4в,15в

Оқушылар орындарынан белгілейді, 5 минут

Оқушылар жауаптарын ӛздері тексереді, бағалау нормасы бойынша бағалайды.

Бағалау нормасы:

 "5" - 20-19 дұрыс жауап

 "4" - 18-17 дұрыс жауап

 "3" - 16-10 дұрыс жауап

 "2" - 9-7 дұрыс жауап

Үй тапсырмасы :тексеріледі, барлық оқушының білімі бағаланады

ІІІ. Жаңа

тақырыпты

қабылдауға

дайындау

Жұмбақ - жауап - мақал арқылы жүзеге

асырылады. Жұмбақ жасырады, жауапты қабылдайды, соғансәйкес мақал айтуды ұсынады. Оқушылардың қызығушылығын арттырады.

Жұмбақ Жауап Мақал-мәтел

1 Қимылдаса қос шебер

Қыруар-қыруар іс ӛнер

2 Басы да екеу,

Аяғы да екеу

3 Жалғыз кӛзді жалаңаш

Киінуді қаламас

4 Алдына келесің

Жұмбақ Жауап Мақал-мәтел

1 Қол Шебердің қолы ортақ

2 Қайшы Күміс қасық ішуге сән,

алтын қайшы кесуге сән

3 Ине Іздеген иірімнен де ине табады

ІҮ. Жаңа

материалды

түсіндіру

Ақпарат беру жоспары:

Пішім бөлшектерін дайындау технологиясы. Сән журналдары арқылы

киімді пішу.Слайд, модуль, анимация арқылы тақырып

ашылады.Оқу материалын тыңдайды, қабылдайды.

Оқу дәптеріне ақпараттарды жазу.Оқу ақпаратын алу арқылы оқу мәтінін талдайды, жүйелейді, сәйкес қорытынды жасайды.

Қажетті ақпаратты алып, практикалық тапсырмалар орындауға

әзір болады. Сән журналында кездесетін нұсқамаларға

түсінік беріледі

ҮІ. Үйге тапсырма. Қорытындылау.

Алдыңғы, артқы бойдағы бүкпелерді тігу.

Бөлшектерді уақытша тігіспен біріктіріп көктеп келу.

Ине, қайшы, мата, киім, айна сөздеріне мақал-мәтел, жұмбақтар жинақтау

№8сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Сән журналдарынан модель дайындау

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік: «Burda» сән журналымен сауатты жұмыс жасауды, өз өлшемдеріне сәйкес үлгілерді дұрыс түсіруді үйрету

б) Тәрбиелік :Еңбексүйгіштікке, жауапкершілікке, талғампаздыққа, алған білімдерін іс-жүзіне қолдана білуге үйрету

в) Дамытушылық:Шығармашылық белсенділіктерін, танымдық қызығушылықтарын, шеберліктерін дамыту

Сабақтың түрі : аралас сабақ

Сабақтың типі: Жаңа білім беру

Сабақтың әдісі:түсіндірмелі -иллюстративті, сұрақ-жауап, сарамандық,ой-қозғау

Пәнаралық байланыс : Сурет, әдеп,сызу , математика

Көрнекілігі: Сән журналдары , сызбалар, суреттер, үлгілер, интерактивті тақта, тест сұрақтары.

Сабақтың барысы :

1.Ұйымдастыру кезеңі :

Президентіміздің сөзін тілге тиек ете отырып, апталық тақырыбымен байланыстырамын.

2.Үй тапсырмасын сұрау. Жаңа сабаққа кіріспе Сән -француздың «mode», латынша «modus» сөзінен шыққан өлшем, бейне, тәсіл деген мағынаны білдіреді

Сәнді бұйым таңдауға арналған «Маусым сәндері», «Сымбат», «Burda» т.б сән журналдары бар. Сабағымызда сән журналдарынан бұйым таңдау, өз өлшемдерін анықтау, үлгілер дайындау жолдарын үйренеміз

4.Жаңа сабақ

Сән журналынан бұйым таңдағанда оның қолайлы, әдемі сәннің соңғы бағытына, киімдерге қойылатын талаптарға сәйкес болуына назар аудару керек. Сән журналымен жұмыс жасау үшін ондағы нұсқаулармен , шартты белгілермен таныс болуымыз керек.

Сән журналындағы шартты белгілер

Сән журналындағы әрбір модельдің өз номері бар Осы номердің астында оны дайындау жөніндегі нұсқаулар жазылады.

Үлгінің суреті -онда барлық тігістер мен бөлшектер көрсетіледі.

Материалдық шығын (модельді) дайындауға қажетті барлық материалдар жайлы мәлімет Қосымша парақ (үлгілер парағы )-үлгі беттері , кескін сызықтар белгіленеді.

Бөліктердің кішірейтілген сызбасы -қандай бөліктердің пішімін көшіріп алу жайлы түсінік беріледі. Әрбір бөлік номері сызықтары, цифрлар, шартты белгілер көрсетіледі.

Жайылма жоспары -бөліктердің үлгілерін мата бетіне орналастырудың тиімді тәсілі көрсетіледі.

Түсініктеме мәтін -онда үлгінің аталуы, өлшемі, мата шығыны бөліктердің тізімі, тігу ерекшеліктері қысқаша түсіндіріледі

Сән журналындағы барлық модельдер 36,38,40,42,44,46 өлшемдерге берілген. Бұл немістің өлшем жүйесі . Ал өз тілімізге көшіретін болсақ онда осы сандарға 6 санын қосу керек.

Сән журналында берілген нұсқаулардың қасында рамка ішінде келесі мәліметтер көрсетілген.

- үлгі кескінінің түсі

- үлгі орналасқан орны

- өлшемдері және оларға арналған кескін сызықтарының түрі

- бөліктердің кішірейтілген сызбасы

- жайылма жоспары

6.Жаңа сабақты қорытындылау.

Сән журналына байланысты тест сұрақтары арқылы сабақты бекітемін. Жауаптарын график арқылы тексеремін

7.Бағалау

8.Үйге тапсырма беру. Таңдаған модельді пішуге мата әкелу .

Сән журналынан бұйым таңдау. Өз өлшемдерін анықтау.Үлгілер дайындау

№9сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Пішу ,пішімді өңдеуге дайындау

Сабақтың тақырыбы: Матаны пішуге дайындау жұмыстары Пәні: технология

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Пішу, тігу және модельдеу өнерінің жетілдірілген әдіс - тәсілдерімен таныстыру.

Дамытушылық: Констурукторлық ой - өрісін және кеңістікте ойлау қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: өзін-өзі тексеру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Көрнекілігі: дайын бұйымның суреті, үлгілері, мата коллекциялары, нұсқау карталар, кестелер, оқу манекені.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Пән аралық байланыс: бейнелеу, сызу, математика.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

1) сабаққа қатысуын бақылау;

2) жұмыс киімін және сабаққа дайындығын тексеру.

ІІ. Өткенді қайталау

Жаңа сабақ

Матаны ширату (декатирлеу)

Матаның ақауларын анықтау.

Матаны пішуге арнап жаю.

Пішім бөлшектерін матаға жаю.

Пішім бөлшектерін қию.

Пішім бөлшектерін өңдеуге дайындау.

Бұйымды шақтап көруге дайындау.

Барлық матаны пішіп қиюдың алдында үтіктейді.

Егер матаның оң жағы мен теріс жағы бірдей болса, онда сапалы жағы оң болып есептеледі. Түкті матадан тігілетін киім бөлшектерін пішкенде, мата түгі бір бағытта жатуы керек. Ірі өсімдік бейнелі орнаменті бар болса, «тамырын» төмен қаратып орналастырады.

Матаны ширату (декатирлеу) 1 - кесте

Мақта , зығыр мата Жүн маталар Химиялық маталар

Матаны сулау, толық кептірмей үтіктеуЖайып қою Теріс жағынан өңдеу. Сулау, толық кептірмей үтіктеу.Жайып қою Сулап, таза ақ матаға (сүлгіге немесе ақ жаймаға) орау. Су сіңген кезде, матаны ашып, теріс жағынан үтіктеу Декатирлеу - (тігер алдында мата отырмас үшін ширату) - мақта мата, зығыр, штапель матаны суға салып сығып, бойлық жіп бойымен тегістеп жаяды. Теріс жағынан бастыра үтіктейді.

Барлық маталар бойлық жіптері бойынша үтіктеледі.

Ширату нәтижесінде олаар бойлық жіптер бойынша отырады.

Жұмысты орындау барысында үтіктің қатты қызыл кетпеуін қадағалау.

Сарамандық жұмыс

Нұсқау қарта№ 1

Бұйым бөлшектерін пішу.

Матаны пішуге дайындау.

Үлгі бойынша матаны жай, пішім бөлшектерін матаға жайып орналастыр.

Қағаз пішімдерді шектейтін кескін сызық бойымен борлап ал және тегіс енін қалдырып, әдіп сыызғын сыз.

Өзіңді тексер! Мата бетіне пішім бөлшектерін жаю дұрыстығын тексер.

Қию сызығымен бұйым бөлшектерін қиып ал.

Бақылау сызығын сыз.

Инешелерді қағаздан алып, матаға қада.

Өзін - өзі және өзара тексер.

Жаңа сабақты бекіту сұрақтары:

Иық бұйымдарын дайындауда қандай шарттарды ескеру керек?

Матаны пішуге қалай дайындаймыз?

Пішілген бұйым бөліктерінің атын ата.

Ине, қайшы т.б. өткір құралдармен жұмыс кезінде қандай қауіпсіздік ережелерін сақтау қажет?

Матаны декатирлеу дегеніміз не?

Үйге тапсырма:

Көктеу тігістерімен бөлшектерді өңдеу

№10сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып:Матаны пішуге дайындау жұмыстар

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушыларға мата туралы толық мағлұмат беру, мата пішудің әдіс - тәсілдерін үйрету;

Дамытушылық: теориялық білімдерін сарамандық жұмыста пайдалана білу, оқушыларды өз бетінше ізденуге дағдыландыру, олардың ой- өрісін дамыту;

Тәрбиелік: оқушыларды осы өнер түрімен қызықтыру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс.

Сабақтық көрнекілігі:үлгілер, ескертпелер, нұсқау карталары.

Пәнаралық байланыс: сызу,бейнелеу өнері, математика.

I. Ұйымдастыру кезеңі:

• Оқушылырмен сәлемдесемін;

• Оқушыларды түгендеймін;

• Оқушылардың құрал - жабдықтарын түгендеу;

• Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту.

II. Үй тапсырмасын тексеру.

Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою.

III. Жаңа сабақ.

Пішудің алдында барлық матаны дерлік декатирлейді.

Декатирлеу (тігер алдында мата отырмас үшін) - мақта, мата, зығыр, штапель матаны суға салып сығып (бұрап сықпайды), бойлық жіп бойымен тегістеп жаяды. Содан кейін матаны шала кептіріп, бойлық жіп бойымен терістеме жағынан бастыра үтіктейді. Синтетикалық талшықтармен араластырылған жүн матаны ылғал жаймаға салып, дөңгелектеп орайды, содан кейін 2-3 сағат ауыр затпен бастырып қояды. Жайманы сулау үшін сірке суының ерітіндісін пайдаланады (2 л жылы суға 1 ас қасық сірке суын қосады). Шала кепкен матаның (бойлық жіп бағытымен) терістеме жағынан дәке немесе жұмсақ жұқа мата жайып, үстінен бастыра үтіктейді.

Матаның өң жағын, түгінің бағытын, ақауын анықтау.

Жүн маталарды орағанда өңін ішке қаратады. Мата жиегіндегі түйрелген іздердің томпиған жағы өң жақа қарайды.

Сәтен матаның өң жағы (көлденең жіптің ширатылуына байланысты) жылтыр болады. Егер матаның өң жағы мен терістеме жағы бірдей болса, онда салыстырмалы алғанда сапалы жағы өңі деп есептеледі.

Түкті маталарға терістеме жағынан әрбір 50-60 см-ден бағдар сызық қойып, түгінің бағытын көрсетіп отырады. Түкті матадан тігілетін киім бөлшектерін пішкенде, мата түгі бір бағытта жатуы керек: барқыт және ши барқыттан киім тіккенде түгі жоғары қарайды; ұйпалақ матаның түгін төмен қарайтып пішіп қияды.

Ірі өсімдік бейнелі орнаменті бар матадан бұйым дайындағанда тамырын төмен қаратып, симметриялы орналастырады.

Қолданудың алдында матаның екі жағында мұқият қарап шығады. Ақауы бар жерлерін тігінші борымен немесе инешаншымдармен белгілейді. Пішу кезінде ақаулы жерлерді айналып өтеді немесе онша көрінбейтін бөліктерге жібереді.

Лекалоларды жайып пішу.

Пішу алдында матаның жиектері келтіріп, өң жағын ішке қаратып, арқау жіптің негізгі жіпке көлденең келуін қадағалай отырып, ұзынынан екі бүктейді. Егер мата шеті қиғаштанып тұрса, ондай бөліктері пішімнен түсіп қалады.

Сарамандық жұмыс.

1. Техника қауіпсіздік ережесін еске түсіру.

2. Оқушылардың өз өлшемдерімен жасалған лекалоларын тексеру.

3. Матаны пішуге дайындау.

4. Лекалоларды мата бетіне жаю.

Қорытынды сұрақтар

1. Дикатирлеу дегеніміз не?

2. Матаның өң бетін анықтау әдістері?

3. Матаның түгінің бағытын анықтау?

4. Лекалоны орналастыру бағытын атаңдар?

Оқушы жұмысын бағалау.

Үй тапсырмасы:бұйымды толық пішіп, құрастыру

№11сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Көйлектің бөлшектерді қатырмалау

№12сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Бірінші шақтап көруден кейін алғашқы технология өңдеу.

Сарамандық жұмыстық мақсаты: Оқушыларға таңдаған киімдеріне өлшем алу, оны үлгі бойынша матаға қию, көктеу тігістерін жүргізу жұмыстарын орындау технологиясын көрсету.

Қажетті құрал- жабдықтар: Сантиметрлік таспа, бурда журналы, ине, жіптер, булавкалар, кленка, қайшы, мата, киім суреттері, бор, қаламсап, нұсқау карта, сызғыш.

Жоспары:

1. Сән- өлшем, тәсіл, іс-қимыл бейнесі.

2. Өлшем алу, сызба сызу.

3. Нұсқау картамен жұмыс.

4. Бөлшектерді әзірлеу, құрастыру.

5. Жарнама.

Жұмыстың орындалу тәртібі:

Сән- белгілі бір тплғамның уақытша үстем болуы. Киім - бірінші қажетті зат. Адам қоғамының дамуына және жаңа тарихи қоғамдастықтар пайда болуына байланысты адам киімі де түбірімен өзгеріп отырады.

2. Бұйымның негізгі бөлшектерінің үлгілерін ( алдыңғы бой, артқы бой, жеңдер, жағалар, манжеталар, әдіптер) алу үшін олардың сызбаларын қағазбен түсіреді.

Өлшем алу әдістері.

1. Мо- мойын орамы, мойынды айналдыра өлшеу.

2. Ко- кеуде орамы, кеудені айналдыра өлшеу.

3. Бо- бел орамы, белді айналдыра өлшеу.

4. Жбо- жамбас орамы, жамбасты айналдыра өлшеу.

5. Бұйымның ұзындығы.

6. Кұ- кеуде ұзындығы, мойыннан кеудеге дейінгі ұзындық.

7. Бұ- бел ұзындығы, мойыннан белге дейінгі ұзындық.

8. Жбұ- жамбас ұзындығы, белден жамбасқа дейінгі ұзындық

9. Жө- жеңнің ұзындығы, иықтан білезікке дейінгі ұзындық.

10. Иө- иық өлшемі, мойыннан иыққа дейінгі ұзындық.

Барлық тұлғалар өлшемдерін екі топқа ажыратуға болады

- орамдары

- ұзындықтары

- Әдетте өлшемді көйлек-көншек немесе жеңіл көйлек сыртынаналады. Өлшем алу кезінде адам еркін әрі қимыл-тұрысын өзгертпей тұруы керек.

- Бел сызығына қатты етіп, көлденеңінен жіп (резеңке) байлауы керек.

- Өлшемді алдымен алдыңғы жағынан, одан кейін артқы жағынан өлшейді.

Жұмыстың орындалу жүйеліктері

Керекті құралдар

Бөлшектерді үлгі бойынша матаға қойып пішу әдісі.

- Матаға сипаттама.

- Теріс бүктеп, үлгілерді орналыстырып реттеу.

- Үлгімен матаны булавкалармен қыстырып, бекіту.

- Орнын белгілеу.

- Қайшымен қиып алу

- Қауіпсіздік ережесін еске түсіру.

Мата, үлгілер

Инелер, түйреуіштер

Бор, сабын алқындысы

Қайшы

Көйлекті өңдеу технологиясы

- Алдыңғы, артқы бойдың бүкпелерін орындау.

- Алдыңғы және артқы бойдың жан, иық тігістерін орындау.

- Алдыңғы артқы бойды қосып тігу

- Шақтап өңдеу

- Ақауларды жөндеу

- Тігін машинасымен өңдеу

- Ылғалды - жылумен өңдеу

- Әшекейлеу

- Киюге әзірлеу. ( жуу, кептіру, үтіктеу)

Ине, жіп, қайшы

См-лік таспа

Тігін машинасы

Электр үтік

Бау, моншақ, таспа

Шалбар өңдеу технологиясы.

- Бөліктерінің пішімін өңдеуге дайындау

- Шақтап өлшеуге даярлау

- Шақтап өлшеуден кейінгі кемшіліктерін түзету.

- Қыржымдарын өңдеу.

- Жан тігістерін өңдеу

- Ысырма- ілгекті қолданып, ілгегін өңдеу.

- Белбеуді өңдеу

- Түймеліктерін өңдеу

- Әшекейлеу жұмыстары

- Жіптердің үзінділерін алып тастау

- Ылғалды - жылумен өңдеу

- Шалбарды киюге дайындау

Ине, жіп, қайшы

См-лік таспа

Электр үтік

Ысырма ілгек

Теспе тігу

Түйме

Бау, таспа

Қайшы

Үтік

Сергіті сәті. Ситуациялық сұрақтар қою.

1. Матаға үлгіні дұрыс орналастырмадық, бір бөліктерді бірдей етіп пішіп алдық, қандай жағдайда боласың, бұл кедергіден қалай шығасың?

2. Пішкен киімің өзіңе болмай қалды, қысқа әрі тар, қандай күйде боласың, бұл жағдайдан қалай шығасың?

3. Киімін сабақ үстінде сөгіліп кетті немесе жыртылып қалды, қандай күйде боласың?

Жарнама жасау. Әрбір топ өзі өлшеп пішкен бұйымының сапасына жарнама жасау. Мысалы:Шалбар ұсынған себебім,

Әдемі киін дегенім.

Шалбарымыз да адамдарды таңдайды,

Толықтардың дені тұрқын сомдайды.

Шалбар деген бір керемет нәрсе ғой

Сондықтан да шалбар киген ыңғайлы,

Өйткені ол біліп тұр-ау ыңғайды,

Сөз жоқ сенің айтқаныңды тыңдайды,

Шалбар киген бәрімізге ыңғайлы.

Сұрақтарға жауап беру.

1. Бөлшектерді әзірлеуді қалай жүргізеді?

2. Бөлшектерді дайындау қандай жүйелілікпен жүргізіледі?

3. Бұйымдарды құрастыру қалай жүргізіледі?

4. Бұйыиды тігу кезіндегі жүйеліліктің бұлжымайтын тәртібі бар ма? Неліктен?

5. Бұйымдардың ұсынылған нобайларын қара, бұйымның бөлшектерін әзірлеу мен құрастыру қалай жүргізілетінін айтыңдар?

Үйге тапсырма: Киімді өлшеп, пішу жұмыстарын орындау.

№13сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Бұйымды соңғы рет өңдеу

Сабақтың мақсаты:білімділігі: өтілген сабақты пысықтап, жаңа сабақты меңгерту;

Дамытушылығы: қыздардың іскерлік қабілетін арттыру;

Тәрбиелігі: оқушыларды ұқыптылыққа, тазалыққа, әдептілікке, сыпайылыққа үйрету;

Сабақтың әдісі:сұрақ-жауап,тірек сызба,топтастыру стратегиясы т.б.

Сабақтың көрнекілігі: мата,ине-жіп,қайшы,см таспа,интерактивті тақта.

Пәнаралық байланыс: өмірмен,биологиямен,химия.

Сабақтың түрі: Сын тұрғысынан ойлауды дамыту

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі:

а)Оқушылармен амандасу.

ә)Оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру.

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау.

Ой қозғау (нені білеміз?)

Ұяшықтағы жасырылған сұрақтарға жауап беру арқылы ұпай жинаймыз.Оқушылар жинаған ұпайларына қарай бағаланады.

30-сұрақ.

1)Стиль дегеніміз не?

2)Стильдің түрлерін ата.

30-сұрақ.

1)Машина тігісі қандай тігіс?

2)Бұйымның етегін неше әдіспен өңдейміз?

Ү.Жаңа сабақ

Іздену (нені білгіміз келеді?)

Тігін өндірісінде ылғалды жылулықпен өңдеу киімдерге белгілі форма беру үшін ақырғы рет үтіктеу.Ылғалды жылулықпен өңдеу кезінде матаны сулап,ыстық температурада қысымның көмегімен үтіктеледі.

Маникен дегеніміз не?

Киімнің уақытша иесі.

Булау -теріден жасалған бұйымды маникенге керу арқылы өңделеді.

Престеу-химиялық талшықтан маталарды өнеркәсіпте престеу.

Үтіктеу-табиғи талшықтан алынған маталар шыт,сатен,бөз.

Бұл түрлер матаның қалыңдығына, тоқылуына байланысты.Ылғалды жылумен өңдеу жұмыстары арнайы үтік столында орындалады.Үстел ағаштың қалың сортынан жасалады.Сырты қалаң бартовка матамен қапталады.Үтіктің үш түрі бар:пешті,электрлі,бумен ылғалданады.

Үтікпен жұмыс істегенде есептілікті,ұқыптылықты қажет етеді.

Ал енді оқушылар сендермен бірге топтастыру стратегиясы арқылы қауіпсіздік ережелерді айтып өтейік.

Қауіпсіздік ережелері

1.Аяқ астына резеңке кілемше қою керек;

2.Баусымның үтік табанына тиіп қалмауын қадағалау керек;

3.Үтікті электр жүйесіне қосқаға дейін онын бауын тексеру керек;

4.Разеткада ашады баусымда ақау болса мұғалімге хабарлау керек;

5.Үтік токпен қоректеніп тұрғанда оны саусақ ұшымен тексеруге болмайды;

Ал,енді балалар әр жұмыстың өзінің шартты белгісімен терминдері бойынша жұмыс жүргізіледі.

Жұмыс түрі

1.Іс жүзінде қолдану

Бастыра үтіктеу

Матаның қалындығы Қалта,өңір,жаға

2 Жатқыза үтіктеу

Жиекті бір жағына жатқыза үтіктеу Шортының ортаңғы тігістері

3 Айыра үтіктеу

Жай тігісті екі жаққа айыра үтіктеу Иық бүйір тігістері

4 Декатирлеу

Матаның отырмауы ашылмауы үшін ы.ж.ө. Матаны пішер алдында

5Бұйымды әрлеп үтіктеу

Матаның қыртысын кетіру Дайын бұйымды әрлеп үтіктеу

ІІІ.Сарамандық жұмыс.

Жұмыстың орындалу реті:Бұйымды үтіктеп көрсету.

ІҮ.Жаңа сабақты бекіту.

Ой қорыту (нені білдік?)

1.Ылғалды жылумен өңдеу нешеге бөлінеді?

2.Бастыра үтіктеу киімнің қай жерлерінде қоланылады?

3.Қауіпсіздік ереже.

4.Булау дегеніміз не?

Ү. Қорытынды.

«Бес жолды өлең» арқылы сабақты қорытындылаймыз.

1.Не?

2.Қандай?

3.Неден?

4.Не істейміз?

5.Идея:Біз әдемі матадан киім тігеміз.

ҮІ Оқушыларды бағалау.

ҮІІ.Үйге тапсырма:Бұйымда әрлеп үтік

№14сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Бұйымның етегін өңдеу жұмысы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: оқушылардың бұйымның етегін өңдеу туралы білімдерін тереңдету,

Дамытушылық: оқушылардың ізденімпаздық, зерттеушілік, шығармашылық

өздігінен ойлау қабілеттерін қабілетін дамыту.

Тәрбиелік: үнемділікке, ұқыптылыққа, іскерлікке, ұлттық дәстүрді білуге,

әсемдікті сезіне білуге, шыдамдылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ (ойын)

Сабақтың әдісі:

- суретті-түсіндірмелі (әңгімелесу, сурақ-жауап, дидактикалық

материалдармен жұмыс, үлгілерді көрсету)

- интерактивті тақтамен жұмыс;

- іздестіру-зерттеу әдісі;

- СТО дамыту әдістері, деңгейлік оқыту әдісі, трек белгілер әдісі.

Сабақтың көрнекілігі:

- оқушылардың шығармашылық жұмыстары;

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Өтілген материалға шолу жасау.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру. Қызығушылығын ояту, оқушы біліміне ой салу.

Бұйымның етегін өңдеу

ІҮ. Мағынаны тану кезеңі.

3-аялдама. « Білімді мыңды жығар ». Деңгейлік тапсырмалар.

4-аялдама. « Жалғасын тап ! »

ҮІІ. Үйге тапсырма.

І . Ұйымдастыру кезеңі: Оқушыларды сабаққа дайындау, сабаққа қажетті

құрал-жабдықтарын түгендеп, жұмыс орнын ұйымдастыру.

ІІ. Өтілген материалға шолу жасау.

Сұрақ:

1. Ылғалды жылумен өңдеу дегеніміз не?

2. Ылғалды жылумен өңдеу терминологияларын ата ?

3. Бұйымның төмеңгі қиығын өңдеу тігістерін ата?

4. Жасырын инешаншымдарды не үшін және қайда қолданады?

5. Желімді таспалар нені өңдеу үшін қолданады? Тиімділігі неде?

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру. Қызығушылығын ояту, оқушы біліміне ой салу.

Интерактивті тақтада құрақтың бөлшектерін біріктіру арқылы құрақ

жастығының суретін салу.

Сурақ: Интерактивті тақтадан не байқадың ?

Тақырыпты ашу, сабақтың мақсатын айту.

Рефлексия.

Не білдің?

Не үйрендің?

Не білгің келеді?

ҮІ. Бағалау.

Оқушылардың сабаққа қатысуна, орындалған жұмыс деңгейіне, сұрақ

жауаптарына байланысты, жұптық бағалауы, мұғалімнің бағалауы.

ҮІІ. Үйге тапсырма.

Мата қиықтарын әкелу, тігін машинасымен жұмысқа дайындалу.Жұмыс орнын жинау

№15сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Жаға және жең сызбасы таңдау

Сабақтың мақсаты: білімділігі: технологияда киімнің жағаларының тарихын ескере отырып, жағаларды жіктеу, халық дәстүрін қолдану және техникалық мәлімет беру;

Дамытушылығы: оқушылардың ой-өрісін кеңейту, білімдерін іс-жүзінде жүргізуге ықпал ету, практикалық іс-әрекеттерін қалыптастыру, эстетикалық талғамдарын дамыту;

Тәрбиелігі:еңбек мәдениетіне, іскерлікке, ұқыптылыққа, өзара көмек көрсетуге тәрбиелеу, тиянақтылық деңгейін көрсетугебаулу, кәсіптік бағдар беру;

Сабақтың түрі:аралас сабақ

Сабақтың әдісі:әңгіме,түсіндіру,инструктаж,практикалық жұмыс,жеке дара жұмыс.

Пәнаралық байланыс:геометрия,сызу,сурет,математика

Сабақтың көрнекілігі:интерактивтік тақта,суреттер,жаға үлгілері,

Пайдаланатын жабдықтар:үтік,сызғыш,сантиметрлік таспа,қайшы,мата,желім,ине-жіп,т.б;

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі:

а) Оқушылармен амандасу;

б)Оқушылардың сабаққа қатысымын тексеру;

ә) Психологиялық дайындық.

Кілең бестік болсын.

Мұғалімнің сұрағы: Оқушылар жауабы:

Әрбір адам? Досым, сыныптасым

Әрбір сабақ? Үйрену, оқу, іздену

Әрбір ісің? Тірлік, тірек, адамдық

Әрбір сөзің? Шындық, бірлік, адалдық

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау;

а)Машина тігісінің түрлері (2-3 оқушылардан түсінік сұрау)

б)Оқушылар сендерді пресс-конференцияға шақырамын.

Сұрақтар:

1.Машина тігісінің неше түрі бар?

2.Қайып тігу дегеніміз не?

3.Бастыра тігу дегеніміз не?

4.Әдіптеп тігу дегеніміз не?

5.Ашық қиықты жөрмеп тігу дегеніміз не?

6.Жабық қиықты жөрмеп тігу дегеніміз не?

ІІІ.Жаңа сабақ

Қандай да болсын киімнің әдемі болып көрінуі көбінесе жағаның формасын дұрыс таңдай білуіне байланысты.Жаға негізінен екі бөліктен тұрады:жоғары және төменгі жағалар.Үстінгі жаға 2мм астыңғы жағадан үлкендеу.Жаға тіккен кезде жоғары жаға мен оның астыңғы бетін қаратып салып,кесілген жерін жоғары жағамен үйлестіру,бұрыш-бұрышынан шығарып айналдыру керек.Жаға астары жағынан енін 0,7 етіп қайып тігіп,сонан соң ауыспалы көмкере жиек жасау үшін әдіпті тігіс бойымен үтіктеу қажет.

1.ЖӨРМЕП ТІГУ ӘДІСІНЕДЕ:АСТЫҢҒЫ ЖАҒА МЕН ҮСТІҢГІ ЖАҒАНЫҢ ОҢ БЕТТЕРІН БЕТТЕСТІРІП ШЕТТЕРІН ЖӨРМЕП ТІГУ,БҰРЫШТАРЫН ҚИЮ,АУДАРУ,ЖӨНДЕУ, БАСТЫРА ҮТІКТЕУ

2.ЖИЕКТЕП ТІГУ ӘДІСІНДЕ:АСТЫҢҒЫ ЖАҒА МЕН ҮСТІҢГІ ЖАҒАНЫҢ ТЕРІС БЕТТЕРІН БЕТТЕСТІРІП СЫРЫП ТІГУ,ТІГІС ҮСТІНЕН ТАСПАМЕН НЕ СӘНДІК МАТАМЕН ТІГУ;

3.ҮСТІҢГІ ЖАҒАНЫ ҚАЙЫРЫП ТІГУ ӘДІСІНДЕ АСТЫҢҒЫ ЖАҒА ОТЛЕТ СЫЗЫҒЫН ҮСТІНЕН ТІГУ,ҮСТІҢГІ ЖАҒА ШЕТТЕРІН ТІГІЛУ СЫЗЫҒЫН АСТЫНҒЫ ЖАҒАДА БЕЛГІЛЕУ, АСТЫҢҒЫ ЖАҒА МЕН ҮСТІҢГІ ЖАҒА ШЕТТЕРІН ТІГУ;

Жағаның түрлері:

ҮІ.Сарамандық жұмыс.

Ү.Жаңа сабақты бекіту.

1.Осы сабақтан алған нәтижелерің қандай?

2.Жағаның қандай түрлері бар?

3.Жағаны өңдеудің неше кезеңі бар?

4.Осы сабақ несімен ұнады?

ҮІ.Қорытынды.

А)Үйге тапсырма

Тіккен бұйымды ылғалды жолмен өңдеу.

Б)Бағалау

№16сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Мойындықты тігісті өңдеу жұмысы

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға мойын және жең ойындысының өңделу әдістеріне үйрету.Шығармашылық ойларын дамыту, теориядан алған білімдерін сарамандық жұмыспен ұштастыру.

Сабақ барысы:

I Ұйымдастыру.

II Үй тапсырмасын сұрау.

III. Өткен тақырыпты қайталау:

Мойын ойындысына тіркеліп тігілетін бөліктің бір түрі.

Жағалардың түрлері

Тұтас пішілген жағаларға қандай жағалар жатады

Алдыңғы боймен тұтас пішілетін жағаның атауы

Бүкпелердің түрлері

Мойын ойындысын басқа қандай тәсілдермен өңдеуге болады

Жакеттің астарын қалай өңдейді

Тілік дегеніміз не

IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру: Мойын және жең ойындысын көптеген әдістермен өңдеуге болады. Тақтада ілініп тұрған үлгілерге қарап түсіндіру. Әдіптің пішілу әдісін DVD арқылы көрсету

V. Жаңа тақырыпты бекіту. Сабақ ойын,сайыс түрінде өтеді. 2 командаға бөлінеді, әр команданың өз атауы болады. Ойын арқылы әр оқушының білімін тексеріп, оның қай мамандықтың иесі болатынына көз жеткіземін.Әр тігінші тігіп қоймай,сол киімді жөндей де білуі керек.Бұл ойында ателье меңгерушілері болады.Әр команда меңгерушілер таңдайды.

1-ші команда. «Бикеш»ательесінің менгерушісі Лакова Ж.

2-ші команда. «Ретро» ательесінің меңгерушісі Мукашева Г.

Ателье меңгерушісіне тапсырма беріледі:Мойын ойындысын әр түрлі формада пішілген екі бұйым әр ательеге беріледі. Сол бұйымды мойын және жең оймасын ұқыпты тігіп түрлі сәндік маталарымен әсемдеу керек.

Мұғалім нұсқау картасын таратып береді.Нұсқау картасына қарап бұйымды өңдей бастайды.Орындалған жұмыстар 2 балмен бағаланады. (сапалылығы, көркемдігі)

Ал қалған ателье тігіншілеріне сұрақтар қойылады.Дұрыс жауап берген командасына 1 ұпайдан беріледі.(фишка таратылады ),тақтаға сұрақтар ілінеді.

Погон қай жерге ілінеді; жағаның түрлері; манжет дегеніміз не? бүкпе не үшін қолданылады?алдыңғы бөлікпен пішілген жағаның түрі; манжеттің неше түрі бар? бүкпенің неше түрі бар? мойын ойындысын басқа қандай тәсілдермен өңдеуге болады? кант дегеніміз не,пішілу әдісі? қалта неше түрге бөлінеді? клапонды не үшін қолданады? қол тігістерін орындағанда тігінші алдымен не білуі керек? ұйымның қиықтарын қандай жабдықпен торлайды? иықтан,жең оймасынан түсетін тігісті қалай айтады?

Оқушылар сұрақтарға жауап бергенше ателье меңгерушілері бұйымды дайындап болады.Дайын бұйымды тапсырады.

VI. Қорытынды. Ателье жеңімпаздарын хабарлау .

VII.Үй тапсырмасы.

№17сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Жағаны мойындықпен біріктіп тігу

Сабақтың мақсаты :

Білімділігі:Киім бөліктерін құрастырудағы және өңдеудегі теориялық білімін жетілдіру әдіс-тәсілдерін үйрету.

Дамытушылығы:Оқушылардың шығармашылық қабілетін,логикалық ойлау қабілетін,киім бөліктерін құрастырудағы эстетикалық талғамын дамыту.

Тәрбилігі:Іс-әрекет барысында шеберлікке,ұқыптылыққа үйретіп,әдемілікке ұмтылдыру,эстетикалық көзқарасын тәрбиелеу. Пәнаралық байланыс:бейнелеу өнері және сызу,геометрия,математика,өзін-өзі тану. Сабақтың түрі:дәстүрлі Сабақтың типі:жаңа материалды түсіндіру. Сабақтың әдісі:баяндау,сұрақ-жауап,сарамандық жұмыс. көрнекілігі:нұсқау карта,сән үлгілері,буклеттер,тігіс түрлері жөніндегі альбом. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылардың сабаққа қатысуы,дайындығы. 2.Оқушыларды топтастыру. ІІ.Өткенді қайталау:Сөзжұмбақ"Сәнгер"

1.Сән жасаумен айналысатын адамды кім дейді?(Сәнгер) 2.Көйлектік мата түрі қалай аталады? (сәтен) 3.Эскиз,фотосурет арқылы техникалық сәндеумен айналысатын маманды кім деймиз? (инженер-конструктор) 4.Көркемдік ,әшекей,сәндік деп нені айтамыз№ (Тігіс) 5.Сөмке,қолғап,баскиім ,сәнді толықтырып тұратын заттар қалай аталады? (Аксессуар) 6.Сәннің біпр түрі қалай аталады? (Көркемдеу) ІІІ.Жаңа сабақтың тақырыбын және мақсатын хабарлау. Білімгерлердің киім бөліктерін құрастырудағы,өңдеудегі білімдерін жетілдіру. ІҮ.Жаңа сабақтың тақырыбын түсіндіру. киім бөліктерін біріктіру үшін қол тігістері қолданылады.

Қол тігіс түрлері

киім тіккен кезде бөлікт ерін бір-біріне қосу ,өңдеу және әсемдеу үшін машинамен жүргізілетін тігіс түрлері қолданылады.сыртқы көрінісіне ,конструкциясына қарай тігістер әр түрлі болып келеді.Оның конструкциясын тігістегі киімдердің бөліктерінің орналасуына,тігістің көлеміне байланысты болады. Тігістер конструкциясына және тігістің қолданылуына қарай:

а) Көйлекті иінішінің түрлерін өңдеу.

Тік иінішті екі бөліктің ең беттерін беттестіріп 1 см тігіс енімен қосып тігеміз. Әшекейлі иінішті жөрмеу арқылы өңдейді.Ең алдымен иініштің астыңғы қимасына жөрмеуді қосып тігеді. Айналдыра жиек шығара үтіктейді. негізгі бөлікке 1 см тігіс енін қалдыра үстінен 0,2 см тігіс енін жапсыра тігеді. ә)Бантты өңдеу.матадан үлгісіне байланысты бант қиып алынады.Оны өң бетімен ішіне қарай салынып шеткі қималарын теңестіріп 0,5 см тігіс енімен айналдыруға 2,3 см жерді қалдыра отырып тігеді,өң бетіне шетті жасырын тігіспен тігеді. б)бұйымның бүйір қималарын өңдеу әдістері қосып тігу әдісімен өңделеді.Ең алдымен ,алдыңғыбойы мен артқы бойдың өң бетерін беттестіріп,шеткі қималарын теңестіріп 1 см тігіс енімен қайып тігеді,шеткі қималарын торлау тігісімен өңдейді.Мата түріне қарай айыра және жатқыза үтіктелінеді. в)жағасы жоқ бұйымдарда мойын ойындысын өңдеу әдістері-мойын ойындысыының қиындылары айналдырылған тігіспен,жөрмелеумен,сәндік матадан қиылған жиекпен,байкамен өңделеді. г)жеңді бұйымға қосу әдісі-қондырма тігу әдісімен өңделеді,алдымен жеңді дайындап алып;қолтық ойындысына қондыра көктейді.Машина тігісімен тігіп,шеткі қималарын торлацу арқылы тігісімен өңдейді. д)Бұйымның етегін өңдеу -ашық немесе жабық түрлегі бүгіп тігу әдісімен өңделеді. ашық түрдегі әдіспен өңдеу үшін етек қимасын,ең алдымен,торлау тігісімен тігіп,әдіпке берілген өң бойынша бүгіп,машина тігісімен немесе жасырын тігісімен тігеді.Ал ашық түрдегі әдіспен өңдеу үшін етек қимасын ішке қарата екі қайыра бүгіп,машина тігісімен тігеді. Ү.Сарамандық жұмыс. Сәнді кешкі көйлек бөліктерін өңдеу әдістері. Тапсырма беріп,кіріспе инструктажбен таныстыру. Өткір құралдармен жұмыс кезіндегі техника қауіпсіздігі. Қатемен жұмыс.

ҮІ.Бекіту :сұрақ-жауап.Венн диаграммасы

ҮІІ.Сабақты қорытындылау;бағалау.Оқушылар жұмысын талдау арқылы бағалау. Үйге тапсырма.Өңдеу технологиясын білу.

№18сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Жеңді өңдеу жұмысытары

Білімдік: жеңдерді модельдеу әдістерімен таныстыру, таңдап алған жең фасонын модельдеуге үйрету; тақырып бойынша материалды меңгерулерін қамтамассыз ету.

Дамытушылық: модельдеу саласында алған білімдерін дамыту, жұмыс істеу әдіс- дағдыларын дамыту; қиялындағы фасонды қағаз бетіне сурет қып түсіре білуге, қиялдай білуге үйрету.

Тәрбиелік: жұмыс тәртібін сақтау; еңбекті бағалауға үйрету; еңбек және тұрмыс гигиенасы ережелерін сақтай білуге тәрбиелеу; өзара көмек көрсетуге тәрбиелеу.

Құрал - жабдықтар мен көрнекіліктер: оқулық, модельдеу бойынша кестелер, дәптер, жеңдердің 1:4 масштабындағы бөлшек қимаүлгілері, сызғыш, пішу үшін қажет сызба, қалам, түрлі түсті қағаз, қайшы.

Сабақтың барысы

I. Ұйымдастыру кезеңі.

II. Жаңа материалды баяндау. Оқушылар жасалған сызбалар базасында маусымдық сән үрдестеріне сәйкес модельдеу дағдыларын жетілдіреді. Түрлі киім модельдерін (сән журналдарын), маталарды, киімге арналған фурнитураларды пайдалана отырып, сәндегі бағыттарды көрсетеді. Киімнің дамуы өндірістің, техниканың дамуымен, қоғамның әлеуметтік жағдайымен байланысты екендігін атап айту. Мойындық ойығының, кеуде пішімінің, жең және т. б. пішіндерін қалай өзгертуге болатынын түсіндіру және көрсету.

Киімді модельдеудегі үш негізгі принципі

1. Киімнің адамның сыртқы және ішкі кескініне сәйкес болуы;

2. Арнаулы киімдердің мақсатқа сай, қолдануға ыңғайлы болуы;

3. Киімнің қолданылатын аясына, түріне пайдаланылатын материалдың сәйкес болуы.

Киімді модельдеу - бұл эскиз бойынша жасалған бұйымның үлгісі. Киімді модельдеумен суретші-модельер айналысады. Модельер адамның денебітімін, оның пропорциялары мен пластикаларын, сондай-ақ костюмнің бөлек бөлшектерінің үйлесімдік заңдары мен ережелерін, пішім сызықтарын, әрлеуді білуі керек. Қосымшалар мен безендірулерді, сондай-ақ тігін ісінің технологиясын жақсы ажырата алуы қажет.

Оқулықтағы кестені талдау

III. Зертханалық жұмыс. Кеуде бүкпесін ауыстыру, жең аузына қарай кеңейген ұзын жеңді өңдеу.

Қазір сендер өздеріңді суретші - модельер сезініп, блузка моделін жасайсыңдар.

Құрал-саймандар және материалдар: жұмыс қорапшасы, сызғыш, бұрыштама, лекало, қаламдар ҚЖ-2Ж, өшіргіш, желім, қайшы, жнң пішімі.

Тапсырма. Жоспар бойынша сызбаға эскизге сәйкес модельдік өзгерістер енгізу:

1. Түрлі түсті қағазда блузка пішімін сызу.

2. Контур бойынша қырқып алу.

3. Алдыңғы бой және кеңейту сызығына эскизге сәйкес кеуде бүкпесінің пішіміне қарай сызықтар жүргізіп, оны қырқып алу.

4. Матаға пішімді жаю кезінде кеуденің ортасына бүкпе биіктігі қанша сантиметрге жетпейтінін көрсету.

5. Блузка пішіміне сәйкес модельдеу.

IV. Ағымдағы нұсқыаулық.

- Жұмыс орнының ұйымдастыруылуын тексеру;

- Зертханалық жұмыстың дұрыс орындалуын тексеру;

- Техника қауіпсіздігі ережесін сақтау;

V. Материалды бекіту.

Пысықтауға арналған сұрақтар

1. Модельдеу кезінде нені ескеру керек?

2. Кеуде бүкпесін ауыстыру ережелері қандай?

VI. Соңғы нұсқаулық.

- Сабақты қортындылау.

- Қателіктер мен себептеріне талдау жасау.

- Баға қою.

- Үйге тапсырма.

VII. Жұмыс орнын ретке келтіру.

Сабақтың тақырыбы: Тігін бұйымдарын модельдеу.

Сабақтың мақсаты: Оқушылардың модельдеу жөніндегі алған біліміне, біліктілігіне және үйренген әдет - дағдысына сүйене отырып (5-6 сынып), бұйымның алдыңғы бойын модельдеу.

Сабақтын міндеті. Кеуде бүкпесін алдыңғы бойдың әр түрлі бөліктеріне ауыстыруды үйрету. Модель туралы түсінік беру, модельдеу түрлері туралы айту, киім тарихымен таныстыру.

Тәрбиелік мәні. Еңбекте жолдастарына көмек көрсете білуге, жеңіл өнеркәсіп мамандығына ынталық танытуға тәрбиелеу.

Дамыту. Модельдеу кезінде салыстыра отырып өлшеу, таңдау жұмыстарына жылдамдықты дамыту.

Көрнекті қүралдар. Модельдеуге арналған әр түрлі әдебиеттер, журналдар, кестелер, халат модельдері.

Пәнаралық байланыстар. Тарих (киім тарихы), модель суреттері, орыс тілі (жаңа терминдер), сызу (сызуды құрастыру).

Сөздік жүмыс. «Модельдеу» (шығармашылық, техникалық), «модель», «нобай», «стиль».

Сабақтың әдісі. Түсіндірме-бейнелеу, практикалық оқыту, интеллектуалдық-талдау. Шығармашылық жұмыстың қызғылықты өтуі үшін әр түрлі әдіс-тәсілдерді қолдануға болады.

Сабақтың барысы.

1. Ұйымдастыру. Сәлемдесу, сабаққа дайындықты тексеру, қатыспағандарды белгілеу.

2. Оқушылардың білімін тексеруге арналған сұрақтар.

А) Сендер «модельдеу» терминін қайдан кездестірдіндер және ол нені білдіреді?

Б) «Фасон» дегеніміз не? Мысалдар келтіріндер.

В) Бұйымдарды қалай өңдейді?

С) Бұйымдардың бөлшектерімен пішіні және түр-түсі өзара үйлесуі керек пе ? Мысалдар келтіріндер.

Сонымен, модельдеу - бұл жаңа модельдерді жасаудың шығармашылық процесі.

3. Жаңа материалды меңгеру. Модельдеу туралы түсінік беріледі. Омырау бүкпесін аустыруды үйрету.

Модельдеудің мақсаты және міндеті - ұлттық дәстүрлерге сәйкес әдемі, қолайлы киімдер жасау. Сән мен костюм әрқашанда стиль мен дәуірді бейнелейді.

Стиль - киім мәдениеті саласындағы маңызды ұғым. Киімге байланысты үш негізгі стильді ажыратуға болады: классикалық (келісті әрі сәнді); спорттық (қозғалысқа, белсенді демалыс пен жұмысқа қолайлы); романтикалық немесе фантазиялық.

Сабақ барысында модельдеуге байланысты әр түрлі суреттер көрсетіледі. Қазақтың ұлттық киімінің өзгешелігіне тоқталады (түрлі түсті тоқыма баумен тігілген және металл жіп қосылып құрастырылған өрнек).

Костюмдер тарихи дәуірге байланысты өзгеріп отырған.

Бұйым дайындалатын үлгіні жасап шығаруды «модельдеу» дейді. Ертеректе модельдеуді сәнмүсінге (манекенге) немесе тұлғаға (фигураларға бөлшектерді шындау) өлшеп жасаған. Алайда мұндай модельдеуге мата көп жұмсалатындықтан ол өте тиімсіз болды. Оның үстіне адамдардың бәрінің тұлғалары бірдей емес, ауытқулар бар, сәнмүсінде ол ескерілмейді. Дегенмен сәнмүсінде модельдеу арқылы матаның адам денесіне, бет-бейнесіне қонымдылығын, үйлесімділігін алдына ала білуге болады.

Модельдегенде матаның қасиетін ескеру керек. Өйткені қатпарлау мен күлтелеудің сипаты осыған байланысты болады. Матаның қиғаш көлденең және бойлық жіптер (долевой нити) бойымен орналасуын да осылай тексереді. Модельдеу өнерінің сәндік қолданбалы өнердің басқа түрлерінен айырмашылығы оның тікелей адамдармен байланыстылығында. Костюммен адамның сыртқы келбетін өзгертуге, неғұрлым әдемірек етіп көрсетуге, кемшілік тұстарын жасыруға болады. Матаның түр түсімен көздің, шаштың, беттің әлпетін жақсартуға да болады.

Модельдеу адамдардың талғамын тәрбиелейді, адамның сұлулығын арттырады. Өз дәуіріміздің бет-бейнесіне сай сәнді киімдер жасауымыз керек. Француздың белгілі суретші-модельері Пьер Карден «Мен сәнді көшеден аламын да, оны кері қайтарамын», - деген екен.

Модельдеудің екі түрі болады:

1) көркемдік (шығармашылық); 2) техникалық.

Көркемдік модельдеумен сән үйлерінің, тігін фабрикалары эксперименттік лабораторияларының суретші-модельерлері айналысады. Олар сән бағыттарын, модельдің кімге арналғанын, оның қызметін, қандай матадан жасалатынын, өндеу түрлерін, модельдің түр түсін таңдауды, ұсақтүйекті (фурнитураны) аксессуарларды ескере отырып, бөлшектер коллекцияларын жасайды.

Техникалы модельдеу дегеніміз - нобайлар, суреттер, фотографиялар бойынша модельдер жасау. Онымен инженер - конструкторлар шұғылданады. Олар модельдің нобайына байланысты сызбаның жекелеген бөлшектерін өзгертеді.

Көйлектердің әр түрлі сызықтарын модельдегенде, бүкпелерді дұрыс орналастыру керек (бүйір сызығына қарай, қолтық ойындысына, мойындыққы, алдыңғы бойдың орта сызығына, бел сызығына қарай). Бүкпе киім моделіне сыртқы әдемілік берудің сәндік тәсілі болып табылады.

4. сабақтың практикалық бөлігі. Кіркспе нұсқау. Омырау букпесін ауыстыру ережесі.

а) бүкпнің жаңа орнын белгілейді. б) бүкпені кеседі.

Модельдеу омырау бүкпесін ауыстыру әдістері көрсетілген нұсқаулық карта бойынша орындалады.

1. түрлі түсті қағазға үлгіні қойып шетін айналдыра сызады.

2. нұсқа бойынша көйлектің алдыңғы бойының жартысын қияды.

3. жаңа бүкпені орналастыратын орынды белгілейді.

4. белгіленген сызықтар бойымен қияды.

5. алдыңғы бойдың бүкпесін жабады.

6. омырау бүкпесін нобайсызығына сәйкес ауыстырады: а) бүйір; ә) қолтық ойындысына; б) мойындыққа; в) бел сызығына; г) алдыңғы блйдың ортасына қарай.

Жаңа материалды пысықтау.

1. модельдеу дегеніміз не?

2. модельдеудің қандай түрлерін білесіңдер?

3. омырау бүкпесін ауыстырудың ережелері қандай?

4. омырау бүкпесін ауыстыруға болатын сызықтарды атап шығңдар.

Қортынды. Бұйым негізі сызылған сызбаны және қосымша модельдеу элементтерін пайдалана отырып, әр түрлі бұйымдар тігуге болады: блузка, қазақтың ұлттық киімдерін, бешпент немесе камзол, лузка, нымша және т. б.

Баға қою. Үйге тапсырма беру.

№19сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Іліп тоқуға арналған иірімжіп түрлері

Сабақтың тақырыбы: «Іліп тоқуға арналған иірім жіп түрлері»

Сабақтың мақсаты:Іліп тоқуға арналған иірім жіп түрлері туралы толықтай мағлұмат беру

Білімділігі:Іліп тоқуға арналған иірім жіп түрлері туралы толықтай мағлұмат бере отырып, ілгек бізбен тоқуды үйрету

Дамытушылығы:Шеберлігін,ой-өрісін,шыдамдылығын дамыту

Тәрбиелігі:Тазалыққа,ұқыптылыққа,шеберлікке,теория мен тәжірибені ұштастыра білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың әдісі:Көрнекілік,баяндама,сарамандық жұмыс

Сабақтың көрнекілігі:Таратпа материалдар

Сабақтың барысы :I.Ұйымдастыру кезеңі

II.Өткен сабақты қайталау

III.Жаңа тақырыпты түсіндіру

IV.Сарамандық жұмыс

V.Сабақты бекіту

VI.Үй тапсырмасы

VII.Қорытынды

I.Сәлеметсіздерме оқушылар!Отырыңыздар.

Бүгін кім кезекші?Сабақта кім жоқ?

II.Үй тапсырмасын сұрау

Ілмек біз қай ғасырда пайда болды?

Ілмек бізбен тоқудың шығу тарихы?

Ілмек біз қай елде пайда болды?

III.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Іліп тоқуға арналған иірім жіп түрлері». «Өнер-таусылмас азық, жоғалмас байлық»,-дейді дана халқымыз. Қазақ халқының өте ертеден келе жатқан аса бағалы қолөнерінің бір түрі - тоқу өнері.Тоқу өнерінің бірнеше түрі бар. Мысалы: ілмек бізбен тоқылатын бұйымдар, ши бізбен тоқылатын және арнайы құрал-саймандармен, станоктармен тоқылатын тоқыма бұйымдары.Ілмек бізбен - шілтерлер, сәнді жеңіл киім-кешектер тоқылады. Ши бізбен негізінен киімдер тоқылады. Ал станоктармен арнайы құрал саймандарды пайдалану арқылы кілем түрлері: тақыр кілем, түкті кілем, гобален кілемі, алаша, өрмек (макраме) және ши (тоқу жүзеге асырылады), ағаш өсімдіктерінің бұтақтарынан себет т.б. бұйымдар тоқыған.Қалың жүннен немесе иірілген жасанды жіптермен бұйым тоқығанда ілмек біздің диаметрі 3-6 мм болған дұрыс. Ирис, мулине жіптер үшін ілмек біздің сәл жіңішкелеу түрін таңдаған жөн. Іс үстінде қауіпсіздік ережелерін орындау талап етіледі. Ілмек бізді дұрыс ұстай алмаған болса, көбінесе сұқ саусақ жарақат алады. Тағы бір ескертетін жайт, ілмек біз бен жіптерді таңдаудың да реті бар. Жуандау ілмек бізбен жіңішке жіпті тоқу ыңғайсыз, бұйым бос, кедір-бұдыр болып шығады. Егер жіп жіңішке, ілмек біз жуан болса, бұйымдардағы тесіктің көзі бадырайып көрініп тұрады. Керісінше, жуан жіп пен жіңішке ілмек бізбен тоқылған бұйым тығыз, қатты болып шығады.Тоқылған бұйымның сапасы иірімжіптің дұрыс таңдалып алынуына байланысты. Жіп бұйымның өзіндік қасиеттеріне, түр-түсіне, фасонына, т.б. сәйкесуі керек. Тоқыманың ажарын ашатын иірімжіптердің кейбіреулеріне сипаттама бере кетейін.

Зығыр - берік жіп. Зығырдан дайындалған бұйымдар мақта мен жүннен тоқылған бұйымдарға қарағанда ылғалды жақсы сіңіреді және тез кебеді. Күн ысығанда киген дұрыс. Зығырды өзге түске бояу немесе ағарту өте қиын.

Мақта иірімжібі - қолмен тоқуда бағзы заманнан бері қолданылып келеді, иірімжіптің ең көп тараған түрі. Сондықтан ерекше сұранысқа ие. Ол іс жүзінде сән әлемінде жетекші орында. Мақта иірімжібі құрамына қарай екіге бөлінеді. Ол жақсы боялады, оңып кетпейді.

Мохер - ұзын, үлпілдеген талшықты иірімжібі. Онымен жеңіл, жылы бұйымдар тоқуға болады. Ол жақсы боялады, кірі тез кетеді, оны жуғанда ұқыптылық қажет.

Жүн иірімжібі - қой жүнінен алынады. Жылуды жақсы сақтайды, ылғал сіңіргіш келеді. Ол тегіс, бедерлі, әртүрлі өрнекті бұйымдар тоқуға жарамды.

Ангор - иірімжібі ангор тұқымдас ешкіден алынады. Таза күйінде пайдаланылмайды десе болады. Біріншіден, ол тым қымбат, екіншіден, созылмайды. Иірімжіп құрамында ангор жүні көп болса, тіпті жақсы. Бұл жүн өте үлпілдек, жұмсақ және жылы келеді.

Кашемир - өте жеңіл, жылы, жұмсақ иірімжіп, бірақ үйкеуге келмейді, үйкелсе түйіршіктеліп, дөңгелектер пайда болады. Сол үшін таза кашемирді таба алмайсыз. Оны жүн талшықтарымен араластырып қолданады.

Альпак - қымбат бағалы жүн. Талшықтары ұзын болғандықтан альпак жүні түспейді, түйіршіктелмейді.

Вискоза - жасанды талшық. Таза күйінде тоқымада сирек қолданылады. Оны көбінесе мақтамен бірге иіреді. Басқа жасанды талшықтар сияқты вис-коза арзан. Тоқу үшін жіптің кез келген түрін пайдалануға болады. Ілмек бізбен тоқылған бұйымдардың созылғыштығы төмен, онымен тоқудың негізгі элементтері: бос шалу, шалмасыз бағанша және шалмалы бағанша. Олардың әрқайсысының өзіндік ерекшелігі мен қолдану амалдары бар.

V.Іліп тоқуға арналған иірім жіптің неше түрі бар?

Ангор жібі қандай малдың жүнінен алынады?

Вискоза қандай талшық?

VI.Тақырыпты оқып,ілгек біз,жіп қайшы алып келу.

VII.Кабинетпен жұмыс орнын жинау.

Сабақ аяқталды.

Сау болыңыздар!

№20сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Ілмек бізбен іліп тоқу технологиясы

Сабақтың тақырыбы: «Ілмек бізбен іліп тоқу технологиясы»

Сабақтың мақсаты: Ілмек бізбен іліп тоқу технологиясын үйрету

Білімділігі: Ілмек бізбен іліп тоқу технологиясын үйрете отырып,ілмекпен тоқудың түрлерін және ұялы телефонның қапшығын нық шалу арқылы тоқуды үйрету

Дамытушылығы: Саусақ икемділігін, ептілігін, жұмыс барысында оқушының шеберлігін, есте сақтау байқағыштық қабілеттерін арыттыру, қол, саусақ бұлшық еттерін дамыту,қауіпсіздік ережлерін орындау

Тәрбиелігі: Еңбекті сүйуге,жауапкершілікке, өз бетімен жұмыс жасауға,әсем безендіре білуге, сұлулықты қабылдау сезімдерін ояту

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың әдісі:Көрнекілік,баяндама,сарамандық жұмыс

Сабақтың көрнекілігі:Таратпа материалдар,слайд,тоқылған әр түрлі ұялы телефонның қапшықтары

Сабақтың барысы :I.Ұйымдастыру кезеңі

II.Өткен сабақты қайталау

III.Жаңа тақырыпты түсіндіру

IV.Сарамандық жұмыс

V.Сабақты бекіту

VI.Үй тапсырмасы

VII.Қорытынды

I.Сәлеметсіздерме оқушылар!Отырыңыздар.

Бүгін кім кезекші?Сабақта кім жоқ?

II.Үй тапсырмасын сұрау

Ең алғаш тоқу машинасын қай жылы,кім жасады?

"Алтын ілмек" атты сайыс қай жылы өтті?

Рефераттарын қорғау

III.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Ілмек бізбен іліп тоқу технологиясы».Ілмек бізбен тоқудың шалулары:

Тізбек

Қысқа шалу

Жай шалу

Нық шалу

Бос жіп қосылған шалу

Тізбек (цепочка) бірнеше үлпілдек шалудан жасалған тізбектер алғашқы қатар (немесе тоқылуға тиіс бар бұйымның бастапқы негізі) болып саналады. Ілмектің ұшына бір шалу жасайды да, жіпті ілмекке орап, алғашқы шалудың ортасынан өткізіп алады. Осылайша қайталана береді. Қысқа шалу (полустолбик). Ілмекті тізбектегі 3-шалудың алдынан артына қарай өткізеді. Содан соң ілмекке жіпті орап, оны ілмектегі екі шалудан өткізіп алады. Жай шалу (столбик без накида). Ілмекті тізбектет 3-шалудың алдынан кері қарай өткізеді. Ілмекке жіпті орап, шалып алады, сонан соң жіпті тағы орап, оны ілмектегі екі шалудан өткізіп алады. Нық шалу (прочный столбик). Ілмектің сабына жіпті орап алып, ілмекті тізбектің 3-шалуына алдынан артына қарай өткізеді. Ілмекке жіпті орап шалып алады да, жіпті тағы да орап, енді оны ілмектегі үш шалудан өткізіп алады. Бос жіп қосылған шалу (столбик с накидами). Бағананың (шалудың) биіктігін көтеру үшін оны бір не бірнеше бос жіп қосып тоқу керек. Ілмекке жіпті орап, бұрынғы қатардағы не тізбектегі 4-шалудан өткізеді де, оған қайта жіп орап, 1 шалуды тартып шығарады, жіпті қайта орап, оны ілмектегі шалу мен бос жіптен (2 шалу) өткізеді, жіпті тағы орап, оны да ілмектегі соңғы 2 шалудан өткізіп алады. 2 не 3, одан да көп бос жіп қосылған бағана жасау үшін соған сәйкес ілмекке 2 не 3 бос жіп қосып шалу жасап отыру қажет, содан соң біртіндеп ілмекте 1 жіп қалғанша 2 жіптен қосып тоқи береді, ол үшін ілмекті соған сәйкес 5-, 6-, 7- т. б. шалулардан өткізіп отырады. Ал ілмектің ұшында әрқашан бір шалу қалып отыру керек. Тоқыманыың біз үшін маңызы өте зор, және тоқылған бұйымдарды кез келген жерлерде кие беруге әбден болады, ол жылы әрі сәнді болып саналады.

V.Тізбекпен тоқуды қалай орындаймыз?

Жай шалу қалай орындалады?

Бос жіп шалуды көрсетіңіз?

VI.Шалуларды жаттап келу.

VII.Кабинетпен жұмыс орнын жинау.

Сабақ аяқталды.

Сау болыңыздар!

№21сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырыбы: «Шалма бағыншаларымен тоқу»

Сабақтың мақсаты: Шалма бағыншаларымен тоқуды үйрету

Білімділігі:Шалма бағыншаларымен тоқуды үйрете отырып,ұялы телефонның қапшығына гүлдер тоқуды үйрету

Дамытушылығы: Өз бетінше жұмыс істеу дағдысын қалыптастырып, шығармашылық қабілетін дамыту

Тәрбиелігі: Оқушыларды төзімділікке,әсемдікке тәрбиелеп,эстетикалық талғамын арттыру

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың әдісі:Көрнекілік,баяндама,сарамандық жұмыс

Сабақтың көрнекілігі:Таратпа материалдар,қабырға қағаз,тоқылған бұйымдар,тоқыманың түрлері

Сабақтың барысы :I.Ұйымдастыру кезеңі

II.Өткен сабақты қайталау

III.Жаңа тақырыпты түсіндіру

IV.Сарамандық жұмыс

V.Сабақты бекіту

VI.Үй тапсырмасы

VII.Қорытынды

I.Сәлеметсіздерме оқушылар!Отырыңыздар.

Бүгін кім кезекші?Сабақта кім жоқ?

II.Үй тапсырмасын сұрау

Ұялы телефонның қапшығын қандай тоқымамен тоқимыз?

Шалудың неше түрі бар?

III. Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Шалма бағыншаларымен тоқу».Шалма - ілмекбізде ілмек бар кезде жіпті ілмекбізге орап шалып тартады. Әрбір оралған жіпті шалып тартқаннан кейін ілмек пайда болады. Бір шалу бағаншаны бір ілмекке, екеуі екі ілмекке биіктетеді.Жарты бағанша немесе біріктіргіш бағаншаны бос шалудан сақина жасау үшін, қатарға қосу не кеміту үшін қолданады. Ілмекбізді тізбек ілмегіне кіргізіп, жұмысшы жіпті іліп алып тізбек ілмегінің ішінен тартады.Шалмасыз бағанша - ілмекбізді тізбек ілмегіне кіргізіп, жұмысшы жіпті іліп алып, тізбек ілмегі арқылы тартып шығарады. Ілмекбізде екі ілмек пайда болады. Жұмысшы жіпті іліп алып, енді екі ілмектен тартып шығарады.Шалмалы бағанша. Шалудың биіктігін көтеру үшін оны бір немесе бірнеше бос шалу тастап тоқу керек. Ілмекбізге шалма тастап, бізді тізбек ілмегінен өткізіп, жұмысшы жіпті іліп тізбектің ілмегі арқылы тартып шығарады. Содан жұмысшы жіпті ілмекбіздегі екі ілмек арқылы тартып шығарады.Екі немесе үш шалмалы бағанша. Ілмекбізге бірінен соң бірін тастап екі шалу жасайды да, тізбек ілмегіне енгізіп, жұмысшы жіпті іліп осы ілмек арқылы тартып шығарады. Ілмекбізде 2 ілмек және екі шалу пайда болады. Ілмекбізбен жұмысшы жіпті іліп, оны ілмектің және бірінші шалудың ішімен тартып шығарады да, жұмысшы жіпті тағы іліп ілмек және екінші шалу арқылы тартады, ең соңында жұмысшы жіпті іліп қалған екі шалудан тартып шығарады.

IV.

V.Шалма бағыншаларымен калай тоқиды?

Жарты бағаншаны қалай тоқиды?

Екі шалмалы бағаншаны қалай тоқиды?

VI.Ұялы телефонның қапшығын аяқтап,тоқып келу

VII.Кабинетпен жұмыс орнын жинау.

Сабақ аяқталды.

Сау болыңыздар!

№22сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Мамандық түрлері және мамандық таңдау

Сабақтың тақырыбы: «Мамандық түрлері және мамандық таңдау»

Сабақтың мақсаты:Мамандық түрлерімен таныстыру

Білімділігі:Мамандық түрлерімен таныстыра отырып,мамандық таңдауда оқушылардың сүйген мамандықтарына тапсыруға бағыт бере отырып,өз ісіне білгір маман болу керек екендігін үйрету

Дамытушылығы:Оқушылардың өмір туралы, мамандықтар туралы көзқарасын дамыту

Тәрбиелігі:Мамандық бағытын таңдауда жауапты шешім қалыптастыру,мақсат қоя білуге,мақсатына жете білуге тәрбиелеу

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың әдісі:Көрнекілік,баяндама,сарамандық жұмыс

Сабақтың көрнекілігі:Таратпа материалдар,тест сұрақтар,тақтамен жұмыс,қабырға қағаз

Сабақтың барысы :I.Ұйымдастыру кезеңі

II.Өткен сабақты қайталау

III.Жаңа тақырыпты түсіндіру

IV.Сарамандық жұмыс

V.Сабақты бекіту

VI.Үй тапсырмасы

VII.Қорытынды

I.Сәлеметсіздерме оқушылар!Отырыңыздар.

Бүгін кім кезекші?Сабақта кім жоқ?

II.Үй тапсырмасын сұрау

Тоқылған ұялы телефонның қапшығын бағалау

III.Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Мамандық түрлері және мамандық таңдау».Әлемде 50 мыңға жуық мамандық бар екен және жыл сайын оған 500-ге тарта жаңа түрі қосылып отырады екен. Олардың ішінен өзімізге қажеттісін қалай таңдауға болады? Біз олардың қаншасы туралы білеміз? Мамандық таңдауда нені бағдар ретінде алуға болады? «Мектеп бітіргеннен кейін кім боласың?» деген сұрақтарға мектеп оқушыларының көбісі нақты жауап бере алмайды. Шындығына келгенде мамандық таңдау мәселесі әсіресе біздің қоғамымыз нарықтық қатынасқа көшіп отырған жағдайда өте күрделі мәселе. Жақын арада әрқайсыңыз мамандық таңдау мәселесіне тап боласыз және өздеріңіз білетіндей 10-сыныпта бағдарлы оқыту сыныбына көшесіз. Мамандықтың бірнеше классификациясы бар. Олардың неғұрлым белгілілері еңбек пәніне негізделеді. Еңбек пәні бойынша жіктелетін мамандықтар 5 топқа бөлінеді: адам - адам, адам - белгі жүйесі, адам - табиғат, адам - техника, адам - көркем образ.

Адам - адам: мұнда мамандық иесі үшін еңбек нышаны болып басқа адам табылады, ал қызмет сипатамасы - басқа адамдарға әсер ету, адамдармен жұмыс істеу. Мұндай мамандықтарға мұғалім, дәрігер, журналист, сатушы, заңгер, банкирлер жатады.

Адам - белгі жүйесі: бұл типті таңдаған адамдар абстрактілі ұғымдармен жұмыс жасауды білуі керек және ой-өрісі өте кең болу керек. Бұл бухгалтерлер, оқымыстылар, ЭЕМ операторлары, зертханалар мен ғылыми орталық жұмысшылары.

Адам - табиғат: бұл тип мамандары өлі және тірі табиғат процестері мен құбылыстарымен жұмыс істейді. Олар мал дәрігері, агроном, гидролог, механизатор, тракторист, эколог.

Адам - техника: бұл типке техникалық құрылғылармен жұмыс жасайтын ұшқыштар, матростар, электромонтерлер, слесар жатады.

Адам - көркем образ: бұл типке өнер мен көркем өнерге бейім, талантты адамдар жатады. Олар архитекторлар, дизайнерлер, суретшілер, әнші, актерлер.

- Ең асыл мамандық

- Ең тәтті мамандық

- Нағыз ақшалы мамандық

- Нағыз бала мамандық

- Ең күлкілі мамандық

- Нағыз адамдармен көп араласатын мамандық

- Ең ауыр мамандық

«Адам өз өмірінде екі нәрсені таңдауда қателеспеуі керек: біреуі - жар таңдау, екіншісі - мамандық таңдау» деп М.Мақатаев атамыз айтқандай, мамандық таңдау - жасөспірім кездегі адам өміріндегі ең маңызды шешімдердің бірі.

Көк жүзіне алаулы,

Міндет емес ай болу.

Ең бастысы қалаулы,

Кәсібіңе сай болу!

IV. Тест

Сенің шығармашылық әлеуетің қандай?

1.Сені қоршаған дүние жақсаруы мүмкін деп есептейсің бе?

А)иә;

Ә)жоқ,ол онсыз да жеткілікті дәрежеде жақсы;

Б)иә,бірақ та кейбір нәрселер бойынша ғана;

2.Сен өзің қоршаған дүниедегі елеулі өзгерістерге қатыса аламын деп ойлайсың ба?

А)иә,көпшілік жағдайларда;

Ә)жоқ;

Б)иә,кейбір жағдайларда ғана;

3.Сенің кейбір идеяларың өзің жұмыс істейтін қызмет саласында істейтін елеулі алға жылжушылық әкелер еді деп есептейсің бе?

А)иә;

Ә)иә,қолайлы жағдайлар болған кезде;

Б)кейбір дәрежеде ғана;

4.Болашақта өте маңызды рөл атқаратын боламын,қандай да бір нәрсені түпкілікті өзгерте аламын деп есептейсің бе?

А)иә,ешбір шүбәсіз;

Ә)бұның болу мүмкіндігі аз;

Б) мүмкін;

5.Сен қандай да бір іс-әрекет жасап көруге шешім қабылдағанда ,өз бастамаңды іске асырамын деп ойлайсың ба?

А)иә;

Ә)шамаң келмейтіні жөнінде жиі ойлайсың;

Б)иә,жиі;

6.Өзің мүлдем білмейтін іспен айналысуға ниеттенуді өз басыңнан өткіздің бе?

А)иә,белгісіздік сені тартады;

Ә)белгісіздік сені қызықтырмайды;

Б)барлығы бұл істің сипатына байланысты болады;

7.Саған таныс емес іспен айналысуға тура келеді.Ол істе кемелденуге қол жеткізуге ниеттенуді өз басыңнан өткіздің бе?

А)иә;

Ә)қол жеткізіп үлгерген нәрсеге қанағаттанғандық білдірсең;

Б)иә,бірақ та егер бұл саған ұнаса ғана;

8.Егер сен білетін іс өзіңе ұнайтын болса,ол жөнінде бәрін білгің келе ме?

А)иә;

Ә)жоқ,сенің ең негізгіні ғана оқып-үйоенгің келеді;

Б)жоқ,сен тек өзіңнің қызығушылығыңды ғана қанағаттандырғың келеді;

9.Сен сәтсіздікке душар болғанда:

А)салауатты ойға қарамастан белгілі бір уақытқа дейін табанды қарсыласасың;

Ә)бұл әурешілікке қолды бірақ сілтейсің,өйткені оның шындыққа жанаспайтынын түсінесің;

Б)кедергілерді бағындыру мүмкін еместігі айқын болған кездің өзінде де өз ісіңді атқаруды жалғастыра білесің;

10.Сенің ойыңша,кәсіпті мыналарға сүйене отыра тыңдау керек:

А)өзіңнің мүмкіндігіңе,болашақта жететін жетістіктерге;

Ә)кәсіптің тұрақтылығына,мәнділігіне,қажеттілігіне ,оған деген сұранысқа;

Б)ол қамтамасыз ететін артықшылықтарға;

11.Саяхатта болған кезде сен жүріп өткен бағыт бойынша бағдарлауды оңай жасай алар ма едің?

А)иә;

Ә)жоқ,жолдан адасып кетуден қорқасың;

Б)иә,бірақ та саған ұнаған және есіңде қалған жерлерде ғана;

12.Сен қандай да бір әңгімеден кейін бірден не жөнінде айтылғандардың бәрін еске түсіре аласың ба?

А)иә,еш қиындықсыз;

Ә)барлығын еске түсіре алмайсың;

Б)өзіңді қызықтырған нәрсені ғана еске түсіресің;

13.Сен өзіңе таныс емес тілдегі сөзді естіген кезде,оның мәнін білместен,сөзді буындар бойынша,қатесіз қайталай аласың ба?

А)иә,ешбір қиналмастан;

Ә)иә,егер де бұл сөзді еске сақтау оңай болса;

Б)қайталайсың,бірақ та толықтай дұрыс емес;

14.Сен бос уақыттарыңда мынаны артық көресің:

А)жеке,өзіңмен-өзің қалып ойлануды;

Ә)топтың ішінде болуды;

Б)топта болу немесе жалғыз,өзіңмен-өзің жеке қалу сен үшін бәрібір;

15.Сен қандай да бір іспен айналысасың.Бұл істі қандай кезде тоқтатуға шешім қабылдайсың?

А)іс аяқталып және ол саған өте жақсы орындалған тәрізді болып көрінген кезде;

Ә)сен аз-маз ғана ризасың;

Б)саған бәрін істеудің сәті әлі де түсе қойған жоқ;

16.Сен өзіңмен-өзің,жеке қалған кезде:

А)тіпті абстрактілі болуы да мүмкін нәрселер туралы армандауды ұнатасың;

Ә)қалай болғанда да өзіңе нақты іс тауып алуға тырысасың;

Б)кейде армандауды,бірақ сенің жұмысыңа байланысты нәрселер туралы армандауды ұнатасың?

17.Егер қандай да бір идея сені жаулап алса,онда ол жайлы ойлай бастайсың:

А)қайда,кіммен бірге болғаныңа қарамастан;

Ә)сен мұны өзіңмен-өзің қалған кезде ғана орындай аласың;

Б)өте шулы болмайтын жерде ғана;

18.Сен қандай да бір идеяны табанды түрде қорғаған кезде:

А)егер пікір айтушылардың сенімді дәйектерін таңдасаң,онда одан бас тарта аласың;

Ә)қандай дәйектерді болмасын шыңдағаныңа қарамастан,өз пікіріңде қаласың;

Б)егер қарсыласу өте күшті болып шықса,өз пікіріңді өзгертесің;

«А»жауабы үшін-3ұпай;

«Ә»жауабы үшін-1ұпай;

«Б»жауабы үшін-2 ұпай;

Жинаған ұпайлардың жалпы қосындысы сендердің шығармашылық әлеуеттеріңнің деңгейін көрсетеді.

49 және одан көп-сендерде елеулі шығармашылық әлеуеттің негізі қаланған.Егер сендер өз қабілеттеріңді істе қолдана алсаңдар,онда сендердің қолдарың шығармашылықтың әртүрлі формаларына жететін болады.

24-тен 48-ге дейін-сендерде толықтай қалыпты шығармашылық әлеует бар.Сендерде жасампаздыққа мүмкіндік беретін қасиеттер де бар,бірақ сендерде шығармашылық процесті кідіртетін проблемаларда жоқ емес.Қалай болғанда да сендердің әлеуеттерің ,әрине бұған ниет қылсаңдар,өздеріңді шығармашылық жағынан көрсетуге мүмкіндік береді.

23 және одан аз-сендердің шығармашылық әлеуеттерің,өкінішке орай,шамалы.Бірақ та сендер өз қабілеттіліктеріңді жете бағаламаған шығарсыңдар?Өз күштеріңе сенімсіздік сендерді шығармашылыққа мүлдем қабілетсіздік жөніндегі ойға әкелуі мүмкін.Бұдан арылыңдаржәне осылайша проблеманы шешіңдер.

V. Адам өз өмірінде неден қателеспеуі керек?

Еңбек пәні бойынша жіктелетін мамандықтар нешеге бөлінеді?

Әлемде неше мыңға жуық мамандық бар?

VI.Ой толғау: «Менің болашақ мамандығым»

VII.Кабинетпен жұмыс орнын жинау.

Сабақ аяқталды.

Сау болыңыздар!

№23сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырыбы: Тамақ және жеңіл өнеркәсіптердегі кәсіби қызмет түрлері.

Сабақтың мақсаттары:

Білімділік: Оқушыларға тамақ және жеңіл өнеркәсіп, оның түрлері жайлы түсінік беру.

Дамытушылық: Оқушылардың тамақ және жеңіл өнеркәсіптердегі кәсіби қызмет түрлері жайлы білімдерін жүйеге келтіре отырып, іскерліктерін, дағдыларын қалыптастыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды кәсіби қызмет түрлерін дұрыс таңдай білуге, ұқыптылыққа, шыдамдылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: Сөздік, көрнекілік, практикалық, тест сұрақтары.

Сабақтың көрнекілігі: Тақтамен жұмыс, қабырға газеттері, таратпа материалдары.

Пән аралық байланыс: Тарих, сызу

Сабақтың құрылымы:

I. Ұйымдастыру кезеңі-2 мин.

II. Өткен сабақты қайталау-5мин.

III. Жаңа сабақ-10мин.

IV. Сарамандық жұмыс-17 мин.

V. Сабақты бекіту-5 мин.

VI. Қорытындылау-3 мин.

VII. Үйге тапсырма, бағалау-3 мин

Сабақ барысы:

I. Сәлеметсіздер ме, оқушылар? Отырыңыздар. Сыныпта бүгін кім кезекші? Сабақта кім жоқ? (Оқушыларды түгендеу).

II. Үйге қандай тапсырма берілді? Үйге берген тапсырмаларын сұрау, тексеру.

III. Оқушылар, бүгінгі өтетін сабағымыздың тақырыбы: «Тамақ және жеңіл өнеркәсіптердегі кәсіби қызмет түрлері».

Өнеркәсіп - ұлттық экономиканың шикізат, отын, энергия өндірумен, ағаш өнімдерін дайындаумен, өнеркәсіп және ауыл шаруашылық шикізатын өндіріс құрал-жабдығы мен тұтыну заттарына өңдеумен (қайта өңдеумен) айналысатын кәсіпорындарды (зауыттарды, фабрикаларды, кеніштерді, шахталарды, электр стансаларын, т.б.) біріктіретін аса маңызды саласы.

Тамақ өнеркәсібі машина жасаумен, саудамен, көлікпен тығыз байланысты. Бірақ ол, ең алдымен, ауыл шаруашылығымен байланыс жасайды: оның шикізаттарын өңдеп, ауыл шаруашылығы салаларының дамуына оң ықпал жасайды.

Көптеген «тамақ өнеркәсіптері» көлемі үлкен, қымбат құрал-жабдықтар пайдаланады.

Тамақ өнеркәсібі - тұтас салалар кешені.

Оның орналасуына шешуші әсер ететін негізгі 2 фактор шикізат

және тұтыну. Материалды көп қажет ететін салаларында

дайын өнім бірлігін шығаруға кететін шикізат шығыны үлкен.

Шикізат факторының әсерін көрсететін нақты мысалға - қант

өнеркәсібі (Алматы, Жамбыл) географиясын жатқызуға болады.

IV. Тамақ өнеркәсібі

Нан пісіру көптеген елді мекендерде бар. Кондитер, макарон өнімдері өндірісінің де кеңістікте таралу «бейнесі» осыған ұксайды. Ең ірі кондитер өндірісі - Алматы мен Қостанайда, шай - Алматыда, макарон енімдері - Петропавл қаласында орналасқан.

Тамақ индустриясының бірқатар салалары шикізатқа да, тұтынушыға да бағытталып жұмыс істейді.

Жеңіл өнеркәсіптің мақсаты - тұрғындарды әдемі, әр алуан,

ең бастысы тиімді - жоғары сапалы киіммен және аяқ киіммен

қамтамасыз ету.

Жеңіл өнеркәсіп (кей жағдайда болмаса) - материалдан гөрі еңбекті көп қажет ететін, экологиялық жағынан «таза» және көбінесе «әйелдер» қызметінің саласы.

Жеңіл өнеркәсіптегі басты сала - мата тоқу саласы. Негізінен ауыл шаруашылық өнімдерін пайдалана отырып, ол мақта, жүн, зығыр, жібек маталары мен тоқыма өнімдерін, киіз шығарады.

Жеңіл өнеркәсіптің «кез келген жерде орналаса беретін саласы» тігін өнеркәсібі.

V. Жалпы, бүгін біз сіздермен тамақ және жеңіл өнеркәсіп түрлерімен таныстық.

Тамақ өнеркәсібі

VI. Сабағымызды қорытындылай келе бүгінгі өткен сабақ бойынша сұрақтар қоямын.

1) Өнеркәсіп дегеніміз не?

2) Өнеркәсіптің түрлерін атаңыз?

3) Жеңіл өнеркәсіпке не жатады?

4) Тамақ өнеркәсібі немен байланысты?

5) Тігін өнеркәсібі қай салаға жатады?

VII. Үйге тапсырма: Жазған материалды оқу, құрал-жабдық алып келу.

№24сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Сауда ферасындағы жұмысшылар

№25сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Кәсіби маңыды қасиеттерді дамытуда адамның мүнкіншілігі

№26сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Келешек мамандықтары таңдау

№27сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып:Шығармашылық жоба туралы түсінік

№28сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: Ұлттық қолөнер ши тоқу технологиясы

№29сабақ 9-сынып

Сабақтың тақырып: ши тоқу үлгісін таңдау