Конспекты по технологий на тему: «Матаны пішуге дайындау жұмыстары» (6 сынып)

Маңғыстау облысы, Мұнайлы ауданы

Қызыл-төбе елді мекені

№2 орта мектебі

Көшенова Айжан Құдайбергенқызы

Технология пәнінің мұғалімі

Сабақтық тақырыбы: «Матаны пішуге дайындау жұмыстары» (6 сынып)
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: оқушыларға мата туралы толық мағлұмат беру, мата пішудің әдіс - тәсілдерін үйрету;
Дамытушылық: теориялық білімдерін сарамандық жұмыста пайдалана білу, оқушыларды өз бетінше ізденуге дағдыландыру, олардың ой-өрісін дамыту;
Тәрбиелік: оқушыларды осы өнер түрімен қызықтыру, ұқыптылыққа, еңбексүйгіштікке, сұлулықты қабылдау сезімін ояту, эстетикалық талғамдылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: аралас
Сабақтың әдісі: түсіндіру, сұрақ-жауап, өз бетінше сарамандық жұмыс.
Сабақтық көрнекілігі:үлгілер, ескертпелер, нұсқау карталары.
Пәнаралық байланыс: сызу, бейнелеу өнері, математика.

I. Ұйымдастыру кезеңі:
• Оқушылармен сәлемдесемін;
• Оқушыларды түгендеймін;
• Оқушылардың құрал - жабдықтарын түгендеу;
• Оқушылардың зейіндерін сабаққа аударту.

II. Үй тапсырмасын тексеру.
Өткен тақырыпты қайталай отырып, оқушыларға тақырып бойынша сұрақтар қою.
III. Жаңа сабақ.

Өнердің басқа түрлері секілді құрақ құрау да оқушылардың ой - өрісі білімдерін жан - жақты дамытуға әсері мол. Құрақ - мата қалдықтарынан жасалатын үй бұйымының бірі. Құрақты қазақ халқы тек төсеніш ретінде ғана емес, сонымен бірге сәндік үшін жастық бетіне және тұрмысымызға көрік берер сәнді бұйымдар: қолдорба, керме, аяққап, сандық жапқыш, т. б. жасауға пайдаланған. Құрақ - Қазақстанның барлық облыстарына тән өнердің бір түрі.

Ежелден халық шеберлері геометрияны оқымаса да, түрлі геометриялық фигуралардан тұратын құрақты пайдаланып, тұрмыста сән құрай білді, бірақ оның тек сәнділігіне қарамастан тұрмыста мата бөліктерін іске асыру нәтижесінде материалдың үнемді де болғанын қалады. Мысалы, құрақ құрауды тек қана қолөнер, технология сабақтарында ғана үйретіп қоймай, оны кез келген пәндермен байланыстыра үйретсе, баланың ой - өрісі және жеке пәнге деген қызығуы артады.

Сондай - ақ еңбек сабағында оқушыларды құрақ құрауға үйретуде, түрлі геометриялық фигуралардың басын құрастыру, үшбұрыштың қабырғасы немесе төртбұрыштың табанының бір - біріне тең болуы, өлшемі арасындағы байланыстылықты қажет етсе, ал құрақ композициясын құрастыру мен түстерінің үйлесімділігін табу үшін бейнелеу өнерінен білімдері пайдаланылады.

Сабақ барысында оқушылардың логикалық ойлауын қалыптастырудың бірден - бір құралы ретінде де құрақ құрау өнерін үйретуге болады. Құрақ құрау үшін әр түрлі маталардың қалдығын пайдаланамыз. Құрақтың бүгінде қолданылып жүрген мынадай түрлері бар: қайшы құрақ, тырна қатар, қаттама құрақ, таңдай құрақ, алма құрақ, сегіз жапырақ, мүйіз құрақ, тұмарша, жұлдыз құрақ т. б.

Пішудің алдында барлық матаны дерлік декатирлейді.
Декатирлеу (тігер алдында мата отырмас үшін) - мақта, мата, зығыр, штапель матаны суға салып сығып (бұрап сықпайды), бойлық жіп бойымен тегістеп жаяды. Содан кейін матаны шала кептіріп, бойлық жіп бойымен терістеме жағынан бастыра үтіктейді. Синтетикалық талшықтармен араластырылған жүн матаны ылғал жаймаға салып, дөңгелектеп орайды, содан кейін 2-3 сағат ауыр затпен бастырып қояды. Жайманы сулау үшін сірке суының ерітіндісін пайдаланады (2 л жылы суға 1 ас қасық сірке суын қосады). Шала кепкен матаның (бойлық жіп бағытымен) терістеме жағынан дәке немесе жұмсақ жұқа мата жайып, үстінен бастыра үтіктейді.
Матаның өң жағын, түгінің бағытын, ақауын анықтау.

Жүн маталарды орағанда өңін ішке қаратады. Мата жиегіндегі түйрелген іздердің томпиған жағы оң жаққа қарайды.
Сәтен матаның өң жағы (көлденең жіптің ширатылуына байланысты) жылтыр болады. Егер матаның өң жағы мен терістеме жағы бірдей болса, онда салыстырмалы алғанда сапалы жағы өңі деп есептеледі.

Түкті маталарға терістеме жағынан әрбір 50-60см-ден бағдар сызық қойып, түгінің бағытын көрсетіп отырады. Түкті матадан тігілетін киім бөлшектерін пішкенде, мата түгі бір бағытта жатуы керек: барқыт және ши барқыттан киім тіккенде түгі жоғары қарайды; ұйпалақ матаның түгін төмен қарайтып пішіп қияды.
Ірі өсімдік бейнелі орнаменті бар матадан бұйым дайындағанда тамырын төмен қаратып, симметриялы орналастырады.

Қолданудың алдында матаның екі жағында мұқият қарап шығады. Ақауы бар жерлерін тігінші борымен немесе ине шаншымдармен белгілейді. Пішу кезінде ақаулы жерлерді айналып өтеді немесе онша көрінбейтін бөліктерге жібереді.
Лекалоларды жайып пішу.
Пішу алдында матаның жиектері келтіріп, өң жағын ішке қаратып, арқау жіптің негізгі жіпке көлденең келуін қадағалай отырып, ұзынынан екі бүктейді. Егер мата шеті қиғаштанып тұрса, ондай бөліктері пішімнен түсіп қалады.