Бәріміз бірге Тренинг жаттығулар

Раздел	Школьному психологу
Класс	-
Тип	Другие методич. материалы
Автор	Елеубаева Г.У.
Дата	15.12.2015
Формат	docx
Изображения	Нет

Поделитесь с коллегами:

Тренинг жаттығулар

«Бәріміз бірге».
Мақсаты: балалардың бір-бірімен байланыс орнатуға үйрету, серіктесінің қозғалыс темпіне ыңғайлану.
Жаттығудың жүргізілуі: балалар жұппен тұрып допты бірге ұстайды(әр бала допты екі қолымен ұстауы тиіс). Жетекшінің белгісінен кейін балалар бір уақытта отыруға допты қолдарынан түсіріп алмай бөлме ішінде жүруі, секіруі қажет. Ең бастысы, бірге әрекет жасап допты түсіріп алмау.

2. «Керісіншелер елі».
Мақсаты: Ойша әрекет ету қабілетін жаттықтыру.
Жаттығудың жүргізілуі: балалар шеңбер бойына отырады. Жетекші үш әріптен тұратын сөзді айтып, допты лақтырады. Допты ұстаған ойыншы әріптерді кері атайды (күн-нүк, көз-зөк, сан-нас). Аударылған сөздердің мағынасы болмауы мүмкін. Ойынның күрделенуі сөздің ұзақтығына байланысты.

3. «Ормандағы ағаштар» ойыны.
Мақсаты: Балаларға қозғалуға, демалуға мүмкіндік беру. Музыка ойналады.
Мәтін: Сендер ағашқа айналуға дайынсыңдар ма?
Бір-біріңнің артына тұрыңдар. Орманда күн шығып барлық ағаштар оған жапырақтарын жайып қарап тұрды. Күнге әрбір жапырағы жылыну үшін жоғары-жоғары созылды. Саусақ-жапырақтар күннің астында билеп тұрды. Кенеттен қатты жел тұрып, талдарды жан-жаққа шайқай бастады. Бірақ талдың тамырлары тереңге кеткен, олар жәй ғана тербеледі. Желдің артынан жаңбыр жауып, талдар алғашқы жауын тамшыларын сезінді.
Алдыңғы тұрған баланың арқасын саусақтарыңмен жауын тамшыларындай тырсылдат. Кәдімгі майда жаңбыр жауып тұрғандай қимыл жеңіл болу қажет.
Жауын одан әрі күшейіп қатты жауа бастады... Талдар бір-біріне жанашырлық білдіріп жаңбырдың қатты соққысынан қорғап, сипалай бастады. Көп ұзамай көкжиектен күн көрініп, талдар қуанды, олар өздеріндегі артық жауын тамшыларын сілкіп тастады. Өздерін сенімді, сергек, тап-таза сезініп қалады.

4. "Ондай болуы мүмкін емес"
Қазақ халқының салт-дәстүрінде өтірікшілер сайысы кең тараған шығармашылықтың түрі болған. Сол өнердің элементтерін бастауыш сынып оқушыларының қиялын дамытуға кеңінен пайдалануға болады.
Топтағы оқушылардың біреуі ешқандай болуы мүмкін емес өтірік нәрсені айтады: ақиқатта болмайтын заттар, олармен болған оқиғаларды,болуы мүмкін емес табиғат құбылыстары мен ол жағдайдағы өзінің әрекеттері,табиғатта кездеспейтін жануарлар және олардың хикаялары туралы оқиғаларды айтып береді. Бес өтірік сюжетті қатарынан қисынын келтіріп айтып берген кезде ешкім "ондай болуы мүмкін емес" деп айтпаса, сол ұтады. Олардың барлығы мараппатталады.

5. "Егер осылай болса..."
Балалардың біреуі фантастикалық жағдайды ойлап табады, ал басқалары оның шешімін табуы керек. Мысалы:
- егер әр адам труғаннан бастап барлық басқа адамдардың ойлаған ойларын оқуға қабілеті болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер жер бетіндегі адамдардың әрқайсысы өзіне ғана түсінікті тілде ғанасөйлейтін болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер жануарлар тілін адамдар түсіне алатын болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер адамдар құс сияқты ұша алатын болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер оймен барлық өсімдіктер өмірін басқаруға болатын болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер адамдар жер астында өмір сүре алатын болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді?
- егер адамдар су астында өмір сүре алатын болса, онда Жердегі өмір қалай өзгерер еді? т.с.с.
Фантазиялық әңгімелерге үлесін қосқандардың барлығы марапатталынады.

6. "Сиқырлы қалам"
Жаттығуды жүргізу үшін қалам мен қағаз керек. Жүргізуші барлық қатысушыларға жаттығуды орындау шартын түсіндіреді. Ойынға қатысушы қаламды қолына алмастан, оны төрт түрлі бұйрық беріп ("Жоғары!", "Төмен!", "Оңға!", "Солға!" деген бұйрықтар беріледі.) қашықтықтан басқарып отырады. Бұйрық бойынша қалам қағаз бетімен жоғары, төмен, оңға, солға жылжып, сынық сызықтар ретінде із қалдырады. Қаламның барлық қадымдары бірдей болуы керек.
Жаттығуды орындаудың бастапқы кезеңінде ойынға қатысушылар кезекпен бұйрық береді, ал жүргізуші қаламға ол бұйрықтарды орындауға "көмектеседі". барлық қатысушылар ойын ережесін меңгергеніне жүргізушінің көзі жеткеннен соң балаларға тапсырманы қиялымен орындау тапсырылады. Өздерінің ойындағы қаламдарымен көз алдына елестеткен қағазға жорамалдағы сызықтарды түсіру үшін қатысушылар бірінен кейін бірі қаламға бұйрық беріп отырады. Ең бірінші қарапайым фигуралар (квадрат,үшбұрыш т.с.с.) салынады. Кімнің бұйрық беретіні отырған ретімен шеңбер бойынша анықталады.
Ешкім ешкіммен қандай фигура салатыны туралы алдын ала келіспейтіні туралы жүргізуші ойынға қатысып отырған балаларға түсіндіріп береді. Сондықтан қатысушылардың барлығы өзінен бұрынғылардың бұйрықтарын зейін салып тыңдап отыруы керек. Біртіндеп салған фигуралары күрделі бола бастайды.

Дидактикалық ойындар.

«Алма теру» ойыны

Дидактикалық мақсаты: Бір таңбалы сандарды қосу және азайту. Ондықтан аттап қосу және азайтуды үйрену. Балалар ойнай отырып ауызша немесе жазбаша есептеп жаттығады.

Керекті құралдар: Алма бағының суреті, магнит тақтасы жеке-жеке (1-ден-20ға дейінгі) бірнеше алма мен алма салатын себеттер.

Мазмұны:Магнитті тақтаға үлкен алма ағашының суреті орналастырылады.Ағашта ілінген алмаларды алманың суреті бар карточкаларды үзіп алып, тиісті себеттерге салады.Себеттің сыртына нәтиже жазылады, ал алмаларға өрнектер жазылған.Балалар өздері қалған себеттерін таңдап алады да, соған тиісті алманы үзіп алып салады. Ойынды 5-6 бала ойнауға да немесе бүкіл класс болып ойнауға да болады. Себетті кім бұрын толтырса, мұғалімге өткізеді (себетті өткізетін жеке бала болуы мүмкін немесе бірлескен топ, командалар болуы мүмкін).Мұғалім алма ағашын басқа да заттармен ауыстырып, ойынды күрделілендіріп жалғастыра беруіне болады.

«Керуеншілер» ойыны

Дидактикалық мақсаты:Балаларға бір таңбалы сандарды ондықтан аттап қосуды меңгерту және ауызша, жазбаша, жылдам есептеуге дағдыландыру.

Мазмұны:Мұғалім керуен ойынын ұйымдастыру жолдарынтүсіндіреді.Тақтаға алдымен баланы шақырып, оларды тізбек құрғұзып тұрғызады (керуен құратын ботақандар 8 бала).Соңынан тағы да 6 қыз баланы шақырып, тақтадағы керуен тізбегін толықтырады. Алдымен 10 саны шығатындай етіп 2 қыз бала, ал соңынан 4 қыз бала қосылады.Барлығы түйенің қимылын көрсетіп ,

«моф»деген дыбыс шығарып орындарында (қимылдап) тұрады.Ал кластағы қалған балалар мұғалімнің басшылығымен керуен тізбегін талдайды.

-Керуен тізбегіне(8) тағы неше ботақан тіркелді? (6).

-Керуендер тізбегін 10-ға толтыру үшін алдымен қанша ботақан тіркелді?(2).

-Ең соңынан тағы қанша ботақан қосылды?

Мұғалім тақтаға жазып көрсетуіне де болады:

-Барлығы керуен тізбегінде қанша бала болды? (14). Кері тәртіппен ойнауға да болады. Керуенде барлығы 14 ботақан бар.Алдымен 4 ботақанды, соңынан 2 ботақанды тізбектен босатты, сонда нешеу қалды? Ойынды келесі сабақтарда күрделендіріп жалғыстыра беруге болады.

«Керуеншілер» ойыны

Дидактикалық мақсаты: Оқулықтағы пысықтауға арналған бағандардағы мысалдарды ауызша немесе жазбаша орындап, жаттығу кезінде пайдаланылады. Жарыса отырып, жылдам есептеуге жаттығады.

Керекті құралдар: Топ санына байланысты 2не 3 сақина не оның орына құрт, кәмпит, түйме т.б. қолда барды пайдалануға болады. (Әр қатарға бір-бір сақинадан болса ойын тез жүреді.).Мазмұны; Сынаптағы балалар 2 немесе 3топқа бөлінеді. Әр топқа бір-бірсақина беріледі.Әрбір қатар мысалдардытоптарға бөліп береді.Мұғалімнің командасы бойынша қолында сақинасы бар ойын бастаушылар бірінші мысалды шығарып, ойынды жалғастыра береді.Ойынды қай топ бұрын аяқтаса және дұрыс орындаса, сол топтың балалары ұтады .

«Дүкен» ойыны

Дидактикалық мақсаты: Ауызша есептеуге қарапайым түрде күнделікті өмірмен байланысты жаттықтыру. Ақшаны ұсақтап үйрену.

Құралдар: Дүкеннің өзіне тән заттар ,(көкөніс, оқу құралдары т.б.) оның жазылып алынған бағалары, жасалған тиындар мен ақшалар.Таразы, есепшот,әр түрлі бұйымдар.

Мазмұны: Оқушылардың ішінен сатушы, кассир, тексерушілер жеке шығады.қалған балалар сатып алушылар болады.Бұйымдардың бәрінің бағасын жазып ,іліп қояды.Сатып алушылардың қалаған заттарын көрсетіп, чектерін алып келсе, соны есептеп затын беріп тұрады.Бағылаушылар оларды тексеріп тұрады. Осылайша ойын жалғасып отырады. Рольдерін ауыстырып отырса ойын қыза түседі.

«Сиқырлы таяқ»

Дидактикалық мақсаты: Балаларға санның ретін меңгерту. Есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Керекті құралдар: Ұзындығы бір метрдей таяқ.

Мазмұны:Бұл ойынға сынып түгел қатысады. Балалар қол ұстасып, дөңгеленіп тұрады. Ойын жүргізуші қолына таяқ ұстап, дөңгелектің ортасына шығады да ойынның тәртібін түсіндіреді. Ойын жүргізуші таяқты тігінен жерге қадап ұстап тұрып кез келген қатардағы санды айтады да, таяқты қоя береді. Мысалы: 4,10, ...әйтеуір жаңағы дауысты қатарда тұрған ойыншы ести салысымен жүгіріп барып, таяқты құлатпай ұстауы керек. Егер дауысты естімей, аңғармай таяқты құлатып алса, ортаға шығып өнер көрсетеді. Егер таяққа дер кезінде жетіп, жерге құлатпай ұстап алса, онда ойын жүргізушімен орын ауысады.

«Дауысын сал» - ойын шарты: кубизм арқылы ойнатамын бала кубикті лақтырып қандай жануар түсе сол жануардың дыбысын салады.

«Қимылын көрсет» - ойын шарт: айтылған заттардың қимылын көрсету мысалы: қоян, ұшақ, аю, бақа, т.б .

«Ғажайып қалта» - ойын шарты: қалтаның ішіндегі шыққан заттарды атау мысалы : алма, доп, мысық, орындық, т.б.

«Жеміс пен көкөністі ажырат»- ойын шарты: бала жемістермен көкөністі ажыратады

«Үй жануар мен жабайы жануарды ажырат» - ойын шарты: Бала үй жануар мен дала жануарын ажырату керек.

«Тілші» ойынның шарты : Жүргізуші бала тақырып бойынша балаларға сұрақ қояды, жауаптарын алады. (жүргізуші - жоғары деңгейдегі бала)

- Мынау не?

- Мынау жеміс алма.

- Алма қандай?

- Алма қызыл, тәтті (сары, домалақ, үлкен, кішкентай)

«Құстардың атын ата»- ойын шарты: суреттегі құстардың атын ату.

«Тазалық бұйымдардың атын ата»- ойын шарты- тазалыққа жататын бұйымдарды атау.

«Мекенін тап» Ойынның барысы: Үй және жабайы жануарлар суретің біртіндеп ала отырып, немесе бірнеше балаға бөліп берілген суреттерді мекен жайларына орналастыру қажет. Мысалы: үй жануарларын жайлауға орналастыру. Ал жабайы жануарларды орманға орналастыру керек. Жаңылмай тапсырманы дұрыс орындаған балаларды мадақтап, жаңылысқан балаларға көмектесіп түсіндіру.

«Эстафета» Ойынның мақсаты: Балалардың тілін және сөздік қорын жетілдіру.

Ертегі кейіпкерлер туралы түсініктерін кеңейту.

Көрнекіліктер: Таяқша.

Ойын барысы: Балалар дөңгеленіп тұрады.Жүргізуші қолында эстафеталық-таяқша болады.Жүргізуші бір ертегі кейіпкерінің атын айтып, қолындағы таяқшаны қасындағы балаға береді.Таяқшаны алған бала сол ертегі кейіпкерлерінің іс-әрекет қимылына байланысты сөз айтып,келесі балаға тездетіп таяқшаны беруі тиіс.Жүргізуші қолына таяқша қайтып келгенде, ол жаңа сөздер айтып,басқа балаға беріп бастайды.Балалар сөз тауып айта алмаса,айып салынып ұпай беріледі.3 айып салынған ұпай алғаннан кейін,ол бала ойыннан шығып қалады.Ойын соңында кімде айып салынған ұпайы аз болса,сол бала жеңімпаз аттанады.Мысалы: «ит» сөзі -үреді,жүгіреді,үй күзетеді т.б. «мысық» сөзі - ойнайды,тышқан аулайды т.б.

«Бағдаршам» Ойынның мақсаты: Балалардың ойлау,есте сақтау қабілетін және тілін дамыту.Ертегілер және ертегілер кейіпкерлері туралы түсініктерін кеңейту.

Көрнекіліктер: қызыл,жасыл түсті дөңгелектер және суреттер.

Ойын барысы: Балаларға екі қызыл және жасыл түсті дөңгелек береді.Тәрбиеші ертегі кейіпкерлеріне байланысты сөздер айтады,бала сөздердің дұрыс атауын естісе,жасыл дөңгелекті көтереді.

Ал қате болса-қызыл түсті дөңгелекті көтереді. Содан кейін суреттерді көрсетіп,балалармен бірге әр сөзді қатты,жай және анық қайталап айтуы тиіс.Сөздер қай ертегіде кездесетіні туралы әңгімелеу.

Қыз

Мала

Тасқыр

Сауырсақ

Мыз

Зала

Насқыр

Тауырсақ

Тыз

Бала

Басқыр

Бауырсақ

Шыз

Кала

Қасқыр

Сауырсақ

«Ертегіні ойнайық» Ойынның мақсаты: Ертегілер туралы білімдерін кеңейте отырып, балалардың фонетикалық есту қабілетін және сөйлеу тілін жетілдіру.

Ойын барысы: Тәрбиеші балаларға өткен ертегілерін естеріне түсіріп, содан кейін ертегі кейіпкерлерінің дауысын өзгерте отырып,қандай ертегі кейіпкерінің дауысы екенін анықтауын сұрайды.Мысалы «Қызыл телпек» ертегісін естеріне түсіреді.Қызыл телпектің дауысы төмен дауыс,әженің дауысы ортаңғы дауыспен,ал қасқырды жоғары дауыс ырғағына сала отырып,ертегіні айтып береді, содан кейін қандай кейіпкердің дауысы екенін табуын сұрайды.

«Ертегіні ата» Ойынның мақсаты: Балаларды ертегілерді айырып,атай білуге үйрету.Күрделі сөйлемді грамматикалық тұрғыдан дұрыс құра білуін қалыптастыра отырып өз ой-пікірлерін айта білуге үйрету және жинақтау,талдау қабілеттерін жетілдіру.

Көрнекіліктер: Коллаж.

Ойын барысы: Балаларға бірнеше ертегілердің суретін (коллаж) көрсетеді. Суреттегі ертегілерді қарай отырып, ертегі кейіпкерлерді атап және оларды сиппаттайды.

«Қалалар» ойыны.

Мақсаты: Қазақстан Республикасының қала атауларын қаншалықты есте сақтағандарын тексеру. Қала атауларын дұрыс жазуға дағдыландыру.

Ойын шарты: Тор көздің ішіндегі шашыраңқы әріптердің басын қоса отырып, тор көздердің ішінен қала атауларын тапқызу.

«Жалғасын тап» ойыны

Мақсаты: Мақал-мәтелдерді есте сақтау қабілеттерін арттыру.

Ойын шарты: Мақал екі қатарға жазылады. Бірінші қатарда басы, екінші қатарда соңы жазылады.Мақал басы мен соңының орындары ауыстырылып жазылады. Оқушының міндеті тілдік сызықшамен қосу арқылы әр мақалдың толық мағынасын шығару.

А) Ердің сыншысы бітеді

Ә) Жақсы болсаң, жүректе

Б) Ерлік білекте емес, ашу-дұшпан

В) Жері байдың ел

Г) Ақыл дос, ардақты ат,

Ғ) Кім еңбек етсе жақын көп

Д) Мал баққанға сол тоқ

Е) Адам деген- елі бай

«Бәйге» ойыны.

Мақсаты: Шапшаң ойлауға, жинақылыққа үйрету, тез, әрі дұрыс жауап бере білуге дағдыландыру.

Ойын шарты: Бұл ойынның әр қатардан бір-бірден шабандоз шығады.Ойын белгілі бір тақырыпты өткеннен кейін бекіту мақсатында жургізуге болады. Мұғалім тақырыпқа сай сұрақтарды айтады, шабандозшылар тез әрі дұрыс жауап беру қажет. Әрбір дұрыс жауап- бір қадам алға жылжу.

Мысалы: «Сөз құрамы» тақырыбынан кейін мынандай сауалдар қоюға болады.

1. Сөз дегеніміз не?

2. Сөз құрамына не жатады?

3. Түбір дегеніміз не?

4. Қосымша дегеніміз не?

5. Жұрнақ дегеніміз не?

6. Жалғау дегеніміз не?

7. Түбірлес сөз дегеніміз не?

8. Туынды сөз дегеніміз не?

9. Көптік жалғаулары?

«Тапқыш» ойыны.

Мақсаты: Сөз таптары туралы алған білімдерін тексеру.

Ойын шарты: Әр топқа берілген кестеден әр сөз таптарына қажетті сөздерді теріп жазу.

Зат есім : қонақ, …

Етістік: оқыды, …

Сан есім: он,…

Сын есім: көк,….

«Кім тез?» ойыны.

Тақтадан суреттер көрсету. Әр қатардан 4 оқушы сурет бойынша сөйлем ойлап айтады. Тақтадағы суреттерді (қозы, аңшы, бор, нан, алма, бота, күн, қыз, сүргі, ай, тышқан) қатыстырып тез сөйлем ойлайды. Қозы, аңшы, бор, нан т.б. сөздерден дыбыс құрып, буын санын айтады.

«Қатесін тап» ойыны.

А) Материалды түсіндіру барысында мұғалім әдейі қате жібереді. Оқушылар сол арада мұғалімнің қателескенін шартты белгі арқылы ескертеді.

Б) Оқушыға әдейі жіберілген қателері бар мәтін беріліп, өзін мұғалім ретінде сезінуге мүмкіндік беріледі.

«Әңгімені аяқта» ойыны.

Берілген сөйлеммен аяқталатындай етіп, әңгіме құрау.

«… Осы оқиғадан кейін біз бір-бірімізге өтірік айтпауға уәде бердік».

«… Арада қанша жыл өтсе де, Қожа сол оқиғаны ойынан шығара алмады».

«Сөз тапқанға қолқа жоқ» ойыны.

Қойылған сұрақтарға берілген әріптерден басталатын сөздермен жауап беру. (Е,Б,Ә)

Сен бүгін нешеде тұрдың?
Сен қандай үйірмеге барасың?
Демалыста қайда барасың?
Сабақ нешеде басталады?

«Ойлан, тап» ойыны.

Берілген сөз тіркестерінің мағынасын ашу

Шай қайнатым уақыт
Аяқ астынан
Кірпік қаққанша

«Бұл қай есімдіктер» логикалық ойыны.

Етікші аспабының бірімен ұқсас есімдіктің түрі (біз)
Басқасының бәрін өзі сұрайды, өзінен ешкім сұрамайды (сұрау есімдігі)

«Сөз жарысы» ойыны.

Берілген сөздердің орысша, ағылшынша аудармасын табу

«Тізбек» ойыны.

Берілген сөздің соңғы дыбысынан басталатын жаңа бір сөз тауып айту

"Орныңды тап "ойыны.
Ойынның мақсаты: Сөздерге дұрыс сұрақтар қоя білу.
Ойынның шарты: Тақтаға кім? не? қандай? деген сұрақтарды жазып қою. Бұл сұрақтарға жауап беретін сөздерді қатты қағазға жазып, оқушыларға тарату. әр оқушы тақтаға шығып, сөзіне қойылатын сұрақтың қасына барып тұрады. Бұл ойынды ұпай беріп ойнауға болады.

" Жалғасын тап" ойыны.
Ойынның мақсаты: сөйлемдерді дұрыс құратуға үйрету.
Ойынның шарты: оқушыларды екі топқа бөлу. Қатты қағазға
мақалдарды бөліп жазу. Оқушыларға карточкаларды таратып беру.
Оқушылар тақтаға шығып мақалдың басын оқиды. Мақалдың жалғасы бар оқушы қасына барып, жалғасын оқиды.

«Сөйлем қуаласпақ» ойыны. тақтадан мазмұнды суреттер көрсетіледі. Топта сөйлемдер арқылы мәтін түрлері немесе хат, эссе, ой-толғау, хабарландыру, жарнама құрастырылады (ауызша).

загрузить