Бозбала мен бойжеткенсайысы

Бозбала мен бойжеткен

Байқаудың өткізілу мақсаты:
• «Қозы Көрпеш-Баян Сұлу» ғашықтар күнін жоғары дәрежеде атап өту;
• Оқушыларға халқымыздың салт-дәстүрін насихаттау;
• Талантты оқушыларға қолдау көрсету.

Байқау 4 кезеңнен тұрады.
• Таныстыру (5 минут)
• Саған сенемін.
• Өз өнері (жырдан үзінді, көрініс т.б.)
• Сөз тапқанға қолқа жоқ (салт-дәстүрге байланысты)

1 - жүргізуші: О, махаббат!
О, махаббат, сен әлі тірі ме едің?
Көзімнен ғайып болған күнім едің!
Гүлім едің,
Елтіген түнім едің.
О, махаббат сен әлі тірі ме едің?!

2 - жүргізуші:
Мен сені ұмытқанмын
Жылытқаның есте жоқ, суытқаның,
Суып қаным,
Жинағам құрып хәлім.
Құлаған отауымның уықтарын,
Содан бері мен сені ұмытқанмын.
1 - жүргізуші: О, махаббат, сен әлі тірі ме едің?
Тірі болсаң, мен де енді тірілемін
Ақ періште алдына жүгінемін,
Қолдай гөр, ғашықтардың пірі мені!

1-жүргізуші: Армысыздар, құрметті ұстаздар, оқушылар!

2-жүргізуші: Бүгінгі «Бозбала мен бойжеткен» сайысына қош келдіңіздер

Халқымыз ежелден ер азамат тәрбиесіне бар ниетін салып, үміт артқан. «Ел азаматымен сыйлы», «Елдің атын ер шығарады» деп ұлдарына қашан да сенім артқан.

1-жүргізуші: Қыз бала қай халықта болмасын әдемілік пен әдептіліктің, сұлулық пен іңкәрліктің символы. Қазақ халқы мінезі жақсы, әдепті жігітті «қыз мінезді жігіт екен» деп тегін айтпаған. Халық аузындағы «қыздың жиған жүгіндей», «қыздың тіккен кестесіндей» деген тіркестер қыз баланың нәзіктігін, шеберлігін, ұқыптылығын аңғартып тұрған жоқ па?!

2-жүргізуші: Ендеше бүгінгі кешіміз ата-бабаларымыздан келе жатқан салт-дәстүрлерді сақтап, өнеге ұстаған ұл-қыздарымызға арналады.

1-жүргізуші: Кім жеңеді байқауда үміт алды

Қобалжу бар, жүректе күдік барды.

Қазы алқасы атыңды ақта

Жүйріктерге арман мен бақыт жолда, - дей келе сайыстың қазылар алқасымен таныс болыңыздар.

1.

2.

3.

2-жүргізуші: Махаббат - адам жүрегін нұрлы қуанышқа бөлеп, рухына қанат бітіретін ең күшті, ең тұрақты, ең асқақ сүйіспеншілік сезімі десек артық болмас.

1-жүргізуші: Кешегі өткен тарихқа бір сәт ой жіберсек, халқымыздың інжу-маржаны сөз қазынасы ауыз әдебиеті арқылы ұрпақтан-ұрпаққа жеткен Қозы-Көрпеш пен Баян Сұлу, Қыз Жібек пен Төлеген, Еңлік пен Кебек, Ләйлі мен Мәжнүн бейнелері адамгершілік парасаттылығымен, сүйген жарға деген адалдығымен шоқтығы биіктеп, дараланып көрінер еді.

2-жүргізуші: Ендеше, осындай пәк махаббат иелерінің інілері мен сіңлілерін ортаға шақырайық.

1-жүргізуші: «Сүйген жарым, сүйенген жарым - сенсің»,

Деп Қалқаман Мамырмен серт етіскен.

Көкенайдың садағы екі айырып,

Қос ғашық амалсыздан «Хош!» десіскен.

Ортаға Қалқаман мен Мамырды шақырайық.

2-жүргізуші: Қалың қыпшақ қолы үшін,

Атқа мінген Қобыланды,

Бағалар адалдығы үшін

Сүйікті жары Құртқаны.

деп, Қобыланды мен Құртқаны шақырайық.

1-жүргізуші: Жыр жолдарын жадымызға жаттайық,

Осылардай сертке адал болайық.

Шынайы махаббаттың қос шынары,

Қозы менен Баянды қарсы алайық.

2-жүргізуші: Халқымыз ардақтаған хас батырды,

Мадақтап ұрпағына үлгі тұтты,

Шақырайық ортамызға Алпамыс пен

Батырдың жан серігі Гүлбаршынды.

2-жүргізуші: Жартас тауда кездесіп бір-біріне,

Сырласқан ғашық болып күнен күнге

Бүгінгі басқосудан қалмайық деп

Еңлік пен Кебек те келді міне.

1-жүргізуші: Ғашықтықтан айналған аты аңызға,

Ем бар ма екен жүректің жарасына.

Мұңды арман, пәк махаббат иелері

Төлеген мен Жібек келсін ортамызға.

2-жүргізуші: Ендеше сайысымыздың алғашқы шартына көшейік. Сайысымыздың алғашқы шарты «Таныстыру» деп аталады. Әр жұпқа 5 минуттан уақыт беріледі.

Әділқазылар бағасы: _________________________________________________

1-жүргізуші: Махаббат - зор даналықтың, білгір мен білімділіктің, асқан ақылгөйліктің жемісі емес. Ол тек жерде ғана өмір сүреді. Тууы бар, өсіп өнуі жоқ көзге көрінбейтін, мәңгі жасайтын бейнесіз белгісіз дара ұғым.

2-жүргізуші: Махаббат- адам әлсіздігінің ең кешірімді тұсы.

1-жүргізуші: Келесі кезең « Саған сенемін» деп аталады. Бұл кезеңнің шарты бойынша әр жұпқа тапсырмалар беріледі. Сол тапсырманы мүлтіксіз орындаулары тиіс. Әділқазы алқалары жұптарымыздың шапшандығын ескере отырып, өз бағаларын береді.

2-жүргізуші: Ортаға бозбалаларды шақырамыз.

1-жүргізуші: Бұл кезеңнің шарты бойынша бүгінгі бозбалаларымыздың артында 12 қыз бар. Осы қыздарымызға жақсылап қарасаңыз олардың құлақтарынан сырғаларды байқауға болады. Сіз аз ғана секундтын ішінде өтіп қыздардың құлағындағы сырғаларды байқап шығасыздар. Содан кейін табасыздар.

( бозбалар қарап шыққан соң, сырғаның екінші сыңары әкелінеді.)

Бозбалалар екеуін ғана таңдап аласыздар. Әр сырғаның иесін табу керек. Шапшаңдық ескеріледі.

2-жүргізуші: ортаға бүгінгі күннің бозбалалары мен бойжеткендерін шақырамыз.

Бүгінгі бойжеткендерімізге берілетін тапсырма өздерінің бозбалаларын аз ғана секундтың ішінде рубажкаларын, галстуктарын тағып берулері керек. Сіздерге берілетін уақыт 30 секунд. Қыздармен жігіттер бір - бірлеріңізге қарама - қарсы тұрсаңыздар.

Әділқазылар бағасы: ______________________________________________________

Би: Үнді биі ( фариза мен қарақат)

1-жүргізуші: Ата өнерінің ұрпағының қууы, оны мирас етуі - қазақ отбасыларында жиі кездесетін дәстүр. Ата-бабамыз «Жігіт сегіз қырлы, бір сырлы» болсын деп, бозбала бойына билік, батырлық, әншілік, серілік, мергендік, аңшылық, зергерлік сияқты өнерлерді дарытып отырса, «Қызға қырық өнер де аз» деп, қыз баланы жастайынан кесте тігу, киім тігу, ою оя білу, ас әзірлеу сияқты алуан түрлі өнерге баулып отырған.

2-жүргізуші: Ия, ата-бабаларымыздың айтуына қарағанда, қыз күйеуге шықпай тұрып, өнер мен біліктіліктің алпыс екі түрін меңгеруі керек екен.

1-жүргізуші: Ия, олай болса, сайысымыздың келесі шарты бойынша сайыскерлеріміздің өнерін тамашалап көрелік.

1. 8а

2. 8ә

3. 8 б

4. 9а

5. 9ә

6. 10 кл

Әділқазылар бағасына кезек берелік.

2-жүргізуші: Салт - әр ұлттың, халықтың діні мен сеніміне, тұрмыс-тіршілігіне, ұлттық құрылым ерекшелігіне сәйкес ғасырлар бойы жинақталып, өмірдің өзі туғызған ғұрыптар тұғырының негізі ретінде қалыптасса, дәстүр - атадан балаға көшіп, жалғасып және дамып отыратын тарихи әлеуметтік, мәдени-тұрмыстық, кәсіптік салт-сана, әдет-ғұрып, мінез-құлық, тәлім-тәрбие және рухани іс-әрекетінің көрінісі.

1-жүргізуші: Халқымызда «Алты жыл аш болсаң да, атаңның салтын ұмытпа», «Ант бұзған оңбайды, салт бұзған сорлайды» деген сөздер бар.

2-жүргізуші: Олай болса, сайыскерлеріміздің ... білімін байқап көрелік. (Сұрақ-жауап)

1. Әуеден ұшқан бұлдырық

Құбыладан соққан ызғырық

Жатқа кетіп барамын

Жаратқан соң қыз қылып.

Атасы жақсы құл болмас,

Анасы жақсы күң болмас.

Оң жақтан кетіп барамын,

Қыз еркелеп ұл болмас.

Қандай салт дәстүрден алынған үзінді?

(Қоштасу)

2. Есік ашар дәстүрі туралы айтып бер.

(Күйеу жігіт келіншегін алып, үйлену тойы өткен соң келісілген уақытта өзі қатарлас жас жігіттермен ата-енесінің үйіне келеді. Мұны халық әдебиетінде күйеудің алғаш есік аша келуі дейді)

3. Аузына түкірту қандай ырым?

(Ертеден келе жатқан ырым бойынша қазақтар белгілі батырлар мен билерге, ақындарға, т.б. елге белгілі адамдарға жас сәбидің аузына түкіртіп немесе оның отырған орнына аунатып алатын болған. Оның мақсаты - сәби сол адамдай өнегелі кісі болсын деген ұғымнан шыққан)

4. Ақ тілеудің белгісі - бата. Ол кез келген жерде айтыла бермейтін қасиетті рухани ұғым. Ең жақсысын халық «ақ бата» деп қастерлеген. Батаның қандай түрлерін білесіңдер?

(Жас талапкерге бата, дастарханға бата, алғыс батасы, жаңа айдың батасы, наурыз батасы)

5. А.Байтұрсыновтың

Келгенінше құттықтап бірін-бірі,

Қуанышта көрісіп кәрі-жасы

Көңілі түгел адамның сен келген соң,

Самарқанның елжіреп түскен тасы

өлең жолдарында қандай салт-дәстүр суреттелген?

(Наурыз күніне байланысты сөз. Аңызда әйгілі астроном Ұлықбек обсерваториясындағы көк тасқа дәл 22 наурыз күні күн сәулесі түсетін болған. Сол сәуледен түскен жылу тасты жібітеді-мыс. Бұл күні әр адам қателігі болса, кешірім сұрауға және ол кешірім беруге тиіс. Кешірмесе «бұл күні Самарқанның көк тасы да жібиді, сен тастан да қаттысың ба?» деп тоқтатады екен)

6. Мінгені пайғампардың көк атан-ды,

Көп тұрсақ әрбір үйде таң атады.

Арқасында ақ атанның жауыры бар,

Баратын бұдан былай ауылым бар.

Мұхамбет үмбеті айтқан жарапазан,

Оразаң қабыл болсын, ұстаған жан.

үзіндісі қай өлеңнен алынған? Бұл өлең қай уақытта айтылады?

(Жарапазан рамазан деген сөзден шыққан, ораза уақытында балалар, бозбалалар түнде үйдің тұсында тұрып жарапазан өлеңін айтады. Ораза ұстаған адамдар сауап болады деп жарапазан айтқандарға құрт, май, ірімшік, бір жарты шүберек, басқа да сол сияқты нәрселер береді).

1-жүргізуші: Қазылар алқасы өз шешімін шығарып болғанша мектебіміздің жас әншісінің орындауында әсем әнді қабыл алыңыздар.

Ән: Самат пен Айя

2-жүргізуші: Міне, біздер анықтадық тұлпарды,

Айта алмаспыз, міне, мынау кеш қалды.

Риза боп уәжісіне әділқазы алқасы

Құттықтаймыз нәтижемен озып шыққан тұлпарды, -

дей келе, жеңімпаздарды марапаттау үшін әділқазылар төрағасын шақырамыз.

1-жүргізуші: Барына риза болсын көрермендер

Ой білісті, бақ сынасты үміткерлер

Осымен бұл сайысты тәмамдасақ

Тағы да жүздесерміз Сіздерменен белестерде.

Құрметті қонақтар алтын уақыттарыңызды бөліп келгендеріңізге көп рахмет. Келесі кездескенше аман, сау болыңыздар.