Сабақтың тақырыбы: Шешендік өнер

Сабақтың мақсаты: Қазақ өнерін әлемге танытқан шешендік өнер туралы мәлімет беру. Оқушыларды адамгершілікке, әділеттікке, мейірімділікке баулу. Ойлау қабілеттерін дамыту.

Сабақтың әдісі: Сөздік әдісі, көрнекілік әдісі, баяндау әдісі.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ түсіндіру, қайталау, СТО,

Сабақтың көрнекілігі: асық, ойын,сызба, сурет,интерактивтік тақта.

Сабақтың барысы:

1.Ұйымдастыру кезені.

2.Үй жұмысын тексеру.

3.Өткенді қайталау.

4.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

5.Тақырыпты бекіту, нығайту.

6.Қорытындылау, бағалау.

7.Үйге тапсырма беру.

- Сәлеметсіңдер ме, балалар, отырыңдар. Бүгін ерекше сабақ, өйткені бұл той сабағы болып өтеді. Тойда не істейді? Адамдар ән, би, өлең, жыр, құттықтау сөздер, ойын, жарыстар өтеді.

Әр адам өз өнерін, өз шешендігін көрсетеді. Той неден басталады? -Шашудан.

-Ал сабағымыз өткенді қайталаудан басталады.

Интерактивтік тақтамен жұмыс.12345 қызыл

678910 жасыл

Қоржынның ішінен балалар асықтарды біртіндеп алады олардың сандары бойынша сұрақтарға жауап береді

1. қызыл Тәуелсіздік монументі қай жерде орналасқан? - Алматы қ-ң Республика алаңында орн-н.

2. Абай өлеңінде қандай бес нәрседен қашық болу керек?- өсек, өтірік, мақтаншақ, еріншек бекер мал шашпақ...

3.Абай Құнанбайұлы кім? -жазушы, ақын, ағартушы, композитор.

4. Ә. Қастеев кім? - сүретші.

5. Қандай етіс түрлерін білесіңдер?- өздік, ырықсыз, өзгелік, ортақ .

6. жасыл-Қандай бес нәрсеге асық болу керек?- талап, еңбек, терең ой, қанағат, рақым ойлап қой.

7. Мақал-мәтелді аяқта Ер--елінде, Гүл-....... (жерінде).

8. Қазақ бейнелеу өнерінің негізін салушылардың бірі кім? -

Ә. Қастеев.

9. Абай Қ. Кай жерде дүниеге келді? - Семей жерінде.

10. Көсемшеде тұрған етістікті табыңлар.-

а)барған. ә)барғалы.б) барды.

Ал қазір Көкпар ойынын ойнайық бұл ойынды қай топ ең жылдам, тапқыр сол жеңеді.

1. Кеше деген сөздің екінші буынын алыңдар.

2. Пішен деген сөздің екінші буынын алыңдар.

3. Мүмкіндік деген сөздің жұрнағын алыңдар.

Қандай сөз шықты, кім айталы? -- ШЕШЕНДІК.

Мына топ Көкпар ойынын жеңіп шықты ең жылдам, тапқыр атанды.

Шешендік деген не? Қалай түсінесіңдер? - ән айту, өлең оқу. Сурет салу, айтыс......

Үйге берілген шығармышылық тапсырма бойынша кім айтады? 5 оқушы өздерінің дайындағанын айтады.

Кирмарова Елена .

Қазақ ауыз әдебиетінің бір саласы - шешендік сөздер. Шешендік сөздер - елге белгілі адамдардың белгілі бір оқиғаларға байланысты айтқан тапқыр сөздері. Ол сөздер өткір, көңілге қонымды болған. Шешендік сөздер дауларға байланысты туған. Ондай дауды қазақ тұрмысында негізінен билер шешіп отырған. Шешендік сөздерге тек қана дау-тартыстар ғана емес... бата-тілек, нақыл сөздер де жатып сол түрлерде де айтылған.

Тяпухин Вадим: Шешендік сөздерде тілдің байлығы байқалады., халықтың бастан екшкен оқиғалары, ақыл-ой, арман-тілегі бейнеленеді. Шешендік сөздер адамды жақсы мінездерге үйретеді, бірлікке, татулыққа, үлкен-кішіні сыйлауға шақырады.

Интерактивтік тақтамен жұмыс

Шешендік сөдер

Аталы с-р. Қанатты с-р. Нақыл сөздер

Билер сөзі ұлы адамдардың үлкеннен кішеге өнеге

Шешендер с. сөзі. берерлік сөзі.

Мына сызбаға назар аударайық шешендік сөздер үш түрге бөлінеді : 1Аталы с. 2Қанатты с. 3Нақыл с. Бәрі бірге Тәлім- тәрбие, өнеге беру, халқымыздың тіл байлығын меңгерту үшін пайда болады.

Шешендік сөздер мазмұны халыққа таныс, құрылысы қалыптасқан терең ойлы, көркем тілді, үлгілі сөздер ғана шешендік сөз бола алады.

Ең алдымен халық шешендігі-түгіл сөз емес, тұтас сөздің түйіні, бір түйір дәні, халық арысына кең таралып, нақылға, тақпаққа айнелып кеткен сөздер ұрпақтан-ұрпаққа жетіп, тұтас бір халвқтың даналық мектебіне айналған.

Келесі кезеңіміз Айтыс екі топ шешендік сөздер аталы, яғни нақыл сөздер, қанатты сөздерді.

Қай топ дұрыс және көп айтады сол топ жеңеді.

Мыс. Ғылым таппай мақтанба,

Орын таппай баптанба..... (Абай).

Кел балалар оқылық,

Оқығанды көңілге ықыласпен тоқылық...... (Ыбырай).

Үлкеннің алдын кесіп өтпе......

Нақыл сөздер

1) Үлкенге сәлем бер, жолын кесіп өтпе.

2) Қуанышта, қиындықта, қайғыда, ашуда ұстамды бол.

3) Дүниедегі ащы да - тіл, тәтті да- тіл.

4) Достыққа берік, адал бол.

5) Тәрбие басы тіл.

4. Дау-тартыстар дегенді қалай түсінесіңдер? - мұғ. Шешендік сөздер дауларға байланысты тұған. Ондай дауларды билер шешіп отырған. Екі топтың көрінісін тамашалайық.....

1-көрініс

Үргеніш шешен мен Сырым

Үргеніштің ханы Сырымды қазақтың өзі шешен, өзі батыр кісісі деп естиді екен. Хан Үргеніш щещені мен Сырымды айтыс- тырыпты. Үргеніш

шешені мынадай үш сауал қояды:

- Сөз анасы не?

- Су анасы не?

- Жол анасы не?

Сырым батыр сонда былай деп жауап беріпті:

- Сөз анасы құлақ.

- Су анасы бұлақ.

- Жол анасы тұяқ.

Үргеніш шешен тағыда:

- Дау мұраты не?

- Сауда мұраты не?

- Қыз мұраты не?

- Жол мұраты не? -- деп төрт сұрак қояды.

Сырым батыр:

- Дау мұраты біту.

- Сауда мұраты ұту

- Қыз мұраты кету.

- Жол мұраты жету деп жауап береді.

Сонда Үргеніш шешені:

- Намазда жан-жағынызға қарай береді екенсіз, оныңыз не?-деп сұрайды

- Сіз жан-жағыңзға қарамасаңыз, менің, қараңанымды қалай көрдініз? депті Сырым.

Біздің бүгінгі сабағымыз той сабақ дедік, сондықтан сендерге мынандай тапсырма ТОЙ деген сөзге синквейн жазу. Мыс.

1 Той

2көнілді, әсем

3 биледі, айтысты, жарысты.

4 той адамдарға шаттық береді.

5 мереке, мейрам.

Рефлексия- Бата той аяқталып келе жатыр өз шешендігімізді көрсетіп бата-тілек, нақыл сөздер айтайық.... бір оқушы бата айтады:

Той сабағын аяқтап,

Тілейтінім сендерге

Тойымыз ұлысты болсын,

Жеріміз ырысты болсын,

Жорытқанда жол болсын,

Жолдастарың көп болсын!

Бестік баға мол болсын!

6. Қорытындылау, бағалау.

7. Үйге тапсырма беру: Оқулықтағы 99 беттегі мәтінді оқып мазмұнын айту. Бата деген сөзге синквейн жазу. Сабақ аяқталды қош, сау болындар, балалар.