- Преподавателю
- Русский язык и литература
- Махамбет Өтемісұлы Қызғыш құс 5-сынып
Махамбет Өтемісұлы Қызғыш құс 5-сынып
Раздел | Русский язык и Русская литература |
Класс | - |
Тип | Рабочие программы |
Автор | Утемуратова М.М. |
Дата | 30.01.2015 |
Формат | docx |
Изображения | Есть |
Солтүстік Қазақстан облысы Айыртау ауданы Айыртау селосы
Айыртау орта мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәндерінің мұғалімі Утемуратова Мария Мусахановна
5-сыныптағы әдебиет сабағы
Сабақтың тақырыбы: Махамбеттің «Қызғыш құс» өлеңі
Мақсаты: білімділік - ақын өмірі, шығармашылығы туралы толық түсінік беру, өлеңнің туу себебін түсіндіру;
дамытушылық - М. Өтемісұлы шығармаларының әдебиеттен алатын орнын ұғындыру;
тәрбиелік - патриотизмге баулу, ерлікті бағалай білуге үйрету.
Сабақтың түрі: жаңа материалды меңгеру сабағы.
Сабақтың көрнекілігі: Махамбет суреті, плакат.
Пәнаралық байланыс: тарих.
Сабақтың барысы.
Өздерің бұдан бұрын Махамбеттің қандай өлеңін жаттадыңдар?
(«Соғыс», «Махамбетің Жәңгір ханға айтқаны»)
-
Ой шақыру
Ф. Оңғарсынованың «Махамбетке» өлеңі оқылады.
Махамбет кім?
-
Мағынаны тану.
Топтастыру
Ержүрек
Ел ағасы
басшы
Бүгін Махамбеттің «Қызғыш құс» өлеңін оқимыз.
Ақын «Қызғыш құс» өлеңі арқылы өз басындығы мұң-шерді сыртқа шығарып, сол арқылы кең тыныстап тұрғаны анық. Өлең табиғаты мен мазмұнынан ел-жер тағдыры, хан мен халық қатынасы, азамат басындағы ауыр хал, соны жеңу мен жеңілтудің сырлы сипаты да терең танылады. Ел қорғау мен көл қорудың һәм батыр мен құстың үн қосуы - тарих таңбасын, тағдыр салмағын, соған уақыттың да қатынасын кең көлемде көрсетеді.
Бұл өлеңдегі қайсар рухтың мұң-шері, көл қорыған құстың тағдыр-талайы адамзат тарихынан бесенеден белгілі: хан мен халық арасын, күшті мен әлсіздің екпін-текпісін, салмақ-сырларын бүкпесіз, боямасыз алдыіңа жайып салады. Аспан мен жер үстіндегі аламғайып кезең-көріністер, өмір мен өлім арпалысы - мәнгілік күрестін шежіре сырын алға тартады. Өлең табиғаты ерлік-елдікті үлгі етеді, түр-мазмұны жатық, жинақы қалып түзеген. Әрбір сөз, бунақ-тармақтардағы айқындық, өткірлік, шешендік сипаттар көңіл төрінен шығады., жүректі тербейді. Демек, «Қызғыш құс» - Исатай мен Махамбет өмір сүрген кезеңнің сырлы рәмізі, жыр-жебенің жампозы Махамбеттің болмысы мен мінезін, тағдыр-талайын терең танытатын тағылымды туынды.
Ақын «Қызғыш құс» өлеңін Исатай өлген соң жазды. Көлінен айырылған құспен өзін салыстыра отырып, екеуінің басындағы жайға кінәліні іздейді. Ақынның артықшылығы сол - сары уайымға салынбай алдағы күнге сенеді. Оптимизм басым.
Өлеңді мәнерлеп оқимын. 4-5 оқушыға мәнерлеп оқытамын.
Суретте: Ақынның көңіл-күйі қалай суреттелген?
Салыстыр: Махамбет пен қызғыш құсты салыстыр.
Зертте: Махамбет ақын туралы не білесің
Қолдан: Өлеңде лашын құстың, Махамбеттің бейнесі қалай суреттелген, тауып оқы./оқулықпен жұмыс/
Бұл туралы ойлағанда көз алдыңа не елесетейді? /ойтолғау, сурет/Ақынға хат жазып көр.
Талда, қолдан, қарсы шық: Махамбетті көтеріліске алып шыққан қандай күш? Өзінің көтеріліс жеңілгеннен кейінгі көңіл-күйін қалай суреттейді? Махамбеттің орнында сен болсаң, қайтер едің?
Екі жақты түсініктеме күнделігі
Өлеңнен үзінді
Үзінді жайлы пікір
Ой-тұжырым, мазмұнға сәйкес мақал-мәтел
Ау, қызғыш құс, қызғыш құс,
Қанатың қатты, мойның бос.
Исатайдан айырылып,
Жалғыздықпен болдым дос.
3. Ой толғаныс.
Еркін жауап. Ақын туралы тағы не айтуға болады? /оқушы ізденісі/
Үйге: Махамбеттің «Қызғыш құс» өлеңін жаттау.