Ыбырай Алтынсарин –балалар әдебиетінің атасы

Ыбырай Алтынсарин -балалар әдебиетінің

атасы

САБАҚТЫҢ МАҚСАТЫ:

Білімділік: Ыбырай Алтынсариннің өмірі мен шығармашылығы жайлы білімдерін кеңейте отырып, Ыбырайдың балалар әдебиетіндегі алар орны мен өзіндік мұратын таныту, өлеңдері мен әңгімелерінің идеясы мен тақырыбын ашу.

Тәрбиелік: Ыбырайдың поэзиясы, прозасы арқылы оқушылардың бойына отансүйгіштік, талаптылық, өнер, білім, зеректік қасиеттерді дарыту.

Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрістерін, сөйлеу мәдениетін, әдеби тіл байлығын дамыту, шығармашылықпен жұмыс жасап, өз көзқарасын әдеби, жүйелі тілмен жеткізе білу дағдыларын жетілдіру.

Сабақтың түрі: жаңа тақырыпты меңгерту сабағы

Сабақтың әдісі: баяндау, оқу, талдау, сто элементтері, диалогтық оқыту

Сабақтың көрнекілігі: ақын портреті, сызба кестелер, видеофрагмент

Патшалық отарлау, еріксіз орыстандыру саясаты қазақ даласын ен жайлаған заманда Ыбырайдың діни мистикалық оқуға да, орыстандыру-шоқындыруісіне де бет бұрмай, екі оттың арасынан өзінің ағартушылық идеясын аман алып шығуы-теңдесі жоқ елін сүйген патриоттық сезімнің күші еді.

М.Мырзахметов

Пәнаралық байланыс: тарих, қазақ тілі

Сабақ барысы:

Ұйымдастыру бөлімі

МҰҒАЛІМНІҢ КІРІСПЕ СӨЗІ:

Үміт еткен көзімнің нұры, балам,

Жаныңа жәрдем берсін Хақ тағалам.

Атаң мұнда анаңмен аман-есен,

Сүйіп сәлем жазады бүгін саған...-

деп, он жасар Ыбырайға хат жолдаушы атасы Балғожа би еді. Ыбырай жастайынан атасының тәрбиесінде болып, білім алды. Ы. Алтынсарин тұңғыш ағартушы-педагог болуымен бірге, балаларға арнап көлемі шағын, мазмұны мәнді ондаған өлеңдері мен әңгімелерін қалдырған. Ол өзінің «Қазақ хрестоматиясы» атты тұңғыш оқулығын «Кел, балалар, оқылық!» деген өлеңімен ашып, онда жастарды оқуға, білім алуға шақырады.

Ыбырай жастардың білімді адам болуындағы мақсат, міндеттері- халқына пайдасын келтіру, өнер-білім меңгерудің арқасында өз елін «тастан сарай салдырған», «отынсыз тамақ пісірген, теңізде кеме жүргізген» мәдениетті елдердің қатарына жеткізу деп біледі.

Әңгімелері

Негізгі идеясы

Тәрбиелік мәні

«Қыпшақ Сейітқұл»

Адал еңбек мұратқа жеткізеді.

Адамгершілікке, адалдыққа шақыру.

«Білгеннің пайдасы»

Кәсіп, күнкөріс басты назарда.

Ерінбей еңбек етіп, маңдай теріңмен тапқан ақыңа өмір сүру.

«Бақша ағаштары»

Тәрбие тал бесіктен басталады.

Ата-анадан жастайынан дұрыс тәрбие алу.

Мағынаны тану. Жаңа тақырыпты қорыту.

Сіз танитын Ыбырай

Жаңа тақырып түсіндірілген соң тапсырмалар орындалады.

Ізденіс жұмысы

Берілген әңгімелерінің мазмұнын баяндау.

Әке мен бала

Талаптың пайдасы

Түлкі мен ешкі

Атымтай Жомарт

6. Осы әңгімелері бойынша сатылай кешенді талдау жасау

Шығарма аты

Авторы

Тақырыбы, идеясы

Жанр түрі

Кейіпкерлері

Мақал - мәтелдер, нақыл сөздер

Оқушының әңгіме мазмұны бойынша өздік жұмысы.

Топтық жұмыс.

1. Топ оқушыларының моделі.

Ой қозғау

Әңгіменің басқа әңгімелерден ерекшелігі

Әңгіменің бүгінгі күнмен байланысы

Әңгіменің сізге ұнаған тұсы

«Мұңсыз адам» әңгімесі

II топ моделі

Әңгіменің басқа әңгімелерден ерекшелігі

Әңгіменің бүгінгі күнмен байланысы

Әңгіменің сізге ұнаған тұсы

«Мейірімді бала»

әңгімесі

Жұптық жұмыс

Әдебиет лотосы.

Шығармадан үзінді

Шығарма атауы

Шығарманың басталуы, дамуы, шарықтау шегі, шиеленісі, шешімі

Біраз жер жүрген соң, Асан "Қарным ашты",- деп жылады. Үсен үндемей келе жатса, екеуінің алдынан бір үйрек ұшып, ұзамай қасына қонды. Асанның онымен ісі болмай жүре берді.

Қытай жұртында ескі заң бар, біреуді алдағандығы мойнына түскен кісінің қолын кесетұғын. Бір төре осындай іспен кінәлі болып, әлгі айтылған жазаны беруге тұрғанда, кінәлі төренің жас қыз баласы әкем үшін жауап беремін деп, мәлім болды.

Сейіт жол үстінде жүгіріп бара жатқанда, бір арбалы келіп, аңдаусыз соғып кетіп, аяғын сындырып алыпты. Ойбайлап жылап жатқан баланы көріп анасы есінен танып қалыпты.

Сабақты қорыту.

Сәйкестендіру тесті

1841ж. 20 қазан Торғайда арман еткен мектебі ашылды

1881 ж. «Қазақ хрестоматиясы» басылып шықты

1889 ж. 30 шілде Ырғызда қыздар мектебін ашты.

1887 ж. Дүниеге келді.

1879 ж. Инспекторлыққа тағайындалды.

1850 - 1857 ж.ж Тұңғыш мұғалімдер мектебін ашты.

1864 ж.8 қаңтар Орынборда жеті жылдық мектепте оқып білім алды.

Ауыр науқастан қайтыс болды.

• «Ыбырай -қазақ балалар әдебиетінің атасы» тақырыбына шағын эссе жазу.

• Ыбырай өлеңдері мен әңгімелерін оқу.

Ғ. Қайырбеков атындағы №2 мектеп-гимназиясы

Сабақтың тақырыбы: Ыбырай Алтынсарин-балалар

әдебиетінің атасы

Қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі: Айтакова А. Б

Сынып: 9 «Ә»

Пән: қазақ әдебиеті

Астана

2014 ж