Открытый урок Деепричастиелер 6 класс

Чоон-Хемчик кожууннун Чадаана хоорайнын 3 дугаар ортумак школазы

Ажык кичээл

6 кл

«Тывызыксыг оранче аян-чорук»

(Деепричастиелерге туннел кичээл)

Тыва дыл болгаш чогаал башкызы:

Ооржак Шораана Алимовна

2015-2016 ооредилге чылы

«Тывызыксыг оранче аян-чорук»

(Деепричастиелерге туннел кичээл)

Кичээлдин сорулгалары:

1. Деепричастиелер дугайында билигни быжыглаары.

2. Чуруктар, даалгалар, улегер домактар болгаш мергежилгелер дузазы-биле уругларнын аас чугаазын сайзырадыр.

3. Улегер домактарнын ханы утказын сайгарар ажылды чорутпушаан, уругларны ак сеткилдиг болгаш дузааргак болурунга кижизидер.

Кичээлдин дерилгези:

Самбыранын артында кышкы оюннар дугайында чуруктарны аскан, слайдылар, магнитофон, саазындан кылган дулгуур.

Кичээлдин чорудуу:

1. Организастыг кезээ.

2. Киирилде беседа:

- Богун биске оон мурнунда кичээлдерден тускай кичээл болур. Чуге дизе бис тывызыксыг оранче аян-чорук кылыр бис. Ынаар баарывыста биске оон эжиктерин ажыдар алдын дулгуур херек. Тодарадылганы номчааш, состу шын тывар болзувусса, ол бистии болур.

Кылыг сөзүнүң өскерилбес хевири. Ол кылыг сөзүнүң дөзүнге янзы-бүрү кожумактарның немешкени-биле тургустунар болгаш соонда турар кылыг сөзүнүң илередири кол кылдыныгны мурнаар, тайылбырлаар азы ооң-биле деңге болур немелде кылдыныгны илередир: тура чемненир, угулзалап даараар, өөрээш ырлаар, боданмайн чугаалаар, дошпулуурлавышаан хөөмейлээр.
Домакка … байдал азы сөглекчи болур.

Харыы: Деепричастие.

- Эр хейлер! Ам алдын дулгуур холувуста, аян-чоруувус эгелептээлинерем..

3. «Тывызыксыг оранче аян-чорук»

Дараазында даалгаларны шын күүседиңер!

1)Деепричастие-лерни адап санаңар. (Каттышкак, кожаланчак, эрткен, болбас, кызыгаарлаар, үдекчи.)

2) Деепричастие бүрүзүнүң кожумактарын сактып адаңар. (-а,-е,…; -п,-ып,-ип…; -майн,-вайн…; -гаш,-каш…; -гала,-кала…; -бышаан,-мышаан,-вышаан)

Шын харыы берген оореникчи бурузунге «5».

3) Бөлүк кылыг сөстеринден каттышкак, кожаланчак, эрткен деепричастиелерден тургузуңар. (3 болукту одуруг бурузунге тус-тузунда дагзыр)

а) каг, тып, бол, үн, бер (албас, бербес, шыдавас) - 1-ги одуруг
б) кат, кес, тур, маңна, бичеле (кел, бер) - 2-ги одуруг
в) чор, шүг, чан, кеш, дузалаш (кел) - 3-ку одуруг

4) Ном-биле ажыл. Мергежилге 217, арын 92.

Хынаңар:
ажылдавышаан, маңнавышаан, биживишаан, номчувушаан, барбышаан, келбишаан, өөренмишаан, боданмышаан, ужукпушаан, ажытпышаан, ашпышаан, кешпишаан.

4.Чапсаржыгаш («Бодаган» деп ырыны ырлашпышаан, сула шимчээшкиннер кылыр)

5. Даалгаларны улаштыр кылыр.

5) Амытанга дузалажып көрүңер, уруглар! Бодаган авазындан аза берген. Силерден дуза дилеп турар. Ырыда кирегн деепричастиелерни тыптар болзувусса бодаганны авазы тып алыр. (Ырынын 3 купледин одуруг бурузунге улээр, уруглар деепричастиелерни тыпкаш самбырага бижиир)

Кижи дузааргак болур, улугну улуг, бичени бичии деп коруп чоруур. Бот-боттарывыска духалажып чоруур болзувусса чоруувус чогунгур болур. Бодаган силдерге четтиргенин илередип, улаштыр даалгаларынарны эки кууседиринерни кузээн-дир, уруглар!

6) Чуруктар-биле ажыл. (Самбырыда аскан чуруктарга деепричастиелерни ажыглап тургаш домактар чогаадыр)

- Эр хейлер! Аян-чоруувус доозулган. Клазывысче эглип келдивис.

6.Онаалга:
Мергежилге 205, арын 89 азы 214-кү мергежилге, 91-ги арында.

7. Туннел.

- Богун чуну сактып алдынар?

- Кичээл солун болду бе? (Сонуургаан болза ногаан саазын кодурер, сонуургаваан болза кызыл саазын кодурер)

- Чаа чуну билип алдынар?

- Эки харыылаан уругларга демдектерни салыр-дыр мен.