Мәжит Гафуриҙың «Гөлдәр баҡсаһында» шиғыры 7-се класс

Тема: Мәжит Гафуриҙың «Гөлдәр баҡсаһында» шиғыры аша уҡыусы

күңелендә ыңғай сифаттар тәрбиәләү.(7- се класс)

Маҡсат: М. Ғафуриҙың ижад юлы менән таныштырыуҙы дауам итеү;

1) йәнләндереү тураһында төшөнсә биреү;

2. Шиғри тексты дөрөҫ аңлап,тасуири уҡыу
   күнекмәләрен үҫтереү;

3. Матурлыҡты, тәбиғәттең гүзәллеген күрергә
   өйрәтеү, хеҙмәт кешеһенә ихтирам һәм үзеңдә
   ыңғай сифаттар тәрбиәләү.

Йыһаҙлау: М. Гафури портреты,уның әҫәрҙәренең күргәҙмәһе;.

Дәрес барышы. I. Ойоштороу моменты. Психологик уңай хәләт туҙырыу.

- Хәйерле көн, балалар!

• Хәйерле көн, дуҫтар!

• Хәйерле көн, ҡоштар!

• Хәйерле көн, тәбиғәт!

• Хәйерле көн, ҡунактар!

II. Дәрестә ҡулланырға тейешле ҡағиҙәләрҙе иҫкә төшөрөү:

А) Иғтибар менән тыңла

Б) Тулы һөйләмдәр менән һөйлә

В) Аңламаған нәмәңде һора.

2.Өй эшен тикшереү.

- Башҡортостан республикаһы Ғафури районы Еҙем-Ҡаран ауылында тыуған, татар hәм башҡорт халыҡтарының уртаҡ яҙыусыһы". Һүҙ кем тураһанда бара? (М.Ғафури)

• Эйе. Ә хәҙер әйҙәгез, өйгә бирелгән эште тикшереп алайыҡ.

1.Мәжит Ғафури нисәнсе йылда тыуған?

2. Атаһының , әсәһенең исеме нисек?

3. Ул ҡайҙа уҡыған?

4. Ҡайһы шағирға бағышлап шиғыр яҙа?

5. Мәжит Ғафуриға 1923 йылда ниндәй маҡтаулы исем бирелә?

- Рәхмәт. Бик яҡшы. 2015 йылда тыуыуына 135 йыл була. Ғафури исеме менән бәйле иҫтәлекле урыдар бик күп.Мәҫәлән Өфөлә һәм Еҙем-Ҡаран ауылында уның йорт музейы , башҡорт академия драма театры М.Ғафуриҙың исемен йөрөтә.

3. Белемдәрҙе актуалләштерү.

- Уҡыусылар, башланғыс кластарҙа һеҙ М.Ғафуриҙың шиғырҙары, әҫәрҙәре менән таныштығыз инде. Экранда әҫәрҙәрҙе ң исеме яҙылған , мин һеҙгә әҫәрҙәрҙән өҙөк уҡыйым. Ә һеҙ ул әҫәрҙәрҙең исемдәрен билдәләргә тейеһегеҙ.

1. "Йәшел хәтфә кеүек матур болон

Нурҙар сәсеп ята донъяға" ("Болон")

2. "Йәй көндәрендә күлдең тирә-яғы йәшел үләндәр менән ҡаплана.Алыҫ түгел тау башынан ҡарағанда был күл йәшел бала ҫөҫтөндәге түңәрәк көҙгө кеүек ялтырап ята. " ("Ҡыр ҡаҙы")

3. "Шул сәғәттә әллә ҡайҙйн еп таптылар,

Ҡуяндың муйынына еп таҡтылар.

"Уҫаллығың яҙаһын тарт бына инде! -тип,

Аусының ауылына оҙаттылар. (" Һарыҡты кем ашаған?")

4. Кил әле һин, иптәш Бир һин миңә

Һөйәлләнеп ҡатҡан ҡулыңды,

Янған йөрәк ихлас күңел менән

Тәбрик итәм изге юлыңды. (" Бир ҡулыңды")

4.Психологик уңай халәт тыуҙырыу.

- Рәхмәт, уҡыусылар.Ә хәҙер беҙ бөгөн М.Ғафуриҙың ниндәй әҫәре менән танышырбыҙ икән. Быны белер өсөн ошо шиғырҙы уҡыйыҡ, уның нимә тураһында икәнен әйтерһегеҙ.

Мин яратам сәскәләрҙе,

Шуға күрә өҙмәйем,

Һоҡланып та, яратып та

Әкрен генә күҙләйем.

Эй , сәскәләр , сәскәләр,

Донъяға нур сәсәләр.

-Сәскәләр ҡайҙарҙа үҫәләр ? (Баҡсала,болонда,урманда)

5.Яңа теманы өйрәнү алдынан кереш әңгәмә.

1. - Баҡсала ниндәй сәскәләр үҫә?

Ниндәй сәскәләрҙе беләһегеҙ?

2. Һеҙ ниндәй сәскәләр үҫтерәһегез?

3. Сәскәләрҙе кемдәргә, ҡайсан бүләк итәбеҙ?

6. Дәрестең темаһы, маҡсаты менән танышыу.

- Бөгөн беҙ М.Ғафуриҙың шиғырҙарын өйрәнеүҙе дауам итеп, уның тағын бер шиғырын уҡырбыҙ. Шиғырҙың исеменә иғтибар итегез.

- Һеҙ нисек уйлайһығыҙ, был шиғыр нимә тураһында?( сәсәктәр тураһында)

7. Текст өстендә эшләү.

- Шиғырҙы уҡыу.

- һүҙлек өҫтөндә эш. ( проектор аша)

Ҡылдым тамаша- һоҡланып ҡараным- увидеть что-то зрелищное

күҙҙәр ҡамаша - глаза ослепляются

Йән шатлана- душа радуется

Хайран ҡалып- с удивлением

йәнләнделәр - ожили

йем-йем көлдөләр - засмеялись

хаҡһыз өҙә - рвут без права на это

3. Уҡыусылар уҡыуы.

А) "Гөжләп" уҡыу

Б) айырым уҡыусыларҙан уҡытыу

8. Ял минуты.

9.Анализ яһау.

-Шиғырҙы өлөштәргә бүлеп ҡарайыҡ .

- Әйҙәгез, беренсе өлөштө тикшерәйек.һорауҙар:

1. Лирик герой ҡайҙа килгән?

2. Ул нимәгә һоҡланып ҡараған?

3. сәсәктәргә ниндәй һорау биргән?

Дус- дошман ( каршы мәгънәдә торалар)

2 -се өлөш өҫтөндә эшләү.

• сәсәктәргә нимә булды? ( йәнләнделәр)

• Балалар, тормошта шулай буламы? (юҡ, әкиәттә генә шулай була)

Йәнләндереү- йәнсһеҙ предметты, күренеште йәнле итеп күрһәтеү

Сағыштырыуҙар табыу ( "Кемдәр сәсәк кеүек саф күңелле")

Нәтижә: сәсәктәрҙең дуҫтары- тырыш, уңған, эшсән, саф күңелле кешеләр.

Сәсәктәрҙең дошманы- ҡара эсле, тар күңелле, ялҡау кешеләр.

3 -сө өлөш өҫтөндә эшләү:

• Лирик герой сәсәктәрҙең яуабы менән килешәме?

• Ул ниндәй нәтижә яһай?(уҡыу)

"Эшһеҙ кешеләрҙең хаҡтары юҡ

һеҙҙе түштәренә ҡаҙарға..."

Фекер алышыу.

• Был шиғырҙа М.Ғафури беҙгә нимә әйтергә теләгән? ( Ерҙә тормош матур булһын өсөн эшләргә, тырышырға кәрәк)

Рефлексия.

• Тәбиғәт менән кеше- айырылғыһыҙ төшөнсәләр. Тәбиғәтте һаҡлау- беҙҙең изге бурысыбыҙ. Йылға- күлдәрҙе, урмандарҙы, ҡырҙарҙы сүп- сарҙан таҙартыу, ағастарҙы, бөтөн төр файҙалы үҫемлектәрҙе, бигерәк тә сәсәктәрҙе, гөлдәрҙе ҡәҙерләп үҫтереү- изгелекле эштәр.

Йомғаҡлау.

Еребеҙҙе матур итәр өсөн эшсән, тырыш, изгелекле, кешелекле, саф күңелле булып үҫергә кәрәк

Баһалау, өй эше биреү.

1.Рәсем яһарға

2. Тасуири уҡырға

3. Ятларға