- Преподавателю
- Начальные классы
- Факультатив по казахскому языку на тему Қызықты грамматика 3 класс
Факультатив по казахскому языку на тему Қызықты грамматика 3 класс
| Раздел | Начальные классы |
| Класс | 3 класс |
| Тип | Другие методич. материалы |
| Автор | Далелхан М.Д. |
| Дата | 11.12.2015 |
| Формат | docx |
| Изображения | Есть |
«Белоградов орта мектебі» ММ.
" Қызықты грамматика"
Факультативтік сабақ жоспары
3 сынып
Тенсел Марта
Белоградов селосы
«Белоградов орта мектебі» ММ.
Бастауыш сынып мұғалімі: Тенсел Марта.
Тенсел Марта-бастауыш сынып мұғалімі.
" Қызықты грамматика " факультативтік курстың оқу-әдістемелік құралы 3-сынып; мұғалімдерге арналған әдістемелік құрал.
«Қызықты грамматика» факультативтік курсының басты мақсаты-ана тілінің қоғамдық-әлеуметтік мәнін түсініп, әдеби тіл нормаларын жетік қолдана білетін, сөйлесім әрекеті мен қарым-қатынастық білігі қалыптасқан, ұлтымыздың рухани мұраларын қастерлейтін дара, құзыретті тұлғаның дамуына мүмкіндік жасау.
«Қызықты грамматика» факультативтік курсының міндеттері:
- Оқушының қазақ тілінің байлығын, емлесін, грамматикалық құрылымын, тілдік заңдылықтары мен ерекшеліктерін, оқушының оқу-танымдық қызметін ойын жаттығулары (пәнаралық, сюжеттік, рөлдік ойындар) мен қызықты тапсырмалар арқылы жан-жақты меңгерту;
- Тілдік жағдаяттарға лайық дұрыс қарым-қатынас жасаудың амал-тәсілдерін үйрету;
- Оқушылардың ауызша сөйлеу қабылеттерімен бірге сауатты жазу дағдыларын қалыптастыру, тілдік сауаттылығын арттыру, шығармашылық қабылеттерін дамыту;
- Сөйлеу мәдениеті талаптарына сай тілдік құзыреттерін қалыптастыру;
ҚР МЖБС 2.3.4.01-2010. 3-сыныпқа арналған «Қызықты граммматика» жинағындағы тапсырмалар оқушылардың ой-өрісін кеңейтуге, естігенін жадында сақтауға, көре білуге үйренуге, байқағыштыққа, оқушылардың білімін тиянақтап отыруға, қиялдауға, іздену арқылы зерттеу жұмысына үйретеді. Тапсырмалар жай ғана көшіру, сызу емес, шығармашылық әрекет арқылы жасалатын өздік жұмыстар болғандықтан, оқушы ана тілінің қыр-сыры мен байлығына таңдана отырып, тіл арқылы қуанышын, ренішін жеткізіп, өзін мазалаған сұрақтарға жауап іздейді.
Жинақта жұмбақтар, ребустар, сөзжұмбақтар, сызба жасау, талдау, сахналау, ұқсас тапсырмалар жасау, ұйқастар іздеу, мысал, ертегілер жазу сияқты әртүрлі тапсырмалар кіріктірілген.
3-сыныпқа арналған « Қазақ тілінен» факультативтік курсын меңгерудегі мақсаты мен міндеттері:
*Оқу мен жазу дағдылары қалыптасқан, алғашқы тілдік мағлұматтарды, сөйлеу әрекетінің барлық түрін меңгерген, алған тілдік білімдерін өмір жағдайларында қолдана білетін жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуына мүмкіндік жасау;
-Оқушылардың ана тіліне деген сүйіспеншілігін ынтасын
арттыру;
-Шығармашылық дағдылары мен әрекеттерін қалыптастыру;
-Іздену арқылы зерттеу жұмысына үйрену, қиялдау,
білімін тиянақтау;
-Оқушылардың сөздік қорларын арттыру, тілдерін дамыту,
ана тілінің құдыретін, күшін сезіну, танымы мен
ой-өрісін кеңейту;
«Белоградов орта мектебі» ММ
Мектепішілік әдістемелік бірлестіктің жетекшісі
Далелхан Мейрамбек - -----------------------------
Бағдарлама авторы: Тенсел Марта
Әістемелік кеңесте талқыланды
Хаттама №--------------
Мектепішілік әдістемелік кеңестің төрайымы
Кудрявцева В.И.----------------------
Жинақтаған: Тенсел Марта.
(3 сынып үшін)
Пікір жазғандар:
Мектепішілік әдістемелік кеңесінің төрайымы:___________Кудрявцева В.И.
Жалпы білім беретін мектептің 3 сыныбына арналған «Қызықты грамматика» факультативтік курсы -оқушылардың тілін, ой-өрісін, сөздік қорларын,сауаттылығын, шығармашылығын, логикалық ойлау қабілетін дамытуға бағытталған қызықты тапсырмалар мен жаттығулар жинақталынып алынған және сабақты өткізу жоспарлары берілген.
«Белоградов орта мектебі» ММ мұғалімі Тенсел Мартаның «Қызықты грамматика» факультативтік курсы бағдарламасына
ПІКІР
3-ші сыныпқа арналған «Қызықты грамматика» авторлық оқу-әдістемелік құрал толық факультативтік сабақтар өткізуді қамтамасыз етеді.
Бастауыш сыныпта «қазақ тілі » пәнін оқытудың басты мақсаттарының бірі-оқу мен жазу дағдылары қалыптасқан, алғашқы тілдік мағлұматтарды, сөйлеу әрекетінің барлық түрлерін меңгерген , алған тілдік білімдерін өмір жағдайларында қолдана білетін жеке тұлғаның қалыптасуы мен дамуына мүмкіндік жасау.
3-сыныпқа арналған «Қызықты граммматика» жинағындағы тапсырмалар оқушылардың ой-өрісін кеңейтуге, естігенін жадында сақтауға, көре білуге үйренуге, байқағыштыққа, оқушылардың білімін тиянақтап отыруға, қиялдауға, іздену арқылы зерттеу жұмысына үйретеді. Тапсырмалар жай ғана көшіру, сызу емес, шығармашылық әрекет арқылы жасалатын өздік жұмыстар болғандықтан, оқушы ана тілінің қыр-сыры мен байлығына таңдана отырып, тіл арқылы қуанышын, ренішін жеткізіп, өзін мазалаған сұрақтарға жауап іздейді.
Жинақта берілген жұмбақтар, ребустар, сөзжұмбақтар, сызба жасау, талдау, сахналау, ұқсас тапсырмалар жасау, ұйқастар іздеу, мысал, ертегілер жазу сияқты әртүрлі тапсырмалар арқылы жан-жақты дамыған құзыретті, дара тұлғаның дамуына мүмкіндік жасалады. Жинақтағы тапсырмалар оқушылардың жас ерекшеліктеріне сәйкес құрастырылған, оларды үй тапсырмасы ретінде немесе қайталау сабақтарында қолдануға болады.
Мектеп директоры: Кудрявцева В.И.
Мектеп директорының ОТІ орынбасары: Нуртазина Н.К.
Бастауыш ӘБ-нің жетекшісі: Омарова Г.Ж.
Факультативтік курсының оқу базалық мазмұны.
3-сынып.
3-сыныпта өткенді қайталау.
Фонетика-5сағат.
Дыбыс пеғн әріпті қайталау-3сағат.
Дыбыстардың дауысты, дауыссыз болып бөлінуі, жуан және жіңішке дыбыстарды айыра алу, жуан және жіңішке буынды сөздерді қайталау, «у» әрпінің емлесі, у дыбысының бірде дауысты, бірде дауыссыз болатыны, дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажырата алу;
Тасымал мен буынды қайталауға арналған тапсырмалар-2 сағат.
Әр түрлі қызықты тапсырмалар арқылы сөздерді буынға бөлуді, тасымалдаудың түрлерін қайталау. Берілген тапсырмалар, сөзжұмбақтар, мақал-мәтелдер арқылы оқушылардың тасымал және буынды қайталай отырып, алған білімдерін тиянақтау.
Мәтін-3 сағат.
Жеке сөйлемдер мен мәтінді бір-бірінен ажырату. Мәтіннің тақырыбы және ондағы негізгі ойды анықтау. Мәтіннің мазмұнына сай ат қою. Мәтін түрлерін ажырата алу. Әр түрлі қызықты тапсырмалар арқылы мәтінді қайталау. Мәтінге жоспар құру.
Өздік жұмыс-1 сағат.
Қызықты тапсырмалар мен қисынды сұрақтар арқылы алған білімдерін қайталау, оқушылар өздігінен тапсырмалар орындайды.
Сөзжасам-2 сағат.
Түбір мен қосымшаның бір-бірінен айырмашылығы. Қосымшаның жұрнақ, жалғау болып бөлінуі. Бір түбірден жасалған сөздердің түбірлес сөз деп аталатыны жайлы әр түрлі қисындық және шығармашылық қызықты тапсырмалар орындау.
Морфология-5 сағат.
Зат есім, сын есім, сан есім, етістік туралы өтілген материалды еске түсіру. Негізгі және туынды зат есім, жалқы және жалпы есімдер, негізгі және туынды етістік, болымды және болымсыз етістік, оның анықтамасы, сын есімнің түрлері, есептік және реттік сан есімдер жайлы алған білімдерін берілген әртүрлі қызықты тапсырмалар арзқылы қайталай отырып, білімдерін тиянақтау.
Қызықты тапсырмалар-1 сағат.
Сөйлем түрлері-3 сағат.
Сөйлем туралы берілген білімдерін тиянақтап, бекіту. Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлерін (хабарлы, сұраулы, лепті) есту бойынша ажырата алу машығын жетілдіру.Сөйлем соңына қойылатын тыныс тыныс белгілері. Жалаң және жайылма сөйлем. Үлгі, сызба, сұрақ бойынша сөйлем құрау. Әртүрлі тапсырмалар арқылы сөйлем жайында алған білімдерін тиянақтау.
Лексика-3 сағат.
Сөз туралы берілген білімді еске түсіру. Сөздердің лексикалық мағынасын байқату. Мәндес сөздермен, қарама-қарсы мағыналы сөздермен, омонимдермен жұмыс.Мәтіннен сирек қолданылатын таныс емес сөздерді тауып, мағынасын түсіндіру. Берілген тапсырмалар арқылы оқушылардың сөз және оның мағынасы жайлы алған білімдерін тереңдету, бекіту.
Тіл дамыту-2 сағат.
Ауызекі және жазба тілде сөйлеу туралы түсініктерін кеңейту. Жұмбақтар, мақал-мәтелдер, жаңылтпаштар мен ертегілер, сөзжұмбақтар, эссе, шағын шығармалар мен әңгімелер арқылы оқушылардың тілін дамыту.
Өздік жұмыс-2 сағат.
Қызықты тапсырмалар мен қисынды сұрақтар арқылы алған білімдерін қайталау, оқушылар өздігінен әртүрлі тапсырмалар орындайды.
Синтаксис-2 сағат.
Сөз тіркесі. Сөйлемге қатысты берілген білімді қайталап, жинақтау: сөйлемнің айтылу мақсатына қарай түрлері, сөйлем мүшелері, сөйлемдегі бастауыш пен баяндауыш, сөйлемдегі сөздердің байланысы жайлы әртүрлі тапсырмалар орындау.
Сөйлеу мәдениеті-5 сағат.
Қызықты тапсырмалар, сандық диктант, тиымдар мен болжамдар, тест сұрақтары арқылы жыл бойы алған білімдерін тиянақтау, оқушылардың сөйлеу және тілдік мәдениетін жетілдіру, танысу, өтіну, тілек білдіруге байланысты сөздерді пайдалану, ауызекі және жазба тілде шақыру, құттықтау, хабарландыру жаза және айта білу қабылеттерін тиянақтау.
Қазақ тілінен факультатив жоспары 3 сынып.
(аптасына 1сағат)
Барлығы- 34 сағат.
№
Тақырыбы
Сағат саны
мерзімі
1-тоқсан
9 сағат
Фонетика
Дыбыс пен әріпті қайталауға арналған тапсырмалар.
5 сағат
3 сағат
1
Дыбыстар мен әріптер
№1 сабақ
1
2
Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар
№2 сабақ
1
3
Қайталау тапсырмалар
№3 сабақ
1
Тасымал мен буынды қайталауға арналған тапсырмалар.
2 сағат
4
Буынды қайталау
№4 сабақ
1
5
Тасымалдың түрлері
№5 сабақ
1
Мәтін
3 сағат
6
Мәтін түрлері
№6 сабақ
1
7
Мәтінге жоспар құру
№7сабақ
1
8
Шығармашылық тапсырмалар
№8 сабақ
1
9
Өздік жұмыс.
9-сабақ.
1сағат
2-тоқсан
7 сағат
Сөзжасам
2сағат
10
Жалғау мен жұрнақ
№10 сабақ
1
11
Сөз құрамына талдау
№11 сабақ
1
Сөз таптары.
5 сағат
12
Зат есім
№12 сабақ.
1
13
Етістік
№13 сабақ.
1
14
Сын есім
№14 сабақ
1
15
Сан есім
№15 сабақ
1
16
Қызықты тапсырмалар
16-сабақ
1
3-тоқсан
10 сағат
Сөйлем түрлері
3сағат
17
Сөйлемнің айтылуы
№17 сабақ.
1
18
Сөйлем соңына қойылатын тыныс белгі
№18 сабақ
1
19
Жалаң және жайылма сөйлем
№19 сабақ
1
Лексика
3сағат
20
Сөз мағыналары
№20 сабақ
1
21
Көп мағыналы сөздер
№21 сабақ
1
22
Синоним және антонимдер
№22 сабақ
1
Тіл дамыту
2 сағат
23
Жұмбақтар мен жаңылтпаштар
№23 сабақ
1
24
Сөзжұмбақтар мен мақал-мәтелдер
№24 сабақ
1
Өздік жұмыс
2сағат
25
Қисынды сұрақтар
№25 сабақ
1
26
Қызықты тапсырмалар
№26 сабақ
1
4-тоқсан
8 сағат
Синтаксис
2 сағат
27
Сөз тіркесі
№27 сабақ
1
28
Сөйлем мүшелері
№28 сабақ
1
29
№29сабақ.
Қызықты тапсырмалар
1
Сөйлеу мәдениеті
5 сағат
30
№30 сабақ.
Өздік жұмыс
1
31
№31 сабақ.
Сандық диктант.
1
32
№32 сабақ.
Тіл дамыту.
1
33
№33 сабақ.
Тест сұрақтары
1
34
№34 сабақ.
Тыйымдар. Болжамдар мен ырымдар.
1
Қызықты грамматика
3 сынып.
1-тоқсан.
Фонетика-5сағат.
№1 сабақ.
Дыбыс пен әріптер.
Мақсаты:Оқушылардың дыбыс және әріп жайлы алған білімдерін тиянақтау, дыбыстардың бөлінуі, жуан және жіңішке дауысты дыбыстар жайлы алған білімдерін тиянақтау, оқушылардың шығармашылығын, танымын, білімін арттыра түсу.
-
Дыбыстар қандай түрлерге бөлінеді?
дыбыстар
-
Ребусты шеш. Шешуі болған сөздің суретін сал, боя.
< пір +, ақ
Шешуі:--------------------------------------------
-
Азамат жуан, жіңішке буынды сөздерді екі бағанға бөліп жазды. Қатесі бар ма? Қатесін түзетіп, көшіріп жаз.
алма терезе
жапырақ ана
әке ыдыс
гүл дәптер
көркем ауыл
-
Мақалдарды көшіріп жаз. Жіңішке дауысты дыбыстарды тауып, астын сыз.
-
Жақсы шәкірт-ұстазының мұраты.
2. Ер- елімен жақсы, жер- кенімен жақсы.
Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар.
№2 сабақ.
Мақсаты: Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар жайлы алған білімдерін тапсырмалар орындауда қолдана білу, шығармашылық тапсырмалар орындау арқылы оқушылардың шығармашылығын, қисындық ойлау қабылеттерін жетілдіру.
-
Төмендегі ай аттарын оқы. Үлгіге қарап, ай аттарын кестеге топтап жаз.
Қаңтар, ақпан, наурыз, сәуір, мамыр, маусым, шілде, тамыз, қыркүйек, қазан, қараша, желтоқсан.
-
Жуан дауысты дыбыстары бар ай аттары
Жіңішке дауысты дыбыстары бар ай аттары
Әрі жуан, әрі жіңішке дауысты дыбыстары бар ай аттары
Қаңтар...
Сәуір....
Қыркүйек...
-
Көп нүктенің орнына керекті әріпті қойып жаз.
с...рет а...ран
қ...ырдақ ба...лық
та...ық қи...р
к...ә тақи...
-
Ай сөзін пайдаланып жаңа сөздер жасап жаз. Дауысты, дауыссыз дыбыстарды ажырат.
-
Пішіндер ішіндегі әріптерді белгілі бір ретпен құрастырғанда, батыр ата есімін оқуға болады.
Ол кісі туралы білетініңді қысқаша әңгімелеп жаз.
Қайталауға арналған тапсырмалар.
№3 сабақ.
Мақсаты: Оқушылардың дыбыс және әріпті тиянақтауға байланысты білімдерін тиянақтау, қайталау. Әр түрлі қызықты тапсырмалар арқылы оқушылардың ойлау қабылетін,сауаттылығын тексеру, әдептілікке баулу.
-
Жұмбақтардың жауабын тауып жаз, осыған ұқсас жұмбақтар құрастырып көр.
Басында т-сы бар аға,
Басында ж-сы бар аға.
Жауабы:-------------------
Басында б-сы бар аға,
Басында с-сы бар аға.
Жауабы:-------------------
-
Сөзжұмбақты шеш. Әдептілік ережесін есіңде сақта.
3
12
4
Көлденеңінен:
-
Ертеңгілік жаттығудан кейін, денені дымқыл сүлгімен сүртіп, салқын суды ..... керек.
-
Ертемен тұрғанда, төсек-орынды ........ керек.
Тігінен:
3.Аяқ киіміңді тазалап ....керек.
4.Отанды .... керек.
-
«Әріптер пирамидасы»
-
а т у
а н т а қ
қ а н т у ы с
Ж а н а т е р е к М а қ с а т ұ ң ғ ыш қ а н а ғ а т а л а п т ы
«Әріптер пирамидасында» жасырын сыр мол. Бір әріп екі сөзге ортақ болып орналасқан. Оны қалай іздеп табар едің?
Мысалы: қанағаталапты (қанағат, талапты
Тасымал мен буынды қайталауға арналған тапсырмалар.
Буынды қайталау.
№4 сабақ.
Мақсаты: Сөздегі дауысты дыбысқа байланысты сөзді буынға бөлу жайлы алған білімдерін тиянақтау, әр түрлі тапсырмалар мен ойындар арқылы оқушылардың буын жайлы алған білімдерін тиянақтау.
-
Торкөздің ішіндегі буындарды белгілі бір ретпен құрастырғанда, денсаулық туралы мақалды оқисың.
-ні
жа
де
-дың
сау
сау
-ны
Мақалды дәптерге жаз. Денсаулық, салауатты өмір жайлы тағы қандай мақалдар білесің? Білетін мақалдарыңды жаз.
-
«Кім тапқыр?»ойыны.
Төменде берілген шашыранды әріптерден атақты адамдардың есімдерін құрастыр. Әр қатардан артылған әріпті шеттегі тік орналасқан шаршыларға бір-бірден жоғарыдан төмен қарай орналастырғанда, оқу құралдарының бірінің атауы шығады. Ол қандай сөз екенін тап.
ЙАКАБ
РТАҚІОТ
МТҰАХТР
АЫРАЙБЫ
НҚЫПАШ
-
Берілген сөздерде г, к дыбыстары қай буында жазылып тұрғанын баған бойынша жаз.
Көже, көрме, терек, мезгіл, бүршік, сүзгі, егін, өрік, гүл, күз, шелек.
Бірінші буында. Екінші буында:
көже өрік
......... ........
-
Тасымалға байланысты ережені аяқтап жаз:
Егер жазып келе жатқанда сөз жолға сыймай қалса, жалғыз әріпті .....
Егер сөз бір буынды болса, онда ------------------------------------------------------
Сан есімдерді тіркесіп қысқартылған өлшем бірліктерінен ажыратып.
Тасымалдың түрлері.
№5 сабақ.
Мақсаты: Сөздердің тасымалға бөлінуін, тасымал түрлерін әр түрлі қызықты тапсырмалар арқылы тиянақтау, оқушылардың білімін нығайта отырып, сөздердің тасымалдануын меңгерту, шығармашылығын, сөздік қорларын дамыту.
-
Берілген сөздерді үлгі бойынша тасымалдап жаз.
Оқушы, бағдаршам, бақылау, қолғабыс, мейірімділік, кешірімділік, жасырынбақ, білімділік.
Үлгі: білімді-лік, білім-ділік, бі-лімділік.
-
«Кім тез табады?» ойыны. Баспалдақты тордың санына қарай
«б» әрпінен басталатын әртүрлі буынды сөздермен толтырып шық.
3. Сөзжұмбақты шеш.
Тігінен: 1
1. Өз атын өзі шақыратын құс. 2
2. Наурыздан кейінгі ай 3
Көлденеңінен:
3.Адам, жан-жануардың тыныс алу мүшесі.
4. Реніш 4 4
Мәтін түрлері.
6-сабақ.
Мақсаты: Мәтін туралы алған білімдерін тапсырмаларды орындау барысында қолдана алу, мәтін түрлерін қайталау, жоспар құра білу қабылеттерін нығайта отырып, білімдерін тиянақтау.
-
«Бала тілі -бал». Мәтінді оқы.
Кішкентай Еркежанның тілінен:
-Апа, менің орамалым қартайып кетіпті.
-Отыра бер, апа, мен теледидарды жаяу тұрып-ақ көремін ғой.
-Ой, түріме су шашыраттың ғой.
Еркежанның сөздеріне қандай түзетулер жасар едің? Сөйлемдерді дұрыс құрастырып жаз, қалай түзеткеніңді түсіндір.
-
Өлеңді оқы.
Ғажап-ай!
-Тақтаға шықсам,
Тісім зырқырайды.
Бақылау жазсам,
Қолым зырқырайды.
Аула тазаласам,
Аяғым ақсаңдайды.
Күні бойы қыдыруға,
Екі етігім жасқанбайды .
Өлеңдегі баланы сипатта. Балаға сен қандай хат жазар едің?
-
Қызықты мәтінді оқы
Сиқырлы дәріні ішіп алған тышқан ешкімге көрінбейтін қасиетке ие болды. Тышқан көрінетіндей болу үшін, мысық қандай айла ойлап табар еді?
Жауабыңды екі-үш сөйлеммен жаз немесе мына ойды жалғастырып жаз.
Мысық бөлмедегі еденге ұн сеуіп қойды. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
7-сабақ.
-
Мәтінді оқы. Мәтінге жоспар құр.
Ине.
Айдостың әжесі іс тігіп отырып, инесін жоғалтып алды. Әрі-бері
іздеп таба алмады. Содан соң Айдосты көмекке шақырды.
-Қазір, әже, -деп, Айдос магнит әкеліп, инені оп-оңай тапты.
Әжесі немересінің тапқырлығына сүйсінді.
-
Сөзжұмбақты шеш.
1.Бөгенбай кім? 1.
2.Ең бірінші қазақ зерттеуші ғалымы. 3
3.Еңбек құралы 4
4.Қазақ жерінде алғаш мектеп ашқан адам. 5
5.Жыл мезгілі
3. Мәтінді түсініп оқы. Мәтіннің қай түріне жатады? Мәтінге ат қой.
Тоқтар Әубәкіров пен талғат Мұсабаев-қазақ ғарышкерлері. Олар ғарышқа ұшты. Онда зерттеу жұмыстарын жүргізді. Біз ғарышкер ағаларымызды мақтан тұтамыз.
Шығармашылық тапсырмалар.
8-сабақ.
Мақсаты: Оқушылардың шығармашылығын арттыру, танымын кеңейту.
-
Жұмбақтардың шешуін тап, сол сөздермен сөйлемдер құрастырып жаз.
-
Тоңғақты таниды,
Беті- қолын қариды. (................)
-
Тоғыз белбеу, қос жібек,
Екі мұрын, бір шүмек. (..................)
-
Өзім сөзден тұрамын,
Аяқталған ойды құрамын. (..................)
-
Қыс болса, құрып өрмегін,
Салады небір өрнегін. (.................)
-
Шартты белгілермен жазылған әріптерден сөйлем құрастырып
оқы да, жаз.
-а - к - л -ө - р - ы
- б - қ - м - п - т .
-
«Бұл не? Бұл кім?» ойыны.
Құс, бірақ ұшпайды - .....................
Жүзеді, бірақ балық емес -.................
Тікенді, бірақ аң емес -...........................
Дөңгелек, бірақ ойыншық емес -..................
Дұрыс жауапты таңдап жаз.
Пингвин, кактус, желкенді қайық, кірпі, доп, құс, жіп, балық
9-сабақ.
Өздік жұмыс.
Мақсаты: Оқушылардың алған білімдерін тиянақтау мақсатында орындалатын тапсырмиалар, өз беттерінше орындау.
-
а) Қандай құстар алысқа ұшады?
К
К
Қ
Р
Ш
М
Ш
Қ
Қ
А
Л
Ғ
Ш
ә) Құстар немен қоректенеді? Шағын әңгіме жаз.
2. Мына дөңгелекке бір мақал жазылған. Оны сағат тілінің бағыты бойынша екі әріптен қалдыра отырып оқысаң, табасың.Сонда қай әріптен бастап оқу керек? Ол не деген мақал? Осы мақалды жаз.
Жауабы: ---------------------------------------------------------------------------
3.Қисынды сұрақтар:
1.Сөз құрастыр: А, С, Н, А, З, Қ, Т, А, Қ. ---------------------------------
2.Бұл қаланың атының алғашқы бөлігі дәм, екінші бөлігі Қостанай деген
сөзде бар болса, ол қай қала? (-----------)
3.Аңызда бұл қаланың аталуы екі қыз баланың аттарынан құралған, жері байтақ, жазық дала. Жерінде егін және мал шаруашылығы дамыған. Қазақстанның солтүстік бөлігінде орналасқан болса, бұл қай облыс? ( --------- 4.Қазақ аңыздарында кездесетін күлдіргі, байларды алдайтын жағымды кейіпкер
(-------------)
Сөзжасам.
10-сабақ.
Жұрнақ пен жалғау.
Мақсаты: Түбір мен қосымшаның бір-бірінен айырмашылығы, жұрнақ пен жалғаудың айырмашылығы туралы білімдерін тиянақтауға берілген тапсырмаларды орындау.
-
Шешендік сөзді түсініп оқы.
Балаби қартайған шағында халқын жиып:
-Жерден ауыр не?
Судан терең не?
Оттан ыстық не?
Көктен биік не?-деп сұрақ қойыпты. Ешкім шеше алмапты. Сонда Балаби жауабын өзі былай деп берген екен:
-Жерден ауыр дегенім-ақыл, білім.
Судан терең дегенім-оқу, ғылым.
Оттан ыстық,көктен биік дегенім-тәкаппардың көңілі.
-
Мәтіндегі қарамен берілген сөздердің түбірі мен қосымшасын ажыратып жаз.
-
-кер жұрнағы жалғанған сөздер жазып көр.
кер
Мысалы: кәсіпкер, -----------------------------------------------------------------------------------------
-
Қызық дерек.
Құстар қандай жылдамдықпен ұшады? Қараторғай сағатына -60 шақырым, үйрек-80, қаз-90 шақырым жылдамдықпен ұшады екен.
-
Жылдамдық, зымыран, құстар сөздерін сөз құрамына талда.
Сөз құрамына талдау.
11-сабақ.
Мақсаты: Сөздерді сөз құрамына талдауды меңгерту, сөздің түбірі мен қосымшасын ажырата алу қабылеттерін қалыптастыру, тапсырмалар арқылы алған білімдерін нығайта түсу.
1.Сөздерді түбірі мен қосымшаға ажыратып жаз.
- Қосымшалы сөз түбір жұрнақ жалғау Құрылысшылар құрылыс -шы -лар малшылар
оқушылар
-
Сөздерге -шы,-ші жұрнағын жалға. Сұрақ қой. Сөздерді сөз құрамына талда, белгіле.
домбыра-домбырашы сурет-.............................
қобыз-........................... теңіз-.............................
балық-.......................... тігін-.............................
-
Сөздерге тиісті жалғау жалғап, сөйлем құрап жаз.
Күз..... жаңбыр көп жауады. Ағаш... жапырағы сарғаяды. Әже.... Жәмила... ою оюды үйретті. Адам... таза ауа керек. Кітапхана.... қызық кітаптар бар.
-
Сөздердің түбірі мен қосымшаларын ажыратып жаз.
Қайратты, көмекші, жайлауда, еменнің, ағаштардың, терезелерден.
Үлгі: қайрат-ты,.............
Сөз таптары.
Зат есім.
Мақсаты: Сөз таптары бөлімі бойынша алған білімдерін тиянақтау, зат есімге қойылатын сұрақтар, зат есімді сөйлем ішінен таба алу, зат есімнің жекеше, көпше түрлері, негізгі және туынды зат есімдерге тоқтала отырып, білімдерін нығайта түсу.
1. Мына сөздерді дұрыс пайдаланып, мақалдарды құрастырып жаз.
Азбайды, тозбайды, білім, ақыл.
Аты, өлмейді, хаты жақсының, ғалымның, өлмейді,
2. «та» буынына аяқталған екі буынды сөз (зат есім) тауып жазып, 3-5 минутта тор көзді толтыру керек. Кім тез орындар екен? бал та
та
та
та
та
3.Мына заттардан не жасауға болады? Толықтырып жазыңдар.
ұн
бидай
Сары май
сүт
Етістік.
13-сабақ
Мақсаты: Сөз табының бірі етістік тақырыбынан алған білімдерін тиянақтау, негізгі және туынды, болымды және болымсыз етістік жайлы алған білімдерін тиянақтау.
1. Болымсыз етістікті жаса:
а) керіл ...; ә) бол ...; б) сыз ... в) бар....;
2.Баған түрінде дара және күрделі етістіктерді жазу.
Дара етістік Күрделі етістік
Оқыды Оқып отыр
... ...
... ...
.... ...
3. Берілген зат есімдерден туынды етістік жаса, 2 сөзге сөйлем құра.
Арқан, шеге, ем, үй, көз, ой.
Үлгі: арқанда,.....
4. Мақалдарды оқы.
1. Еңб 2, адамның 2-інші анасы.
2. Ерінш2, тің ертеңі 1, тп, 5.
3. Өм, 1 адам 6 6 " асын еңб 2, ке үйр " 7 " еді.
14-сабақ.
Сын есім.
Мақсаты: Сөйлдем ішінен сын есімді таба білу, сұрақ қоя алу, басқа сөз таптарынан ажырата алу , білімдерін тиянақтау.
1.Жұмбақтар.
Көп нүктенің орнына заттың сынын білдіретін сөздерді қойып, жұмбақтың шешуін тап.
-
.... тақтай бөлшегі
Ұзындықтың өлшемі. (Сызғыш)
-
... таяқ діңі бар,
Шиырлаған ізінде
Сайрап тұрған тілі бар. (Қарындаш).
-
Бірі ..., бірі ... ,
Туысқан бірге бес кісі. (Бес саусақ).
2.Ойын «Мен қандаймын?» .
Ойынның шарты: Сыныптағы әр оқушы өзінің аты қандай әріптен басталса, оған сол әріптен басталатын сын есім қосып айтады:
Мысалы: Нұрбек- намысшыл Нұрбек, Алила- ақылды Алила т.б.
3. Сөздерді табыңдыр. Торкөздерде тігінен де, көлденең де түске қатысты 8 сөз жасырылған. Сөздерді тауып өз түсіне сәйкес бояңдар.
-
1
2
3
4
5
6
А
қ
с
к
а
ң
ж
Ә
қ
ы
ө
о
а
с
Б
қ
а
з
с
ы
р
В
р
ы
ы
ы
қ
ұ
Г
а
л
к
р
л
л
Ғ
л
р
а
а
ғ
ы
15-сабақ.
Сан есім.
Мақсаты: Сан есім жайлы алған білімдерін тиянақтау, сан есімнің түрлері жайлы білімдерін нығайта отырып, тапсырмалар орындауда қолдана алу, сөйлем ішінген табу, сұрақ қоя білу.
1. Есептік сан есімді реттік сан есімге айналдыр.
Алты қабат, елу қой, тоқсан алты пәтер, он үшінші пәтер, жиырма алты қала, жиырмы төрт мектеп, отыз ағаш.
Үлгі: алты қабат-алтыншы қабат,....
2.Жүз сөзінің әртүрлі мағынасына 3 сөйлем құрап жаз. Сан есімге байланысты мақал жаз.
3. Жаңылтпашты жатқа жаз.
Қырық құлып
Қырық құрық
Құлып та- қырық
Құрық та- қырық
4. Сандарды сөзбен жаз.
259, 1045, 95.678, 200.604, 689.450.
5.Сөз тіркесін жаса.
Сан есім Сын есім Зат есім
а) Төрт сары қарындаш
ә) .............. . .................... .................
б) .............. ..................... . ................
в) .............. . .................... .................
16-сабақ.
Қызықты тапсырмалар.
Мақсаты: Оқушылардың қызығушылығын арттыру, ой-танымын кеңейту, алған білімдерін тиянақтау.
1.Жұмбақтың шешуін тап:
Бір нар бар су ішпейді, жем жемейді,
Есіркеп ешбір адам же демейді.
Жүз емес жануарға жүз адамға.
Доғасын сымға сүйреп, жол жөндейді. ( ....)
2.Қалған буынды тап.
а) ...................ды .......................қа
ә) ...................ды .......................қа
б) ...................ды .......................қа
в) ...................ды .......................қа
3. Кім қанша біледі?
а) Үй жануарлары ә) Құстар б) Қала аттары.
.................. ................. .....................
................... ................ ......................
..................... ..................... ...........................
4.Сөз тіркесін жаса.
Сан есім Зат есім Етістік
а) Алты гүл сатып алды
ә) ................ ................... ......................
б) ................ ................... ......................
в) ................ ................... ......................
Сөйлем түрлері.
17-сабақ.
Сөйлемнің айтылуы.
Мақсаты: Сөйлемнің айтылу мақсатына қарай бөліну түрлеріне тоқтала отырып, тапсырмалар арқылы білімдерін тиянақтау.
1.Бізде қанша мысық бар? Бізде қанша күшік бар?
(Жұмбақ -жаңылтпаш)
Менде де бар бір мысық, Кітап емес, бірақ та
Сенде де бар бір мысық. Ашылар да жабылар.
Менде бар да көк күшік, Отыз екі қарасы
Сенде мүлде жоқ күшік. Отыз екі ағы бар.
Бізде: Қанша мысық бар Сегіз әріп, сегіз сан
Бізде: Қанша күшік бар Жан-жағында тағы бар.
Шешуін тез таба алсаң, (Шахмат картасы)
Сен мендегі күшікті ал
Жұмбақ-жаңылтпашты оқып, сұраулы және лепті сөйлемдерді тап, тыныс белгісін қой.
2.Ажар неге олай ойлады?
Сұраулы сөйлем туралы сұрақ.
Асқар мен Ажар сабаққа дайындалып отырған.
-«Не ексең, соны орасың» деген сөйлем сұраулы сөйлем емес пе?-деді Асқар.
-Жоқ,-деді Асқар.
Асқардың жауабы дұрыс болса, оның ойын Ажарға қалай түсіндірер едің?
Мәтелдің мағынасын түсіндіріп көр.
3.Хабарлы сөйлемдерді лепті сөйлемдерге айналдырып жаз, тыныс белгісін қой.
Ауылдан атам келді. Демалысқа шықтық. Даланың ауасы таза.
18-сабақ.
Сөйлем соңына қойылатын тыныс белгі.
Мақсаты: Сөйлем туралы білімдерін тиянақтау, сөйлем соңына тиісті тыныс белгісін қоя білу, алған білімдерін тапсырмалар барысында нығайта түсу.
-
Оқы, қызық! Балнұрдың жауабы дұрыс па?
Балнұрға апайы алма ұсынды.
Шешесі қызына:
-Балнұр не айту керек?-деді.
-Сәлеметсің бе, алма!-деді Балнұр.
-
Сұрақ-жауаптардан тұратын сөйлемдер құрастырып жаз.Ол сөйлемдерде алло, иә, рас, жоқ деген сөздер болсын.
-
Шығармашылық диктант.
А) ... сөз жанға қас,
... қойшы малға қас
Ә) ... бұтаққа да,
... жиде бітеді.
Б) Масақтың дәні ....
4. Сөзжұмбақты шеш.
*1 1. Бөгенбай кім?
*2. Ең бірінші қазақ
*3 2 зерттеуші ғалым
*3. Еңбек құралы
*4 4. Қазақ жерінде ең алғаш
мектеп ашқан адам
5 5. Жыл мезгілі
Сөзжұмбақтағы сан есімді тауып, сөйлем құрап жаз.
19-сабақ.
Жалаң және жайылма сөйлем.
Мақсаты: Жалаң және жайылма сөйлемдерді ажырата алу, алған білімдерін тиянақтау, жалаң сөйлемді жайылма сөйлемге айландыра алу.
1. Түнде жаңбыр жауды. Жел тұрды. Сәуле далаға шықты. Далада ағаш бар. Ағаштың бұтағында торғай отыр.
Осы әңгімеден жалаң және жайылма сөйлемдерді тап.
2. Жайылма сөйлемдерді жалаң сөйлемге айналдырып жаз.
Мен кітапханаға бардым. Айман мені кітапханада күтеді. Менде кітап аз. Біз кітапханада бірге дайындалдық.
3.Жалаң сөйлемдерді жайылма сөйлемдерге айналдырып жаз.
Демалысқа шықты. Жарас қуанды. Сатушы келді. Сәуле жазды.
4. «Не қажет?» ойыны.
Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді жазу.
Балалар ... жиналды. ... ағаштар өседі. ... . оқ дарымайды. ... жау жоламайды. ... басталды. ... желбіреді. ... жүзеді.
20-сабақ.
Сөз мағыналары.
Мақсаты: Сөз және оның мағынасы жайлы алған білімдерін тиянақтау, тапсырма орындау барысында алған білімдерін қолдана алу.
-
«Сәйкестендір».
Тапсырма:- Бағдар арқылы жүйесіз орналасқан сөздерді сәйкестендір.
Ауру келбет
Алыс дәу
Үлкен нән
Ажар шалғай
Тамақ ауқат
Кесел науқас
-
Мағынасы қарсы мәндес сөздердің сыңарын тауып жаз.
Ұзын, қымбат, мағыналы, жұқа, үлкен, сырты, қысқа, арзан, мағынасыз, үлкен, іші, кіші, қалың.
Үлгі: ұзын-қысқа,....
-
Берілген сөздерге мағыналас сөздер жазыңдар.
елгезек - ..........,
дәулет -.............
зиялы - .............
-
Мына сөздерге мағынасы жуық сөздер жаз.
100 жыл,-----------------------------------------------
50 жыл,------------------------------------------------
25 жыл,-------------------------------------------------
21-сабақ.
Көп мағыналы сөздер.
Мақсаты: Сөздерді бірнеше мағынасы бойынша ажырата білуге үйрету, сөйлемдердің ішіндегі сөздердің мағынасын дұрыс анықтай білуге дағдыландыру, сөзді өз орнында қолдана білу дағдыларын арттыру.
-
Көп нүктенің орнына тиісті сөзді тауып жаз.Ол сөздердің ұқсастығы мен айырмашылығын қалай түсінесің?
-
......- суда жақсы жүзетін, мойны ұзын жабайы және үй құсы.
......- жерді бір нәрсемен ою, шұңқырлау.
-
......- тамақ пісіруге арналған ыдыс.
......- күз айларының бірі.
-
Жаз сөзіне сұрақ қой. Бұл қандай сөз?
Кілемді жаз, жадыраған жаз, тапсырманы жаз, ауруды жаз.
-
Бос орынға қандай сөз жазар едің?
қатты- --------------- суық- -----------------
піскен- -------------- жеңіл- ---------------
елгезек- ------------- отыр- ----------------
дымқыл- ------------ ашық- ---------------
бай- ------------------ жер- -----------------
-
Жүз, қаз қандай сөздер? Мысалдармен дәлелде.
-
Өткір заттарды жаз.
Өткір пышақ, өткір мінез,---------------------------------------------------------------
22-сабақ.
Синоним және антонимдер.
Мақсаты: Мағынасы жағынан бір-біріне жақын сөздер туралы алғашқы түсініктерін қалыптастыру; берілген сөзге мәндес сөз таба білуге үйрету;қарама-қарсы мағыналы сөздер туралы білімдерін тиянақтау.
-
Мәндес сөздерді топтап жаз.
Абайлау, ақылды, ағайын, ақсақал, жүлде, байқау, туыс, есті, қария, сыйлық.
Үлгі: абайлау, байқау;.........
-
Мына сөздерге мағынасы қарама-қарсы сөздерді жаз.
сұрады- -------------------- оң- ------------------------
қыз- ------------------------ солақай- ----------------
күн- ------------------------ азайту- ------------------
кем- ----------------------- бөлу- ---------------------
үйде- ---------------------- соғыс- -------------------
-
Қарама-қарсы мағыналы сөздері бар мақалдарды оқып, жаттап ал.
Үйдің жылы-суығын қыс түскенде білерсің.
***
Өтірік те, шын да ауыздан шығады.
***
Бармын деп аспа,
Жоқпын деп саспа.
-
Сөзжұмбақ шешуінен шыққан сөздерден нақыл сөз құрастырып жаз.
1
3Тігінен:
2Су жолындағы тасымалдау көлігі
4Оқу сөзінің басқа мағынасы
-
Каспий қандай су?
-
Білім ордасы .
-----------------------------------------------------------------------
Тіл дамыту.
23-сабақ.
Жұмбақтар мен жаңылтпаштар.
Мақсаты: Жұмбақтар мен жаңылтпаштар арқылы оқушылардың тілін, сөздік қорын, есте сақтау қабылеттерін дамыту.
-
Мақал-мәтелдерді аяқтап жаз. Мұнда қандай дене мүшелері аталған?
Ішің ауырса,-------------------------------------------------- ,
Көзің ауырса, ------------------------------------------------ .
***
---------------------------------- басса, мұрны сөйлейді.
***
Өзі тойса да, ------------------------------------------------- .
***
Баласы атқа шапса,
Әкесі---------------------------------------------------------- - .
***
Басқа пәле ------------------------------------ .
-
Өлеңді тез оқы.
2-екі.
Баласына ж2ріп
Ұрсып жатыр к2лік:
-2леніп,с2ріп,
Алып қапсың «2лік».
2ншіде «2ңді»
Көрсетпе!-деп ж2ді.
-
Жаңылтпашты тез оқы. Сөздерге сұрақ қой. Туынды сөздерді тап.
Жаңылтпаш.
Ұшуға
Ұшқыш,
Үш қыз
Жаттықты үш қыс.
24-сабақ
Сөзжұмбақтар мен мақал-мәтелдер.
Мақсаты: Сөзжұмбақтар шешіп, мақал-мәтелдер жаттату арқылы оқушылардың тілін дамыту, сөдік қорларын байыту, ой-өрісін кеңейту.
-
Сөзжұмбақты шешсең, сын есім шығады. Сол сөзге үш сөйлем құрап жаз.
1.
-
Жеміс аты
2 3 2. Буыннан не құралады?
3. Сан
*
*
*
--------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------
-
Бұл мақал-мәтелдердің мағынасын бір сөзбен қалай түсіндірер едің?
Адассаң, көппен адас.
***
Көпке топырақ шашпа.
***
Көптің күші көлдей.
***
Көп тілегі көл болар.
Бірлік туралы мақал жаз.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
-
Ребусты шеш және шешуі болған сөзге екі сөйлем құрап жаз.
С 2 Р доп І--------------------------------------------------------------
25-сабақ
Өздік жұмыс.
Қисынды сұрақтар.
Мақсаты: Оқушыларға әрнтүрлі қызықты тапсырмалар мен өздік тапсырмаларды орындату барысында оқушылардың ой-өрісін,сөздік қорларын, тіл байлығын, ойлау қабылеттерін дамыту.
-
Өлеңді тез оқы.
1-бір.
Же1 екен 1қазан,
Кел, жемді же, 1қазан.
1-ақ сәтте қойды жеп,
Кү1 етті:
«Тойдым»,-деп.
Естіп 1 кез дү1ді,
Жағадағы тү1ді
Паналауға жүгірді.
-
Ойлан, тап!
Үстелге екі баласымен екі әке келіп отырды. Ортадағы үстелде үш жұмыртқа бар еді. Төртеуі тең бөліп жеді. Соны қалай бөлісті?
Жауабы:-----------------------------------------------------------------------------------------
Әкесінің әкесі балаға кім болады?
--------------------------------------------------------------------------------------------------
-
Қар түрлерін жаз. Аяз түрлерін жаз:
жапалақ қар сары шұнақ аяз
------------------ -----------------------
------------------ -----------------------
------------------ -----------------------
26-сабақ.
Қызықты тапсырмалар.
Мақсаты: Оқушыларға әртүрлі қызықты тапсырмалар бере отырып, шығармашылығын арттыру, сауаттылығын тиянақтау, сөздік, тілдік қорларын дамыту, қызығушылыған арнттыру.
-
«Адасқан» әріптерді орнына қойып, сөз жаса.
зеңті- ---------------------------- лақа- -------------------------------
зегі- ----------------------------- айтрғо- ----------------------------
зкө- ----------------------------- рот- -------------------------------
-
Күлкінің түрлерін жаз.
Қарқылдап күлді, сықылықтап күлді,----------------------------------------------
«Досымның күлкісі» деген тақырыпта сипаттама жаз.
-
Құрметті орын қонаққа.
Т қоссаң,
Санға айналар сол шақта.
Күзетші Т-ның көзі тая қалса,
Күйіп қалма,
Сақ бол, одан абайла.
Шешуі: ----------------------
Синтаксис.
27-сабақ.
Сөз тіркесі.
Мақсаты: Оқушылардың сөз тіркесі туралы алған білімдерін тиянақтау, әр түрлі сөз таптарынан сөз тіркестерін құра алу, қай сөз табы екенін айыра алу дағдыларын қалыптастыру.
құс апам
-
шақырды
қонды
бақ әтеш
Қонды, шақырды сөздерінің әртүрлі мағынада тұрғанын оқы, байқа.
Бай, жаңа сөздерін басқа сөздермен тіркестіріп жаз. Мысалы: бай тіл, жаңа қазақ, ---------------------------------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------------
Осындай қызықты тркестер құрастырып жаз.
-
Екі қатардағы сөздерден мағыналы тіркес жасап жаз.
а) Түлкі, қоян, қасқыр, дәптер.
ә) Көк, қызыл, сұр, ақ.
-
Мына сөйлемдердің алдына сен, мен, ол,біз,сендер,олар, сіз, сіздер сөздерінің қайсысын қояр едің?
------------------ даладан айғайлап кіріп келді де:
- ---------------- қайда жүрсің?-деді.
- --------------- байқамай қалған шығарсыз.-------------- аулада Асанмен және Үсенмен бірге жүрмін,-деді Берік.
28-сабақ.
Сөйлем мүшелері.
Мақсаты:Сөйлем, сөйлеммүшелері туралы білімдерін тиянақтау, сөйлемнің бірыңғай мүшелері және сұрақтары арқылы бастауыш, баяндауышы бар сөйлемдер құрастыра алу дағдыларын жетілдіру.
-
Өлеңді түсініп оқы.
Бастауышпын,
Бәрінің иесімін.
Маған қарап құрайсың,
Ой жүйесін.
Берілген сөйлемдердегі қимылдың иелерін тап, астын тиісті сызықпен сыз.
Болат ерте оянды. Ас үйде анасы ыдыс-аяқ жинап жүр.Ол далаға жүгіріп шықты.
-
Өлеңді түсініп оқы.
Баяндауыш
Не болғанын баяндасын.
Жазған бала нүкте қойып,
Сөйлемін аяқтасын.
Берілген сөйлемдердің баяндауыштарын тап,астын сыз.
Балалар мектепке келді. Анасы баласына кітап сыйлады. Құстар келе бастады.
-
Сөйлемдер құрап жаз.
кімдерді? --------------, -----------------, ------------------ көрді.
Бала кімдерге?
к қандай? --------------, ------------------, ---------------------сәлем берді.
і \
м ---------------, ------------------, --------------- қарындаштар алды
дерден?
-----------------, -----------------, ----------------------- тәрбие алды.
29-сабақ.
Қызықты тапсырмалар.
Мақсаты: Оқушылардың өткен тақырыптардан алған мағлұматтарын қызықты тапсырмалар арқылы тиянақтау, білімдерін нығайта түсу.
1. Тиісті сын есімдерді қойып жаз.
----------------------- жапырақ,------------------ бөлме, ---------------- айран, -------------
шабдалы, -------------------қарбыз, -------------- ат, ------------------ дала.
Керекті сөздер: жуас, ащы, кең, жасыл, терең, жазық, тәтті, шырынды.
2. Сөзжұмбақты шеш. Шешуі болған сөзге екі сөйлем құрап жаз.
1. Анадан кейін жақын адам
2. Ойыншық түрі
3. Төрт түліктің бірі
4. Білім алатын орын
5. Қысқы киімнің бір түрі.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
3. Сын есімдерді тиісті зат есімдермен тіркестіріп жаз.
сын есім зат есім
дәмді, көгілдір, бөлме, жол, ас, тақтай,
ұзын, ыстық, жұқа, көйлек, нан, аспан.
жіңішке, жарық.
Үлгі: Дәмді ас, .................
30-сабақ.
Өздік жұмыс.
Мақсаты: Игерген білімдеріне сай өздік жұмыстарын өз беттерінше орындай алу.
1. Әр қатардағы артық сөзді сыз.
- Достық, туысқандық, әдемі, адамгершілік.
- Дүйсенбі, сейсенбі, наурыз, жұма, сенбі.
- Сәуір, мамыр, күз, маусым, шілде.
- Әке,ана, күшік, аға, тәте, апа.
- Кітап, дәптер, доп, қалам, қарындаш.
2. Қақ, тақ, бақ, жақ түбір етістіктерінің соңғы дыбысы өзгеретіндей қосымшалар жалғап көр.
Мысалы: қағу, қағар, қағып.
3. Өлеңді оқы.
Сап-сары қымыз сарқылмаушы еді кеседен,
Отырушы едім, көгеріп шалқып көсегем.
Оңымнан айым, жұлдызым туып солымнан,
Бақытты екем жаралған ерек пешенем.
М.Мақатаев.
Осы өлең жолдарынан қандай баталы сөз шығып тұр? Сол тілек-батаны тауып, сөйлем құрап жаз.
4. Мына сөздер қай сөз табы?
Тамақ, сәукеле, ішік, уыз.
Осы сөздерге бір сөйлеммен анықтама жаз.
31-сабақ.
Сандық диктант.
Мақсаты: Оқушылардың өткен материалдар бойынша алған білімдерін тиянақтау мақсатында берілген әртүрлі тапсырмалар арқылы оқушылардың тапқырлығын, сауаттылығын арттыру.
1. Қате тұжырымдарға-«0», дұрыс тұжырымдарға - «1» деген сандарды сөйлемнің қасына қойып отыр. Ұқсас тапсырмалар құрастыр.
1. Балетте әртістер өлең айтады. ----------
2. Шыбынның пайдасы ұшан-теңіз. -------
3. Атақты ақын Мақатаевтың аты-жөні-Ақын. ---------
4. 3 мысықта -12 аяқ, 5 құлақ, 6 құйрық бар. ---------
5. Қызық сөзінің түбірі-қыз. --------
6. -шы,-ші- жалғаулар. --------
7. -лар,-лер, -тар,-тер,-дар,-дер жалғаулары сөзге көптік мағына береді. ---------
8. Бибігүл Төлегенова-әнші. ----------
9. Жусан-гүл.----------
10. А,у, қ, ң, ы,- барлығы дауысты дыбыстар. --------
2. Сұраққа жауап бер.
Қалтамнан тиін түсіп қалды ма, тиын түсіп қалды ма?
а)тиын ә) тиін
3. Көп нүктенің орнына қажетті сөздерді қойып, сөйлемдерді толықтырып жаз.
------------------------------------- - мемлекеттік тіл.
Астана- ------------------------------------ .
Абай- ----------------------------------- .
М.Мақатаев- ---------------------------- .
4. Берілген сандарды сөзбен жаз.
345, 206, 999, 2013, 1000.
32-сабақ.
Тіл дамыту.
Мақсаты: Оқушылардың жыл бойы алған білімдерін тиянақтау, әртүрлі тіл дамытуға байланысты тапсырмалар орындау арқылы оқушылардың ой-танымын, сөздік қорларын дамыту.
1. Мәтінді түсініп оқы.
Қазақ тілі-туған тіліміз. Оның қадірін шетте жүргенде білесің. Онымен ән-жырың да, қуаныш, тілек, лебізің де, реніш, өкпең де айтылады.
Сен адамгершіліктің, жақсы мінездің алғашқы нышандарын содан үйренесің.
Сұрақтарға жауап беріп көр.
Басқа пәле тілден. (неге?)
Қызыл тіл буынсыз. (қалай?)
Екі елі аузыңа бір елі қақпақ. (қалайша?)
2. Не айтамыз? (Лебіздер, тілектер). Қалай айтамыз?
-Таңертең тұрғанда.... ------------------------------------------------------
-Сапарға шыққанда...... -----------------------------------------------------
-Жүлде, марапат алған адамға.... ------------------------------------------
-Мейрам күндері.... -----------------------------------------------------------
-Кешке жатарда.... -------------------------------------------------------------
-Дастархан басына отырғанда.... --------------------------------------------
3. Осы сөздерден кім? деген сұраққа жауап беретін сөздер жаса.
ұш- -------------------------- ас- ------------------
теңіз- ------------------------ кітапхана- ---------------------------
теміржол- ----------------- ән- -----------------------
құрылыс- ------------------- сурет- -------------------
4. Ақпан мен наурыз айын салыстыр.
Екі шеңбер ішіне айырмашылықтарын жаз. Ортадағы шеңберге ұқсастығын жаз.
33-сабақ.
Тест сұрақтары
Мақсаты. Оқушылардың жыл бойы алған білімдерін тиянақтау, тексеру, алған біолімдерін қолдана алуға үйрету.
Тест сұрақтары.
1. Берілген сұрақтарға сай дұрыс жауапты белгіле.
№
Тапсырмалар
Жауаптар
1
Төмендегі сөздердегі и қандай дыбыс?
Ки,кимешек,киім
а) дауысты
ә) дауыссыз
б) қатаң
2
Дұрыс жазылған сөздерді белгіле.
а) қаимақ, қайрақ
ә) қаыймақ, қаыйрақ
б) қаймақ, қайрақ
3
Көп нүктенің орнына тиісті әріпті белгіле.
А...а, қа...ын, ....ық
а) ұ
ә) ү
б) у
4
У қай кезде дауысты?
а) Дауыссыздан кейін келсе.
ә) Дауысты дыбыстан кейін келсе
б) Дауысты дыбыстан кейін, сөз басында келсе
5
Көп нүктенің орнына тиісті әріпті қой.
Қо.... , о... , кү... .
а) йу
ә) ю
б) йю
6
Сұраулы сөйлемді белгіле.
а) Алақай, әжем келді
ә) Гүлсім келді
б) Балалар не істеді
7
Қарамен жазылған сөздер қандай сөздер?
Ара-жәндік.
Ара-құрал.
а) қарсы мәндес сөздер
ә) мағыналас сөздер
б) дыбысталуы бірдей, мағынасы әртүрлі сөздер
8
Жалқы есім қандай әріптен басталып жазылады?
а) кіші әріп
ә) жіңішкелік белгісі
б) бас әріп
9
Етістік нені білдіреді?
а) заттың қимылын, іс-әрекетін;
ә) заттың сапасын
б) заттың ретін
10
Алпыс сөзіне қандай сұрақ қойылады?
а) нешінші?
ә) неше?
б) қай?
34-сабақ.
Тыйымдар мен тағылымдар. Болжамдар мен ырымдар.
Мақсаты: Оқушылардың қазақ халқының салт-дәстүріне, наным-сеніміне сай ырымдарды, тиым сөздер мен болжамдарды біліп жүруге үйрету, естерінде сақтау.
1. Өлеңді зер салып оқы. Осындай тағылымдарды өз отбасыңда естідің бе?
Қазақ халқының тағылымынан .
Үлкендерден есіткен Жасыңнан әдеп сақтағай,
Сөзді ұмытпай жүргейсің: Есікті қатты жаппағай.
Кіргеніңде есіктен, ...Әдеп сақта да,
Оң аяқпен кіргейсің. Оттан аттама!
Ессізге ерме, Күлкі болма елге,
Есікті керме. Езуіңді керме
Қашанда сақта есте: Жаман әдетті таста:
Үлкеннің алдын кеспе. Бас киімді баспа.
2. Тыйымдарды түсініп оқы. Есіңде сақта.
1. Табаныңды тартпа.
2. Табалдырықты баспа.
3. Тізеңді құшақтама.
4. Жағыңды таянба.
5. Іңірде ұйықтама.
6. Ақты төкпе.
7. Құдыққа түкірме.
8. Малды теппе.
9. Кісіні санама.
10. Айды саусағыңмен көрсетпе.
Өзің қандай тыйым сөздер білесің? Үлкендерден сұрап жазып кел.
3. Болжамдар мен ырымдарды түсініп оқы. Есіңде сақта.
1. Ай шалқасынан туса, күн суық болады.
2. Бала «жол қараса», үйге қонақ келеді.
3. Қасық, пышақ жерге түссе, қонақ келеді.
4. Сиыр жөтелсе, күн суытады.
5. Күн қызарып батса, келесі күні ыстық болады.
Қандай ырымдар мен болжамдарды білесің? Үйде жазып кел.
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Пайдаланылған әдебиеттер:
-
Қазақ тілі. Қысқаша грамматикалық анықтағыш
Авторы: Ж. Түймебаев.
-
Қызықты грамматика
Авторы: Ә. Ишмұхамедов
-
Қазақ тілі.
Авторы: Н. Оралбаева., Ә. Абылақов.
-
Әріптер әлемінде.
Авторы: Ұ. Жұмаділдаева.
-
«Қазақ тіліне» арналған дидактикалық тапсырмалар.
Авторы: Қ. Жолымбетов.
Мазмұны:
Түсінік хат................................................................................................................1-бет
Мақсаты мен міндеттері........................................................................................2-бет
«Қызықты грамматика» курсының оқу базалық мазмұны..............................3-4 бет
«Қызықты грамматика» курсының жоспары................................................... 5-6 бет
1-сабақ. Дыбыстар мен әріптер............................................................................. 7 бет
2 сабақ. Жуан және жіңішке дауысты дыбыстар..................................................8 бет
3 сабақ. Қайталау тапсырмалар..............................................................................9 бет
4 сабақ. Буынды қайталау......................................................................................10 бет
5 сабақ.Тасымалдың түрлері.................................................................................11 бет
6 сабақ. Мәтін түрлері ...........................................................................................12 бет
7 сабақ. Мәтінге жоспар құру...............................................................................13 бет
8 сабақ. Шығармашылық тапсырмалар..............................................................14 бет
9 сабақ. Өздік жұмыс............................................................................................15 бет
10 сабақ. Жалғау мен жұрнақ................................................................................16 бет
11 сабақ. Сөз құрамына талдау.............................................................................17 бет
12 сабақ. Зат есім....................................................................................................18 бет
13 сабақ. Етістік......................................................................................................19 бет
14 сабақ. Сын есім ...............................................................................................20 бет
15 сабақ. Сан есім .............................................................................................. .21 бет
16 сабақ. Қызықты тапсырмалар..........................................................................22 бет
17 сабақ. Сөйлем түрлері ......................................................................................23 бет
18 сабақ. Сөйлем соңына қойылатын тыныс белгілер.......................................24 бет
19 сабақ. Жалаң және жайылма сөйлем...............................................................25 бет
20 сабақ. Сөз мағыналары.....................................................................................26 бет
21 сабақ. Көп мағыналы сөздер............................................................................27 бет
22 сабақ. Синоним және антонимдер...................................................................28 бет
23 сабақ. Жұмбақтар менжаңылтпаштар.............................................................29 бет
24 сабақ . Сөзжұмбақтар мен мақал-мәтелдер....................................................30 бет
25 сабақ. Қисынды сұрақтар ...............................................................................31 бет
26 сабақ. Қызықты тапсырмалар..........................................................................32 бет
27 сабақ. Сөз тіркесі ..............................................................................................33 бет
28 сабақ. Сөйлем мүшелері...................................................................................34 бет
29 сабақ. Қызықты тапсырмалар..........................................................................35 бет
30 сабақ. Өздік жұмыс ..........................................................................................36 бет
31 сабақ. Сандық диктант......................................................................................37 бет
32 сабақ. Тіл дамыту..............................................................................................38 бет
33 сабақ. Тест сұрақтары.......................................................................................39 бет
34 сабақ. Тыйымдар. Болжамдар мен ырымдар.................................................40 бет
Пайдаланылған әдебиеттер.....................................................................................41бет