Классный час на тему: Правила поведения за столом, 2 класс

Раздел Начальные классы
Класс 2 класс
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Хондергей тускай (коррекциялыг) VIII-ки хевирнин школа-интернады

Класс шагы:

«Чемненип турар уеде стол артынга шын олурары».

4 класс.



I - ги категориянын эге класс башкызы

Монгуш Долаана Сагаановна.

2013 ч.

Тема: Чемненип турар уеде стол артынга шын олурары.

Сорулгазы: 1.Чемненип турар уеде стол артынга шын олурарынга уругларны ооредир.

2. Уругларны чемненип турар уеде омааш, серээ, бижекти шын ажыглап билирин, бодун стол артынга шын алдынып билирин беседа, практиктиг ажыл дузазы-биле сайзырадыр.

3.Уругларны хундулээчел, биче сеткилдиг, дузааргак, арыг-силиг болурунга кижизидер.

Дерилгези: слайд (чемнер дугайында чуруктар), ном «Книга о вкусной и здоровой пище», эът, омааш, серээ,бижек.

Класс шагынын чорудуу.

I.Организастыг кезээ.

II.Теманын тайылбыры.

а).Мун чылдар бурунгаар.

-Шаанда кижилер мун-мун чылдар бурунгаар тавак, серээ деп чувени билбес турган. Байларнын чалчалары будунге быжырып каан хаван, ан эъттерин улуг ыяш деспилерге эккеп бээр турган. Олар бичии бижектер орнунга улуг хынныг бижектер, кинжалдар ажыглап ол эъттерни кезип чиир турганнар.Чаглыг эъттерни дааштыг кылдыр соруп, аастарын чазыладыр дайнанып чиир турган.

б)Чаактар болгаш шенектер.

-Кижилернин канчаар-даа чемнениири хамаан бе?- деп айтырыг турбас. Чемненииринин шынгыы дурумнери бар. Стол артынга олура чемненииринин дурумнерин анаа-ла чогаадып кагбаан,ол сени долгандыр олурар кижилерни хундулээринден тывылган. Шенеп кор даан. Стол кырында салып каан эътти алгаш ийи холдап кезип чииринге сээн ийи шенээн ийи талазынче чаттыла бээр болгаш чанында чемненип олурган эжиннин чаагынга дээптип болур.

Стол кырынга шенекти салып болур бе? Ол чанынды олурар эжиннин тавак салыр местозун эжелеп алыр болгаш хевин (ченнерин) хирленип, ус чыпшынып болур. Он холунар-биле мун ижип олургаш солагай холунарнын чудуруун стол эриинге салып алырга эптиг. Столга хаарып каан балык салып каан болза, ону бижек-биле кеспес. Чуге? Чуге дизе балыкта чинге, чидиг сооктер бар. Бижек-биле кезип тургаш ол сооктерни эскербейн ажырып болур силер. Ынчан боостаанар иштин болгаш ижин шойундулеринерни соок чара ап болур. Ынчангаш балыкты хол-биле чиир.

Шайны азы кофени чигирлеп ижер дизе чигир урар саваже бодунарнын омаажынарны суга бербейн тускай ангы кургаг омаашты ажыглаар силер. Бир эвес будун рафинат чигир болза хол-биле каап алыр.

Дусту тускай омаажы чок болза бижээнернин бажы-биле каап ап болур силер. Хлеб, печенье, пирожки дээн чижектиг чуулдерни холдарынар-биле ап чиир силер, ынчалза-даа чанында олурар эжинерге дегбейн, шаптыктавайн ап алыр.

Чемненип олура буттарын чайып, каътташтыр салып болбас. Аасты хол-биле аштап, чотпас, ааста чемни тондур чивейн чыткаш чугааланмас. Чемненип олура аасты дааштыг чазылатпас, дырбанмас.Сооктерин, хлебтин кара карттарын стол кырынга кайы хамаанчок октавас. Стол кырын серээ, бижек, омааш-биле соктавас, шыйбас.

в) Торуттунген хун.

- Дыннанар, оол стол артынга шын олурарынын дурумнерин канчаар сагаан-дыр?

-Эжинин торуттунген хунунде бир оол чалаткан. Олар столду долгандыр олурупкаш вареньелиг шай ижип олурганнар. Оол база оларнын аразынга олурган. Чалаткан оол ол бажынга бир дугаар кирип турар болгаш дыка эпчоксунуп олурган. Сактырга шупту улус ол оолче коруп олурар ышкаш болган. Ол холун кайнаар-даа салып аар аайын тыппайн олурган. Ол варенье булгаар шил омаашты тудуп алгаш ойнап, стол соктап олурган. Хенертен ол билбейн вазаны сопкан, оон шил омаажы сынып калган. Оол тевидээнинден холун тыртыптарга шайлыг стаканынга холу дээптерге шайы токту берген. Изиг шай оон донмээнче тогулген.

Ыятканындан оол сандайындан тура халыыр деп чыда артында подноста пирогилер тудуп алгаш турган кырган - аванын поднозунга бажын узерге, пирогилер черни бир кылдыр чаштагылай берген.Буруулуг оол куске ышкаш донгайыпкаш, аскыда тонун, боргун апкаш, дезип уне халаан. Ол ыятканындан ол бажынче баш сукпастаан. Силернин аранарда база чемненип турар уеде оожум олура албас сандайга долганыр, будун чаяр, холдары шолде-кайда, стол кырында савалар-биле ойнаар азы чанында эжин идер, шанчар оолдар, уруглар база бар чадавас. Бо оолдун шил омаажынын сыйылганындан, холун чайып олурганындан, оол эпчок байдалга таварышкан.

г) Чем чиртингир-ле болзун!

- Французтарнын мындыг улегер домаа бар: «Чем чиир хоон чемненип турар уеде тыптыр».

Шынап-ла чемнин чаагай чыды, чемнин даштыкы хевири, кижинин чем чиир хоонун кодурер.

- Кижинин чем чиир хоонун чуу чуве бадырып болурул? Чижээ: стол кырында чудедир топ каан компот сооктери, чедир чивейн ызыргаш октапкан хлеб, чедир чивейн каапкан чем артыы чанында олурган эжинин чем чиир хоонун бадырар. Бажын ээзинин каап берген чемин аргалыг-ла болза тондур чиир, тавакка чуве арттырбас. Чуге дизе бирээде: бажын ээзинин сеткилин хомудатпазы, ийиде: чанында эжинин хоонун бадырбазы болур. Чурумнуг кижи бажын ээзинин салган чемин тондур чиир ужурлуг.

д) Бичии салаа чокка.

Чем уезинде стол артынга шын олурарынын дурумнеринден ангыда шын туруп чоруурунун чуруму база ында кожа чоруур, харылзаалыг .

Чеминни мурнай тондур чипкеш эжин каапкаш турбас. Аргажок турар апарза эжинден азы бажын ээзинден чопшээредип аар. Чуге дизе эжи тура бээрге арткан улус далажыр дээш кезек кезээ-биле аасче суп чиир дыка эпчок байдалга таваржыр. Кымны-даа эпчок байдалга таварыштырбас дизе, шупту манажып алгаш денге турза эки.

Чамдык улус аянзып аякты уш, азы дорт салаазы-биле азы бичии салаа чокка тудуп алгаш шай ижер. Ол шын эвес. Бичии салаазын оранчок кыдыынга кожайтып аары шын эвес.

Ол шын эвес арганы шаанда бай садыгжылар ядыы чондан ылгалыр дээш адыыргап тудуп турганы ол .Ону тенек, ёзуургак кижилер бо-ла оттуне бээр таварылгалар бар.

е) Стол артынга шын олурарынын, шын алдынарынын кол дурумнери.

  1. Кажан чемненип олургаш улуг-улуг кезектерни (кусоктарны) аасче сукпа - ол чараш эвес.

  2. Чем уезинде аскын улгаттыр ажыткаш чугааланма. Бир эвес сенче айтырыг салза аксында чемин чипкеш, оон харыыла.

  3. Чемненип олургаш дааштыг дайнанма, изиг чемни урбе, тавакты омааш-биле дырбава, дааш чок чемненирин кызыт.

  4. Эътти бичии кезек-кезек кылдыр кескеш чи .Бир кезекти кескеш чигеш дараазында кезип чи. Шуптузун бичиилей кезип алба. Чуге дизе таваан чараш эвес костур болгаш эъдин соой бээр.

  5. Хаарган болгаш хайындырган дагаа, кас, одурек эъдин тавактан серээ-биле ал, ону кезери берге болза салаа-биле алгаш чи.

  6. Балык эъдин хол-биле хлеб картынын дузазы-биле ап чип болур. Салааларны чылгап болбас, салфетка-биле аштаар.

  7. Гарнир-ногаа, картошка, макарон, вермишельди серээ-биле чиир болгаш, хлеб картын ажыглаар.

  8. Серээ-биле чиир чемнерни омааш-биле чиве.

  9. Бижектен чем чиве - ол чараш эвес болгаш ааска айыылдыг.

  10. Котлет, балык, чуурга - азы чымчак чемнерни бижек-биле кеспейн, серээни ажыглаар.

  11. Кажан бижекти ажыглап тургаш он холунга тут, а серээни солагай холунга тут. Оларны бир-бир холунга солуй тутпа.

  12. Компот соогун аскындан таваанче дукпурбе, омаашка каггаш оон тавакче каг.

  13. Бир эвес бодундан ырак чыдар чемни алыр дизинзе, холун сунмайн чанында эжинни дамчыдып бээрин диле.

  14. Ниити савадан чем алырда шиливе, бодунче чоок чыдар чемни ал.

  15. Сок азы компотту савазындан ишпе, стаканга кудуп ал.

  16. Чемненген соонда ложка, бижек, серээни скатерть кырынга салба, таваанга сал.

  17. Хирлиг таваанны эжиннин таваанын кырынга эжинден айтырбайн салба.

  18. Ийленип олурба, будунну бир будун кырынга салба.

  19. Чемненип олургаш номчуттунма, ол долгандыр олурар улуска эпчок база бодунга хоралыг.

  20. Хлеб артыын октава, (кара чери ажыктыг, витаминниг.). Сактып ал, хлеб быжырар дээш чеже кижинин дери, кужу унуп турарыл, тарааны тарып остурери кай-хире улуг куш унерил? Сактып ал, чер кырында 1000,1000 кижилерге хлеб ортек чок унелиг чем.

III Быжыглаашкын

Практиктиг ажыл.

Шайлаашкын.

- Ам, бо дурумнерни кайы-хире шингээдип алганынарны шайлаашкын уезинде коор бис.

Классный час на тему: Правила поведения за столом, 2 класс

IV Туннел

Чемненип турар уеде кымнын шын, шын эвес чемненип олурарын хайгаарап туннээр.

© 2010-2022