Қысқарған сөздер ашық сабақ мәтіні

Раздел	Начальные классы
Класс	4 класс
Тип	Конспекты
Автор	Шатенова Г.К.
Дата	31.01.2016
Формат	doc
Изображения	Есть

Поделитесь с коллегами:

Сабақтың тақырыбы: «Қысқарған сөздер!» Сабақтың мақсаты: 1) Білімділік: Қысқарған сөздер туралы түсінік беру. Сөздердің мән- мағынасын ашу, білім, білік дағдыларын қалыптастыру. 2) Дамытушылық: Оқушылардың ауызша, жазбаша тілдерін дамыту. Шығармашылық, қызығушылық қабілеттерін арттыру. 3)Тәрбиелік: Ұйымшылдыққа, ұқыптылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу. Сабақтың түрі: аралас сабақ. Сабақтың әдісі: топпен жұмыс, түсіндіру, сұрақ-жауап. Сабақтың көрнекілігі: семантикалық кесте, ребус, сызба, кестелер. Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі: Психологиялық дайындық. Күн жарығын алақанға саламын, Жүрегіме басып ұстай қаламын. Нұрын шашып жарығы мен мейірімін Көркін ашар мына әсем даланың. ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. Топқа бөлу. Кубизм әдісі арқылы. І топ: күрделі сөз ІІ топ: біріккен сөз ІІІ топ: қос сөз ІV топ: қысқарған сөз. 36 жаттығуды оқушыларға оқыту. Әр топ өз тобына байланысты ережені айтады. Жаңа сабақ.

«Қызығушылықты ояту»

ҚР, БҰҰ, АҚШ, ТМД.

Балалар, бұлар қандай сөздер?
Қысқарған сөздер дегеніміз не?

Тіліміздегі сөздердің белгілі бір тобы қысқарған сөздер. Сөздердің қысқарып барып бірігу жолы орыс тілінің әсерінен келіп дами түсті.
Орыс тілінің де, соған орай казақ тілінін де сөйлеу, жазу дағдысында жиі қолданылатын суреттеме атауларды қысқартып айту және қысқартып жазу - дәстүрге айналды. Осының нәтижесінде, қысқарған сөздер әдеби тілде жаңадан сөз тудырудың белгілі бір тәсілі болып қалыптасты. Мысалы: колхоз, совхоз, ҚМҰУ - Қазақтың мемлекеттік ұлттык; университеті, E. Қ.-«Егеменді Қазақстан» газеті. ТМД - Тәуелсіз мемлекеттер достастығы, МАИ-Мемлекеттік автоинспекциясы.
Қысқарған сөздер деп ұйым, мекеме аттарын білдіретін күрделі атауларды айтамыз. Күрделі атаулар сөйлеу тілімізде де, жазу тілімізде де бірде толық, бірде қысқартылып қолданылады. Қысқарған сөздерді тіл ғылымыңда аббревиатура дейді.
Жазуда қолданылатын см (сантиметр), мм (миллиметр), кв (киловатт) т.б. (тағы басқалар), т.с. (тағы сондайлар, т.с.с. тағы сол сияқтылар) секілді шартты белгілер де қысқарған сөздер тобына жатады.

Сергіту сәті:

Би билету.

Қысқарған сөздердің жасалу жолы:

Сөздердің бастапқы дыбыстары алынады.
Бірінші сөздің алғашқы буынына, екінші сөз өзгертілмей қосылып жасалады.
Сөздердің бастапқы буыны алынады.
Бірінші сөздің басқы буыны мен қалған сөздердің бастапқы дыбыстары алынады.
Өлшем атаулары.

Оқулықпен жұмыс:

Топпен жұмыс.

41- жаттығу. Мәтінді түсініп оқып, қарамен жазылған сөздерді өзара салыстыру.

42- жаттығу. Сөздерді оқып, әрқайсысының тұсына қысқарған түрін жазу.

43- жаттығу. Сөйлемдерді көшіріп жазу. Қысқарған сөздердің астын сыз, олардың толық атауларын және қалай қысқартылып тұрғанын айт.

44- жаттығу. Берілген қысқарған сөздерді толық түрінде жаз. Бұл сөздердің қалай қысқартылып тұрғанын дәлелде.

45- жаттығу. Кестені толтыру.

Қысқарған сөздің жасалу жолы

Мысал

Сөздердің бастапқы дыбыстары алынады.

ҚР, ТМД, АӘД, МАЙ

Бірінші сөздің алғашқы буынына, екінші сөз өзгертілмей қосылып жасалады.

Медколледж, педколледж, педкеңес

Сөздердің бастапқы буыны алынады.

Завхоз, совхоз, колхоз

Бірінші сөздің басқы буыны мен қалған сөздердің бастапқы дыбыстары алынады.

ҚазМУ, ТарМУ, ҚазҰПУ

Өлшем атаулары.

см, мм, дм, км

46- жаттығу. Мәтінді түсініп оқы. Сан атауларын қысқартып, қасындағы өлшем атауларымен бірге көшіріп жаз.

Ребусты шеш. Шешуіндегі сөзбен әңгіме құра.

Қысқарған сөздер ашық сабақ мәтіні

Сабақты қорыту: семантикалық кесте.

Сөздер

Күрделі сөз

Біріккен сөз

Қос сөз

Қысқарған сөз

Көк ала

Ат ізін салмады

Еңбек ақы

Жап-жасыл

Бал қарағай

Педкеңес

Бағалау.

Үйге тапсырма: 48 - жаттығу.

загрузить