Дүниетану пәні бойынша 1-3 сыныптарға арналған шығармашылық жұмыс

«Дүниетану пәнінен әзірленген шығармашылық жұмыстар»

2013 оқу жылы

Мақсаты: Дүниетану пәнінен әзірленген шығармашылық жұмыстарды құрастыру және оларды бөлім бойынша топтастыру

Міндеттер:

1. Дүниетану пәні бойынша шығармашылық жұмыстарды іздестіру, құрастыру;

2. Бөлім бойынша шығармашылық жұмыстарды жүйелеу;

3. Дәстүрлі сабақ пен шығармашылық сабақтың айырмашылығын көрсету;

Күтілетін нәтиже:

• Дүниетану пәні бойынша шығармашылық жұмыстарды іздестіреді, құрастырады;
• Бөлім бойынша шығармашылық жұмыстарды жүйелейді;
• Дәстүрлі сабақ пен шығармашылық сабақтың айырмашылығын көрсетді;

Дүниетану пәні бойынша әзірленген шығармашылық жұмыстар Енді сіздерге 1-сыныптан бастап 4-сыныпқа дейін негізгі пәндерде дүниетану пәнінен жүргізілетін шығармашылық жұмыс түрлері ұсынылады. Дүниетану пәні - жоғары сыныптардағы биология, география, физика, химия, тарих пәнінің бастамасы. Ендеше, бұл пәндердің негізі бастауыш сыныпта қаланады да, бастаыш мұғалімдерінің мойнына ауыр жүк артылады. Осы себепті дүниетану сабақтарында оқушылардың шығармашылық қабілетін арттырып отыру қажет. Жалпы оқушылардың шығармашылығын дамытуда «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясы мен «Дамыта оқыту» технологиясын тиімді деп есептейміз және сабақтарымызда жиі қолданамыз. Енді сол жұмыстарымыздың кейбір түрлеріне тоқталып өтейік.

МАЗМҰНЫ

І бөлім «Жануарлар мен құстар»

-жануарлардың сан алуандылығы және олардың қандай топтарға бөлінетінігін анықтау;

-жануарлар мен өсімдік әлемін қорғаудың қаншалықты қажет екендігімен таныса алады;

Оқушылар суреттер арқылы қандай жануарлар қандай табиғат зонасына тән екенін анықтайды.

ІІ бөлім «Өсімдіктер тіршілігі»

-өсімдіктер өсетін орта жағдайларының әртүрлігі анықтау ;

-өсімдіктердің бірлесіп өсу бейімділігіне байланысты тапсырмалар беріліп, жинақталған ақпараттарды бір жүйеге келтіру жұмыстар жүргізіледі.

ІІІ бөлім «Табиғат және адам »

-дене ,зат және құбылысқа байланысты тапсырмалар ;

-жер қойнауының қандай тау жыныстарынан тұратынын анықтау ;

-жер бетінде ауа, топырақ және судың қалай таралатынын және олардың қажеттігі жөнінде біледі. Топырақ басқада тау-кен жыныстарына тәжірибе жасай отырып қасиеттерін анықтайды.

ІҮ бөлім «Қоғам және ғарыш әлемі »

-қоршаған орта туралы , дүниенің әр алуандылығы мен тұтастығы жайлы білімді кеңейту;

-дүниетануға деген танымдық қызығушылықтары мен ойлау қабілеттерін дамыту;

І бөлім «Жануарлар мен құстар»

1 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

1. Үй жануарлары мен жабайы аңдарды топтастырып жаз

Жануарлар

2. Қанатты жануарларды сызба арқылы сызып, суреттін сыз.

Үйрек, ит мысық қаз

тырна бақа көбелек. әтеш

3.Құс ұясың нелерден қорғау керек? Сызба арқылы көрсете отырып, әңгімеле.

4.Енелері мен төлдерін сызық арқылы қосып, әңгімеле.

бұзау

қозы

лақ

бота

құлын

5. Жыл мезгіліне байланысты өз ойыңды толықтап жаз.

1)Қыс мезгілі. Қыс мезгілі несімен қызықты? (Қары, аққаласымен)

Қыстан кейін қай мезгіл келеді? (Көктем)

2) Көктемде қандай жұмыспен шүғылданамыз? (Ағаш отырғызумен)

Көктемнен кейін қай мезгіл келеді? (Жаз мезгілі)

3) Жаз мезгілі несімен қызықты? (Балық аулаймыз, теңізге шомыламыз)

Жаз мезгілінен кейінгі мезгілді атайық. (Күз мезгілі)

4) Күз мезгілі несімен қызықты? (Жеміс жидектердің пісуімен)

6. Аңдардың балаларын атауы бойынша белгіле.

Суреттері Атаулары

Аю бөлтірік

Елік мәулен

Арқар көжек

Бұлан марғау

Түлкі жаутаң

Қоян бұзауқа

Мысық қозықа

Барыс лақ

Қасқыр қонжық

5. Салыстыру

Үй құстары Ортақ Дала құстары

6. Бунақденелілер

Мына бунақденелілердің ішінен «еңбекқор жәндіктерді» теріп жаз.

Қанқыз, жабайы ара, қоңыз, көбелек, шыбын, құмырсқа, бал ара.

2 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

Тақырыбы: Жануарлар әлемі

1. «Мен ... құспын, балықпын, күнмін және т.б» Балаларға кез келген жануардың, құстың,

немесе заттың орнына өзін қойып көруді ұсынамын. Бала өзінің кім, немесе не болғысы келетінін айтады. Содан кейін саз әуені қосылып, ал балалар саз ырғағымен қозғалап, сол

заттың, не жануарды, құсты көз алдына елестете

ді. Содан соң алған әсерлерін сурет арқылы береді

2. Тақырыбы: Жануарлар әлемі

« Менің таңертең көргендерім». Балалар таңертең мектепке келе жатқанда көргендерінен (торғай, мысы қ, ит, сауысқан т.б) алған әсерін суретке түсіреді.

Тақырыбы: Жануарлар әлемі. Балық, құс, аң.

« Балық, құс, аң, балық, құс ...» деп санамақ ретінде айтады. Санамақ кімге барып тоқтаса сол бала шапшаң түрде бір аңды, құсты, немесе балықты атайды. Жоғарғыдағы жағдайда құсты атайды. Егер берген жауабы дұрыс болса, ойын жалғаса береді. Ал егер берілген жауап дұрыс болмаса, немесе бала ұзақ ойланып қалса, ол ойыннан шығып, жүргізушіге бір затын қалдырады. Ойын тек бір бала қалғанша жалғасады. Одан кейін жүргізушімен қалған бала екеуі әр заттың өз иесіне қайтырып алу үшін не істеу керек екенін шешеді ( қораз болып шақырады, қоян болып секіреді т.б). Бұл ойынды әр түрлі нұсқада өткізуге болады. Мысалы: гүл, ағаш, жемістердің атын атап, т.с.с.

3. Жылдың жартысын ұйқымен өткізетін аңдарды қоршап көрсет.

4.Сүтқоректілердің балаларын суретпен толықтап жаз.

5тапсырма.

І бөлім «Жануарлар мен құстар »

3 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

1.Сынып бөлмесінің әр жеріне аңдар мен жануарлардың, құстардың суреттері ілінеді.

Мысалы: Қасқыр, ат , мысық, қоян, аққу, бүркіт.

Тапсырма:

Бұл аңды, жанурды, неге таңдадың?

Оның пайдасы қандай?

Мақал, өлең шумағы т.б қосатының бар ма?

2. Қоректенуіне қарай жануарлар қандай топтарға жататынын анықтаңдар.

Жыланбалық

Шортан

Жапалақ

Бұғы

Мүйізтұмсық

Бақа

3.Мына байланысты анықтандар. Жануарлардың табиғаттағы және адам өміріндегі рөлі туралы өмірден білетіндеріңді еске түсіріп, әңгімелеңдер.

4.Жануарларды бақылау. Төмендегі үлгімен бунақденелілердің күзгі тіршілігін бақылап, жазындар.

Бунақ-

денелінің

аты

Қашан (күні, айы) бақыладың?

Ауа райы қандай еді (ашық,жылы,салқын,желді, желсіз,жауын-шашынды)?

Қандай жерден кездестірдің (ағаш,бұта жапырағынан, бұтақтан,шөп,топырақ арасынан)?

Сен бақылаған тіршілік әрекеттері

Қай мезгілде көрінбей кетті(күні, айы), ауа райында қандай өзгеріс болды?

Өрмекшілер

Көбелектер

Аралар

Қоңыздар

Жүлдыз -

құрттар

5.Қардағы іздерге зер сал. Құстардың, ұсақ аңдардың(мысалы, тышқанның, тиіннің, қоянның т.б.)ізін кездестірсең, жобалап суретін сал. Ұс пен ұсақ аңдар ізін ажырата алатын шығарсың? Суретті екі топқа бөліп сал:

1) құстардың ізі, 2) аңдардың ізі.

1)

2)

ІІ бөлім «Өсімдіктер тіршілігі »

1 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

1.Өсімдік топтарын ата

ағаш

бұта

шөптекті

Емен

Итмұрын

Бақбақ

Қайың

Селеу

Шырша

Желайдар

Терек

2 тапсырма.Көкөністер мен жемістерді топтастыр.

Алма жүзім шие алмұрт құлпынай

Картоп қияр сәбіз қызанақ пияз

3.Өсімдік қалай көбейеді. Кестені толтыр.

4.Өсімдік жемістерінің түрлері мен көбеюін 3 топқа бөлеміз:

Жеміс

Тұқым

Көкөніс

5.тапсырма:Сәйкестендіру тесті

Пиязшық

Қызанақ

Жеміс

Пияз

Жемтамыр

Картоп

Жидек

Сәбіз

Түйнек

Таңқурай

ІІ бөлім «Өсімдіктер тіршілігі »

2 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

1 тапсырма. Өсімдік тірі ағза ма? Не қажет?

2.тапсырма.Өсімдіктер тіршілігіндегі өзгерістердің шартты белгілерін анықтандар .

Ағаш Бұта Бір жылдық шөп Екі жылдық шөп Көп жылдық шөп

3.тапсырма.Суреттерге қарап құрғақ , шырынды жемістерді топтастыр. Адам ағзасына пайдалы жемістерді ата.

Құрғақ жемістер

Шырынды жемістер

4.тапсырма Сызбадан жеміс-жидек аттарын тап.

Жұмбақ, сөзжұмбақ құрастыру.

Жұмбақтарды шешіп, шешуін суреттерден табыңдар.

Көзге ілінбейді,
Жұтсаң білінбейді. (Ауа)

Таңмен көзін ашады,

Әдемге нұр шашады. (Күн)

Қыста ғана болады,

Ұстасан қолын тоңады. (Қар)

Аяқсыз жетіп барады,
Қолсыз есік қағады. (Жел)

5. тапсырма. «Образға кіру» Өсімдіктердің, жануарлардың орындарында өздері қандай күй кешетіні, қандай қызмет атқаратынын сезіну. Мен-Гүлмін. деген әр түрлі тақырыптарда әңгіме жазғызу. 1 оқушының әңгімесі: Мен-Гүлмін. Мен жерде өсемін. Маған ауа, су, жылу, жарық, қорек қажет. Мен адамдарға қуаныш сыйлаймын. Адамдар мені аналарына, мұғалімдеріне бақыт, қуаныш әкелсін деп сыйлайды. Мені адамдар төрге қояды. Мен әр түрлімін. Менің иісім хош, жақсы. Мені адамдар жақсы көреді. Мен ешкімге жамандық істемеймін. Осы арқылы оқушылардың ой-өрісі кеңейтіліп, тілдері дамиды. Мен бір кездерде жайқалған гүл болатынмын. Тозаңданып, аналық жатынында пайда болдым. Күндер өтіп, мен өсіп, дамыдым. Қазір менің атым кім? Жауабы: жеміс

ІІ бөлім «Өсімдіктер тіршілігі »

3 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырма

1 тапсырма. Мына суреттегі ағаштардың қысқы кескіндерін (бөрік басының жалпы түрін) мұқият қарап, олардың ішінен өзің бақылап жүрген ағашты (ағаштарды) анықтап, аттарын жаз

2. Дөңгелектің ішіндегі шашылған әріптерді теріп алып, жүйелеп орналастырсаңдар, өсімдіктің маңызы туралы сөйлем шығады.

Жауабы: «Өсімдік -өмір тірегі»

3 тапсырма. Өсімдік пен жануарлардың байланысы. Оқушыларға ой тудыратын сұрақ қоямын: Егер адам осы ағашты кесіп алып тастаса не болар еді?

4 тапсырма. «Кім құстарды көп біледі? Керекті құс атауларын топтастырып жазыңдар: тауық, ұзақ, күркетауық, шымшық, қаз, үкі, жапалақ, бүркіт, бұлбұл, бозторғай, аққу, үйрек, қарға, сауысқан, суықторғай, қыран, тоқылдақ, кептер, әтеш, шағала, тырна.

Үй құстары

Жыртқыш құстар

Жыл құстары

Қыстайтын құстар

Тауық

Күркетауық

Қаз

Үйрек

Әтеш

Жапалақ

Үкі

Бүркіт

Қыран

Кезқұйрық

Ұзақ

Бұлбұл

Бозторғай

Аққу

Шағала

Тырна

Шымшық

Сауысқан

Қарға

Тоқылдақ

Суықторғай

Кептер5 тапсырма. Өзен мен көлді салыстыру: айырмашылығы және ұқсастығы.

6 тапсырма. Қазақстан суларын топтастыру.

7 тапсырма.

Жұмбақ

Жақсы жанады,

Қара түсті болады.

Үйге жылу береді,

Кім бірінші табады? (...)

Судан жеңіл,

Қоңыр түсті.

Жақсы жанады,

Майлы болады

Кім бұны табады? ( ... )

Қара түсті болады, Көзге көрінбейді,

Жанғанда иісі шығады. Иісі мұрын жарады.

От тигізсең жанады, Қолға ілінбейді

Үй жылытып береді. (...) Бірақ жылын дейді. ( ... )

8 тапсырма. Өсімдіктердің алуан түрлілігі. Өсімдік атауларын жаз.

Ылғал

Шөл

Жарық

Көлеңке

Жылу

Суық

9. тапсырма. «Өсімдіктер бірлестігі». Қайыңды орман, еменді орман және шалғын жерлерде өсетін өсімдік атауларын жаз.

Жауабы: Қайыңды орман бірлестігі: қой бүлдірген, қазтабан,қоңыраубас

Еменді орман бірлестігі:саумалдық, әйкен,қынжыгүл

Шалғын бірлестігі: бетеге, селеу, жоңышқа

ІІІ бөлім «Табиғат және адам »

1 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырмалар

1 тапсырма. Адам мен табиғаттың байланысы.

- Біз табиғаттан не үйренеміз?

Шәйнектің қайнауына қарап, паровозды ойлап тапқан.

Суретке қарай отырып мақал құрастыру.

Үлгі : 1.Сен істі сүйсең , іс саған бас иеді.

2.Еңбексіз өмір -сөнген көмір

3. Қолы қимылдаған адамға ,кедейлік жоқ.

Аяғы қимылдаған адамға алыстық жоқ

Инелікке қарап тікұшақты ойлап тапқан.

Суретке қарай отырып жұмбақ құрастыру. Үлгі : Жұмбақ жазу

1.Қимайды бір-бірінен тағы озбайды.

Аяғы көз ілмей ол қозғайды.

2 тапсырма Адам өміріне қажетті 5 жағдайды топтастыру.

3 тапсырма. Біз ауаның қандай қасиеттерін білеміз? Топтастыру.

Тәжірибе:

Шарды үрлеп, бүйрінен қысу- бұл ауаның сығылуы.

Допты еденге ұру,қайтара ыршуы-бұл серпілуі.

Шырағдар жағып оны банкамен жабу- ауа тұншығады,жанужы қолдауы.

Стаканға су құйып,бірер минут қойсақ,оны қабырғасынан бүршіктер пайда болғанын көреміз,бұл ауа.

4.Бұлбұлдан ән айтуды үйренген. Суретке қарай отырып жұмбақ құрастыру.

5. тапсырма Суреттерді пайдаланып ,сөйлемді аяқтап жазыңдар.

Егер мен болсам, ....................

Егер мен болсам, ....................

Егер мен болсам, ....................

Егер мен болсам, ....................

Егер мен болсам, ....................

6 тапсырма. Мына сөзсызбада Қазақстанның 23 жер -су аты жасырылған. Қане, кім таба алар екен?

Ж

А

Е

Ә

У

Л

Е

Р

А

Т

Ж

А

Е

М

Р

Е

Й

И

Т

Т

Р

А

Е

Л

Қ

Б

Ы

Л

М

Е

А

І

А

Р

М

Т

І

Б

А

С

Е

К

Р

С

Л

А

З

А

Б

А

Р

Т

Н

Ө

Б

А

Ғ

А

Ү

И

М

О

Ш

Ұ

Т

Л

Ш

А

Б

Т

Ш

А

Қ

Й

А

З

А

Ш

А

Б

А

А

Б

Р

А

Ы

Т

Ж

У

Ы

Р

А

Л

Й

А

А

Р

Н

А

Е

Қ

М

К

Й

Қ

А

Қ

Л

А

Қ

С

З

Ы

З

Е

Н

Т

Ш

Т

Ы

Ғ

Ұ

М

Қ

А

Ы

Л

Ж

А

С

А

Я

А

Н

Д

Ы

З

Ғ

А

Н

Р

Ш

У

Қ

ІІІ бөлім «Табиғат және адам »

2 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырмалар

1 тапсырма. «Етік қайдан пайда болады?»

Әр жыл мезгіліне байланысты аяқ-киімге сипаттама бер.

Жыл мезгілдері

Аяқ-киім

Неден жасалады?

Қалай күту керек?

Қыс

Көктем

Жаз

Күз

2 тапсырма. ЭССЕ «Су-тіршілік көзі». Бізге су өте қажет. Су болмаса біз өмір сүре алмаймыз. Біз суды күнделікті өмірде пайдаланамыз. Су түссіз, мөлдір болады. Сусыз жануарлар да тіршілік ете алмайды, өсімдіктер де өспейді.Сондықтан суды үнемдеуіміз керек.

3 тапсырма. 5 жолды өлең:

Су
Мөлдір, түссіз
Ағады, жұғады, жабысады
Ол бізге өте қажет
Сусын

4 тапсырма. Суреттердің көмегімен ертегі құрастыр.

Су, ауа жане жарық.

Ерте, ерте, ертеде . . .

ІІІ бөлім «Табиғат және адам »

3 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырмалар

1 тапсырма.

Тығыз тау жыныстарына нелер жатады? Тығыз тау жыныстарының пайдасы қандай?

Тығыз тау жыныстары

гранит

көмір

әктас

ас тұзы

шөгінді жыныс

мәрмәр

құмтас

Тығыз тау жыныстары

Күнделікті өмірде пайдаланады

Адам өміріне қажет

Ас тұзы, көмірден басқасы құрылыс материалдарын құрайды

2 тапсырма« Сәйкестендіру»

Мұнай

Тас көмір

Табиғи газ

3 тапсырма. Біздің облысымызда өндірілетін пайдалы қазбалардың қасиеттері мен қолдануылуын кестеге түсір.

I топ II топ III топ

Пайдалы қазбалар

Қасиеті

Қолданылуы

Ас тұзы

Құм, саз

Мұнай

4 тапсырма.

Тығыз тау жыныстары мен бос тау жыныстарын ажыратып, қасиеттерін жазындыр.. Гранит, мәрмәр, құм, құмтас,тас көмір, саз.

ІҮ бөлім «Қоғам және ғарыш әлемі »

2 сыныпқа арналған шығармашылық тапсырмалар

1 тапсырма

Астана - Қазақстан Республикасының астанасы.

Астананың құрылысын Ақмола шатқалынан неге ауыстырды?ныстарын

2 тапсырма

Қаспийдің «тірі алтыны».

Балық шаруашылығы.

Балық шаруашылығы

Қайта өңдеу

Балық өнімдерін өндіру

Балық аулау

тор

Балық котлеттері

консервілеу

Қармақ

4 -тапсырма : Дөңгелектің ішіндегі шашылған әріптерді теріп алып, жүйелеп орналастырсаңдар отбасына маңызды сөйлем шығады.

Жауабы: Отбасы - шағын қоғам

Адам ағзасы және оны күту.