План-конспект урока крымскотатарского языка по теме Йыл мевсимлери

Къырымтатар тили дерси, 1 сыныф

Мевзу: «Йыл мевсимлери. Табиат адиселери»

Дерс чешити: янъы мевзу анълатув дерси (комбинирлев).

Макъсадлар: талебелерге йыл мевсимлернинъ фаркъларыны косьтерюв; оларнынъ мустакъиль чалышув къабилиетини, озь фикирини беян этюв алышкъанлыгъыны инкишаф эттирюв; талебелернинъ сёз байлыгъыны янъы сёзлернен зенгинлештирюв; оларнынъ нутукъларыны инкишаф эттирюв; табиаткъа севги ашлав.

Донатма: тахтада: джедвель "Йыл мевсимлери", "къар данелери" - дерс

къысымларынынъ адлары; йыл мевсимлери акъкъында шиирлер; ресимлер; даркъатма материал: "Лугъат иши", "Мевсим"(булмача тизмек ичюн); техник васталары.

Дерс кетишаты :

I. Тешкилий къысым.

1. Селямлашув.

2. Субет:

- Шимди бизде насыл дерс?

( Къырымтатар тили дерси)

- Я не ичюн сиз къырымтатар тилини огренесинъиз?

("Бизге окъумакъ керек,

Динълемек, язмакъ керек,

Ана тильни огренип,

Яхшы лаф этмек керек!")

II. Эв вазифесини тешкерюв.

1. "Сёзлер ерини джойгъан" оюны (лугъат иши - тахтада беджериле):

- Бириси келип эр шейни къарыштырды. Сиз, балалар, сёзлернинъ тер-

джимесини догъру къоюнъыз!

2. Къягъытлар устюнде мустакъиль лугъат тешкерюв иши (кечкен мевзулар

боюнджа).

(Джезве, фильджан, пычакъ, къашыкъ, ешиль, сары, беяз, къырмызы)

Вездже, джанльфи, чакъпы, шыкъкъа, льеши, сыра, безя, къырзымы

3. Ава акъкъында эзберленген шиирлер:

"Тап-тап-тап!

Ягъа ягъмур!

"Ель эсе, ягъмур ягъа,

Эр ерни этти чамур.

" Кунеш чыкъсын,

Йылтырасын!"

III. Мотивлештирюв .

- Талебелер тапмаджаларнынъ джевапларыны тапыныз.

1. Узанып башлай куньлер,

Ерни орьте экинлер,

Чичек ача тереклер,

Къайтып келе бульбуллер. (Баарь)

2. Кунеш ерни къыздыры,

Тарларда ишлер арта,

Богъдай, Арпа чалына,

Бол берекет алына. (Яз)

3. Джыйыла эп мейвалар,

Сарарып сола япракълар,

Учып кете турналар. (Кузь)

4. Ава кунь-куньден сувуй,

Геджелери ель улуй,

Ерни беяз къар къаплай,

Аяздан сувлар бузлай. (Къыш)

- Бу - йыл мевсимлери:КЪЫШ, БААРЬ, ЯЗ, КУЗЬ. Демек, бугуньки дерснинъ мевзусы - "Йыл мевсимлери", дерсимизнинъ макъсады - оларнынъ аляметлерини косьтерюв.

IV. Талебелернинъ бильгилерини актуаллештирюв.

Оджа шиирни окъуй (тахтада асылгъан "Йыл мевсимлери" джедвелинде

косьтерип):

"Йыл - он эки ай - дёрт мевсим

Болюнген шай - дёрт къысым,

Эписининъ озь ады бар,

Олар: яз, кузь, къыш, баарь.

Эр бир мевсим - учер ай.

Огренейик фаркъ недай." (З. Джавтобели)

- Бу шиир не акъкъында?

- Насыл йыл мевсимлерини сиз эшиттиниз?

- Бугуньки санны ким манъа хатырлатыр? Бугунь "Мартнынъ ..."

- Энди, дефтерлеринъизни ачынъыз ве бугуньки санны ве дерс мевзусыны язынъыз.

V. Янъы мевзу анълатув.

Лугъат (янъы сёзлер тахтада асылгъан):

йыл, ай, яз, ешере, сарара, япракъ(лар), чечек(лер), терек(лер), мейвалар, себзелер, къуш(лар), къайталар, учып кетелер, сыджакъ мемлекет.

"Раатлыкъ дакъкъасы":

"Къыш!" - ушюген киби къалтырайлар,

"Баарь!" - эллерини чечек ачкъаны киби косьтерелер,

"Яз! " - "сыджакътан" эллерини саллайлар,

"Кузь!" - шемсиени (зонтик) туткъан киби этелер.

Талебелер ерине отуралар.

Оджанынъ сёзю:

- Текаран раатландынъыз, энди девам этейик.

Тахтагъа бакъынъыз, балалар: бу ресимлерде 4 йыл мевсими тасвирленген.

Биринджи ресимде - къыш -йыл мевсимлерининъ бирисидир. Къышта

ава сувукъ ола. Айванлар, сувукълардан къоркъып, юваларында сакъланалар. Тереклер япракъсыз туралар. Къышта чокъ къар ягъа, орталыкъ бем-беяз ола. Сиз, балалар, сыджакъ урбаларны кийип, чананен таясынъыз, къар топу ойнайсынъыз.

Экинджи ресимде - баарь - энъ дюльбер мевсим. Кунеш кунь-куньден

зияде къыздыра. Къар ирий. Баарьде табиат уяна, япракълар ешере.

Тереклер беяз ве гульгюли чечеклер ачалар. Мас-мавы кокте къушлар

къычырышалар. Олар сыджакъ ерлерден къайталар.

Бу ресимде яз тасвирленген. Яз - энъ сыджакъ мевсим. Багъчалар ве

тарлалар ем-ешиль олалар. Бостанларда лезетли себзелер пишелер.

Язда сиз учь ай раатланасынъыз, денъизге ювунмагъа барасынъыз.

Яздан сонъ кузь келир. Багъчаларда мейвалар пишелер. Кузьде кунеш

энди къыздырмай, шунынъ ичюн ава салкъын ола. Къушлар сыджакъ

ерлерге учып кетелер. Кузьде чокъ ягъмурлар ягъа. Тереклернинъ япракълары сарара, эр ер сары, портакъал, къырмызы тюске бояныр.

Демек, эр мевсимнинъ озь хусусиетлери, аляметлери бар, эр мевсим

гузельдир.

VI.Пекитюв.

- Энди бирильген кягъытларда бир йыл мевсини сечип алыныз ве ресим япыныз.

- Пек яхшы!

VII.Чифтлерде иш.

Йыл мевсимлери (баарь, къыш, яз, кузь) сёзлери даркъатыла.

Бу арифлерден сезлерни тизиниз.

VIII.Нетиджелев.Рефлексия.

- Сиз бугунь нелер акъкъында янъы бильгилер алдынъыз?

(Йыл мевсимлери)

- Дерсни бегендинъизми?

(Чокъ бегендик!)

- Сиз бугунь яхшы чалыштынъыз! Мен бегендим! Энди сиз озюнъизге де

ренкли "баа" къоюнъыз: къырмызы, сары я да ешиль.

"Нетиджелев. Рефлексия"

IX.Эвге вазифе.

Янъы сёзлерни эзберлемек.

- Дерсимиз битти.

Чокъ сагъ олунъыз! Сагълыкънен барынъыз!

3