Урок по якутскому языку в 1 классе (на якутском языке)

Саха тылыгар календарно-тематическай былаан

1 кылаас

Е. П. Колесова буукубаарынан Маннайгы кылааhы бутэрэр уорэнээччи билиэхтээх:

• Торообут тыл бары дор5ооннорун, киирии бутэй дор5ооннору;
• Сахалыы сурукка туттуллар бары буукубалары уонна кинилэр ханнык дор5ооннору бэлиэтииллэрин;
• Тыл суhуоххэ хайдах арахсарын;
• Кыра кээмэйдээх 5-6хоhоону (нойосуус);
• 2-3 саха суруйааччытын аатын

• Кыра текси ургулдьу суhуохтээн уонна бутун тылларынан, соп тургэннээхтик ойдоон аа5ары (ортотунан мунуутэ5э 20 - 25 тылы)
• Буукубалары уонна кинилэр ситимнэрин сыыhата суох суруйары, уhун аhа5ас, хоhуласпыт бутэй дор5ооннору, дифтоннары табатык бэлиэтиири;
• Илиинэн уонна бэчээтинэй буукубаларынан суруллубут тыллары, тыллар ситимнэрин, этиилэри ал5аhа суох устары;
• Тыллары, тыллар ситимнэрин уонна 3-4 тыллаах этиилэри истэн суруйары;
• Тылы суhуоххэ араарары уонна 1-2 суhуохтээх тыл дор5ооннорун араастарын ыйа-ыйа, схема комотунэн ырытары;
• Этиини улахан буукубаттан са5алыыры, этии бутуутун точканан бэлиэтиири;
• Текст ис хоhоонунан ыйытыыга толору эппиэттиири;
• Хартыынанан уонна бэйэ уруhуйунан кыра 4-5 этиилээх кэпсээни онорору;
• Кэпсээни,остуоруйаны, хоhоону ойдоон истэри уонна ыйытыы комотунэн эбэтэр иллюстрациянан сирдэтэн кэпсиири;
• Урут аахпыт уонна сана кинигэни тас корунунэн арааран билэри уонна аа5ыллыбыт айымньы геройдарын ааттыыры;

I салаа

Тыл туhунан бастакы ойдобулу уоскэтии Сыала: Тыл ааттыыр аналын ойдоон билии.

№

Уруок темата

Болдьо5о

1.

Тыл ойдобулэ.Тыл уонна предмет. Тыл туохха нааданый? Туох суолталаа5ый? Тыл ааттыыр функциятын, тыл аналын ойдотуу.

2.09

2.

Тылы сайыннарар уруок. «Куhун»

3.09

3.

Тыл предмет аатын кордорор

4.09

4.

Тэнник суруллар, араас суолталаах тыллар

7.09

5.

Тыл хайааhыны кордорор

8.09

6.

Тылпредмет бэлиэтин кордорор

9.09

7-8

Этии

10.09

11.09

9.

Ханнык ба5арар икки тыл икки ардыгар атын тылы киллэрэн биэриэххэ соп

14.09

10.

Комо тыл «уонна»

15.09

11.

Хатылааhын. Сюжетнай хартыынанан этии толкуйдааhын

16.09

12.

Тумук

17.09

II салаа

Тыл дор5оонун араарыы. Сыала: Тыл дор5ооннорун турар бэрээдэктэринэн таба истэр, араарар дьо5уру сайыннарыы

1. Тыл дор5ооннортон турар
2. Тыл дор5оонноро турар бэрээдэктэринэн араарар ньыманы баhылааhын
3. Дор5ооннор араастарын быhааран ойдооhун
4. Тылы суhуоххэ араарар ньыманы баhылааhын
5. Аhа5ас дор5оон араастарын истэн быhаарыы ( к а/д, у а/д,дифтонг)
6. Бутэй дор5ооннору этиллиилэринэн араастарын ойдооhун (ньиргиэрдээх, ньиргиэрэ суох)
7. Бутэй дор5оон хоhулаhыыта тыл суолтатын уларытарын ойдооhун

№

Уруок темата

Болдьо5о

13

Икки дор5оонноох 1 суhуохтээх тыллар

18.09

14.

Ус дор5оонноох 1 суhуохтээх тыллар

21.09

15.

Чинэтии

22.09

16.

17

Фишка. Бутэй уонна аhа5ас дор5ооннор

23.09

24.09

18.

19

20

Уhун уонна кылгас аhа6ас дор5оон

25.09

26.09

29.09

21

22

Суhуох бастакы быраабылата: тыл хас а/д соччо суhуохтээх

30.09

1.10

23

24

Дифтонг

2.10

5.10

25

26

Суhуох иккис быраабылата: сана суhуох бутэй дор5оонтон са5аланар

6.10

7.10

27.

Чинэтии

8.10

28

29

30

31

32

Хоhулаhыы

9.10

12.10

13.10

14.10

15.10

33

Ситуация

16.10

34

35

Ньиргиэрдээх уонна ньиргиэрэ суох б/д

19.10

20.10

36

Чинэтии

21.10

37

38

Хатылааhын. Суhуоххэ араарыы

22.10

23.10

39

Тылы сайыннарыы «Котор айана»

26.10

III салаа

Буукубалар Сыала: аа5ар уонна суруйар уоруйэ5и уоскэтии

№

Уруок темата

Болдьо5о

40

А, Ы

2.11

41.

У, О

3.11

42.

И, Э

4.11

43.

Υ, θ

5.11

44.

Дифтонг: ЫА, УО

6.11

45.

Дифтонг: ИЭ, Υθ

9.11

46.

Тылы сайыннарыы: «Маннайгы хаар».

10.11

47.

С, М, Н, Л, Р б/д буукубалара

11.11

48.

Аа5ыы

12.11

49.

Хоhулаhыы

13.11

50.

Тыллары истэн суруйуу

16.11

51.

Пааралаhар б/д

17.11

52.

Буукуба кассата

18.11

53.

Д уонна Т б/д

19.11

54.

Т хоhулаhыыта. Коhоруу быраабылата

20.11

55.

Г уонна К б/д

23.11

56.

К хоhулаhыыта

24.11

57.

Этиини суруйарга уорэнии

25.11

58.

Х уонна 5 б/д

26.11

59.

Х хоhулаhыыта

27.11

60.

Й б/д

30.11

61.

Хатылааhын

1.12

62.

Дь уонна Ч б/д

2.12

63.

Ч хоhулаhыыта

3.12

64.

Тылы сайыннарыы «Дьыл оройо».

4.12

65.

Улуус ааттара. Таабырын.

7.12

66.

Нь б/д

8.12

67.

Нь хоhулаhыыта

9.12

68.

h б/д

10.12

69.

h хоhуласпат. Хоhулаhар уонна хоhуласпат ю/д

11.12

70.

Н б/д

14.12

71.

Н хоhулаhыыта

15.12

72.

Ыт уонна куоска

16.12

73.

Кутуйах уонна ботуук

17.12

74.

Ынах уонна тураах

18.12

75.

Куобах

21.12

76.

Таабырыннар

22.12

IV салаа

Киирии дор5оон буукубалара Сыала: Киирии дор5оон буукубаларын таба аа5а уонна суруйа уорэнии

№

Уруок темата

Болдьо5о

77.

Я, Ю ,Ё, Е

23.12

78.

79

Я, Ю ,Ё, Е- сымнатар тугэннэрэ

24.12

25.12

80

Я, Ю ,Ё, Е икки дор5оону биэрэр тубэлтэлэрэ

28.12

81

Я, Ю ,Ё, Е икки дор5оону биэрэр тубэлтэлэрэ

11.01

82

(ЙА) дор5оон нууччалыыттан киирбит уонна сахалыы тылларга

12.01

13.01

83.

З б/д

14.01

84.

В,Ф

15.01

85

«Вася» фламинго

18.01

86

Ж,Ш

19.01

87

Жучка абыраабыта

20.01

88

Ц

21.01

89

Щ

22.01

90

Ъ,Ь бэлиэлэр

25.01

91.

Буукубаларын дор5оон араастарынан наардааhын

26.01

92.

Саха алфавита

27.01

93

Таабырыннар

28.01

94

Сэhэргэhэ уорэн

29.01

95

Урун эhэ

1.02

96

Торообут дойду айыл5ата

2.02

97

Ытыыр хатын

3.02

98

Ийэн

4.02

99

Сурэ5э суох суус субэлээх

5.02

100

Дьикти тубэлтэ

8.02

101

Ынырыа уонна чокчоно

9.02

102

Чыычаах о5ото

10.02

102

чоппуускалар

11.02

103

Боконго-тургэн сырыы тыына

12.02

Буукубаар, быраhаай!

13.02

Саха тыла + Сыккыс

№

Саха тыла

Сыккыс

Дата

1.

Этии, тыл, дор5оон, буукуба

Доргуччу аа5ыы

3.02

2.

Этии, тыл, дор5оон, буукуба

Учугэй буочар

4.02

3.

Этии, тыл, дор5оон, буукуба

Кинигэ

5.02

4.

Этии, тыл, дор5оон, буукуба

Дьиннээх табаарыс

6.02

5.

Аhа5ас дор5ооннор

Боотур

9.02

6.

Аhа5ас дор5ооннор

Туйааралаах

10.02

7.

Аhа5ас дор5ооннор

Сарсыарда

12.02

8.

Аhа5ас дор5ооннор

Оскуола5а

13.02

9.

Аhа5ас дор5ооннор

Дьиэ5э

14.02

10.

Аhа5ас дор5ооннор

Торообут кун

23.02

11.

Бутэй дор5ооннор

Чуучук

24.02

12

Бутэй дор5ооннор

До5оттор

25.02

13

Бутэй дор5ооннор

Эйэлээх о5олор

26.02

14

Бутэй дор5ооннор

Обугэ оонньуута

27.02

15.

Хатылааhын

Кыhынны кор

2.03

16.

Хатылааhын

«Сонор» оонньуу

3.03

17.

Тыл суhуохтэрэ уонна кинилэр араастара

Кыhыл маак

4.03

18.

Тыл суhуохтэрэ уонна кинилэр араастара

Корсууу киэhэтэ

5.03

19.

Тыл суhуохтэрэ уонна кинилэр араастара

А5атын туйа5ын хатарбыт

6.03

20

Тыл суhуохтэрэ уонна кинилэр араастара

Автобуска

9.03

21

Тылы коhоруу

Кырдьыксыт о5о

10.03

22

Тылы коhоруу

Барыанньа

11.03

23

Тылы коhоруу

Коля хоргуппута

12.03

24

Коно, тоттору суhуох

Оля. Ийэ мичээрэ

13.03

25.

Коно, тоттору суhуох

Эйэ5эс эбээ. Айыына ийэтэ

16.03

26.

Аhа5ас, сабыылаах суhуох

Куттас куобах

17.03

27

Аhа5ас, сабыылаах суhуох

Ыт иччи кордообутэ

18.03

28.

Хатылааhын

Ааныс

19.03

29

Хатылааhын

Эhэ

20.03

30

Хатылааhын

Ойуур луохтуура

30.03

31

Хатылааhын

Ойуур,тыа баайа

31.03

32

Нууччалыы суруллар тыллар

Кэскил кэпсээнэ

1.04

33.

Нууччалыы суруллар тыллар

Дьокуускай

2.04

34

Охсуута суох О

Мирнэй куорат

3.04

35.

Охсуута суох О

Космоска бастакы киhи

6.04

36.

Нууччалыы суруллар тыллар

Аныгы уйэ сибээhэ

7.04

37

Нууччалыы суруллар тыллар

Ким буолабын?

8.04

38.

Нууччалыы суруллар тыллар

Саха циркэтэ. «Дьээбэ» театр

9.04

39.

Киhи аатыгар уонна араспаанньатыгар улахан буукуба

Улуу куорат

10.04

40

Киhи аатыгар уонна араспаанньатыгар улахан буукуба

Москва зоопаркатыгар

13.04

41.

Суоhулэр уонна дьиэ кыылларын ааттарыгар улахан буукуба

Саас кэлиитэ

14.04

42

Суоhулэр уонна дьиэ кыылларын ааттарыгар улахан буукуба

Эhэ сэргэтэ

15.04

43

Куораттар, дэриэбинэлэр,орустэр уонна куоллэр ааттарыгар улахан буукуба

Хаас о5олоох куурусса

16.04

44

Куораттар, дэриэбинэлэр,орустэр уонна куоллэр ааттарыгар улахан буукуба

Маай кунэ

17.04

45

Хатылааhын

Ат барахсан

20.04

46

Хатылааhын

Адаар муос

21.04

47

Предмет аата

Суутук

22.04

48

Предмет аата

Ыт о5ото

23.04

49.

Предмет аата

Фёдор Попов хорсун быhыыта

24.04

50

Предмет тугу гынара

Федор Попов хорсун быьыыта

27.04

51

Предмет тугу гынара

Сааскы кун

28.04

52

Предмет тугу гынара

Чыычаах дьиэтэ

29.04

53

Предмет бэлиэтэ

Сэмэлиибит!

30.04

54

Предмет бэлиэтэ

Кыталык

1.05

55

Предмет бэлиэтэ

Дорообо туруйалар!

4.05

56.

Предмет бэлиэтэ

Куорэгэй уйата

5.05

57

Предмет бэлиэтэ

Урумэччи

6.05

58

Хатылааhын

Сайын

7.05

59.

Хатылааьын

Сайын

8.05

60

Хатылааьын

Сайын ханна барабын

11.05

61

Хатылааьын

Ойтон суруйуу

12.05

62

Тумуктуур эрчиллиилэр

Уунуулээх ходуьа5а

13.05

63

Тумуктуур эрчиллиилэр

Ходуьа5а оттоьобун

14.05

64

Тумуктуур эрчиллиилэр

Ходуьа5а оттоьобун

15.05

65

Диктант

Сайынны сынньаланна

18.05

66

Тумуктуур эрчиллиилэр

Сайынны сынньаланна

19.05

67

Тумуктуур эрчиллиилэр

Ыьыах

20.05

68

Тумуктуур эрчиллиилэр

Ыьыах оонньуута

21.05

69

Тумуктуур уруок

Саха сирэ

22.05