Урок тувинского языка на тему Демдек ады (3 класс)

Тыва дыл кичээлиниң технологтуг картазы.

Темазы «Демдек адынга катаптаашкын» Сорулгазы:

1. Демдек адының шынарларының дугайында билиглерин катаптаары; демдек аттарын чугаага шын ажыглап билирин быжыглаары.
2. Ɵѳренген чʏʏлдерин сайгарып, бѳлʏктеп, тʏңнеп билиринге ѳѳреникчилерни чаңчыктырары.
3. Номчулгаг болгаш билиглерже чʏткʏлʏн хайныктырар, аас чугаазын байыдарын уламчылаар.

1. Ɵѳренген темазынга сонуургалын оттурар байдалды тургузар.
2. Бодунуң билиин сайгарып, кʏʏсеткен ажылын шын ʏнелээри.
3. Ɵѳредилгениң утказын, ажыктыын медерелдиг сайгарып билири.

1. Салдынган сорулгага дʏʏштʏр кылыр ужурлуг ажылды планнап, хайгаарап, ооң тʏңнелинге чедериниң болдунар аргаларын тодарадып билирин ѳѳредир.
2. Бодунуң бодалын шын дес-дараалаштыр илередип, ѳске эш-ѳѳрʏ-биле диалогту тургузар. Бодунуң харыызын, ѳѳренген билиинге даянып алгаш, шынзыдары.
3. Эрткен темаларда алган билиглерин аразында айтыржып, кылыр ажылын ʏлежип билири.
4. Билиг бʏрʏзʏ бодунуу-биле кандыг ажыктыгыл, амыдыралга канчаар хереглеттине бээрил деп чʏвени уруглар-биле сайгарар.

1. Демдек адының дугайында, ооң шынарларынын ылгап билири.
2. Сѳзʏглелге айтырыглар салып, утказын билгени
3. Тускай айтыышкын, ʏлегер болгаш бѳдʏʏн алгоритм ёзугаар кʏʏселде кылыры.

Кичээлдиң чорудуу.

№

Кичээлдиң кезектериниң аттары.

Кичээлдиң чорудуу

Башкының кʏʏседир ужурлуг ажыл чорудулгазы

Ɵѳреникчиниң кʏʏседир ужурлуг ажыл чорудулгазы

1

Организастыг кезээ. Психологтуг белеткел.

-Кичээливис эгезинде

Кыдырааштар, номувус

Чараш демир-ʏжʏктер

Белен-дир бе кѳрʏптээли.

-Бот-боттарыңарже хʏлʏмзʏрʏп кѳрʏшкештиң, кончуг оожум олуруңар, эргим чаштар.

Ɵѳреникчилерниң кичээлге беткелин хынаар. Уругларның хей-адын кѳдʏрер, кичээлге беткээр.

Ажылдаар олудун хынаар, белеткээр.

2.

Билигниң онза чугулазын тодарадыры. Актуализация.

-Чʏʏ деп чугаа кезээн ѳѳренген бис? Ооң дугайында чʏнʏ билириңерни чугаалаңар.

Демдек адының дугайында билин катаптадыр. Онаалганың шын кʏʏсеттингенин хынаарын организастаар.

Демдек адының дугайында билин катаптап, кластер тургузар.

(приложение №1)

3.

Проблеманы тургузары

Мен бѳгʏнгʏ кичээлде рекордтар ному эккелдим. Мында кандыг бир чʏʏлге эң-не, эң-не шылгараан кижилерниң чедиишкиннерин бижээн.

- Чʏге бо номну эккелген мен?

- Бис бѳгʏнгʏ кичээливисте силер кандыг рекордтар тургузуп болур силер?

-Чʏʏ деп чугаа кезээнге рекордтар тургузар бис?

Проблемалыг байдалды тургузар.

Чугаага киржир. Бодунуң бодалын чугаалаар.

4.

Ɵѳредиглиг сорулгазын салыры

Кичээлдиң темазын болгаш сорулгазын тодарадыңар.

Уругларны ѳѳредиглиг сорулга салырынче углаар.

Башкының удуртулгазы-биле кичээлдиң темазын болгаш сорулгазын шын тодарадып тургузары.

5.

Катаптаашкын

Чуруктуг диктант. (приложение №2)

Бердинген сѳстерге демдек аттарын таарыштыр шын бижиииринче уругларны углаар.

Демдек аттарының чʏве ады биле холбаазын шын ажыглаарынче кичээнгейни угландырар

Бердинген онаалганы кʏʏседир. Бодунуң шилип алган харыызын тайылбырлап, шынзыдар. Самбырада эталон-биле бодунуң харыызын деңнеп, туңнээр.

6.

Дыштанылга минутазы.

Аялга аайы-биле шимчээшкиннер.

Дыштанылга минутазын уругларга ажыктыг, дээштиг кылдыр организастап чорудар.

Шимчээшкиннерни кылыр.

7.

Билиглерни ханыладыры, делгемчидери-биле ажылдар.

Бѳлʏктеп ажылдаары.

1.Оюн «Дамырак». Yш одуругга аңгы- аңгы чʏве аттарын саазынга бижээн. Ол сѳстерге тааржыр демдек адын ѳѳреникчи бʏрʏзʏ бижиир силер.

2. Карточка-биле ажыл.

Бердинген сѳстерге удурланышкак уткалыг сѳстер тып бижиңер. (приложение №3)

Уругларның билииниң деңнели-биле чарып, бѳлʏктеп ажылдаарын организастаар.

Бердинген онаалгаларны бѳлʏк аайы-биле кʏʏседир. Бѳлʏкке ажылдаар, бодунуң бодалын шынзыдып, тʏңнээр.

8.

Дыштанылга минутазы.

Дараазында согунчугаштар аайы-биле карактарыңар эдертир кѳрʏңер.

Каракка мергежилгелерни организастап чорудар.

Каракка мергежилгелерни кʏʏседир.

9.

Билиглерни «чаа байдалда» ажыглаары

1.Оюн «Кым шын тыварыл?». Самбырага бир кижи келгеш чурукта чʏвениң адын адавас, а демдек аттарын ажыглап тургаш хевир, дʏрзʏзʏн чугаалаарга арткан улус тывар силер. (приложение №4)

-Бо дириг амытаннар кайда чурттап турарыл?

- Кандыг бѳлʏктерге чарып болур бис?

2.Yлегер домак-биле ажыл.

Тенек кижи багай,

Терек бʏрʏзʏ ажыг.

-Номчааш утказын тайылбырлаңар. Yлегер домак силерни чуге ѳѳредип турарыл?

-Айтырыглардан салып тургаш демдек аттарын тывыңар.

Ɵѳренген билиглерин «чаа байдалга» ажыглап билиринче угландырар.

Амыдырал-биле холбап, хурээлел кичээинде билиглерин ажыглаарынче углаары.

Бердинген онаалгаларны кʏʏседир.

Чугаага киржир. Бодунуң бодалын чугаалаар

10.

Рефлексия. Тʏңнел.

-Чʏнʏ билип алдыңар? Салган сорулгавыс кʏʏсеттинген бе? Чʏʏ солун болду?

-Кымга «эң-не эки номчукчу», « эң-не эки чогаадыкчы», « эң-не часпас бижикчи» деп аттар берип болур бис?

-«Чедиишкиннер чадазынга» бодуңарның кичээлге ажылдааныңарны ʏнелеп демдеглеңер.

Кичээлдиң сорулгазынга дʏʏштʏр чедип алган чедиишкиннерге даянып алгаш, беседаны чорудар.

Кичээлде бодуңуң кʏʏсеткен ажылының тѳнчʏ тʏңнелин шын тодарадыр.

11.

Онаалга.

-Бажыңга «Мээң ынак дириг амытаным» деп кыска чогаадыг бижиир.

Онаалганы канчаар кʏʏседириниң тайылбырын чорудар.

Бажыңга онаалгазын бижиир.

Приложение №1

Айтырыглары Утка талазы-биле

Кандыг? Чʏлʏг? Удурланышкак Чоок

Демдек ады

Холбаазы

АмданыДемдээ

Ɵңʏ Чʏзʏнʏ Хемчээли чʏве ады

________________________________________________________________________

Приложение №2

________________________________________________________________________

Приложение №3

Карточкада сѳстерге удурланышкак уткалыг сѳстерин тып бижиир

Улуг - … Дидим - …

Чараш - … Бедик - …

Ырак - … Узун - …

Хѳглʏг - … Кежээ - …

________________________________________________________________________

Приложение №4

Дириг амытаннар чуруктары: пар, койгун, дилги, чаан.