- Преподавателю
- Начальные классы
- Статья БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЙМАҚТЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІ ЖҮРГІЗУДЕ ТІРЕК СИГНАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Статья БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЙМАҚТЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІ ЖҮРГІЗУДЕ ТІРЕК СИГНАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ
Раздел | Начальные классы |
Класс | - |
Тип | Другие методич. материалы |
Автор | Бакабаева К.К. |
Дата | 21.07.2015 |
Формат | docx |
Изображения | Есть |
Бакабаева Кундуз Кабидоллановна «Жезкент к.экономикалық мектеп-лицейі» КММ бастауыш сынып мұғалімі
БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА АЙМАҚТЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРДІ ЖҮРГІЗУДЕ ТІРЕК СИГНАЛДАРЫН ПАЙДАЛАНУ Тірек-әрекеттің бағыттаушы негізі, баланың ішкі ойлау әрекетін сырттай ұйымдастыру әдісі. Тірек сигналы -ассоциативті символ (белгі, сөз,сызба,сурет және т.б.) белгілі маңызды мазмұнды ауыстырады. Тірек конспектісі-тірек сигналдарының қысқаша шартты конспектінің жүйесі, көрнекі конструкциялы фактілер жүйесін түсіндіреді, оқу материалының бүтін бөлігін байланыстыратын идеяларды алмастырады.
Әдістемелік ерекшеліктері В.Ф.Шаталов бойынша оқу үрдісінің технологиялық сызбасы:
Хабар енгізу (түсіндіру)
ІІІ қайталау-өзара бір-бірін бақылау
ІІ қайталау-вербальды тексерудің барлық түрлері
І қайталау-тірек сигналдары конспектісін ауызша баяндау
Үйдегі өз бетімен жұмысы БДІ (ЗУН)
айтқызу
Сабақ үстінде оқушы әрекетін жүйелі ұйымдастыруға болады, ол оқушының толық және жалпы белсенділігін қамтамасыз етеді, оқушы әрекетіндегі динамикалық стреотипті қалыптастыру арқылы жүзеге асады. Оқу әрекеті стреотипінің негізін тірек конспектілері (сигналдары) құрайды. Көрнекі сызбаларда оқу материалдары кодталған. Тірек сигналдарымен жұмыстың нақты кезеңдері болады және ол бірқатар әдістемелік шешімдер арқылы жүргізіледі.
- Сыныпта теорияны меңгеру: тақта алдында кәдімгі түсіндіру (бормен,көрнекілікпен,ТОҚ), қайтадан әдемі кесте-тірек конспектісімен, көрнекілікпен түсіндіру, оқушылардың тірек конспектісімен өз бетімен жұмысы, конспект блоктары бойынша ауызша бекіту.
- Үйдегі өз бетімен жұмыс:тірек конспектісі+ оқулық+ ата-аналар көмегі. Оқушы есіңе:мұғалімнің түсіндіргенін есіңе түсіріп, дәптеріңдегі конспектіңді пайдалан; берілген тапсырманы кітап бойынша оқы; оқығаныңды конспектімен салыстыр; конспект көмегімен оқулықтағы материалды баянда (кодтау, кодты шешу); мазмұн тірегі ретінде тірек конспектісін жатқа есіңде сақта; конспектіні жазбаша қайта құр, оны үлгімен салыстыр.
- Бірінші қайталау-игерген конспектіні ауызша бақылау; барлық оқушылардың конспектіні ойдан баяндауы; мұғалім жұмыстарды орындалу ретімен тексереді; тексеру қатарынан «тыныш» және үнтаспадан жүргізіп отырады; жазбаша жұмыстан кейін тексеру қатты дауыстатылып жүргізіледі.
- Тірек конспектісін ауызша айту -әр түрлі жолмен оқушы түсінігін тексеру кезінде қажетті сыртқы тіл әрекеті де қалыптасады. (П.А.Гальперин)
- Екінші қайталау-қорытындылау мен білім жүйелеу:ол өзара бақылау сабағынан; есептік сұрақтар тізімін алдын ала жариялау; дайындық; білім тексерудің барлық түрлерін қолдану (тақта алдында, ақырын, жазбаша және элементтері (топтар жарысы, ребустар шешу т.б.).
- Шартты белгілер арқылы берілетін материалды ықшамдап, сүйеніш сызбасына енгізу. Мысалы келесі шартты белгілер бірінші сыныптан бастап қолданыла бастайды, олар ауа райының, жануарлар топтарының, адамның, пайдалы қазбалардың шартты белгілері т.б. Оқушылар оларға үйреніп, кейбір терминдерді немесе ойды осындай белгілермен белгілей алады немесе оларды оқи алады. Кейбір жағдайларда шартты белгілер бойынша диктант жұмысын жүргізуге болады. Бастауыш сынып оқушылары оған қызығушылықпен қарайды.
- Сөз арқылы оқылатын материалды тірек сигналы түрінде ықшамдап көрсету. Материалды осылай сызбалаудың мысалы:
Кенге жатпайтын
Кенді
Жанғыш
Пайдалы қазбалардың түрлері
- Құрастырмалы суреттермен тірек сигналын құрып, оқу материалын сызбалау үлгісі. Мұндай үлгі оқушының көз алдында құрылып, бөлшектене алады. Мысалы :
Жануарлар топтары
- Бөлшектелмейтін, тақтада тұтас пайдаланылатын сурет. Мысалы, табиғаттағы су айналымы
- Кесте түрінде оқу материалын тірек сигналымен сызбалау. Мысалы, аймақтағы табиғи бірлестіктерді оқып болған соң әр бірлестікке тән өсімдіктер мен жануарлар дүниесін және осы жерлерді адамның пайдалануын жазып толтыру. Жұмыс оқушылармен бірлесіп жүргізіледі де, білім қорытындыланып, бекітіледі. Оқушы дәптеріне тірек сигналын кесте түрінде жазып алып, үйде сабаққа дайындалғанда пайдаланады.
Өсімдіктері
Жануарлар әлемі
Адамның пайдалануы Орман
Шалғындық
Дала
Тау
Су қоймасы
Шөл
Бастауыш сыныптарда аймақтану пәні бойынша «Біздің ауылдағы шаруашылық түрлері » тақырыбы бойынша келесі тірек сигналдарын пайдаланып, оқушы білімін бекітуге, сабақта таным белсенділігін арттыруға болады.
Бастауыш сыныптарда аймақтық зерттеулер жүргізуде тірек сигналдарын пайдалану оң нәтиже береді деп ойлаймын. Тірек сигналдары арқылы негізгі ұғымдар беріле отырып, оқылатын тақырыпқа тұтастай жол ашылады, оқушының оны ары қарай игеріп кетуіне де жеңіл болады.
Әдебиеттер
- Фридман Л.М. Педагогический опыт глазами психолога. Москва: Просвещение,-1987.-224с.
- Шаталов В.Ф. Педагогическая проза. Архангельск:Сев.-Зап.кн.изд-во,-1990.-383с.
- Баженова И.Н.Педагогикалық ізденіс. Алматы :Рауан ,-1990.-574б.
- Бағдарламалар, 1-4 сыныптар, Астана, 2013ж.