Разработка урока по родному языку на тему Ужуглелдин бижилгези-биле таныжылга (1 класс)

Кичээл планы

Ооредилге эртеми

Ужуглел

Класс

1

Темазы

Ужуглелдин бижилгези-биле таныжылга

Сорулгазы

-Оореникчилерге «Ужуглелдин бижилгези»-биле таныштырар, кичээл уезинде шын олуруп билиринге чанчыктырар;

-Чугаа-домаан, салааларын сайзырадыр;

-Ооредилге херекселдеринге камныг болурунга кижизидер.

Кичээлдин хевири

Чаа чуулду билип алыры

Кичээлдин дерилгези

Ужуглелдин бижилгези, ном, «Шын олур» деп плакат

Кичээлдин чорудуу

Кичээлдин этаптары

Башкынын кылдыныы

Оореникчилернин кылдыныы

Орг. кезээ

А) амыр-менди солчулгазы

Алдын Хунум

Ак-кок дээрим

Авыралдыг ада-ием

Ажыл-ишчи башкыларым

Амыр-ла, амыр!

Б) кичээлге белеткелин хынаар

Башкы-биле катай катаптаар

Кичээлге белеткенир

Катаптаашкын

-Эрткен кичээлде чуу деп шулук ооренген ийик бис?

- Шулук кымнын дугайында ийик?

-Кым шулукту шээжи-биле чугаалаптарыл?

-Бо эртемге чуну ооренир ийик бис?

Башкынын айтырыгларынга харыылаар.

Чаа теманы тывары

- Бо чурукта чуну коргускенил?

-Чуу деп ооредилге херекселдери билир силер?

- Бо кичээлде чуну ооренир-дир бис?

-Кандыг сорулга салып алгаш ооренир бис?

-кымда мындыг кыдырааш барыл?

Бо дээрге «Ужуглел» деп эртемивистин бижилгези-дир. Ол дээрге бистин шын бижип оорениривистин кыдыраажы-дыр.

Кыдырааштын шугуму-биле таныжаалынар.

Бижиир шугум-ол чинге шугум. Ынчангаш ону ажылчын шугум дээр. Ажылчын шугумнун адаанда алгыг шугумнарны дузалал шугумнар дээр.

Башкынын айтырыгларынга харыылаар.

Уруглар кыдыраашты ажыдып коор

Самбыра-биле таныжылга.

- Бо самбыра-дыр, а бо чугай-дыр. Самбырага чугай-биле бижип ооренир бис. Самбырага чугай-биле бижип ооррпенир бис. Самбырада шугумнар силернин кыдыраажынарда чаа танышканывыс ышкаш ажылчын болгаш дузалал шушумнар-дыр. Мону самбыра аштаар пос (тряпка ) дээр. Ол уруглчу арыг болгаш ол турар ужурлуг.

-Кыдырааш болгаш оске-даа ооредилге херекселдери салыр парта кыры кезээде арыг турар ужурлуг. Устунде он талада чурукту корунер.

- Чуу-дур?

- Кыдыраашты тондур бижигиже чедир мындыг арыг турар ужурлуг.

-Ам ортузунда чуруктарже корунер. Дежурный чуну канчап тур?

- Дараазында чурукта уруг чуну канчап тур?

- Чуге демир-ужук чуруун коргускенил?

- Демир-ужук чок болза, уруглар кичээлге чуве биживейн, анаа олурар апаар. Кезээде демир-ужукту кагбайн чоруурун саныгдырып турар. Ам адаанда чуруктаржа корунер.

- Оореникчилдер чуну кылып олурлар?

- Оларнын холдары арыг, ам бижип болур. Силер бот-боттарынар холдарынар хынажынар. Эн устунде чурукту топтап крунер. Бижип олурар уеде канчаар олурар-дыр? Силер база ынчаар олурар силер.

Бижилге кыдыраажы-дыр

Дежурный уругларнын холун хынап тур
Уруг парта кырын аштап тур

Оореникчилер номчуп, бижип олурлар.

Сула шимчээшкин

Салгын-сырын сырынап тур

Хадынчыгаш чайганып тур….

Шимчээшкиннерни кылыр

Бижиири

Башкынын тайылдбыры:

-Бижип турар уеде карак-биле кыдырааш аразы уругнун парта кырынга шенектенгеш, холдарынын баштары-биле ийи кастыкка дээп турар хемчээлге, а стол биле тош арарзынга уругнун чудуруу хос кире бээр хемчээлге турар.

Ам бижип болур

Тайылбырны дыннааш, шын олургаш, чараштыр бижиир.

Туннел

-Бо кичээлде чуну билип алдынар?

- Бижип ооренирде эн чугула херекселдер чулерил?

- Чараш бижиир дизе чуну сагыырыл?

Кичээл тонген

Кыдырааш, демир-ужук, самбыра, чугай

Чараш бижиир дизе: демир-ужукту шын тудуп билири, шын олурары, арыг-силиг болур.