План-конспект Словообразовательные аффиксы в татарском языке

Казан шәһәре Совет районы

159 нчы лицей

Сүз ясагыч кушымчалар

(3 нче А сыйныфының татар төркемендә үткәрелгән татар теле дәресе)

Татар теле һәм әдәбияты

укытучысы Галимуллина Л.Ф.

23 ноябрь 2011 нче ел
Мин бер гади укытучы булып. Хезмәт итәм бүген тормышта. Һәр укучым - язылмаган роман, Һәр дәресем - маяк тормышка. Мин бәхетле, әгәр укучыларым Сөйләсәләр ана телендә. Кайгыларын, шатлыкларын бергә Бүлешсәләр, ана телендә.
3 нче А сыйныфының татар төркемендә үткәрелгән татар теле дәресе Үткәрелү вакыты: 21 нче ноябрь 2011 нче ел. Дәреснең темасы: Сүз ясагыч кушымчалар. Дәреснең максаты: укучыларны сүз ясагыч кушымчалар белән таныштыру; аларның сүздәге төп мәгънәне үзгәртүенә төшендерү. Җиһазлау: интерактив такта, карточкалар, Укыту методы: аңлату-күрсәтү Укыту алымы: сорау-җавап, кроссворд чишү, карточкалар белән эш, дәреслек белән эш Дәреслек: Татар теле: рус телендә белем бирүче дүртьеллык баш.мәк. 3 нче сыйныфы өчен дәреслек(татар балалары өчен)/ Ф.Ф.Харисов, Ф.М.Хисамова, Ч.М.Харисова. - Тулыл. 2 нче басма. - Казан: Мәгариф, 2009. - 150б.;рәсемнәр белән, 47-49 нчы битләр. Файдаланылган әдәбият:

1. Рус мәктәбендә татар балаларына ана теле укыту: 3 нче сыйныф, Укытучылар өчен методик кулланма/ Ф.Ф.Харисов, Ч.М.Харисова. - Казан: Мәгариф,2008. - 70б.
2. Татар теленнән мөстәкыйль эшләү өчен күнегүләр: /Я.Х. Абдрәхимова.- Казан: Мәгариф, 2008.- 159б.
3. "Рус телендә урта (тулы) гомуми белем бирү мәктәбендә татар телен һәм әдәбиятын укыту программасы" (татар балалары өчен) 1-11 нче сыйныфлар. Татарстан Республикасы Мәгариф һәм фән министрлыгы, Казан, "Мәгариф" нәшрияты, 2010 ел. (Ф.Ф.Харисов, Ч.М.Харисова, В.А.Гарипова, Р.Р.Җамалетдинов, Г.Ф.Җамалетдинова).
4. Рус мәктәпләрендәге татар балаларына татар теленнән гомуми белем бирүнең дәүләт стандарты (Харисов Ф.Ф., Харисова Ч.М., Хаков В.Х., Измайлова Г.Г., Хәмидул. Казан 2005

Дәрес планы.

1. Актуальләштерү. Оештыру өлеше.

• Исәнләшү.

• Укучылар бүген сыйныфта кем дежур.
• (...)
• Өй эшләрен эшли алдыгызмы, сорауларыгыз бармы?
• (...)
• Өй эшләрен соңрак тикшерербез.

2. Яңа материалны аңлату.

• Сүзнең нинди кисәгенә тамыр дип әйтәләр?

• Кушымча нәрсә ул?

• Нинди сүзләр тамырдаш сүзләр дип атала?

• Укучылар, хәзер дәреслекнең 47 нче битендәге 102 нче күнегүне табыйк.

• Укучылар, -лар, -не, -ка, -кә кушымчалары сүзләрнең мәгънәсен үзгәрткәнме?
• (...)
• -чы,-лек, -таш, -тәш кушымчалары ни өчен кирәк?
• (...)
• Молодцы, укучылар! Сез бик дөрес әйттегез. Бу кушымчалар сүзнең мәгънәләрен үзгәрттеләр. Менә мондый кушымчалар сүз ясагыч кушымчалар дип атала.
• Дәреслекнең 48 нче битендәге кагыйдәне табып укыйк.
• 3нче слайд ( Сүз ясагыч кушымчалар ярдәмендә яңа сүзләр ясала. Алар сүзнең төп мәгънәсен үзгәртә. Сүз ясагыч кушымчалар: -чы, -че, -даш, -дәш, -таш, -тәш, -гыч, -геч, -кыч, -кеч, -лык, -лек, -лы, -ле, -сыз, -сез, -гы, -ге, -кы, -ке.Сүз ясагыч кушымчалар /\ тамгасы белән билгеләнә)
• Дәреслектәге 104 нче күнегүне язмача эшлибез. Бирелгән сүзләргә сүз ясагыч кушымчалар өстәп язабыз
• 4 нче слайд (Күңелле, көрәшче, көрәштәш, ташчы, ташлык, тозлы, тозсыз, һөнәрле, һөнәрче, тамашачы, күзле, күзлек, кискеч, сөзгеч. Интерактив тактада тикшерү.)

• Укучылар хәзер, дәреслектән 103 нче күнегүне табыгыз. Рәсемдә нинди һөнәр ияләре сурәтләнгән? Диңгезче, игенче, урманчы, сүзләре белән җөмләләр төзик.
• (...)
• (Интерактив тактада язылган мәкальнең мәгънәсен аңлату. 5 нче слайд (Һөнәрле үлмәс, һөнәрсез көн күрмәс.) Хәзер өй эшләренә әйләнеп кайтыйк. Мин сезгә "Мин кем булырга телим?" дигән темага кечкенә генә хикәя төзеп килергә кушкан идем , әйдәгез, берничә укучыны тыңлап китик.
• (...)

• Укучылар, дәреслектәге 106 нчы күнегүне табыгыз.
• Шигырьне бергәләп укыйк.
• Сез тагын нинди җиләк-җимешләр беләсез
• (...)
• Кроссворд чишик 6-12 слайдлар
• 1. Ал яулыклар ябынган,

Язмышлардан узмыш юк шул,

Минем язмыш-балалар.

Белем бирү, тәрбияләү

Бурычым булып калалар.