Тексты для проверки техники чтения по родному языку 3 класс

Раздел Начальные классы
Класс 3 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Ийиги чартык чыл 1-ги неделя (январь)



Шаанда мен силер ышкаш бичиимде, Тывага \ж\к-бижик чаа-ла сайзырап турган. Ынчан саазын, карандаш к=ёг\с чедишпес. Ынчангаш калбак шуугай ыяштар чазагылааш, орта \ст\ киир чаггаш, ооё кырындан агартыр х\л бызап алыр ч\ве. А карандаш дээрге бажын с\\рт\п каан шиш ыяш. Хемчээли демир-\ж\к хире. Бир кезек с=ст\ кожуп бижээш, ыяк доктаадып алгаш, оозун балааш, база-ла биеэги чаёчыл-биле х== кырындан х\л бызап алгаш, бижиир азы санныё д=рт аргазын бодаар турган ч\ве.

Чер карада элезинге азы малгашка, кыжын болза хар кырынга бижип чорааш,\ж\к-бижикке ==ренип алган мен. Ынчангаш камналга деп ч\ве меёээ шак оон эгелээн.

(91 с=с)

Тергиин Эки Багай

70-ден =р\ 69-59 с=с 58-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

1. Ч\\ чедишпес турган-дыр?

2. Саазын кылдыр ч\н\ кылып алганыл?

3. Шуугайдан =ске каяа бижип турганыл?

О.Сувакпит.

Ийиги чартык чыл 2-ги неделя (январь)

+г. +г - дээрге чаёгыс черге турбас, бир хонаштан =ске хонашче к=ж\п чоруур чурттаар оран - сава. Чаа чуртка =гн\ тигерде эжиин мурнуу ч\кче к=р\нд\р азы х\н \нер ч\кче углай тип алыр. +гн\ё орну т=герик болгаш он ийи чылдыё азы шактыё тургузуу- биле д=мей болур. +гге кирген кижи мендилежип д=рже оё талалап эртер. Сагыыр д\р\мнерлиг: =г иштинге алгырбас, сыгырбас, дижин кыжыратпас, таалайын таккылытпас дээш оон-даа =ске. Келген кижи шайлап, чемненгеш удуп хонар. Д=жек кылдыр молдурга, серге, шары, хой, сыын кежин чадар, олар черден шык тыртпас. Аалчы кижи чоруур деп барган болза ооё хавын д\птээш, \деп чоргузар.

(92 с=с)

Тергиин Эки Багай

70-ден =р\ 69-59 с=с 58-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. +г деп ч\л?

  2. +гн\ канчаар тигерил?

  3. Кандыг сагыыр дурумнер барыл?

  4. Аалчыны канчаар \дээрил?

М.Б.Кенин-Лопсан «Тыва чоннун бурунгу ужурлары» Кызыл 1994 ч а.44

Ийиги чартык чыл 3-к\ неделя (февраль)

Аржаан ужурлары.



Аржаан деп с=ст\ё т==г\з\ бурунгу санскрит дылдан \нген, ыдыктыг суг дээн утканы илередип турар. Аржаанга кижи секпереп, аарыын эмнедип алыр. Аржаанга кирген кижи чаламалар болгаш, ак с\д\н чажып, чеминиё дээжизин салгаш, саёын салыр. Аржаанга кижи ч\гле аарыын сегидер эвес, а сагыш-сеткилин арыдар, тура-соруун к\штелдирер. Эмненип алган кижи аржаан ээзинге, б\г\ оран-делегейге, четтиргенин илередип, тускай ёзулалды кылгаш, омак-сергек аъттаныптар. Тываныё б\г\ кожууннары изиг, соок, янзы-б\р\ холуксаалыг аржааннарлыг, эм оъттуг, малгаштыг х=лдер-биле бай. Эё сураглыг аржаанарывыс - /ш-Белдир, Тарыс, Шивилиг, Улаатай, Маёнайлыг база Тожунуё аржааннары бооп турар. Эм малгаштыг х=лдерге Дус-Х=л, Чедер, Каък-Х=л хамааржыр.

(93 с=с)

Тергиин Эки Багай

75-тен =р\ 74-64 с=с 63-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Аржаан деп с=ст\ё утказы кандыгыл?

  2. Аржаанга келген кижи кандыг ужурларны сагыырыл?

  3. Чоруурда ч\н\ канчаарыл?

  4. Тывада кандыг аржааннар барыл?

Т=рээн черим Кызыл.1999 ч

Ийиги чартык чыл 4-к\ неделя (февраль)

Тываныё байлаа. Тываныё казар байлаа х=й. Республикада дыка х=й тудуг материалдары б\д\рер чиг-эт алыр казар байлактарлыг черлерни ажыткан. Арга-арыг сес миллион гектар ш=лде, а ыяштыё ниити курлавыры бир миллиард кубометр ажыг. Колдуунда дыт, п=ш, чойган, шиви, хадыё, терек болгаш =ске-даа ыяштар \н\п турар. Х=рз\н\ х=й янзы, ш=лд\ё ч\гле он бир хуузу кара х=рз\нн\г. Тывада хемнер х=й. Оларныё улуг кезии Улуг-Хем бассейнинге хамааржыр. Республикада д=рт ч\с ажыг улуг, биче х=дер бар, оларныё х=й кезии Тожуда тос ч\с метр хире бедикте чыдар. Тожуда х=лдерниё эё улуу- Ногаан-Х=л, Азас, /шпе-Х=л, Маны-Х=л. Ховуларда дустуг х=лдерни эмнениринге ажыглап турар. (92 с=с)

Тергиин Эки Багай

75-тен =р\ 74-64 с=с 63-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Тывада ч\\ х=й болур турар-дыр?

  2. Арга-арыг кайы-хире черни ээлеп турарыл?

  3. Кандыг х=лдер барыл?





Ийиги чартык чыл 5-ки неделя (февраль)

Кара алдын. 1960 чылдарда Чадаана хоорайныё чоогунда Чаёгыс-Хадыё деп черге геологтар улуг шинчилел ажылын чоруткан соонда х=м\р-даштыё м==ё чыдыны ында барын илерээн. Х=м\р-даш \нелиг казымал байлак - оттулар ч\\л, ыяш орнунга одаар, чылыгны эки бээр деп арат чон баштайында билбейн турган. Чадаана чоогунда кывар кара даш тывылган дидир, барып-барып кара даш каяа кывар ч\вел дээн б\з\ревээн чугаалар аалдар аразынга дыргын турган. Кыжын одаар ыяш к=ржеё белеткеп турган чон амыраан-даа болза, баштай одаарындан коргар, уруг-дарыг улаарай бээринден сестир турган. Ынчангаш х=м\рн\ колдуунда Ак-Довурактыё чылыдылга т=в\нче чорудуп турган. «Шахтерлар сууру» деп сууржугаш-даа турган. Ажылчыннарны бажыё-биле хандырып, уругларын ясли-садтарга тургузуп турган.

(97 с=с)

Тергиин Эки Багай

75-тен =р\ 74-64 с=с 63-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

1. Кандыг черде х=м\р-даш тывылганыл?

2. Х=м\р орнунга ч\н\ одап турганыл?

3. Х=м\рн\ кайнаар с==рт\п турганыл?

Ийиги чартык чыл 6-гы неделя (февраль)

Тарбаган. Тарбаган аёнап чорбаан мен. Шаанда +в\рден т=релдеривис тараалап кээр. Тулуптай союп каан =шк\ кежинге эът, ч=кпек, саржаг, оюк дустар эккээр.Тарбаган дээрге кижи кешсиг, эъди эътсиг амытан. /с-чаа, =д\ мырыёай эм. Эё баштай тарбаганны самолеттан к=рд\м. Кара хаяларлыг тейлер ийинде маёнап чорлар. Тарбаганнаксаарым х=лчок. Эштеривис-биле чоруптувус. М=нг\н-Тайганыё дагларында ыяш барааны к=з\лбес. Кара-кара хаялар, борбак даштар чыдар. Чаа кижини тарбаганнар ыяап ээрерлер. Хевиё уштуп каавыт дидирлер. Эштеримниё сургаалын езугаар чанагаштангаш, чооганы кежилдир маёнаптым. Тарбаганнар менче чоокшулаар туржук, \н\ чидип, \ёг\рлеринче киргилей бердилер. Эштерим чанагаштаныпкан. Маёган ак эрлер болду. Ийи эжим ол чарыкка \н\п чыдырда, ч\к-ч\ктен тарбаганнар чиигайнчы-ла бердилер. (98 с=с)

Тергиин Эки Багай

75-тен =р\ 74-64 с=с 63-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

1. +шк\ кежинге ч\н\ суп каан болганыл?

2. Тарбаганныё эъди кандыгыл?

3. Эштери-биле канчаар тарбаганнаар болганыл?

Кызыл-Эник Кудажы.

Ийиги чартык чыл 7-ги неделя (март)

Чодураа.


Чодураа Тывада х=й \н\п турар.Тал хевирлиг кара карттыг ыяш. Май - июнь айларда чечектелир.Чечээ ак =ён\г, б=кпек, сырга хевирлиг, чидиг, чаагай чыттыг, кады борбак, кылагар, кара с==кт\г,чигирзиг амданныг. Чодурааныё кадында чигир, яблоктуг, лимоннуг кислоталар бар. /резининде, чечээнде, б\р\леринде болгаш картында амигдалин деп гликозид бар. Чодурааныё кадын чууруп кургаткаш, янзы-б\р\ чемге холуп, ол хевээр-даа чип болур. Чодурааныё суу-биле карактын чамдык аарыгларын чуп,чиёнеп эмнээр. Кадындан ижер суксун, кисель, шай кылгаш, ижин аарыгларыныё \езинде ажыглап турар. Чодурааныё кадын шай кылдыр ижин-баар аарыг кижилер ижип болур. Улустар база шаг \еден бээр ону аъш-чемге холуп, аарыгларга шак ынчаар ажыглап чораан.

(99 с=с)

Тергиин Эки Багай

80-ден =р\ 79-69 с=с 68-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

1. Чодураа кайда =з\п турарыл?

2. Чодураада кандыг кислоталар барыл?

3. Чодурааны кандыг аарыгларга ажыглап турарыл?

Д.Куулар.

Ийиги чартык чыл 8-ки неделя (март)

Куу куш.

(Тоолчургу чугаа) Куу кушту бурганныё ыдыктыг кужу дээр. Ынчангаш ооё хонар чери безин буянныг, арыг чер болур. Шаанда Тере-Х=лге чурттап чораан Соруктуг-Дарган деп кижи эштиг куунуё бирээзин боолап каан. Эжи =лген кыс куу чайны чайладыр алгырып, ыглап келген. Ол алгыра бергенде, ооё \н\н дыёнаан кижилерниё куйга бажы аарыыр, дыка-ла кээргенчиг турган дээр. К\с д\ж\п, чанар куштар арлы берген. Тере-Х=лд\ё кыдыынга кара чаёгыс эжин =л\рткен кыс куу агарып чыдып калган. Эр эжиниё =л\рткен черинге ыглап алгырар. Х=л кыры дошталып, хар чаап, соок д\ж\п келген. Чаёгыс куу ыглап-ыглап, эдип-эдип, дээрже д\нд\\штелдир ужуп \нгеш, эр эжиниё =лген черинге, доё шынаага, чылча д\шкен.

(101 с=с)

Тергиин Эки Багай

80-ден =р\ 79-69 с=с 68-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Куу кужу кандыг кужул?

  2. Соруктуг_Дарган ч\н\ кылганыл?

  3. К\с д\жерге кыс куу канчанганыл?

  4. Дээрже ужуп \нгеш, куу канчап барганыл?

«Тыва улустун мифтери болгаш тоолчургу чугаалары» деп номдан.

Ийиги чартык чыл 9-ку неделя (март)

Тарыс аржааны. Шаанда бир аскан аёчы кижи тайга кырынга \н\п кээрге, М=рен хемниё солагай талазында бус буруёайнып \н\п турар болган. Одагланган аёчылар-ла ында дээш, аёчы ол черге чедип кээрге, кижи-даа чок, изиг суг бусталып \н\п чыдар бооп-тур. Долгандыр ак хар, тос-тостуё соогу хирезинде, ол сугну долгандыр ногаан сиген, чечек-чимис чайгы хевээр саглаёайнып \н\п чыткан. Бо черле орта эвес суг-дур дээш аёчы таалыёындан доё элик буду уштуп эккелгеш, ол сугже суп кааш, кезек болгаш кылаштап кээрге, эъди быжа берген турган. Ону чип, караа ажып, аёчы-даа амырай берген. Аскан аёчы кижи чонга черде изиг аржаан бар деп тараткандан бээр Каа-Хем бажында Тарыс аржааны деп сураглыг изиг аржаан тывылган дээр.

(107 с=с)

Тергиин Эки Багай

80-ден =р\ 79-69 с=с 68-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Аёчы кижи аргага ч\н\ к=р\п кааныл?

  2. Аштаан аёчы канчаар чемненип алганыл?

  3. Ол аржаан ч\\ деп черде турарыл?

Ийиги чартык чыл 10-гу неделя (март)

Кундус. Кундус - хээкчилер б=л\\н\ё эё улуг аёнарга хамааржыр. Ол ч\гле \н\ш аймаа-биле чемненир, талдыё чиирбейлери, шарланныё, хадыёныё аныяк будуктарын ыяштарныё карттын карттап чиир.+ске дириг амытаннарга к==рге, «тудуг» тударынга чаяттынган. Суг сыыгап эгелээрге, ону улгаттырар дээш бооптар, ынчан ол ыяштарны одура хемиргеш, диштери-биле ызырып дажып алыр. Кундустуё мага-боду матпагар, чоон. Сугга кончуг эки эштир, кудуруу калбак, шала мыйысталчак. Эштиринге эптиг, соёгу ийи даваннарыныё салаалары кыртыш-биле тудушкан. Мурнуку даваннары анаа кижиниё холдары ышкаш ажыктыг. Мурнуку «даваннары»-биле чем тудуп чиир, \ёг\р казар, дажыыр,ыяштарын аайлай тудар. Кундустар бистиё республикада Тожу районнуё Азас х=лче кирип чыдар Соруктуг деп хемде чурттап чоруурлар. Олар ында баш саны к=в\деп, =з\п, оларныё =з\лдезин, амыдыралын тускай эртемденнер ==ренип, хайгаарап турар.

(112 с=с)

Тергиин Эки Багай

80-ден =р\ 79-69 с=с 68-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Кундус кандыг б=л\кке хамааржырыл?

  2. Суг сыыгай бээрге канчаарыл?

  3. Ооё мага-боду кандыгыл?

  4. Бистиё республикада кайда =з\п турарыл?

Т=рээн черим Кызыл.1999 ч

Ийиги чартык чыл 11-ги неделя (апрель)

Азас.



Тожуда х=лдер-ле х=й. Оларныё эё улуу - Тожу-Х=л. Ол ат канчап тывылган деп? Шаанда бо х=лге бир ивилиг аал к=ж\п хонган. Бир эртен х=лде тош деп аё эштип турган. Оон бээр-ле х=лд\ Тожу дээр апарган. Бо районну х=лд\ё ады-биле база ынча дээр. База бир элдеп аттыг х=л бар. Ол Азас-тыр. Азас дээрге х=лче киир аккан тайга хеминиё ады-дыр. Шаанда ол хемге ивилиг улус элдептиг ас к=рген. Ол асты аза ас дижи берген. Аза ас деп ийи с=с каттышкаш, азас болган. Ынчангаш хемни Азас дээн ч\ве-дир. Чооктан бээр бо б\г\ чараш черни Азас дижир. Азас дээрге бо черниё ниити ады апарган. Х=л-даа, аян-чорукчулар турлаа-даа, хем-даа шупту Азас деп аттыг. Ол ат ам алдаржаан.

(112 с=с)

Тергиин Эки Багай

85-тен =р\ 84-74 с=с 73-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Тожуда эё улуг х=лд\ё ады канчап тывылган-дыр?

  2. Азас деп ат канчап тывылган-дыр?

  3. Ол ам ч\н\ ынчаар адаар апарганыл?




Ийиги чартык чыл 12-ги неделя (апрель)

Игил.


Игил - ийи хылдыг х=гж\м херексели. Ол ыраажыларныё, х==мейжилерниё, тоолчуларныё чарылбас эдилели. Игилдиё дугайында маадырлыг тоолдарында, тоолчургу чугааларында, ырларында х=й катап чугаалап турар. «Игил» деп с=с «ийи хыл» деп с=стерден укталган, деп хоочун ыраажылар бадыткаан. Игил он янзы кезектиг. Игилди кылыр кижилер колдуунда дыттан, чамдыкта хадыёдан, п=штер чазап кылыр. Игилдиё арнын колдуунда серге кежинден, чамдыкта аът бажыныё кежинден кылыр. Баштай кешти соок сугга 5-7 хонук ылчыраткаш, оон соонда кургадыр ыштааш, хере тыртып эттээш кылыр. Кончуг ч\г\р\к, эмдик аскыр кудуруундан алган хыл аажок эткир. Игилдиё бажын, хылдар быжыглаар депкелерин база быжыг хадыёдан кылыр. Игилге ойнап ==ренир кижи колдуунда ойнап билир к\\седикчини хайгаарап, канчаар ойнаарын к=р\п алыр. Оон ыры аялгазыныё дузазы-биле чоорту бодунуё мергежилин сайзырадыр.

(113 с=с)

Тергиин Эки Багай

85-тен =р\ 84-74 с=с 73-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:


  1. Игил кымнарныё чарылбас эдилелил?

  2. Игил деп с=с ч\\ деп с=стен укталганыл?

  3. Игилди канчаар кылырыл?

  4. Игилдеп ==ренип алыр дизе канчаарыл?

М.С.Байыр-оол Тывалар Кызыл 2005ч

Ийиги чартык чыл 13-к\ неделя (апрель) Эзир биле диис. Суур артында шыкка диис оолдары-биле кады х=гл\г ойнап турган. Часкы х\н караа чылыг, бичии =г-б\ле иштиниё ==р\нч\\-даа х=лчок. Хеп-хенертен бир-ле улуг ала эзир дээрден сииледир баткаш, дииспеектерниё бирээзин теве-ле берген. Араатан ужуп \н\п четтикпейн чорда, иези диис сегирип алган. Ачыр-дачыр демисел-даа эгелээн. К\шт\г чалгынныг, улуг ээтпек думчуктуг, узун дыргактарлыг эзир баштай алдырбайн турган. Диистиё кежин ора соккулапкаш, бир караан деже соктапкан. Ынчалза-даа диис ырмазыраваан, дыргактары-биле эзирни кадалдыр сирбектепкен, оон оё талакы чалгынын одура ызырып эгелээн. Ам диис тиилей чазып эгелээн: эзирниё к\ж\ ам-даа т=нмээн, диис шыгырт турупкан, ынчалза-даа с==лг\ к\ж\н чыгггаш, кывынгыр шурай каапкаш, эзирни черже сы муна берген. Ол - ла уу - биле, эзирниё бажын одура ызырыпкан. Бодунуё балыгларын херекке албайн, хан - чин апарган оглун чылгап эгелээн.
(117 с=с)

Тергиин Эки Багай

85-тен =р\ 84-74 с=с 73-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Шыкка ч\лер ойнап турганыл?
  2. Чылдыё кандыг \ези турганыл?
  3. Хенертен ч\\ болганыл?
  4. Авазы оглун канчаар камгалап алганыл?

Т=рээн черим Кызыл.1999 ч

Ийиги чартык чыл 14-к\ неделя (апрель)

Аът. Тыва чоннуё эё-не х\нд\ткелдиг малы - аът. Аътты солагай талазындан мунар. Аъттыё дериг - херекселдери: ч\ген, чулар, хомут, эзер, шанак. Тыва чон аът дугайында х=й-х=й \легер домактарны, тывызыктаны, ш\л\ктерни, ырларны, тоолдарны чогаадып келген. Аът болза ээзин кажан-даа кагбас. Кажан аъды =лген болза, ээзи ол аъдыныё бажын к=ск\ черге азып каар. Аът караёгыда безин ээзи аза берген болза, ээзин оттуг-к=ст\г черже аппаар. Шаанда чон аътты кижилерниё -аъдыныё чаякчызы деп чугаалажыр чораан. Аът тайбыё \еде кижилерниё ажыл-\\лезин б\д\рж\п чоруур. Аът эрес кашпагай, белен биче бергелерге торулбас мал. Аъттыё бажын каккан, эттээн, соккан кижи хей-аъдын, ачы-буянын оскурган деп чон чугаалажыр чораан.Аъттыг кижи аалга келирде =декче шаап кирбес, аъдыныё аксын тыртар, аяар чортуп кирер ужурлуг. Аалга келгеш, =гге аът баглавас, баглаашка баглаар.

(117 с=с)

Тергиин Эки Багай

85-тен =р\ 84-74 с=с 73-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Ч\н\ё дугайында с=з\глел-дир?

  2. Аъттыё дериг-херекселдери кандыгыл?

  3. Аът кандыг малыл?

  4. Аътты каяа баглаарыл?

М.С.Байыр-оол Тывалар Кызыл 2005ч

Ийиги чартык чыл 15-ки неделя (май)

Согур кижи биле с\т. Т=р\мелинден согур кижи карактыг кижиден айтырып-тыр: «С\т кандыг =ён\г болур ч\вел?» Бирээзи харыылаан: «С\тт\ё =ё\ саазын ышкаш ак болур». Согур кижи тургаш: «Ак =ё дээрге, тудуп аарга саазын ышкаш шылыраар бе?» - деп айтырган. Бирээзи харыылаан: «Чок, ол далган ышкаш ак болур». Согур кижи: «Ынчаарга ак =ё дээрге далган ышкаш чымчак болгаш хоюг боор бе?» - дээн. +скези харыылаан: «Чок, ол дээрге койгун ышкаш ак-тыр ийин. Ак аан». Согур кижи: «Ак =ё ынчаарга д\кт\г, чымчак бе?». +скези тургаш: «Чок, ак =ё дээрге, хар дег ак дээни ол-дур.»- деп тайылбырлаан. Согур кижи тургаш: «Ак =ё хар ышкаш соок болур бе?» деп айтырган. Карактыг кижи чежени-даа тайылбырлаарга, согур кижи ак =ён\ё =ё\н билип чадап каан. Олар ынчалдыр-ла бот-боттарын билишпээннер. (119 с=с)

Тергиин Эки Багай

90-дан =р\ 89-79 с=с 78-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Кандыг ийи кижи чугаалажып турганыл?

  2. Кандыг =ён\ тайылбырлап чадап каныл?

  3. Ч\н\ё - биле д=мейлеп турганыл?

«Сылдысчыгаш»солуну 2008ч

Ийиги чартык чыл 16-гы неделя (май)

Дошпулуур. Дошпулуур - ийи хылдыг х=гж\м херексели. Ол =г, аал б\р\з\нге турган эё-не нептереёгей х=гж\м херексели. Шаандагы дошпулуур ийи таладан хаш-биле дуй шаккан хааржак болур ону =тт\р быжыглаан 80 см хире уннуг. Дошпулуур бызаанчы дег х=й хевирлиг эвес-даа бол, хемчээли янзы-б\р\ болур. Ооё харжаан колдуунда дыттан, ында-хая шиви, хады азы п=штен кылган боор.Унун база баш талазын быжыг хадыёдан чазаар. Хааржакталчак бажын ийи таладан дуй шагар алгыны =шк\, бызаа азы сыын кежинден кылыр, а чамдыкта аргар-кошкар кежин ажыглаар. Шаандагы дошпулуурну ээрип каан аът хылы-биле хылдап турган. Амгы \еде оларны кылымал чиёге, быжыг хылдар азы демир сывырындактар солаан. Дошпулуурнуё х==н\н ойнакчы боду таарыштырып алыр. Дошпулуур - бурунгу ыраажы кижилерниё даады ажыглаар эдилелдериниё бирээзи. Ооё дузазы-биле олар кожа-хелбээ улустарын х=гледип, х==н\н чазап алгап чораан.

(120 с=с)

Тергиин Эки Багай

90-дан =р\ 89-79 с=с 78-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Дошпулуур деп кандыг х=гж\м херекселин ынча дээрил?

  2. Ону ч\ден, канчаар кылырыл?

  3. Хылдарын шаанда база ам ч\\-биле кылып ап болурул?

М.С.Байыр-оол Тывалар Кызыл 2005ч

Ийиги чартык чыл 17-ги неделя (май)

Игилчи Имандай.


Алдыы-Ишкинге Имандай дээр кончуг игилдээр чылгычы кижи чораан. Ооё игилдээрин дыёнаар дээш кайыын-даа кижилер чедип кээр турган. Игилдиё бир онза ч\вези - янзы-б\р\ аялгалардан аёгыда, мал-маган алгыржырын ол-ла хевээр ойнаптар кижи чораан. Игилге к=шкен аалдыё малын с\р\п бар чоруурун, кижилерниё мал-маган хай деп алгыра кааптарын, хой-=шк\н\ё болгаш анай-хураганныё алгыржырын олчаан-на дыёналдыр ойнап келир кайгамчык кижи чораан. +гге ырак черден =ске улус келгенде, оларны канчаар х\нд\лээрин, эът-чемин хайындырарын игил дамчыштыр кадайынга ойнап бээр кижи чораан. Кадайы ону билир болгаш, эът-чемин немей д\л\п, шайны база катап хайындыра бээр. Имандайныё игилдээринден ыглап турган чаш уруг таалап удуй бээр. Оглун хоскан малды игилдеп тургаш алзыр. Оглун хоскан кыс мал, ашак игилдей бээрге, карааныё чажы т=кт\п келгеш, хоскан оглун чыттап, чылгааш, дораан-на эмзире бээр турган.

(121 с=с)

Тергиин Эки Багай

90-дан =р\ 89-79 с=с 78-тен куду

АЙТЫРЫГЛАР:

  1. Кандыг кижи каяа чурттап чорааныл?

  2. Игилдиё онза ч\вези ч\л?

  3. Игилчи улусту х\нд\лээрин кымга ойнап бээрил?

М.С.Байыр-оол Тывалар Кызыл 2005ч



© 2010-2022