Математика пәнінен жоба Сандар әлеміне саяхат 2 сынып

САНДАР ӘЛЕМІНЕ САЯХАТ

Елюбай Ақерке 2 «А» сынып

«Курчатов қаласының №1 жалпы білім беретін орта мектебі» КММ

Жетекшісі бастауыш сынып мұғалімі Мындаспекова Ш.А

Кіріспе Цифр - тіршілік, цифр - табыс, цифр тағдыр. Өте орынды айтылған қағида. Әйгілі грек ойшылы Аристотель: «Ойлану таңданудан басталады», - демекші, таңдай қақтырған цифрлардың, сиқырлы сандардың жұмбақтары жөнінде айтуды жөн көрдім. Біз бүгін сандар әлеміне саяхат жасаймыз. Бұл саяхатта біз көптеген сандардың сырларын ашып, олардың қасиеттерін тамашалаймыз. Жан жағымызға қарасақ сандар тек қана математика емес, тағы басқа көптеген ғылымдарда маңызы зор. Қарап отырсақ, осы қарапайым 10 цифр болмаса, біз телефонда соға алмаймыз. Жалпы таным проблемасымен байланысты ескілікті наным-сенім түрлерінің тілдік көріністері, әсіресе сан атауларымен келген тұрақты сөз оралымдарында өте көп кездеседі. Байырғы кездерде халық әр алуан құбылысқа нәзік бақылау жасай келіп, олардың ортақ қасиеттері мен сипаттарын санмен түйіп, санамалап айтып отырған. Наным-сенімге қатысты «киелі ұғымдар» негізінде пайда болған құбылыс. Сандар адам баласының ертедегі өмірінде уақыт өлшемі, көлемдік өлшемі жағынан ерекше қызмет атқарған. Алғашқы адамдар өте аз сандарды білді. Кейін өмір талабынан натурал сандар мен бөлшек сандар туды. Натурал сандар қатарының шексіз көп екендігі ерте кезде белгілі болды. Сан ұғымы математика ғылымындағы ең негізгі ұғымдардың бірі. Адамхзаот мәдениет есігін аша бастағанда математикадағы ең бірінші амал - нәрселерді санау болды. Нәрселерді санау нәтижесінде натурл сандар ұғымы шықты. Натурал сандардың әрқайсысын белгілеу үшін цифрлар қолданылды.

Цифрлар: 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 және 0. Бұл цифрлар жоғарыда айтылғандай алғашқы үнді елінде қолданылған. Бірақ та Еуропаға бұл цифрларды арабтар әкелген. Сондықтан да бұл цифрлар араб цифрлары деп аталып кеткен. Математика өмірді сан арқылы бейнелейді.Тіршілік ете бастаған алғашқы кезеңде адам баласы сызу-жазудан бұрын-ақ санауды үйренгені хақ. Күн көрісне, тіршілік үшін жүргізілген күрес ерте заманның адамдарының айналасындағы заттарды санауға, нәрселердің мөлшерін өзара салыстыруға, жыл мезгілдерін айыруға мәжбүр еткен. Ең қарапайым негізгі сандық қатынастарды, кеңістіктегі формаларды білмей адам өмірде кездесетін есептерді шығара алмас еді.

Ғылыми - зерттеу кезеңдері

Тақырып жөнінде материалдар жинастыру және танысу.

Жинақтаған материалдарды зерделеу және талдау.

Цифрлар танысу.

Мақал-мәтелдерде, тақпақтар мен жұмбақтарды кездесетін сандар.

Қасиетті сандарды біле жүр.

Мақсаты

1. Оқушылардың дүниетанымын кеңейту және ізденушіліктерін дамыту.

2. Он көлеміндегі сандар туралы білімдерін толықтыру.

3. Халық қазынасының терең ойына бойлап, қасиетті 3, 5, 6, 7, 10 сандары жайында мағлұматтарды көпшілік қажеттілігіне жарату.

Міндеттері

• Сандардың өмірді алатын орынын түсіндіру.

• Әрбір санның андар қатарында орнын көрсету.

• Қасиетті сандармен таныстыру.

Мәселе

Білім беруде және тәрбие барысында сандардың алатын орнын зерттеу.

Болжам

Цифрлардың жазылуымен, оқылуымен танысып, оқушының дүниетанымдылығын кеңейту және сандардың маңызын толық түсінуге мүмкіндік береді.

Зерттелетін зат

Сандар мен цифрларды қолдану және халықтық педагогиканың пайдасын бар екенін зерттеу.

Ши сияқты жіп-жіңішке

Бір келеді мектепке.

Мақал-мәтелдер

«Мал - бір жұттық, батыр - бір оқтық, жер - мәңгілік»
«Бір жылы сөз бір күнге азық»

Иіліп қаз-аққудай мойны,

Екі келер айдын көлде қалқып.

Мақал-мәтелдер

«Ерке бала - екі жылар»
«Жерді екі рет жыртқан, өнімді екі есе көп алады»

«Екі жақсы қас болмас, екі жаман дос болмас»

Бұл ғажайып сан өзі,

Туысы бар әр жерде,

Әліпбидің өзінде,

Егізі бар өзінің.

Мақал-мәтелдер

«Досыңды үш күн сынама, үш жыл сына»
«Жұмысқа үш жылда үйренеді, жалқаулыққа үш күнде үйренеді»
«Ат баспаймын деген жерін үш басады»

Төрт түлікті түгендейтін,

Төртті санап біліп жүрші.

Мақал-мәтелдер

«Төрт кісіге шәй құйғанша, төртпен бірге қос айда»
«Төрт аяқты жылқы да сүрінеді»
«Төрт аяғы тең жорға сүдігерде саспайды»

Керексіз сіз білуді,

Адамның сезім мүшесін,

Көру, есту, дәм сезу,

Сипап, иіскеп білуді.

Мақал-мәтелдер

«Бес саусақ бірдей емес»
«Бес бармақ жиналса, жұдырық болады»
«Біреуге бес күн алдын келсе, біреуге бес күн кейін келеді»

6 - ны сен байқасаң,

Ұқсап тұрар құлыпқа.

Мақал-мәтелдер

Алты жыл аш болсаң да, атаңнан салтың ұмытпа»
«Ағайынды алты болсаң, адам тимес»
«Алты аға бірігіп әке болмас»

Жеті саны киелі,

Есіңе сақтап жүр оны.

Мақал-мәтелдер

«Жеті жұрттың тілін біл, жеті түрлі білім біл»
«Жеті атасын білмеген жетімдіктің белгісі»
«Жақсыны жеті жыл жетелесең, адам болады»

Шексіздіктің шеті жоқ,

Сегіз санның басы жоқ.

Мақал-мәтелдер

«Дос егіз болса, дұшпан сегіз»
«Жаманның аяғы сегіз, бірі шалмаса бірі шалады»

«Санақ санамай сегіз деме; сынап - сынамай дос деме»

Тоғыздың бар күршегі,

Іліп алар кестені.

Мақал-мәтелдер

«Тойған жерге тоғыз кел»
«Тоғыз тоқылдақ, бір шіңкілдек»

Оң қолымда бес саусақ,

Оң қолымда бес саусақ,

Беске бесті қосқанда,

10 шығады шадаспа.

Мақал-мәтелдер

«Он саусақтың саны бірдей болғанымен, тұрқы бірдей емес»
«Он рет айтқанынан бір рет көрсеткен артық»
«Он бала бір әкеге жүк болмайды, Бір әке он балаға жүк болады»

Қасиетті сандар

Үш қуат:

1.Ақыл. 2.Жүрек. 3.Тiл. Үш жүз: 1.Ұлы жүз. 2.Орта жүз. 3.Кіші жүз.

Үш құсты өлтіруге болмайды:

1. Көкқарға. 2.Қарлығаш.

3. Байғыз.

Үш қасиет: Ақыл. 2. Ұят. 3. Сабыр.

Бес қару:

1.Сойыл. 2. Дойыр. 3. Шоқпар. 4. Найза. 5. Жар-садақ.

Бесқаруы батырлардың аңдасаң,

Солармен-ақ батыр баба шайқасқан.

Алты асқар: 1. Ақыл. 2. Білім. 3. Жомарттық. 4. Әділдік. 5. Шыншылдық. 6. Кең пейіл.

Жеті ата: 1. Тек ата. 2. Түп ата. 3. Баба. 4. Арғы ата. 5. Ата. 6. Әке. 7. Бала.

Жігіттің жеті қазынасы

Жүрдек аты -жігіт қаны, қанаты

Қыран бүркіт - қарым күші, қуаты.

Құмай тазы - бастан берік сенімі,

Ақ мылтығы - сөнбес оты, серігі

Алмас кездік - жігіт сусы, һәм мысы

Ау жылымы - амал, айла, әдісі

Қара қақпан серті себі тірліктің

Осы жеті қазынасы жігіттің.

Он түрлі жаман: Тәуке хан «Не жаман?» деген сұраққа бір жауап берсе, үш жүздің билерінің бірі жауап берер деп, үш парақ қағазға бірден онға дейін сандарды жазып, үш биге жіберіпті, «Сізден рұхсат болса, жауап береміз» - деп қағазды Қазыбек биге жіберіпті. Сода Қазыбек би бірден мына төмендегідей жауап беріпті. 1. Бірлігі кеткен ел жаман. 2. Егесіп өткен ер жаман. 3. Төсектен қашқан ер жаман. 4. Шідірден шошыған ат жаман. 5. Білік адамнан белгілі бала тумаған жаман. 6. Аймағын билей алмаған адам жаман. 7. Жетем деген мақсатына жете алмаған жаман. 8.Серкесіз бастаған қой жаман. 9. Төскейге шыға алмаған кәрілік жаман. 10. 60-тан қыздай қосылған бәйбішеден айырылған тіпті жаман.

Сауалнама:

1.Қасиетті сандар туралы білесін бе? а) иә ә) жоқ 2. Қасиетті сандар туралы кімнен естідің? а) ата-анадан ә) мұғалімнен б) аға-әпкелерден 3. Қасиетті сандар астарында не жатқанын білесің бе? а) иә ә) жоқ 5. Қандай қасиетті сандар білесің?

Сауалнама қортындысы: 1. иә - 24 оқушы ( 100% ) 2. ата-анадан - 5 оқушы ( 25% ) мұғаліммен - 15 оқушы ( 100 % )

3. Иә - 10 оқушы ( 50% ) Жоқ - 10 оқушы ( 50% )

4. «7 саны» - 20 оқушы ( 50% ) «3 саны» - 20 оқушы ( 50% ) «4 саны» - 20 оқушы ( 50% )

Сауалнама: Қасиетті сандар туралы барлық оқушылардың бар екен, ал бірақ, ата-аналар қасиетті сандар туралы көп айта қоймайтын болып шықты. Ал балардың білетін қасиетті сандары 3, 7, 10 сандары екен. Ал басқа қасиетті сандарды білмейтін болып шықты. Барлық оқушы қасиетті сандар туралы жинауға қарсы еместіктерін қуана білдірді

Қолданылған әдебиеттер

1. Әлімбай Т.Р. «Математикадан тыс жұмыстар» Алматы «Рауан» 1992 ж
2. Ахметжанова Ф. Р., Дүсiпбаева Қ. С. «Қасиеттi сандар қатысқан қазақ ескiлiктерi» Ғылыми басылым.- ШҚТУ, Өскемен, 2001.
3. «Мектептегі математика тарихы», авторы Г.И.Глейзер
4. «Матемтика тарихынан», авторы А.Собалақов
5. «Егемен Қазақстан», 27 тамыз 2008жыл, 14-бет

6. razvitiedetei.info/razvivayshie-kartocki-dly-detei/cifry-kartochki-raspechatat.html

Мазмұны Кірспе Негізгі бөлім Қорытынды

Қолданылған әдебиеттер

2015 ж