Урок для начальных классов по теме «Жаңа технологияларды пайдалану жолдары»

«Н. Островский атындағы Сарқан аудандық гуманитарлық экономикалық мектеп- лицейінің мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық

мемлекеттік мекемесі

Жаңа технологияларды

пайдалану жолдары

Магруфова Гульмира Танешқызы

Сарқан қаласы

«Оқушылардың білім сапасын көтеруде мұғалімнің құзыреттілік шеберлігінің қызметі»

Бірінші облыстық педагогикалық оқуларға қатысуға сұраныс

1

Автордың аты-жөні

Магруфова Гульмира Танешовна

2

Жұмыс орны

«Н. Островский атындағы Сарқан аудандық гуманитарлық-экономикалық мектеп-лицейі мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

3

Қызметі

бастауыш сынып мұғалімі

4

Санаты

2санатты мұғалім

5

Жұмыс бағыты

Сын тұрғысынан ойлау технологиясы

6

Мақаланың атауы

Жаңа технологияларды пайдалану жолдары

7

Жинақты жіберетін почталық мекен -жай

Алматы облысы, Сарқан қаласы, Калиева 34, индекс 041500

8

Байланыс телефоны

8(72839) 2-19-34

9

Е-майл

ostsarcand @mail.ru

Жаңа технологияларды пайдалану жолдары

Магруфова Гульмира Танешовна

«Н. Островский атындағы Сарқан аудандық гуманитарлық экономикалық мектеп- лицейінің мектепке дейінгі шағын орталығымен» коммуналдық мемлекеттік мекемесі

Бастауыш сынып мұғалімі Сарқан қаласы

Жас жеткіншектерге бүгінгі күн талабына сай білім мен тәрбие беру ісі педагог-мамандарға үлкен жүк артады. «Тәлім-тәрбие мен оқыту ісінің нәтижесі іс-әрекеттерден гөрі мұғалімдерге көбірек тәуелді» - деген Ы. Алтынсариннің көрегендікпен айтқан пікірінің қазіргі уақытта да маңызды болып отырғаны да осының айғағы. Білім беру жүйесінде болып жатқан түбегейлі өзгерістер оқыту үрдісінозық технологиялармен қамтып жетілдіру талап етіледі. Осы тұрғыда оқытудың жаңа технологияларын жете меңгеріп, оқушылардың психологиялық жас ерекшеліктеріне орай орынды қолданудың мәні ерекше. Жаңа технологияны жетік меңгеру сонымен қатар мұғалімнің интелектуалдық, кәсіптік, адамгершілік, рухани, азаматтық және басқа да көптеген адами қабілетінің қалыптасуына игі әсерін тигізеді, өзін-өзі дамыту, оқу тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Білім берудің даму бағыты мен технологияларын қамтитын көптеген педагогикалық технология қолданылып жүргендігі мәлім. Мысалы, Д.Б.Эьконии, В.В Давыдовтарын «Дамыта оқыту», Ж..Қараевтың «Деңгейлеп саралау» технологиясы, М.М. Жанпейісованың «Модульдік оқыту » технологиясы, Джордж Соростың ашық қоғам институты «Сорос-Қазақстан» қоры арқылы келген «Сын тұрғысынан ойлауды, оқу және сызу арқылы дамыту технологисы » «ынтымақтастыққа оқыту» , Н.А Оразақынова «Сатылай комплексті талдау» технологиясы т.б . Қазір білім беру саласында оқытудың озық технологисы қолданылып жүр. Жаңа технологины меңгеру мұғалімнің интеллектуалдық, адамгершілік, рухани қалыптасуына, өзін- өзі дамытып, оқу тәрбие үрдісін тиімді ұйымдастыруына көмектеседі. Оқыту технологисы мектепте оқу үрдісіне қажетті әдіс, тәсіл амал, дидактикалық талап секілді психологиялық педагогикалық іс- әректтердің жүйелі кешені ретінде пайдаланылады. Бірінші сынып оқушысын мектеп өміріне енгізу. Ең таңдаулы технологи мен асқан шеберлікті талап етеді. Баланы мектепке келгенге дейін «Мен бәрін де мектептен үйренемін» деген үмітін ақтау. Бүкіл мектеп ұжымы мен ата- анасының , туған- туысының қатысы мен жүзеге асырылады. Бұл жауапты кезеңдегі ең басты шаруа баланың сауатын ашу, тілін сындыру. Яғни, өзінің ойын толық айтуы мен қатар оқуға, жазуға үйрену. Сауаттылыққа үйретуде балаға әріп таныту мен дыбыстарды ажыратуды меңгеру, тілдің жазба түрі мен ауызша тілінің арасындағы айырмашылықтар мен күрделі байланысты игерту. Мұғалімнен ерекше дайындықты және үлкен жауапкершілікті талап етеді. Ел басымыз :Ә. Назарбаев Білім мен ғылым қызметкерлерінің үшінші сиезінде: «Құрылымдылық өзгерістер мұғалім кадырларын әзірлеу жүйесін оздыра отырып, дамыту мен қамтамасыз етілуі тиіс. Жаңа формацияның педагогы қажет. Мұғалімдердің жаңа буын білім деңгейі жөнінің әрдайым саналып келгендей бір шама емес, әлдеқайда жоғары болуы тиіс, бұл- уақыттың талабы» деген еді. Олай болса, мектеп оқушыларын ғылыми білімінің қоғамдық қажеті деңгейі мен қамтамасыз ету, олардың отандық, ұлттық және әлемдік мәдениет қазыналарына сусындату. Қазіргі мектеп мұғалімдеріне байланысты міндет болып табылады. Бұл үрдіс қазіргі қоғамдағы жалпы білім беру қызметіне жаңаша қарауды, қол жеткен табыстарды сын көзбен бағалай отырып саралауды, оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуды, сабаққа деген қызығушылығын арттыруды, оқытудың озық технологияларын меңгеруді талап етеді. Осы орайда жаңашыл педагоктардың педагогикалық технологиялар көптеп саналады. Бірінші сынып оқушылары оқуға тек ойын мен ғана қызықтыруға болады. Ойын ойды қозғайды. «баланың ойын тиғанның» ойлауын деген қағида бекер айтылмаған. Оқушының әр қадамы ойын мен ғана дамиды, жетіледі. Ойын баласы ойнап жүріп өседі., жетіледі. Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді. Мұндағы ойынның мақсаты- бағдарламада анықталған білім , білік және дағдылар жағдайында түсінік беру, оларды қалыптастыру, қайталау және пысықтау. Ойын кезінде баланың ортам ен қарым- қатынасы кеңейіп , таным қабілеті артады, мінез-құлқы қалыптасады. Ойынды ұйымдастыру мұғалімнің кәсіби шеберлігі мен шығармашылық ізденісіне тікелей байланысты. Бала ойын үстінде білімді игеріп жатқанын, ал оқу үрдісінің ойынға қалай ұласып кеткенін аңғармай қалуға тиіс. Сонда ғана ойын мен оқу табиғи үйлесімді болып, тәндік білім, білік және дағдыны игеруге толық ықпал жасайды. Әр ұстаз оқу- тәрбие жұмысына шығармашылық пен қарап, жаңа заман талабына сай, озық ұлттық дәстүр рухында тәрбиелеп, сабақты түрлендіру мақсатында оқытудың әр түрлі әдіс-тәсілдерін пайдаланса, игі нәтежеге жетері сөзсіз. Қазақ тілі пәнін оқытуды сапасын мен мақсатын одан әрі жетілдіру де бүгінгі күннің талабы. Халқымыздың бір туар азаматы, қазақтың ұлттық әдебиеті мен мәдениетінің көрнекті Жүсіпбек Аймауытов ана тілін оқытуда мынандай тұжырымдама жасайды: «Балша оқытуды тілден бастайды. Бастауыш мектептің көбінесе айналдыратын оқуы- тілдің мүшелерін нық білдіріп, баланың тілін байыту. Орта дәрежелі мектепте үнемі тілді жаттықтыру, дағдыландыру керек. Әр сабақ, әр пән бір жағынан өзіне қас мақсатты көздесе, екінші жағынан түзетуге, тіл сабағының міндетін атқаруға тырысу керек. Бала сөйлеген де жазғанда тілді дұрыс қолдандыруға - әр оқытушының мектептің міндеті: баланы тілге жаттықтырудың макғынасы баланы сөйлеуге басқалардың өзін ұғуға өзі бетімен жазуға , оқуға төзілдіру.» Адам ойы әрқашан тілі арқылы жарыққа шығады. Сол қызметі үшін тіл қарым-қатынас құралына айналды. Тіл мәдениетінің негізгі арқауы-тілдік норма. Тілдік норма тілдің ішкі жүйелері негізінде дамиды. Тіл мәдениетінің негізгі зерттейтін обьектісі-сөз, сөздің дұрыс айтылуы, дұрыс жазылуы, дұрыс қолданылуы, айтайын деген ойдың айқын әсерлі болуы. Яғни тіл мәдениетін жете меңгеру үшін ең алды мен оқушы өз ана тілінің фонетикасы мен громатикасын жете білу керек. Еліміздің егемендік алуы мен байланысты әлеуметтік-экономикалық және рухани салаларда көптеген өзгерістер болып жатқандығы баршаға аян. Олардың бірі білім беру жүйесіндегі жаңа технология мен оқыту. Ғылым әдіскер Қ.Қадашайева «Жаңаша жаңғыртып оқыту әдістемесі - мүлдем жаңаша жасалған әдістеме емес. Ол дәстүрлі әдістемеден шығады» , - дейді. Ал қазақ тілінің төл оқулығын , әдістемесін жасаушы ғалым. А. Байтұрсынов былай дейді: «Әдіс ерекшеліктер шығатын нәрсе. Әдістің жақсы-жаманы болмағы жұмсалатын орынның күш- қуатына қарай. Мәселен, салауатты әдісін алсақ , бір жұртты сауаттау әдісін алсақ, бір жұрттың салауатты ісіне қолайлы болған әдіс, екінші жұрттың да сауатты ісіне қолайлы оларға тиіс деп айтуға болмайды. Екеуінің тілін заңы , емлесінің жүйесі бірдей болса, біріне қолайлы болған әдіс, екіншісіне де қолайлы болмауы мүмкін. Егер тілінің заңы, емлесінің немесе әріпінің жүйесі басқа болса, біріне жақсы болған. Сауаттау әдісі екіншісіне де жақсы болады деп ешкім алмайды.» Қазіргі таңда оқытудың елуден астам технологиясының ғылымдар айтып, осылардың кейбіреі біздің білім беру жүйемізге еніп, мұғалімдер тәжірибесіне өзіндік орын алуда. Кез келген технологияның нәтежесі оқушының сапалы білім алуы, шығармашылық деңгейін жоғарғы сатыға жетуі арқылы өлшенеді десек, бұл өлшемдердің көрсеткіштері әлә де өз деңгейінде емес. Оған себеп, қандай? Технология болсын, ол біздің ұлттық менталитетіміздің алшақ болмауы керек. А. Байтұрсыновтың жоғарыдағы ойын әрі қарай сабақтас болсақ, қазақтың ұлттық тілін сақтап, дамыту үшін менталитетімізде жақын төл технология қажет. Төл технология- бұл жаңа термин. Бұрыннан ғылымда «Жаңа технология», оқыту «технологиясы», «Озық» т.б атаулары бар. Сатылай комплексті талдау дегеніміз- оқыту мақсаты, міндеттерді , әдіс-тәсілдерді, өзіндік ерекшелігі бар және оқушыларға білімді ғылыми негізінде сатылай, жүйелі, комплексті меңгеріп, оларға ұлттық құндылықтарды бағалай қолдана білуге машықтандыратын оқыту. Сатылай комплексті талдау оқушыларға қазақ тілі ғылымының мазмұны мен жүйесін, оның сөздік құрамы мен грамматикалық құрылысын, сөйлеу тілінің байлығын және әдеби тілін формасын үйретіп, дұрыс сөйлеу, сауатты жазу дағдысын қалыптастырады. Сатылау комплексті талдау технологиясының қағидаларының бірі- жоғарғы қиындықты оқыту десек, алғашқы кезеңдерде мұны мұғалімдер қиындықта оқыту десек, алғашқы кезеңдерде мұны мұғалімдер қиындық пен қабылдап, тәжірибелеріне енгізсек, түрлі курс, семинар курстарға қатысу арқылы қазіргі таңда бұл технологияның қыры мен сырын түсініп, теориялық білім жоғары деңгейде, тәрбиесі мол, қиындықтан қашпайтын, оқушыларға терең білім беруді мақсат еткен. Бастауыш сынып мұғалімдері арасынан кең қолдау табуда. Сондай-ақ сатылай комплексті талдау технологиясы- білімді тек белгілі бір көлемде беріп, қажетті шеберлік пен дағдыны қалыптастыру мен ғана шектелмейді, соны мен қатар баланың жалпы тұлғалық дамуына, есте сақтау, қиялдау, елестету сияқты басқа да танымдық, психологиялық қасиеттерінің жақсы үйлесімді дамуына бағытталған. Мен оқытудың ұтымды әдістерін, соның ішінде «Сатылай комплексті талдау» технологиясы мен жұмыс жасау арқылы білім алған негізін талдау дамыта отырып енгізу. Жұмыс істеуге құштарлық туғызып білім беруде нәтежеге жеткізетінін байқадым. Педагогикалық технология оқушылардың жеке басын дамыту мен беру мақсатына жету жолындағы педагогикалық қымметтің, іс-әрекеттің жүйелі дамып отыратын жобасы ретінде оқушы белсенділігін көздейді. Ал, оқушы белсенділігін артуы оны шығармашылыққа жетелейді. Шығармашылық қабілет әр баланың табиғатында болуы мүмкін. Біздің міндетіміз-оқушыға оның бойында жасырынып жатқан мүмкіндіктерін ашып көрсету. Оқушы бұрын тек тыңдаушы болса, енді ізденуші, ойлаушы, өз ойын дәлелдеуші болады, ал мұғалім осы әрекетті бағыттауда, оқуды ұйымдастыруда, жетекші рол атқарады. Соның дәлелі ретінде бір-сыныпта «әліппе» өткен сабақтың үлгісін ұсынамыз.

Пайдаланған әдебиеттер

1.Бастауыш білім берудегі жаңа технологиялар, Нағымжанова Қ.М №2-2007

2. Бастауыш сыныпта оқыту №6-2013

3. Бастауыш сыныпта оқыту №5-2013

4. Оқытудың қазіргі технологиялары / Ш. Т. Таубекова , Бастауыш мектеп.

5. Кембридж әдіс-тәсіл «Сын тұрғысынан ойлау» технологиясы