Қазақ тілі зат есімнің жекеше және көпше түрлері

Пәні: Қазақ тілі

Сыныбы: 2 «В»

Сабақтың тақырыбы: Зат есімнің жекеше және көпше түрі

Сабақтың мақсаты: Зат есімнің жекеше және көпше түрлері туралы білімдерін тиянақтау. Көптік жалғау туралы білімін кеңейту.

Білімділік: Оқушыларды зат есімнің жекеше және көпше түрлері туралы түсініктерін кеңейту, сөйлем ішінен тауып сұрақ қоя білуге, сауатты жазуға дағдыландыру.

Дамытушылық: Ойын түрлері арқылы танымдық қабілеттерін, тілдерін дамыту, тапсырмалар орындау арқылы есте сақтау қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік: Оқушыларды бірлікке, ынтымаққа, табиғатты сүюге, бір-бірін сыйлай білуге тәрбиелеу.

Сабақтың типі: білім, іскерлік, дағды меңгерту.

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Сабақтың әдіс-тәсілдері: иллюстративті - көрнекілік, ойын, мадақтау, сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау.

Қолданылатын көрнекіліктер: слайд, суреттер, кесте, дидактикалық материалдар.

Пәнаралық байланыс: дүниетану.

Сабақтың жоспары:

І. Ұйымдастыру кезеңі - 2 мин.

а) Психологиялық дайындық.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау - 3 мин.

а) жаттығу жұмыстарын тексеру.

в) терме диктанты.

ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту - 3 мин.

Көркем жазу сәті.

а) Ережені сұрау.

в) Дайындық кезеңі.

ІV. Жаттығу жұмыстарын орындау - 20 мин.

V. Сергіту сәті.

VI. Қорытындылау:

а) Үйге тапсырма беру - 1 мин.

ә) Бағалау - 2 мин.

Сабақ барысы:

I. Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу.

Оқушыларды түгендеу.

Психологиялық дайындық:

Сабағымызды көңілді өлеңмен бастайық. Бәріміз менің артымнан қайталандар.

Көп оқимыз ізденіп,

Білім бізге керегі.

Қазақ тілін меңгеріп,

Бәрін білгім келеді.

ІІ. Өткен сабақты тексеру.

Үйге берілген жаттығуды оқытамын. Дәптерлерін тексеріп шығамын.

ІІІ. Жаңа сабақты меңгерту.

Балалар мен сендерге сиқырлы қоржын алып келдім. Ол сиқырлы қоржынның тапсырмалары бар екен. Сол тапсырмаларды орындайық.

1. Түбір дегеніміз не?

2. Жұрнақ дегеніміз не?

3. Жалғау дегеніміз не?

4. Зат есім дегеніміз не?

5. Жалқы есім дегеніміз не?

6. Жалпы есім дегеніміз не?

7. Зат есімнің жекеше түрі?

8. Зат есімнің көпше түрі?

IV. Жаттығу жұмыстарын орындау.

348-жаттығу. Мәтінді оқып, жекеше және көпше түрдегі зат есімдерді тап.

Қыста

Қыста жануарларға тамақ тауып жеу оңай емес. Құстар жылы жаққа кетеді. Сауысқандар, ала қарғалар, торғайлар осында қалады. Суықтан сақтану үшін арқар, елік, қарақұйрық, ақбөкен, марал сияқты аңдардың жүні күзден бастап ұзарып, қалыңдайды. Кейбір аңдардың терісінің астында май қабаты сақталады. Бұл оның бойындағы жылылықты сақтап, тоңдырмайды.

(С.Махмұтов)

Жекеше: тамақ, арқар, елік, қарақұйрық, ақбөкен, марал.

Көпше: құстар, сауысқандар, ала қарғалар, торғайлар.

349-жаттығу. Берілген сөздерді оқы. Оларға сұрақ қой.

Не? (сабақ, құжат, парақ, қап, балшық)

Кім? (әнші, кенші, суретші, биші, әже, көрші)

Берілген сөздер кімдер? нелер? сұрақтарына жауап беру үшін қандай өзгеріске ұшырайды деп ойлайсың? оларды өзгертіп көр.

Нелер? (сабақтар, құжаттар, парақтар, қаптар, балшықтар)

Кімдер? (әншілер, кеншілер, суретшілер, бишілер, әжелер, көршілер)

Ереже: Зат есімнің көпше түрі -лар, -лер, -дар, -дер, -тар, -тер қосымшалырының жалғануы арқылы жасалады. Бұл қосымшалар көптік жалғауы деп аталады.

Ойын. «Тиісті жалғауын тап!»

Тігінші лар

Кітап лер

Оқушы тар

Құс тер

Дәптер тар

Сатушы лер

Әже лар

Кілт лер

350. Жаңылтпашты оқып, жатқа жаз.

Ара, ара, аралар,

Орманның бойын аралар.

Гүлден сорып бал алар,

Бал тәтті ғой, балалар!

351-жаттығу. Кімдер? нелер? сұрақтарына жауап беретін сөздерді қатыстырып сөйлемдер құра.

352-жаттығу. Мәтінді оқы. Екінші бөлікті көшіріп жазып, зат есімдерге талдау жаса.

Қазақ халқында үрмелі музыка аспаптары көп. Олар: сыбызғы, сазсырнай, үскірік, керней, қамыс сырнай, мүйіз сырнай.

Мәтін неше бөліктен тұрады?

Әр бөлік қандай жолдан бастап жазылған?

IV. Сергіту сәті.

Шаршасаңдар балалар

Қолдарыңды созыңдар

Бір,екі,үш,төрт,бес

Саусақтармен ойнаңдар

Денелерің шынықсын

Саналарың тынықсын

V. Қорытындылау.

«Кім алғыр» ойыны.

Ойынның шарты: Берілген сөздерді кестедегі орындарына іліп шығу.

Кім?

Не?

Кімдер?

Нелер?

Бала, сағыз, орындықтар, әжелер, шелектер, шана, аралар, ұстаз, оқушы, сатушылар, парта, ғарышкерлер.

а) Үйге тапсырма.

353-жаттығу. «Менің оқу құралдарым» тақырыбына әңгіме құрап келу.

Бағалау