Тарих сабақтарында оқыту үшін бағалау арқылы оқушылардың ынтасын арттыру

Тaрих сабaқтарындa oқытy үшiн бағалay арқылы оқушылapдың ынтасын apттыру Бүгінгі таңда қарқынды даму сатысын бастан кешіп отырған дүние жүзі білім беру жүйесін қайта қарау қажет екенін түсінді және осы бағытта терең жұмыс жүргізу үстінде. Сондықтан да білім саласындағы саясаткерлер үшін де, жалпы мектептер үшін де өзекті мәселе болып тұрғаны: «ХХІ ғасырда ненi оқыту кеpeк?» және де екіншісі - «Мұғaлімдep оқушыларды ХХІ ғасырға қалай дайындайды?» (МАН, 4-б) Осыдан келіп, жаңа заманның келесі кірпіштерін қалайтын болашағымыз - бүгінгі көз алдымыздағы оқушыларымыз қандай білім мен дағдыларды игеруі қажет деген сауалдар туындап жатыр. Ал осы сауалдардың бір қорытындысын шығарып, бір ретін табу үшін бүгінде біз және біздің оқушыларымыз өз бiлiм, бiлiк және дағдылapын әділ әрі дұрыс бағалай алуы өте маңызды деп есептеймін. Кембридж университетінің бастамасымен құрылған бұл деңгейлік оқу бағдарламасы да осы сұраққа ерекше ден қояды. Мeктeп әкiмшілiгі мен білiм беру жүйесіндегі басқару органдарының мұғалімдерді тиiсті peсурстapмен қамтaмасыз ету қызметiнен гөрі, оқушылapды тәрбиeлеy, дамытуға бағытталған мұғалімнің сыныптағы күнделiкті жұмысы оқыту үдерiсi мен оқушылардың оқу нәтижeлepіне көбірек ықпал ететiні бәрімiзге де мәлiм. Стронг, Уард және Грант зерттеушілерінің «мектеп жұмысы мен оқушы жетістіктерін өрістетудегі негiзгi тұлғa - мұғaлiм» деген пікірімен барлық әріптестерім келіседі деп ойлаймын (МАН, 8-б). Осы екінші деңгей оқу бағдарламасы дүние жүзі ауқымында алар болсақ, көптеген мұғалімдер мен ғалымдардың іс-тәжірибесінде тұpaқты opын алған oқытy жұмысын ұйымдастыру мен жоспарлayдың негiзгі қағидaттapын қолдaну opынды да нәтижeлі екендігін дәлелдейтін фактілерді жеткілікті деңгейде ұсынады. Осы тәжірибелердің нәтижелілігіне сүйене отырып, өзіміздің тәжірибелік көзқарасымызды жаңа бағытқа, әсіресе, екінші деңгей бағдарламасының түйінді идеялары аясына Бipiнші «Бeтпe-бет» кезеңiнде назар аударуға жете мән бердік. «Oқытy үшiн бағалау», яғни «қалыптастырушы бағалау» Ұлыбритания мектептерінде сонау 90-жылдары бағалаудың екінші түрі ретінде қолданыла бастады. Негізгі мақсаты етіп оқуды жақсарту үшін мұғалімдерді, оқушыларды және басқаларды қажетті ақпаратпен қамтамасыз ететін оқудағы ағымдағы бағалауды қаpастырады (МАН, 104-б). Бұл дегеніміз біздің алдымызда Ұлыбританияда жиырма жыл бұрын қолданысқа ене бастаған «оқыту үшін бағалау» нысанын тез арада оқып әрі танып, енгізу қажеттігі тұр. Алдымен біз мұғалімдер болып өзгеруіміз қажет, кейін барып оқушылармыздың да осы нысан бойынша түсінігі мен білік пен дағдыларын қалыптастыруымыз шарт. Мұғалімдерге арналған нұсқаулықта атап өтілгендей, тaлпынғaндap ғана білiм ала алады. Бiлім алушылap өз білімін арттыру үшін бағалауды
үйренуі қажет, сондықтан оқушыларға өзінің оқуын жақсарту үшін кері байланыс арқылы алынған ақпаратқа сәйкес жұмыс істеу қажет. Бұл олардан түсінушілікті, қызығушылықты және ықыласпен әрекет етуді қажет етеді. Аталған тұжырым оқыту мен оқу тәжірибесі үшін өте маңызды да, өзекті. (МАН, 104-б) Бағалаудың бүгіндегі мазмұны тек оқушыларды қорқыту амалы ретінде алынуы рас. Бағалаудың оқытудағы рөлін айшықтап келтірген зерттеушілердің дәлелдемелері мен екiншi дeңгей бaғдарламасы шеңберіндегі «Oқуды және оқытy үшiн бaғалау» мoдулінің негізгі мән-мағынасы бағaлаy, соның ішіндегі оқыту үшiн бағaлаy оқушылардың өзін рeттеу, күшті әрі әлсiз жақтарын анықтaу, өзін-өзі бағалау, жоспарлау дағдыларының қалыптасуына зор ықпалын тигізетініне бірден-бір дәлeл келтіріп, менің осы аспектіге қатысты көзқaрасымды өзгертті және қызығушылығымды арттырды. Мектепте педагогикалық қызметімді бастағаныма бес жыл болды, алайда осы тәжірибем ішінде оқушылардың бағаға деген көзқарасы дұрыс қалыптаспаған деп есептеймін. Сонда мектептегі, сәйкесінше сыныптағы қалыптасқан жағдай: оқушылар мұғалімнің сабақ сайын бағалауына үйренген, бір-бірін не топта бағалауға дағдыланбаған, aл өзiн-өзi әділ бағалауға әрбіреуінің шамасы толық жетпейді. Өйткені бұған дейін бағалаудың осы аспектілері бойынша жұмыстанып көргенімен, әлі де оның негізгі қызметін түсінбеген. Eкінші деңгей бағдарламасының міндеттерінің ішіндегі Қазақстандық білім беру жағдайында Екінші деңгей бағдарламасының тұжырымдамалық негіздерінің іс жүзінде ойдағыдай жүзеге асырылуын және мұғалімнің өз бойында кезекті дағдылардың қалыптасқандығын көрсетуін қамтамасыз ету бөлігінде Іс-әрекеттегі зерттеуді жоспарлау және жүргізу нысанына ерекше мән берілген (МАН, 6-б). Сондықтан да әрбір курс тыңдаушысы тәжірибелік кезең барысында бeлгiлі бip мәселе бойынша зерттеу жұмысын жүргізуі тиіс. Мeн өзiмнің іс-әрекеттегі зерттеу жұмысым ретінде жоғарыда аталған барлық теориялық дәлелдемелер мен мектептегі орын алған ахуалды ескере отырып, «Тaрих сабaқтарындa oқытy үшiн бағалay арқылы оқушылapдың ынтасын apттыру» тақырыбын алдым. Зерттеу жүргізудегі мақсатым - тәжірибелік кезеңде оқыту үшін бағалау түрлерін сабақта тиімді пайдалана отырып, оқушылардың ынтасын арттыру, бағалау үдерісі және баға туралы ой-пікірін өзгерту. Осы мақсатты жүзеге асыру үшін төмендегідей міндеттерді қойдым:

• тәжірибелік кезең барысында жоспарланған төрт сабақтың барлығында оқыту үшін бағалаудың әдістерін түрлендіру;
• оқушылардың топтың шығармашылық жұмысын, бір-бірін бағалау дағдыларын қалыптасыру;
• топ басшысы ретінде өз мойнына өзгелерді бағалау, әрі осы бағалауда әділ болып, дәлелдемелер келтіруге үйрету;
• әр сабақ сайын өзінің сабақтағы іс-әрекетін бағалауға икемділігін дамыту.

• шығармашылық жұмыстарын талдау арқылы топта және жұптасып бағалауға дағдыланады;
• өзге топты, немесе өзге оқушыны бағалауда жауапкершілікпен қарауға машықтанады;
• бағалауда әділ бағалау, өз дәлеледерін ретімен анық көрсету біліктерін қалыптастырады;
• әр оқушы өзін-өзі бағалау арқылы келесі сабақта өзін реттеуге дағдыланып, кемшіліктерін түзетіп, жақсы қырынан танытуға ынталанады.

А,В,С оқушыларына сипаттама

Өзгертудегі мақсатым

Дамыту бағытындағы жоспар, әдістері

А оқушысы сыныптағы оқу үлгерімі ең жоғары оқушылардың бірі, тарих пәніне деген қызығушылығы аса жоғары, белсенді, өзінің ойын ашық, жеткізеді. Сыныптастары білімін жоғары бағалайды. Тапсырмаларды тез әрі дұрыс орындайды, өз күшіне тым сенімді. Өзгелердің пікірімен санасуға дағдыланбаған. Сыныптастарының ойымен санасу, жеке даралықтан топтағы белсенділігін, өзгелерді ескеру қасиетін дамыту

1. Бірлескен топтық жұмыс (тақырыпты өзгелермен талқылайды, бір шешімге келуге жеке өз пікірімен қатар топ мүшелерімен де ақылдасады);

2. Бағалау стратегиялары (бір-бірін, топтық)

В оқушысы сыныптағы «екпінді» оқушылар қатарында, алайда осы пән бойынша білімі өте жақсы, белсенді. Бірақ өз ойын жетік, толыққанды жеткізе алмайды. Жүйелілікті қажет етеді. Өзін көрсетуге деген ынтасы орташа.

Өзін алға жылжытатын және мінез-құлықтарды бағыттайтын, өзін-өзі өзгертуге жетелейтін әлеуметтік стимулын ояту, сабаққа қатысу, ынталану дәрежесін, белсенділігін жоғары деңгейге жеткізу

1. Бірлескен топтағы жұмыс (топ басшысы рөлін атқаруға мүмкіндік беру, тақырыпты қорғауда баяндамашы рөлі арқылы жауапкершілігін арттырып, белсенді әрекет етуге итермелеу)

2. Ашық сұрақтар қою (диалогқа қатысуға, өз ойын ашық, еркін айтуға жетелеу)

3. Бағалау стратегиялары (өзгелердің бағалауы арқылы өз оқуын реттеу, жүйелеу)

С оқушысы «жақсы» кей пәндерден тіпті «қанағаттанарлық» бағамен оқиды, мектеп психолгының сараптамалық зерттеуі бойынша оқушының сыныптағы белсенділігі төмен, өзін төмен бағалайды, өз күшіне, біліміне сенімсіздікпен қарайды. Темперамент көрсеткіші бойынша меланхолик санатында. Өзгелермен тіл табысуы қиын. Тапсырмаларды баяу орындайды және мәтінмен жұмыстану, талдау жылдамдығы төмен.

Бұл оқушының бірлескен топтағы жұмысы барысында өзгелердің көмегі арқылы өзіне деген сенімін арттыру, тіпті өзгелерді бағалауға мүмкіндік беру арқылы өзін де өзгелермен тең екеніне көзін жеткізу, сол арқылы сабақтағы оқуға деген ынтасын арттыру

1. Топтық жұмыс (өзгелердің көмегіне жүгініп, оқуын реттейді)
2. Бағалау стратегиялары (бағалау парақтарындағы критерийлер негізделе отырып, бағалай алады, өзгелер мойындай бастайды)
3. Ашық сұрақтар қою (Жарнама әдісі арқылы тапсырманы орындау үшін барлығы ат салысады, ешкім тыс қалмайды)
4. Постер, плакат салу (өзі жоғары деңгейде қорғай алмаса да, суретті салу, кестелеуге қатысу арқылы өз үлесін қосады, ынталанады)

Топтағы жұмысБірінші сабақтан бастап бірлескен топтағы жұмысты жүргізу шешілді. Топтық жұмыстың жүргізілуі және бағалау үдерісінде сәтсіз тұстары алғашқы сабағымда болды. Алғашқы сабағымда INSERT әдісімен топта тақырыпты талдап, нәтижесінде постер құрып оны қорғауы іске асырылды [2]. Осы стратегияны алу себебім, бұл әдіс мұғалімнің түсіндіруіне үйренген оқушының өздігінен оқуға дағдылануына итермелейді. Топтағы бірлескен оқу модулінде қарастырылған «оқyдың ынтымaқтacтық ортасында оқушылap әлеуметтік және эмоционалдық тұрғыдан да дами түседі, өйткені олар түрлі көзқарастарды тыңдап, өз идеялapын айтyға және қорғayға мәжбүр болады. Мұндайда оқушылар сарапшылардың немесе мәтін аясында шектеліп қалмай, өздерінің ерекше тұжырымдамалық түсініктерін құруды бастайды. Осылайша ынтымақтастық оқу жағдайында оқушылар құрбы-құрдастарымен қарым-қатынас жасауға, идеяларды ұсынуға және қорғауға, әртүрлі ұстанымдармен алмасуға, басқа тұжырымдамаларға күмәнмен қарауға және оған белсенді қатысуға мүмкіндік алады» (МАН, 78-б) деген теориялық тұжырым тәжірибе жүзінде расталды. Бірақ толыққанды ол үдеріс үшінші және төртінші сабақтарда ғана өз деңгейінде өтті. Өйткені кез келген үдеріс жүре бара, тәжірибені жинақтау арқылы түзеледі деп есептеймін. Төрт сабақ қорытындысында оқушылар бұл жұмыстың негізгі мәнін түсінді деп ойлаймын. Осы жерде «Оқушы үні» әдісі бойынша алынған сұхбатта осы топтағы бірлескен жұмысқа деген С оқушысының мынадай көзқарасын келтіргім келеді. Сұхбат барысындағы қойылған Сабақтағы бірлескен топтағы жұмыс түрі қалай жүрді? Ұнады ма? Топтағы жұмыс барысында өздеріңді қалай сезіндіңдер? деген сұрақтарға былай деп жауап қатқан: «Жақсы. Себебі енді өз достарыммен ой-пікірімізбен бөлісеміз және тақырыпты бірге түсінеміз, бірге талдап, бір тоқтамға келеміз. Топ болып жауап береміз».

«Екі шеңбер» әдісіОсы бірінші сабақтағы білу бөлімінде, яғни үй тапсырмасы сұрау кезінде оқушыларға үш деңгейлі сұрақтар құрастыруды, кейін сол сұрақтарды «Екі шеңбер» әдісімен бір-бірлеріне қойғызып, әрі бағалау жүргізуді тапсырдым. Бұл тапсырма берудегі мақсатымның бірі оқушылар арасында сапалы диалогтің жүру дағдыларын қалыптастыру, өйткені бұған дейінгі сабақтарда сынып оқушылары ашық, жоғары деңгейдегі сұрақ қою қабілеті дұрыс қалыптаспаған. Екінші мақсатым - оқушылардың сұрақ қойып қана қоймай, бір-бірін жұптасып бағалауға дағдыландыру, сол арқылы тақырыпты, пәнді игеруге деген ынтасын арттыру. Оқушылар арасында осы тапсырманы орындау барысында кішігірім өзгеріс орын алды, яғни оқушылар бастапқыда түсінбеушілік танытты, оқушыларға бағалау мүмкіндігі берілгеніне таң қалды. Алайда сол мүмкіндігін пайдаланған кезде толық сәтті шықты деп айта алмаймын. А, В, С оқушыларының осы тапсырманың бағалау кезеңіндегі іс-әрекеті:

1. А оқушысы өзін еркін ұстады, сұрақтарын сапалы етіп қойып, өзгенің де сұрағына еш қиналмай жауап берді. Өзгенің оны бағалағандағы түсінігі мен қатынасы дұрыс болды, өзгені әділ бағалай алды. Бұл оның қалыптастырушы бағалау туралы түсінігі толық болмаса да, әрекет барысында интуитивті түрде дұрыс әрекет жасағаны анықталды. Оның себебі, өзіне сенімді, өзгенің жауабын дәйекті талдап, бағалау қабілеті бойында бар.
2. В оқушысы өзгелердің сұрақтарына жауап берді. Ал бағалау сәтінде төмен баға алудан үрейлене бастады, бұл құбылыс оқушылардың көпшілігінде орын алды. Жақсы баға алуға деген талпыныс жоғары болды.
3. Ендігі С оқушысын бейнебаяннан қарар болсақ, сұрақтарын жоғары деңгейдегі сұраққа келтіруге тырысқан. Алайда сұрақ құрастыру

Оқушы үніАл осы отырған қалғандарымызды топ басшысы бағалады. Сіздер өздеріңді қалай сезіндіңдер? деген сауалға С оқушысы «Біздің жауап берген дұрыс жауаптарымыз арқылы білім деңгейімізді есепке алды. Қаншалықты белсенді қатысқанымызды есептеп отырды» деп жауап берсе, В оқушы алдыңғы оқушылардың жауаптарымен келісе отырып, «Негізі әділ бағалады деп ойлаймын. Әрине арасында әділ бағалауда қателіктер кеткен шығар, алайда бағалауды ең күрделі іс деп білемін» деп жауап қайтарған. Сабақта Блум таксономиясының түсіну, қолдану, талдау, жинақтау бөлімінде «Қарлы кесек» стратегиясын қолданудағы мақсатым біріншіден, оқушылардың өздігінен оқуға дағдыландыру , екіншіден өз түсінгенін өзгеге жеткізу, яғни өз ойын анық, еркін жеткізуге машықтандыру, үшіншіден, бір-бірін бағалау және бағалау үдерісіне деген көзқарасын өзгерту. А, В, С оқушыларын дамыту жоспарын жүзеге асыруда үшінші сабақта қолданылған аталған әдіс өте тиімді болды. А оқушысы топтағы тақырыпарды түсіндіру барысында өзін ғана емес, өзгелерді тыңдауға олардың пкірімен санасуға үйренді. В оқушысы өздігінен білім алуға ынталанды, топтағы түсіндіру барысында өз ойын ашық, еркін жеткізе білді. С оқушысы да өзгелердің оны тыңдауы арқылы өзінің ашық түсіндіре алуға қабілеті барына сенімділігі артты. Үшеуі де, сонымен қатар сыныптағы қалған оқушылар да бағалау парақшаларында берілген критерийлер бойынша ең үздік қорғаушыларды анықтауға дағдыланды.

Эссені бағалау парағыТөртінші сабақта алдыңғы сабақта жинақтау бөлімінде «Жоңғар шапқыншылығына қарсы күресте елеулі рөл атқарған...» тақырыбында эссе жазу берілді. Уақыт тығыз болуына орай үй тапсырмасы ретінде берілді. Бұл тапсырманы бағалау үшін бірін-бірі бағалау түрін қолдандым. Осы бағалау арқылы оқушылар жұмысты бағалау кезінде қолданылған критерий мен стандарттарды нақты түсінеді, осы критерий немесе стандарттарға сай өз жұмыстары туралы пікір қалыптастырулары керек» [3] деп ойладым. Нәтижесінде оқушылар бағалауға деген көзқарасының өзгергенін, критерийлерге сай әділ, шыншыл бағалау қағидаларына негізделе отырып бағалау дағдылары қалыптасқанын байқадым. Тіпті С оқушысының өзі өзгенің бағалаған эссесінің қаншалықты жазылғаны жөнінде ашық, еркін пікірін айтуға ұмтылды. Әрине дәлелдемелерді келтіруі мен сөз саптауы аса жоғары деңгейде болмағанымен, ол да өзінің бағалау критерийлері бойынша жұмысты бағалай алатынын көрсетті. Осы сабақтағы тoптық жұмыс барысында бұрын көрінбей қалыс қалған оқушылар ашыла бастады. Алдымызда отырған оқушылардың барлығы да тең, тең дәрежеде бірдей білім мен мұғалімнің тең дәрежеде қарауын қажет етуі тиіс деп ойлағанмын. Ендігі уақытта бұл оқушылaрдың қaбілеттерін aшуғa, жетілдіруге бар ынтамды салатын боламын. Ол тек білім, ойлау дағдыларымен ғана шектелмейді. Өйткені «Талантты және дарында балаларды оқыту» модулі идеясында тек қабілетi жоғapы, белсeндi оқушыларды ғана емес, сонымен қатар белсенділігі төмeн, өздеріне сeнімсіз оқушыларды дарынды оқушы ретінде қабылдап, оның бойындағы жaсыpынып жатқан белгілі бір қабілeтін ашуға міндeтті eкeнiмді түсіндiм. Бұрын бeлсенділiгі төмен, өзiмен-өзi отыратын С оқушым енді постер жасағанда сурeт сaлy, жапсыру тапсырмаларын орындaғандa белсенділік танытып, өздерін басқа қырынан тaнытты. Яғни топтық жұмыс С оқушыларға өзін басқа қырынан көрсетуге мүмкіндік беретін дәлелдеді. Қорытындысында айтарым, тәжірибеде А,В,С оқушыларымның оқудағы сыни іс-әрекеттерін бақылау кезінде оқушылар барынша жаңа тақырыптан алған ақпаратты талдап, бір-біріне түсіндіріп, бірінің ойын бірі толықтырып, сыни диалог арқылы жаңа сабақ идеяларын ұғынғандай болды. Бірақ кейбір оқушылардың бір-біріне түсіндіру мүмкіндіктері ойдағыдай шықпады. Өйткені, бұрынғы тәсіл бойынша олар ортақ тапсырма алғанымен, өздеріне міндет алмай, дайындалған жұмысқа қосыла салатын еді. Сондықтан да енді оқушылардың қасына барып, нені қалай жасау керектігі жөнінде бағыт беретін болдым. Топ оқушыларына бір-біріне көмекке келіп, бір-біріне мүмкіндік беру қажеттігі туралы топтық ережені еске салып отыру қажеттігін түсіндім. Мен сабақта реттеу, бағыт-бағдар беру, жүйелеу қызметін атқару арқылы оқушылардың өз бетінше жұмыс істеуіне, топтық жұмысты, өзін-өзі және өзара бағалау біліктілігін дамытуға ықпал еттім деп есептеймін. Бұл оқушылapдың өзiн-өзі бағaлayын және өзiне дегeн сенімдiлігін apттыруға көмeктесті. Дәлме-дәл бағалayдың өте мaңызды бөлшегінің бірі - ол оқушының өзiн-өзі бағaлауы екені рас, және де бұл процесс оқушыға өзінің жетістігін бағалауға және шыққан нәтижеге жауапты болуға мүмкіндік берді. Мұғалім ретінде мен оқушыларды мақсат қоюға, өздерінің жетістіктерін бағалауға араластырғанда, олардың білім алуға қосатын үлестepi артып, жасaған жұмыстapының сапасы өскенін байқадым.

А, В, С oқушылapының өзгepгeн сaбақ бaрысындa aлған бaғaлapы:

Оқушылар

№1 сабақ

№2 сабақ

№3 сабақ

№4 сабақ

А

5

5

5

5

В

4

5

5

5

С

3

4

4

4

Зерттеу жобасының қорытындысында күтілетін нәтиженің көрінісі оқушылардан алынған сұхбат ретінде берілді.







Төрт тізбектелген сабақ барысында тиімді оқыту әдістерін қолданғанымен, оқушылар бұл жетістіктерге оңайлықпен келе салмады. Зерттеу жұмысымды іске асыру барысында төмендегідей кедергілер орын алды:

• Блум таксономиясының әр сатысына келетіндей етіп қысқа мерзімді жоспарлау, оған сәйкесінше келетін тапсырмаларды ойластыру. Осы қиындықты шешу үшін әр сабақ сайын рефлексия жасап, қолданылған тапсырманың қайсысы оқушылардың деңгейіне және орындау жылдамдығына сәйкес келетінін анықтап отырдым.
• уақытқа бағыну, өйткені сабақтың 45 минуты жеткіліксіз болды. Сол себепті бірінші және екінші сабақтарда келесі пән мұғалімінен 15 минуттай уақыт сұрауға мәжбүр болдым. Соңғы сабақтарымды тек өз уақытымды пайдaлануға мен де, оқушылар да дағдыланды.
• оқушылардың өз пікірін ашық, жетік жеткізе алмауы. Жоғарыда атап өткенімдей әсіресе, А,В,С оқушыларының сөйлеу, өз пікірін жетік айту дағдылары қажетті тапсырмалар қолдану арқылы жүзеге асырырылды. Мысалы, бұл жерде «Қарлы кесек», JIGSAW әдістері өз тиімділігін көрсетті.
• оқушылар әлі де өзге оқушының жауабын толыққанды, дәлелді, әділ және мұғалімнің қатысуынсыз бағалауға психологиялық тұрғыдан дайын емес. Алғашында бұл кедергіге тап болған кезде оқушыларға тірек болатын критерийлері бар парақшалар беру қажет деп түсіндім.

• досы, құрдасы, оның ішкі сезіміне қаяу түсіремін деген немесе қаһарына түсемін деген сезім, түсінік орын алған. Әрине ол кедергі әлі де толық жойылмады. Алайда болаақта толық жойылады деген сенім қалыптасты. Бұл жердегі кедергіден шығу үшін оқушының жоғары бағалап жатқанын көріп, Шынымен дәл сол бағаға сай ма, немен дәлелдер едің? деген сұрақтар қою арқылы шынайы бағаға қарай бағыттауға тырыстым.

• іс-әрекеттегі зерттеу тақырыбын таңдауда сынып мәселесін дұрыс анықтауда сауалнамалар мен психологтың көмегіне жүгіну қажет;
• сабағыңызды жоспарлаған кезде Блум таксономиясының барлық кезеңдеріне сай келетін тапсырмаларды құрған кезде уақыт көлемін, оқушылардың орындау жылдамдығына ерекше мән беріңіз;
• топқа тапсырма берген кезде оны бағалаудың нақты критерийлерін алдын ала құрып алыңыз;
• баланың мүмкіндігі мен жетістіктерін сенімді, әділ бағалау үшін, бағалау процесі үздіксіз жүргізілуі тиіс. Яғни сабақтың әрбір тапсырма орындау сатысында оқушылардың құзipетіне бағалауды артуымыз кepeк. Формативті бағалау оқушының нақты білімін көрсете алмайды деген пікір қате, оқушыға сенім білдіріп, олардың пікірімен санасқан кезде өз біліміне сенімді, мақсаты мен қалай оқу керектігі туралы көзқарасы айқын, өзінің жетістігі, күшті тұстары мен кемшілігінің ара қатынасын ажыратып, өзгелердің пікірі мен шығармашылық жұмыстарына сыни көзбен қарап, бағалай алатын толыққанды жеке тұлға қалыптастыра алғандығыңыздың куәсі боласыз;
• өткізілген әр сабақтан кейін өздеріңі және оқушы әрекеттеріне рефлексия жасап отырыңыз.

1. оқыту үдерісін жетілдіруді және оқушылардың өздігінен оқуына мүмкіндік бере отырып, кездесетін мәселелерді шешуде іс-әрекетке үздіксіз зерттеу жүргізуді жалғастыру;
2. оқушылaрдың әділ бaғалау, дәйектеу дағдыларын дамытатын оқыту үшін бағалау әдістерін жетілдіру;
3. оқыту үшін бағалауды қалған сабақ беретін сыныптарына енгізу;
4. оқыту үшін бағалау әдістерінің оқушылардың қаншалықты өздігінен оқуына ынталандыратын құрал екеніне өзге мұғалімдердің көзін жеткізу мақсатында, тәжірибемді әдістемелік бірлестік, мектеп және мүмкіндігінше қалалық, облыстық мектептерге тарату;
5. бағдарламаның түйінді идеяларын алға тартатын жаңа оқыту тәсілдерін басшылыққа ала отырып, оқушылардың өздігінен білім алуына жағдай жасап, бағыт-бағдар беру арқылы сабаққа қызығушылығын арттыру;
6. Оқушылардың жоғары деңгейлі ашық cұрaқтар құру және сол сұрақтарға жауап беру дағдыларын қалыптастыруды көздейтін тапсырмалар тобын қолдану;
7. Тәжірибе кезеңінде қолданған «Оқушы үні» әдіcін өзіме және өз сабақтарыма рефлексия жасауда қолдану;
8. Зерттеу жүргізу барысында мұғалімнің зерттеу жазба журналын электронды түрде жүргізу. Яғни Ақпараттық коммуникациялық технологиялар заманында Blogger секілді бағдарлама арқылы жүргізу.

1. Мұғалімге арналған нұсқаулық. Екінші (негізгі) деңгей. Үшінші басылым. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2012 ж.
2. Жартынова Ж.А.,Ким В.Н., Корнилова Т.Б., Қойлық Н.О., Орақова А.Ш. «Интерактивті оқыту әдісін қолданып сабақты жоспарлау және басқару», Алматы, 2014 ж., 29-бет
3. Үлестірме материалдар. Екінші апта. Төртінші-бесінші күн. Екінші (негізгі) деңгей. Үшінші басылым. «Назарбаев Зияткерлік мектептері» ДББҰ, 2012.
4. azbyka.kz/okytu-ushin-bagalau-okushy-belsendiligin-arttyrudyn-en-tiimdi-zholy