Доклад Дети наше будущее

Ақмола облысы

Қорғалжын ауданы

Арықты орта мектебі

«Балапан» шағын

орталығының меңгерушісі

Такеева Айгерім Қайырлықызы

Бала біздің болашағымыз

«Жас-бала-жас шыбық, жас күйінде

қай түрде иіп тастасаң, өскенде сол

иілген күйінде қатып қалмақ. Теріс

иіліп қалған десең, сындырып аласың.»

М.Жұмабаев

Жас өскіннің бой алып кетуі үшін оның топырағы ылғалды және құнарлы болуы керек. Ал бала жанұяжарасымдылығын көріп, қаншалықты қажет болса, балаға да отбасы ынтымағы мен әлуметтік жағынан қамтамасыз етілуі соншалықты қажет. Гүл қуат алатын күн шуағы мен таза ауа жеткілікті болса, ол құлпұрып жайнай түседі. Қоршаған ортамен тәрбиешінің оң ықпалындағы жеке тұлға тап сондай күй кешеді. Тұлғаның адами кісілік қасиетінің қалыптасуы мен дене тұрпаты жағынан өсуі бірнеше факторларға байланысты. Адам-жұмбақ әлем. Көзге көрінбейтін, онша еленбейтін кейбір әрекеттің соншалықты салмағы барын кейде байқамай қалып жатамыз. «Дүниеде теңіз терең емес, адамның жаны терең» (М.Жұмабаев) екендігін ескерсек, тұнғиық түпсіз тереңге бойлау одан да қиын болатынын сеземіз. Жас ұрпақ тәрбиесі адамзаттың мәңгілік тақырыбы. Ұлттың бүгіні де болашағы да тәрбиелі болашаққа байланысты. Баланың шын мәнісіндегі адам болып қалыптасуы қыруар уақыт пен тер төгетін, зор еңбекті қажет ететін ауқымы кең, жауапкершілігі мол жұмыс. Ұлы Абай «Адам ата-анада туғанда есті болмайды, естіп,ұстап, татып көріп ескерсе дүниедегі жақсы жаманды таниды дағы сондайдан білгені, көргені көп адам білімді болады.»- десе, француз педагогы Жан Жак Руссо: «бала туғанда ақ қағаздай болып туады, оның үстіне шимайды қалай салсан, солай тәрбиеленеді»- деген екен. Әрбір тұлғаның тәрбиесі от басынан басталады. Тәрбие ұлттық игі іс-әрекеттер арқылы әдет-ғұрыпқа негізделеді: әдеп, әдептілік негізгі ұлттық қолданысқа айналса, оны халық салт немесе заң дейді. Ұлттық тәрбие ұлттық мәдениетті өркендеудің қайнар көзі болып табылады. Ұлттық салт- сана, рәміз, кәде, жөн-жоралғы, ырым, тыйым және т.б өмір қолданыстары арқылы іске асырылады. Отбасы тәрбиесі өте күрделі жүйе. «Адам ұрпағымен мың жасайды» десе, мың жасағысы келетін халық атадан балаға ауысатын қара шаңырағын көзінің қарашығындай сақтап, болашағының үздіксіз өркендеуін үнемі қалт жібермей отырған. Отбасының тәрбиесінің ата мен баланың денсаулығы мүшелерінің саны, тұрған жері, бәрі-бәрі әсер етеді.. Сондай ақ балаларды мектепалды даярлықтан өткізі барысында оқыту мен тәрбиелеудің төрт міндеті қарастырылады. Бірінші міндет: әлуметтік дамуда баланың үлкендермен қарым-қатынасы (ата-ана, тәрбиеші, мұғалім) және өз (1слайд) құрбы-құрдастарымен баланың ой пікірінің қалыптасу мүмкүндіктері көзделеді,өз отбасына халқының салт-дәстүріне көңіл бөлу жолдары қарастырылады.(2 слайд) Екінші міндеті: танымдық даму барысында мына міндеттер ерекшеленеді: айнала қоршаған өмірімен таныстыру мәселелерін түйіндеу, оның тәсілдері мен қасиетін сезіну. (3 слайд) Үшінші міндеті: әсемдік даму «эстетикалық» барысында өмірге деген құштарлық пен көркемдік танымды (ән, көркем әдебиет, бейнелеу өнерін) қалыптастырады.(4слайд) Төртінші міндеті: дене тәрбиесі дамуында салауатты өмір салтын қалыптастыру, дене мәдениетінің жан-жақты күтімі мен дұрыс дамуы, өзін қаршаған ортамен байланысты, өз денсаулығына ауру сырқау т.б қауіп-қатерден сақтану қарастырылады.(5слайд) Мектеп алды даярлық топтарында балалардың отбасы туралы толық мәлімет алу үшін ата аналарымен сауалнамаларға жауап алу бала және ата- анасымен жеке сұхбат жүргізі, отбасына бару баланы бақылау, отбасына қатысты тақырыптарға салынған суреттерін зерделеу жұмыстары жүргізіледі.(слайд6) Ата-анамен жұмыста көрнекті ақпарат беретін «Ата-ана» бұрышы жасалып, онда ата аналардың құқығы мен міндеттері, педогогикалық және дәрігерлік кеңестермен, хабарландырулар, балалардың жеткен жетістіктері, шығармашылығы туралы ақпараттар ілінеді (7 слайд) Ата-аналармен көзбе көз, ауызша қатынас жасаумен қоса жазбаша түрде байланыс жасау да тиімді. себебі, ауызша берілген ақпараттарға көп уақыт кетеді, ата-аналары оны есте сақтап, жүйелі орындай бермейді. Ал жазбаша ескертпе қағаздар, ұсыныстар олардың тапсырмаларды ой елегінен өткізуге мүмкүндік беріп, белгілі бір орындау тәртібін ұсынады. (8 слайд) Ата -аналармен ынтымақтастықта жұмыс істеудің дәстүрлі «Ашық есік» күндері, жеке және топтық сұхбаттар, ортақ жетістіктер және проблемаларға қатысты топтық кеңестері, жас ата-аналармен жиналыстары (тоқсанын бір рет) конференция оқу жылына бір рет өткізілуі керек. (9 слайд) Ата-аналарды топ өміріне тарту және әр түрлі бірлескен әрекет түрлерін мекемелер мен сауық кештерін, отбасы аралық спорттық сайыстар ұйымдастыруға көңіл бөлінеді. Мүмкіндігінше, ата-аналарға арналған психологиялық көмек бөлмелерін ұйымдастыру. (10 слайд) Мектепалды даярлық сыныбы немесе топ тәрбиешісінің балалармен қарым қатынасы тұлғалық бағдар негізіне құрылуы тиіс, ол әр баланың құрметтеу және адамгершілкпен қарым-қатынас жасауды көздейді. Мақсаты баланың мінезі мен әрекетін қолдай отырып, бір-біріне жағымды қатынасты ұйымдастыру, топта өзін-өзі емін-еркін сезіну жағдай жасау қажет. Олардың бойындағы өзіндік бейім қабілеттеріне сүйене отырып, мектепке оқуға қажет болатын дағдылар мен іскерліктерді қалыптастыру, дамытуды мақсат етеді ол үшін мынадай жұмыс формаларын пайдалануға болады:

• сабақтарды шағын топтармен өткізу;
• әр баламен жеке жұмыс жүргізуге басым көңіл бөлу;
• ерекше қабілетті балалармен арнайы жұмыс жасау;
• тәрбиешінің балалармен пікір алмасуы (баланың өз көзқарасын, пікірін айта білуіне өз шешімінің дұрыстығын дәлелдеуіне мүмкіндік туғызу мақсатында)
• балалардың іс-әрекетін қатаң шектеуден бас тарту;
• педогог пен балалар арасындағы қарым-қатынастың тең құқылы серіктестікке құрылуы;

1. Жалпы білім беретін мектептерде оқу-тәрбие процесін ұйымдастырудың әдістемелік ұсынымдары. Әдістемелік құрал. Алматы 2007
2. Бала мен балабақша. Республикалық ғылыми-әдістемелік журнал 2003 №3
3. Е.Сұмағұлов. Ойлау қабілетін дамытудың жаттығулар жүйесі. Қазақстан мектебі 2001 №3