Әдебиеттік оқу Міржақып Дулатов «Шешенің балаларын сүюі» (4 сынып)

Сабақтың тақырыбы: Міржақып Дулатов «Шешенің балаларын сүюі»

Сабақтың мақсаты: Білімділік - М. Дулатұлы өмірі мен шығармашылығының қыр - сырын меңгеріп, бойлату. Өлеңге жан - жақты талдау жасай отырып, тақырыбын ашу; дамытушылық - оқушыларды өз беттерінше әрекеттендіру арқылы сын тұрғысынан ойлауы мен жазуын дамыту; тәрбиелік - оқушыларды ананы сүюге, құрметтеуге, қастерлей білуге тәрбиелеу.
Сабақтың типі: жаңа тақырыпты меңгерту.
Қолданылған технология: ойлау мен жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту.

Стратегиялар: эссе, бес жолды өлең, еркін жазу.
Көрнекілік: электронды презентация, интерактивті тақта

Ұйымдастыру кезеңі.
Амандасу. Сынып оқушыларының сабаққа қатысуын бақылау. Оқушылар назарын сабаққа аудару.

Сурет арқылы «Бес арысты» көрсету.(А. Байтұрсынов, М. Дулатов, М. Жұмабаев, Ш. Құдайбердиев, Ж. Аймауытов)
Неліктен «Бес арыс» деп атаған? А. Байтұрсынов туралы айту (Қысқаша)
Қайда туды? Ол кім? Өлеңі қандай?

Ахмет Байтұрсынұлы қазіргі Қостанай облысы, Жангелдин ауданы, Сарытүбек ауылында - 8.12.1938 жылы дүниеге келген. Ол қазақ халқының 20-ғасырдың басындағы ұлт-азаттық қозғалысы жетекшілерінің бірі, мемлекет қайраткері, ақын, публицист, қазақ тіл білімі мен әдебиеттану ғылымдарының негізін салушы ғалым, ұлттық жазудың реформаторы, ағартушы. Ата-тегі: Аманжол - Шақшақ - Көмей - Қалқаман - Байсейіт - Үмбетей - Аралбай - Таңбай - Шошақ - Байтұрсын. Байтұрсыновтың атасы Шошақ мінезі салмақты, шындықты бетке айтатын, ақылды адам болған. Ол немересі Ахмет өмірге келгенде сүйінші сұрап барған кісілерге бір ат, бір түйеден мінгізіп, ауыл ақсақалдарынан бата алып, азан шақырып атын қойған.

Ахметті Ерғазы Торғайдағы 2 сыныптық орыс-қазақ мектебіне береді. Оны 1981 жылы бітіріп, Орынбордағы 4 жылдық мектепке оқуға түседі. 1895 жылдан 1909 жылға дейін Ақтөбе, Қостанай, Қарқаралы уездеріндегі орыс-қазақ мектептерінде оқытушы, Қарқаралы қалалық училищесінде меңгеруші қызметін арқарады. Байтұрсыновтың саяси қызмет жолына түсуі 1905 жылға тұс келеді.

Ахмет Байтұрсынұлының шығармалары

Байтұрсынов «Әдебиет танытқашымен» қазақ әдебиеттану ғылымының негізін салды.

Көркемдігі айрықша «Ер Сайын» жыры мен қазақ тарихының төрт жүз жылын қамтитын «23 жоқтау » жинағын кітап етіп шығарды. Халық мұрасына үлкен жанашырлықпен қараған Байтұрсынов «әдебиет тіліне негіз етіп ел ауызындағы тіл алынбаса, оның адасып кететіндігін» айтты. Байтұрсынов - қазақ кәсіби журналистикасын қалыптастырған ірі қайраткер.

Ол тұңғыш төл грамматикасының терминдерін қалыптастырды. Мысалы, зат есім, сын, етістік, есімдік, одағай, үстеу, бастауыш, баяндауыш, пысықтауыш, шылау, сөз таптары, сөйлем, қаратпа сөз, т.б. жүздеген ұлттық терминдерді түзді.

.
Жаңа тақырып.
Ал бүгін, балалар, біз осы «Бес арыстың» тағы бір өкілімен танысамыз. Ол М. Дулатов. Мақсатымыз:
Оқып, есте сақтауға тырысу.
Бүгін, балалар, М. Дулатовтың «Шешенің балалардың сүюі» өлеңімен танысамыз.
Кім сендерді балалар сүйетұғын,
Қуанышыңа қуанып, қайғыңа күйетұғын.
Түн ұйқысын төрт бөліп, кірпік қақпай,
Шешең байғұс дамылсыз жүретұғын.

Кім сендерді, балалар, тербететін,
Еркелетіп, ойнатып, сергітетін?
Жалқау болсаң, балалар, жаман болсаң,
Қамқор анаң көз жасын көлдететін.

Оқып мазмұнын ашу, талдау.
1. Мәнерлеп өлеңді оқу.
2. Жаңа сөздердің астын сызу, түсіну.
3. Синонимі, антонимі бар сөздерді табу.
4. Әр шумақты оқи отырып, оқушылар аударады, талдайды.
Оқулықпен жұмыс. Сұраққа жауап беру. Нәтижесін айту. Түйін шығару.
Бұл өлеңде ана баласы жақсы болса қуанады. Жаман, жалқау болса ренжиді. Баласы үшін түнде ұйықтамайды, бірнеше рет оянады, баласы үшін мақтанады. Төбесі көкке жетеді. М. Дулатов ананың баласына деген махаббатын жыр етеді.
- Ал енді, балалар, жан Аналарымыздың осы қандай мерекесі жақындап келе жатыр? Әрине, 8 - наурыз мерекесі! Балалар сендер өз аналарың туралы не айта аласыңдар?
Электрондық презентация.
Сендердің араларыңда анасына өз өлеңін кім сыйлық ретінде дайындады?
Ал ендігі шығармашылық жұмысымыздың мақсаты аналарымызға сыйлық жасау. Бұл жұмысты біз топпен істейміз.

Ақындар тобы. Бес жол өлең. Ана, мереке, қуаныш.
Шешендер тобы. Мақал - мәтелдер айту. Мақал - мәтелдермен сөйлем құрастыру.
Жазушылар тобы. Ана туралы еркін жазу.
Нәтижесін шығару.
Мына сұрақтарға жауап беріңдер.

1. Бүгін сендермен кімнің шығармашылығымен таныстық?
2. Өлең қалай аталады?
3. Өлеңнің негізгі идеясы неде?
4. Өлеңде біз кімнің портретін көрдік?
5. Портрет қандай?
Келесі жұмысымыздың мақсаты өткен тақырыпты бекіту, тексеру.
Тесті шешіп, көршілеріңмен ауыстыра тексеру. Нәтиже.
Бағалау.
Үйге тапсырма: өлеңді жаттау.

1. Бүгін сендермен кімнің шығармашылығымен таныстық?
2. Өлең қалай аталады?
3. Өлеңнің негізгі идеясы неде?
4. Өлеңде біз кімнің портретін көрдік?
5. Портрет қандай?

Ақындар тобы. Бес жол өлең.
Ана, мереке, қуаныш.
Шешендер тобы.
Мақал - мәтелдер айту. Мақал - мәтелдермен сөйлем құрастыру.
Жазушылар тобы. Ана туралы еркін жазу