Конспект по познанию мира уйгурским языком обучения на тему Йәр - шар тәхлит жисим. Глобус - йәрниң нәқ үлгиси (4 класс)

Мавзу: Йәр - шар тәхлит жисим. Глобус - йәрниң нәқ үлгиси

Мәхсити:1) Оқуғучиларға йеңи мавзу үстидә чүшүнүк бериш. Йәрниң шар шәклидә екәнлигини. Глобусниң йәрниң нәқ үлгиси тоғрисида чүшүнүк бериш

2) Теориялиқ билимини, ойлаш қабилийитини риважландуруш

3) Туғулған йеримизни сөйүшкә, сақлашқа тәрбийләш

Дәрис түри: арилаш

Көрнәклик: интерактивлиқ тахта, глобус, карта, дәрислик

Дәрисниң бериши:

І. Уюштуруш қисми: (слайд - 1)

-Оқуғучиларни толуқлаш. Диққитини дәрискә жәлип етиш.

Қоршап турған аләмни,

Үгиниш қизиқ екән.

Униң сирин һемишәм.

Тепишқиму биз тәйяр.

ІІ. Өткән мавзуни тәкрарлаш (слайд - 2)

• -Күн системиси дегән немә?

• -Күнниң башқа юлтузларға охшашлиғи немидә?

• -Күн бетидики температура қандақ?

ІІІ. Өткән мавзуни пишиғдаш

• Йәр бетидики тирикчилик үчүн Күнниң қандақ пайдиси бар?

ІV. Дәрис мәхсити билән тонуштуруш (слайд - 3)

• Балилар, бүгүн биз дәристә «Йәр - шар тәхлит жисим. Глобус - йәрниң нәқ үлгиси» мавзуси билән тонушимиз

V. Йеңи мавзу

- Бүгүнки ай-күнни, мавзусини йезиңлар

- Мән силәргә ейтип беримән, силәр қисқичә йезип меңлар

(слайд - 4)

- Йәр күн системисидики Күндин башлап саниғанда үчинчи планета. Күнни айлинидиған 9 планета ичидә Йәр мөлчәри вә салмиғи бойичә 5 орунда

Йәрниң шар шәклидә екәнлигини бурун адәмләр билмигән. Улар маңивәрсақ йәрниң четигә йетимиз дәп ойлиған. Униң тоғрисида ривайәтләрму бар: ташпақини үстидә 3пил йәрни тутуп туриду дәп ейтилған

- Йәнә бирлири суда 3кит йәрни тутуп туриду дәйдиған

Йәрниң шар шәклидә екәнлигини грек алимлири дәлилигән .

Орта әсирләрдә дуния йүзи айлиниш сәяһатлири Йәрниң шар шәклидә екәнлигини ейтқан. Европидин чиққан деңизчилар ғәриптин чиқип шәриққә қарап үзүп маңғанда өзлилириниң чиққан йеригә қайтип кәлгәнлигини ениқлиған. Шуниң үчүн улар Йәр шар шәклидә дәп ейтқан

Йәр һемишәм күнни айлинип туриду шуниң үчүн күнниң түн билән новәтлишини, жилларниң өтүшини мошу йәрдин байқашқа болиду Слайд - 6

әнди мошу жилларниң өтүши тоғрисида қисқичә роликқа қарап көрәйли

сәгәкләндүрүш минути Слайд - 7

ЙӘРНИҢ КИЧИКЛИТИП ЯСАЛҒАН НӘҚ ҮЛГИСИ -

ГЛОБУС ДӘП АТИЛИДУ.слайд - 8

Глобус - латин тилида шар дегән сөз

• әнди тарихқа оралсақ немис географи Мартин Бехайм биринчи болуп глобусни ясиған уни «йәр алмиси дәп атиған» слайд - 9

• 

Глобус билән материк муһитларни көрситип бериш

Глобусниң түрлири билән тонушуп өтәйли

1. Глобус планетарий слайд - 10

Диаметр - 3,1м

Салмақ - 3,5 т

Санк Петербург

В.М. Ломонософ

музеи

2. 1998 ж әң йоған аләмдики глобус АҚШ слайд - 11

Диаметр - 12,5м

Салмақ - 25т

• глобустики сүрәтни хәритә қилипму чиқарған

• қедимий хәритиләр слайд -12

• 

• һазирқи бизниң физикилиқ хәритә слайд - 14

Глобустима, хәритидима боялған бояқлири охшаш

Көк рәң - су

Йешил, қоңур, сериқ рәңләр - йәр

Ақ рәң -муз

Китап билән иш

Зәнжир шәклидә оқуп чиқиш

VI. Пишиғдаш слайд -15,16

Тест:

1. Йәр - күн системисида Күндин башлап саниғанда нәччинчи планета?

А) 4

Б) 3

В) 2

2. Йәр мөлчәри билән салмиғи бойичә қанчинчи орунда?

А) 5

Б) 3

В) 4

3. Йәрниң нәқ үлгисини немә дәп атаймиз?

А) хәритә

Б) глобус

4. Глобусни биринчи ясап чиқарған ким?

А) грек алимлири

Б)Мартин Бехайм

В) қедимий адәмләр

5. диаметри 3,1м, салмиғи 3,5 т глобусниң намини атаңлар

А) йәр алмиси

Б) гигант глобус

В) глобус планетарий

6. 1998 ж АҚШта әң йоған аләмдәглобусниң диаметри билән салмиғи

А) диаметр - 3,1м, салмақ - 3,5т

Б) диаметр - 12,5м, салмақ - 25т

В) диаметр 5,6м, салмақ - 30т

VII. Йәкүнләш

• биз қандақ мавзу билән тонуштуқ?

• Глобус дегинимиз немә?

• Қазақстан қайси материкта жайлашқан?

VIII Өйгә тапшурма: 119-122 б. оқуп келиш . дәптәргә мухит билән материкларни йезип келиш

Баһалаш

Бекітемін: Келісемін:

Мектеп директоры Ш.К. Масутов Оқу ісінің менгерушысы

Е. Алимов

«Таштиқарасу оттура мәктиви мәктәпкичә болған ихчам мәркизи билән»

комуналлиқ мәмликәтлик мәһкимиси

Синип: 4г

Дуниятонуш:

Муәллим: Турсунова Г.А.