Зат есім (3 сынып)

Қазақ тілі

Сабақтың тақырыбы: Зат есім

Сабақтың мақсаты: а) елестету арқылы шығармашылық ойлау қабілетін, грамматикалық тапсырмалар арқылы теориялық ойлауын, тілін дамыту.

ә) зат есім ұғымы туралы білімдерін толықтыру. Өз бетінше жұмыс жасауға баулу.

б)ұйымшылдыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Әдістері: қызығушылықты ояту, ойын, сұрақ- жауап ассоциация құру,көрнекілі, талдау, ажырату. Көрнекілігі : ертегі мазмұнына қатысты суреттер, тірек сызба, үнтаспа, тапсырмалар.

Принциптері : біртұтастық,жүйелілік,

Сабақ барысы: І. Бағдарлау -мотивациялық кезең

Қызығушылықты ояту.

• Балалар, бүгін Морфология патшалығына Зат есім еліне барамыз. Ол жерде барлық заттың атауын білдіретін сөздердің басын қосып, олардың қалай айтылып, қай жерде жүретініне басшылық жасап, жөн сілтеп, ақыл айтып, жол көрсетіп отырған ақылшы хан болыпты. Халқы ақылгөй ханды - Зат есімнің данасы деп атапты. Хан өте мейірімді болыпты. Мейірімділігі сондай үнемі қасында балалар жүретін болған. Оларға хан ертегі айтып, жұмбақ жасырған екен.

Бір күні хан бақта демалып отырып айналадағы шықылықтап ұшып жүрген құсты көріп, қасындағы балаларға «Мына құсты неге ұқсатасыңдар» - деген екен.

Кәне,балалар, біз де ойланып, көрелік.Мүмкін сендер тез табарсыңдар.

-Көз алдымызға елестетіп ойлансақ, осы бейне тағы не нәрсеге ұқсайды, көп нәрсе ұқсас секілді. - Кәне, ойланайық.

- Ұқсас заттардың атын жазайық: бұлт, құрт, көбелек,тау т.б.

- Осы сөздерге сұрақ қоямыз. - НЕ?

-Бұлттар, құрттар, көбелектер,таулар қандай сұрақ қоямыз. - НЕЛЕР? - Ал осы құсты көріп тұрған ханға, балалрға қандай сұрақтар қоямыз? - КІМ? КІМДЕР?

- Олай болса КІМ? КІМДЕР? НЕ? НЕЛЕР? Деген сұрақтарғажауап беретін сөздерді қандай сөз табы дейміз? -ЗАТ ЕСІМ.

түрлері

сұрақтарыАссоциация құру( сызбаға түсіру) ЗАТ ЕСІМ

Көпше жекеше

Кім? Не? Кімдер? Нелер? Негізгі туынды жалпы жалқы

ІІ. Операциялық - орындаушылық кезең

Оқулықпен жұмыс. Сурет бойынша торкөз санына сәйкес келетін сөздерді тап. Олар қандай сұрақтарға жауап береді?

2-жаттығу. Мәтінді оқып, ат қой. Зат есімдерді теріп жаз.

3-жаттығу. Сөздер тобына тағы үш сөзден қосып жаз.

Білімді тиянақтауға арналған сабақтан тыс жұмыстар.

4.Ұжымдық жұмыс.

Суретке қарап зат есімді айту. Тапқан сөздерге сұрақ қою. Көпше түрде ол сөздерді қалай айтуға болады.бала, кітап, дәптер, орындық, мұғалім, оқушы, тақта т.б.

Кім? Бала Кімдер? Балалар

Жазған мысалдарға қарап зат есімнің көпше түрі қалай хасалатынын айтуға бола ма?

• Жалғаулар жалғану арқылы жасалады.

5.Ой тұжырымдамасы.

Түбір сөзге көптік жалғауларын жалғау арқылы пайда болған сөздерді зат есімнің көпше түрі дейміз.

6. Ойын. « Тез тауып, бөгелмей айт»

Берілген сөздерден зат есімдерді тауып ажырату. Жел, ойнады, күлді, күн, палуандар, радио. Көптік жалғаулары жалғанатын сөздер тауып, зат есім жаса.

7. Терме диктант. Үнтаспадан жұмбақ оқылады. Тапсырма: жұмбақты мұқият тыңдап, шешуін табу, кім,не сұрағына жауап беретін сөздерді теріп жазу. Зат есімдерді түрлеріне қарай ажырату.

Жүреді мұхиттарда, балық деме

Жаны бар, сияқты бір алып кеме (кит)

8. Өз бетінше жұмыс.

Берілген сөздерге -шы,-ші жұрнақтарын жалғап жаз. Жазған зат есімдердің жасалу жолына қарап қандай зат есім деуге болады? Сурет,ән, егін, дойбы, мал.

Ой тұжырымдамасы. Түбір сөзге жұрнақ жалғану арқылы пайда болған түбір сөзді туынды зат есім дейміз.

9. Шығармашылық тапсырма:

І топ. Берілген сөздерді пайдаланып мақалдар құрастырып жазу. Азбайды, тозбайды, білім, ақыл.

Аты өлмейді хаты жақсының, ғалымның өлмейді.

ІІ топ. Қ,а,б,т,с,ы,п әріптерін пайдаланып сөз ойлап жазу.

ІІІ топ. Мамандық атауларын, туыстық атауларын, көкөніс атауларын топтап жазу.

ІІІ . Рефлекциялық- бағалау кезеңі.

10. Білімді бекітуге тест сұрақтарын беру.

1. Зат есім дегеніміз не?

А) қимылды ,іс-әрекетті білдіретін сөздер

Ә) заттың атын білдіретін сқздер

Б) заттың сынын, сапасын білдіретін сөздер

2. Туынды зат есім дегеніміз не?

А)Ауыл ә) күйші б)көп

3. Көптік жалғаулы зат есімді тап.

А) кітап ә) гүл б) доптар

4. Жалқы есімді тап.

А) сурет ә)Қарағанды б) анам

5. Жалпы есімді тап.

А)Жаннұр ә)қызғалдақ б)сағат

Өзін-өзі бағалау парағын толтыру. Әр тапсырмаға «5» ұпайдан беріледі.

Үйге тапсырма беру. 16 -бет,5-жаттығу.