Разработка урока Жалпы және жалқы есім

Павлодар қаласының

«Кенжекөл жалпы орта білім беру мектебі» ММ

ҚАЗАҚ ТІЛІ ПӘНІНЕН

Жеке тұлғаға бағытталып оқыту технологиясы

БОЙЫНША АШЫҚ САБАҚ

ТАҚЫРЫБЫ:

я

2 «Ә» сынып

Пән мұғалімі: Абдрахманова А.М.

2015-2016 оқу жыл

Пән: қазақ тілі

Сынып: 2 «Ә»

Мұғалім: Абдрахманова Алмагуль Магметоллаевна

Мектеп: КЖОМ

Өткізу уақыты: 11.02.2016

Сабақтың тақырыбы: Жалқы есім және жалпы есім Сабақтың мақсаты: Оқушылардың жалқы есім және жалпы есім деген ұғымынды білуі, таба алуы.

Міндеті: Білімділік: «Сөз таптары» тарау тақырыбын жалғастыра отырып, соның ішінде зат есімнің мағыналық тобы туралы түсінік беру; жалқы есім және жалпы есім тауып, оларды ажырата және пайдалана білу. Дамытушылық: өз бетінше жұмыс істеуге дағдыландыру; түсінігін қалыптастыру,бекіту; шығармашылық қабілеттерін, тіл байлығын дамыту; көркем жазуға баулу. Тәрбиелік: өзін-өзі, бірін-бірі бағалауға өздігінен тәрбиелеуге мүмкіндік жасау; бірін-бірі тыңдауға; іздемпаздыққа, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Түрі: Жеке тұлғаға бағытталып оқыту (ЖТБО)

Әдіс-тәсілі: сұрақ-жауап, түсіндіру, талдау.

Формасы: жеке, жұптық.

Сабақ кезеңдері/

Сабақтың мазмұны

Уақыты

Мұғалімнің әрекеті

Оқушылардың әрекеті

І.Ұйымдастырушылық-мотивациялық кезең. 10 мин.

1)Эмоционалды-психологиялық дайындық

1 мин

2) Тақырыпты қайталау

4 мин

3) Жаңа тақырыпқа шығу

3 мин.

4) Мақсат қою

2 мин.

ІІ.Операциялық (негізгі) кезең.

23 мин

Сергіту сәті.

2 мин

-Сәлеметсіздер ме, балалар! Қазақ тілі сабағы.

-Балалар, бір-біріне күлімдеп қарап сәттілік тілеп, өлең шумағын бірігіп айтайық:

Үлкенге де сіз,

Кішіге де сіз.

Баршаңызды құрметтеп,

Бас иеміз біз.

-Бүгінгі сабақтағы жұмыстарын жемісті болуына тілектеспін! Әрбір кезеңнен кейін өзімізді бағалауға ұмытпаймыз. Бағалау парақтары алдарыңда, соларда әр кезең мен бағалау нормалары бар. Соларға назар аударып, әр кезеңде бағалау жүргізулерің керек.

-Балалар, біз өтіп жатқан тарау тақырып қалай аталады?

- Үйге қандай тапсырма берілді?

-Ендеше үй тапсырмасын тексеріп көрейік.

Тапсырманы орындаған, өз туындысын көрсетемін дегендерге рұқсат.

Тамаша, енді біз өткен тақырыпқа байланысты білімімізді мына тест арқылы тексеріп көрейік.

- Әр тест сұрағына жауап береміз. Сендерге берілетін уақыт жектеулі. Уақытты үнемді пайдаланамыз.

Үй тапсырмасын тексеруге арналған тест

1. Зат есімнің сұрағын тап:
А) Қанша? неше?

В) қандай? қай?

С) кім? не?

D) қайтті? не істеді?

2. Кім? Не? сұрақтарына жауап беретін сөзді тап.

А) сегінші

В) қызғылт

С) секірді

D) нағашы

3.Кім? сұрағы қазақ тілінде қай сөздерге қойылады?

А) тек адамдарға

В) жануар мен адамдарға

С) Жаны бар заттың кейбіреуіне

4.Заттың атын білдіретін сөздерді . . . дейміз.

А) Сын есім

В) Зат есім

С) Етістік

5) Зат есімнің көпше түрі қалай жасалады?
А) - лар, - лер, - дар, - дер жалғаулары жалғанып
В) - лар, - лер, - дар, - дер, - тар, - тер жалғаулары жалғанып
С) - шы, - ші жалғаулары жалғанып

5 жауабы дұрыс - 5

4 дұрыс - 4

3 дұрыс - 3

Осы тапсырманы бағалауға ұмытпаймыз.

Зат есім деген не?

Мысал келтірейік.

Өткен тақырыпты жақсы меңгеріпсіңдер.

Дәптерімізді ашайық. Бүгінгі күнді жазайық. Ақпанның он бірі.

Сынып жұмысы.

Көркем жазу: Аа

Астана Алма Ақтөс алма альбом

Балалар, осы көркем жазуда жазған сөздерде не ортақ?

Ал осы сөздердің ішінде кейбірі бас әріппен жазылған, кейбірі кіші әріппен жазылған. Бұған себеп не?

Сонымен зат есімнің бірнеше түрі бар, соның бүгін жалқы есім және жалпы есім деген түрімен танысамыз.

Таныспас бұрын есімізге түсірейікші, бас әріппен жазылатын қандай сөздермен танысқан едік?( Оқушы жауабы)

Тамаша. Осы тақырыпқа сай біз қандай мақсат қоямыз?

-Суретте не көріп тұрсыңдар?

-Картада нелер бейнеленген?

-Қала, өзен, көл, тау аттарын атату.

-Үй жануарларының суреттерін көрсету.

-Осы жануарлардың қайсысына ат қоямыз?

(оқушы жауабы)

Дұрыс айтасыңдар, бұл кісі, қала, жер- су, жан-жануарға ғана тән, осы заттарға қойылған жеке атауы екен. Осы заттарды атына қарай біз оларды ажыратады екенбіз.

Қорытынды: олай болса балалар, кісі аты-жөні, жер-су аттары жан-жануарларға қойылатын атаулар жалқы есім деп аталады. Яғни жалқы есімдер бас әріппен жазылады.

-Суреттегі Астана, Павлодар, Талдықорған -бұлардың жалпы атауы қалай аталады?-қала

-Балқаш, Алакөл, Қаратал-бұлардың жалпы атауы ше?-өзен, көлдер

-Құлагер, Ақтөс, Марғау-бұлардың жалпы атауы ше?-жан-жануарлар

Қандай туыстық атауларды білесіңдер? әже, ата, аға, әпке, ата-ана т.б

Қорытынды: Сонымен, жалқы есімдерден басқа зат есімдерді жалпы есім дейміз. Жалпы есімдер кіші әріппен жазылады екен.

Жақсы, жұмыс парақтармен жұмыс жасауды бастайық. Енді жаңа берілген тақырыпқы сай тапсырмаларды орындап көрейік. Алдарыңда деңгейлік тапсырма бар. Сол тапсырмамен жұмыс жасаймыз.

Қатесіз - «5»

1-2 қате - «4»

3-4 қате - «3»

Орындай алмадым - ?

А парағы

1-деңгей

Мәтіннен жалпы есім мен жалқы есімді тауып, астын сыз.

Жетісу - көркем өлке. Іле - осы өлкедегі үлкен өзен. Ол Балқаш көліне құяды.

2-деңгей

Мына сөздердің ішінде қайсысы жалпы, қайсысы жалқы есім екенін анықта.

Қарағанды, қала, Өскемен, көл, өзен, Атырау

3-деңгей

Ребусты шеш. шешуіндегі сөзді қатыстырып, сөйлем құра.

Балалар, біз сендермен жалпы есім мен жалқы есімдерді өтіп жатқандықтан, басқа елдердің амандасу салтын жасап көрейік. Үндістан халқы қалай амандасады?

Қытай елінде қалай амандасады?

Өзіміздің қазақ халқы қалай амандасады?

Ұлыбритания елінде ше?

Оқушылар көңілдерін сабаққа аударады.

Өлең шумағын бірге айтады.

Сөз таптары

Заттың атын білдіретін сөздер зат есім деп аталады.

Зат есімнің сұрағы кім? не?

Барлығы А әрпінен басталады.

Оқушылар жауабы

Қаланың аты

Адамның аты-жөні

Мемлекет атауы

Оқушылар жауабы

ҚР-ның картасы

Қалалар,өзен, көлдер, таулар.

В парағы

1-деңгей

Мына «құрылыс заттарынан» бірнеше қала тұрғыз.

2-деңгей

Сөйлемдерден бас әріппен жазылатын жалқы есімдерді тап.

Менің туып өскен жерім - егеменді қазақстан. Елдің астанасы - астана қаласы. Қазақстанның ең биік жері -хантәңірі.

3-деңгей

«Қ» әрпінен басталатын 3 қала мен қыз бала есімдерін жаз. 1. Жалқы есімді көрсет. А) Ақсу В) балапан С) мақтаншақ 2. Жалпы есім дегеніміз А) жалқы есімдерден басқа зат есімдер В) бас әріппен жазылатын сөз С) кісінің аты-жөні 3.Жалқы есім әрдайым қалай жазылады? А) бөлек жазылады В) бас әріппен жазылады С) кіші әріппен жазылады 4) Жалпы есімді тап. А) Тарбағатай В) Алматы С) өзен, көл 5. Зат есім қандай сұрақтарға жауап береді? А) Қашан? Қайда? В) Кім? Не?

С) неше? Қанша?

Осы тапсырманы орындауда не қиын болды?

Тексерейік.

Қорытынды тесттің кілті

1. А

2. А

3. В

4. С

5. В

Балалар, әрі қарай деңгейлік тапсырманы орындайық.

С парағы

Бекіту

Қорытындылау.

Тапсырмаларды орындап болған соң, бағалауға ұмытпаймыз.

Жақсы, ендеше бүгінгі сабағымызға қорытынды жасайық. «Венн диаграммасы» әдісі бойынша бүгінгі сабақта алған білімдеріңе қорытынды жасайық. Осы екі есімді салыстырайық. Жалпы мен жалқы есімдердің бір-бірінен қандай айырмашылық бар, қандай ұқсастық бар соны кестеге жазайық.

Жалпы есім деген не?

Жалқы есім деген не?

Мысал келтіріңдер.

Үйге тапсырма

V. Үйге тапсырма.

А,В,С парақтарынан өзің қалағаныңды таңдап аласын.

Күнделіктеріне жазып алады

Бағалау

Оқыту үшін бағалау және оқуды бағалау

Ортақ баға қойыңдар

«5» және «5» = «5»

«5» және «4» = «4»

«4» және «3» = «3»

Бағалау парақшасын толтырады.