Урок по алтайскому языку на тему Унду ле туйук табыштар

Алтай тилдиҥ

Уроктыҥ öдöр аайы

1. Орг-ой

2. Jакшлар. Кару ÿренчиктер досканыҥ jаныла jергелей туруп ийектер. Кандый кöпайылчылар. Jакшылажып ийектер.

Таныштыру: Бÿгÿн урокты мен ÿредерим, мениҥ ады-jолым, öбöкöм Бадыкина С.В.

Эмди кем кайда отурар, öйдöрлö талдап аларыс.

-Кызыл öй 1-кы öмöлика

- jажыл öй 2-чи öмöлик

- кöк öй 3-чи öмöлик

Jакшы. Бисте бÿгÿн 3 öмöлик тöзöлип калды. Jарайт па? Jарайт, jакшы.

Табышкак: Тÿн болзо, кöзим jумадым,

Таҥ атса кöзим ачадым

Ӱстинеҥ тöмöн jарададым. (кÿн)

- Кÿнге удура кöруп ийектер. Тышкары соок то болзо, кÿн слерге jылузын берет. Бой бойыгарга удура-тедире кöрÿжип ийеле, колдоорорды мынайда тудужып ийектер:

Кеп сöсти кычырактар:

Уроктыҥ девизи: «Öмöлÿ иш-öчпöс».

Балдар бÿгÿн бисте солун урок болор. Бис слерле кожо куулгазын чöрчöклö таныжарыс, оныҥ геройлорыныҥ берген jакылталарын бÿдÿредис.

- Чöрчöк кемге jарап jат?

Озодо алтай албаты коркушту jайалталу. Олор бастыра jÿрÿмин чöрчöктöргö, ÿлгерлерге, кожоҥдорго бичиген. Öткöн уроктордо теманы такуп кöрÿп ийерис ле jаҥы темала таныжарыс. Чöрчöкти угуп ийектер.

1-кы слайд

Маадай-Кара болушка кычырат. Болужарыс па? -Эйе!

- Эмди балдар Jелбегенниҥ jаткан jерине jедерге бистҥ jолыста мындый будак учурап jат: - Jолдо нении кöрÿп туругар? (Таштар).

- Бу таштарда мындый сöстöр бичилген эмтир.

1. ТАҤМАЛЫК

2. ӰНДӰЛЕР

3. ТУЙУКТАР

1-сурак

2-чи сурак

3-чи сурак

Таҥмалык керегинде нении билереер?

Ӱндÿлер кандый бöликке бöлинет?

Туйуктар керегинде нении айдып ийерер?

- Jакшы.

Jолыс ачылды. Jаан таштарды ийде салып салдыс. Канайда иштендис. «Öмöлÿ иш öчпöс»- кеп сöс келижет пе? - Эйе.

2 -чи слайд

Jелбегенниҥ айлына jедип келдис.

Сöзлик иш.

Пещера - куй таш.

-Jакылтазын бÿдÿрип jадырыс. Тындулар айдап апарып берер керек.

-Бу тындуларды адап ийектер. Тетрадька бичийле ÿйеге бöлирис.

- Кажы ла тындуныҥ адында кандый танык туштап jат? Кажы ла таныктыҥ алдында «й» танык учурап jат.

- Кожо айдып ийектер: ийт, айу, койон, уй, кой, тийиҥ. (Jуруктарды кöрÿп - адын айдаар «й» танык - кайда туруп jат деп билип ийер керек).

- Jакшы.

Тетрадьта иш.

Число, класстагы иш.

Ару бичиири: «й» танык (5 катап)

- Эмди бу сöстöрди бичийле, jаантайын кажы ла сöстиҥ алдынаҥ учурап турган таныкты тартып салактар (=). Ӱйеге бöлип бичиири «Й» таныктардыҥ турган jерин (ортозында, учунда).

- Jакшы.

3-чи слайд

Jелбегенди кöрöрис, «Амыраш».

- Бери кöрöр, биjелерис. Мында кандый биjе болор öткöнип ийектер. Jелбеген бодоп jат, бис оны эдип болбозыс деп.

- Jакшы, отурып алыгар.

-Эмди чийÿчекле «й» таныкты ÿйеге бöлÿп ийектер:

- Нени аjарып ийдер. «Й» канайда туру палат? (Сöстö «й» таныктыҥ кийнинде ÿндÿ танык болзо - экинчи уйеге барат. «Й» - озо турза, баштапкы ÿйеге артат).

- Алтай тилис чечен, кеҥ, эптÿ, сöзлиги бай.

Ойын. «Кем кöп сöс табар?»

1-кы öмöлик

2-чи öмöлик

3-чи öмöлик

«БАШПАРАК»

Баш, кара, кат, бар, арка, шар, арба, кап, акар, башкар, кар

«КАРЛАГАШ»

Кар, шар, калаш, агаш, кара, карла,

«КОЙОНДОР»

Кой, койон, оро, кон, он,йод

Проблемный сурак. «Ойын»

Jастыра ÿйелеп салган сöстöр берилер:

Ай-у, тас-та-ра-кай, ко-йон,

Эмди учы учында Jелбегенниҥ jакылталарын ÿзе бÿдÿрип ийдис.

Jелбеген ыйлап jат, 7 бажын ÿзе кезилди.

Уроктыҥ айыы.

Мадай-Кара быйанын айдат.

-Jыш мöштöрлÿ Алтайыска Мадай-Кара jедип келген. Слерге балдар урок jараган болзо бирдеҥ барып кузук ÿзÿп алар керек.

-Сÿÿнектер, балдар jедимдериске. Jелбегенди jердиҥ ÿстинеҥ jоголтконыска. (Колдорордоҥ тудыжала -öрö турала, ойто отурзын).

Чöрчöктöрдö jаантайын ак сагыш кара сагышты jеҥип чыгат. Бу jолдыктарды чокум jарт кычырып ийектер.

Ак jарыктыҥ алдына келеле

Айлу-кÿндÿ jеримди кöрöлö

«Адайым» деген алтай тилим

«Энейим» - деген эрке тилим!