Қазақ тілі Сөз таптары 4-сынып

Ақтау қаласы №28 орта мектеп

бастауыш сынып мұғалімі

Шалхарова Дина

Қазақ тілі 4-сынып

Сабақтың тақырыбы :Сөз таптары

Сабақтың мақсаты Оқушылардың сөз таптары және оның түрлері туралы білімдерін жинақтау, бекіту, танымдық тапсырмалар арқылы шығармашылық қабілеттерін дамыту.

Ана тілін сүюге , құрметтеуге тәрбиелей отырып, адамгершілік қабілетін дамыту.

Грамматикалық тапсырмалар арқылы сөздік қорларын, тілін, сауатты жазу , елестету арқылы сауатты жазу, шығармашылық қабілетін дамыту.

Сабақтың көрнекілігі: суреттер, ертегі кейіпкерлері.

Сабақтың түрі: саяхат, аралас сабақ.

Сабақтың өту барысы

I.Ұйымдастыру

II.Үй тапсырмасын тексеру

Өтілген материалдарды қайталау.

III.Жаңа сабақ

Балалар, бүгінгі сабағымыз бұрынғыдан өзгеше сабақ .Себебі біздің сыныбымызға қала мектептерінен қонақтар келіп отыр. Қонақтарға да ,өзімізге де бүгінгі күнімізге сәттілік тілеп,сабағымызды бастайық.Балалар, күні кеше біз қандай мерекені тойлап едік? Тәуелсіздіктің неше жылдығын тойладық?Олай болса мерекеміз құтты болсын, дей отырып ,сабағымызды ертегілер еліне саяхат жасаудан бастаймыз.

Ерте, ерте ертеде Көктебенің басында, алып көк теңіздің жағалауында өмір ағашы Бәйтерек өседі екен.Жыл сайын бәйтеректің бұтағындағы ұясына келіп киелі Самұрық құс жылына бір рет алтын жұмыртқа салады. Ол ұясынан ұшып тамақ іздеп кеткен кезде ,аңдып жүріп сол жердеі мекен еткен айдаһар жылан келіп сол жұмыртқаны жеп қоя береді. Бұған Самұрық құс қатты қайғырады. Балалар, міне бүгін де Самұрық құс ұшып кеткен сәтін пайдаланып айдаһар жылан ұяға жақын келіп жұмыртқаны жемек болып жатыр. Біз қарап отырмайық Самұрық құстың ұясына айдаһар жыланды жібермеуге,Самұрық келгенше жұмыртқаны аман сақтауға көмектесейік. Балалар оған біз біліміміз арқылы көмектесе аламыз.Олай болса ұяға дейін бірнеше бөгет жасалып қойған , онда тапсырмалар бар. Сол тапсырманы орындасақ біз жыланның жолын бөгеп кері қайтарамыз. Тапсырманы орындай отырып,Самұрықтың құпия сөзін шешеміз Олай болса бірінші тапсырмамыз арқылы айдаһардың жолын әдемі жазуымыз арқылы бөгей аламыз. Дәптерімізді ашып, көркем жазу сәтін бастайық.

Көркем жазу

Жандос ҚР тәуелсіздігінің жиырма үш жылдық мерекесімен сүйікті ата-анасын құттықтады.

Өзіміздің әдемі жазуымыз арқылы самұрық құстың алғашқы тапсырмасын орындай бастадық .Одан әрі мен сіздерге мынадай сұрақ қойғым келіп тұр. Біз өткен сабақта күрделі сөз ,оның түрлері туралы өттік. Олай болса күрделі сөз дегеніміз не?(Екі не одан да көп түбірден жасалған сөзді күрделі сөз деп атаймыз. Мысал келтір (Сарыарқа, темір жол)

2. Күрделі сөздің неше түрі бар? (біріккен сөз,қос сөз, қысқарған сөз) Олай болса балалар, мына сөйлемнен кім маған біріккен сөзді тауып береді? Жандос

3.Біріккен сөз дегеніміз не?(Екі не одан да көп түбірден құралған сөзді біріккен сөз дейміз)

3.Қос сөзді кім табады? Қос сөздің қандай түрлерін білеміз?(екі сөздің қосарлануынан жасалған күрделі сөздерді қос сөз деп атаймыз,бір сөздің қайталануынан жасалады, Екі сөздің қосарлануынан жасалады, Күшейткіш буын арқылы жасалады)

3.Қысқарған сөз дегеніміз не? Бірнеше сөзден тұратын атаулар қысқартылып айтылады)

Балалар , біз өткен сыныптарда сөз таптары туралы өттік .кім айтады қазақ тілінде неше сөз таптары бар? 9

Біз сол сөз таптарының нешеуімен таныстық?Олай болса сол сөз таптарын сұрақ қою арқылы мына сөйлемнен кім тауып береді? Жарайсыңдар балалар, білімдерің арқылы айдаһарды жұмыртқадан кішкене болса да шегіндірдік.

Енді келесі тапсырмамызға көшейік оқулықтағы 1-жаттығуды ауызша орындап тапсырмаларын орындайық.

Жарайсыңдар,балалар! Айдаһар кері шегінді.Енді жұмыртқаны айдаһардан құтқару үшін оқулықтағы 2-жаттығуды орындаймыз.Жаңылтпашты оқып жатқа жазамыз.

Үш ішік тыстадым, Үш үскі ұштадым.

Сөздік жұмыс.

Үскі-былғарыны,ағашты тесетін іші қуыс біз. Жарайсыңдар балалар бұл тапсырманы орындау арқылы айдаһарды кері шегіндірдік.

Келесі тапсырмамыз, балалар тақтадағы өлең жолдарын дұрыстап орналастыру

Жарайсыңдар балалар, бұл тапсырманы да орындадық.

Бұл тапсырмада балалар, Самұрық құс туралы мағұлмат алып . төмендегі тапсырманы орындайық.

Алып самұрықтың қанаты 8 метрге жетеді. (сөз таптарына талдау.)

Са-мұ-рық (неше дыбыс,неше әріп бар. Буын түрлерін ажырат)

С- дауыссыз қатаң

А- дауысты,жуан,ашық, езулік

М- үнді

Ұ-жуан, қысаң- еріндік

Р-үнді

Ы- жуан, қысаң ,еріндік

Қ-қатаң

Келесі тапсырма оқулықтағы 4-жаттығу төртеуін 1,2 нұсқаға қалған екеуін екі оқушы тақтаға орындайды.

Келесі тапсырма 5-жаттығуды ауызша орындаймыз

Қауырсыны көгілдір,

Кішкене құс,

Беткейде өрбіп жүр. (шіл) Шіл туралы айтып өту

Қорыту Біз не үйрендік?

Семантикалық картамен жұмыс

-Міне балалар, барлық тапсырмаларды орындадық. Самұрық құста келіп жетті. Бәріміз ұйымшылдықпен жұмыртқаны құтқардық Енді балалар Самұрықтың құпия сөзі қандай екен, соны білейік.біз ертегілер елінен бәйтерек басындағы алтын жұмыртқаны құтқарып Самұрық құстың алғысын,алып,өз сыныбымызға қайта оралдық

Балалар,біз 21 ғасырда өмір сүріп отырмыз Қазір біздің ата-бабаларымыздың қиял-армандары жүзеге асқан заман.олар пырақтарды ұшаққа, желаяқтарды көліктерге,иен даладағы кішкентай бекіністің сәулетті ,әдемі шахарға айналуын армандаған.

-Ертегідегі бәйтерекке ұқсас сәулеттіде, зәулім ғимаратты көргендерің бар ма? Бәйтерек ағашын неге ұқсатуға болады?

-Астанадағы Бәйтерек.

Дұрыс айтасыздар балалар, Қазақстанның астанасы Астанада қала ортасында аспанмен таласқан Бәйтерек осы ертегі негізінде салынған. Бәйтеректің биіктігі балалар неше метр? 97м

(Бұл астананың Алматыдан Астанаға ауысуын білдіреді) Бәйтерек көк пен жерді байланыстырушы, берік тұғыр. Олардың арасындағы алтын көпір.Бәйтерек жақсылықтың шаңырағы, жақсылық таратушы.Балалар біздің келешегіміз сіздерсіздерСіздерге бүгін қандай қайырымды болсаңдар, азамат болғанда кішіпейіл, қамқоршы болуларыңа тілектеспін.