Блок уроков по теме: Буряад ороной байгаали

Урок №1

Темэ: Буряад ороной байгаали.

Зорилго: мэдэhэн мэдэсэеэ ажабайдалтай холбожо, тэрэнэй хэрэглэжэ hуралга,

hурагшадай аман хэлэ хүгжөөхэ; хөөрэлдөө зүбөөр дэмжэжэ, өөрөө асууха шадабари үргэдхэхэ; уран гоёор хөөрэжэ, асуудал табиха, харюу абаха дадалтай болгохо;

байгаалидаа дуратайгаар, гамтайгаар, энхэргыгээр хандажа, ябаха ойлгосо үргэдхэхэ.

Хэшээлэй ябаса.

1. Эмхидхэлэй үе Сайн байна үхибүүд. Һуугты. Буряад хэлэнэй хэшээл.

2. Фонетическэ hорилго (слайд)

Багша: - Минии хойноhоо дабтан уншагты.

• - Ай - танай аймаг, манай байгаали, Байгал далай, талмай

• Ой -огторгой, оронойнгоо,

• Эй - дэлхэй, тэрэнэй, эдэнэй, эхитэй

• Ѳѳ- хѳѳрхэн, мүльhэнhөө,сүлөөрдэг,зүгhөө

3. Хэлэнэй бэлэдхэл

Үгэнь В.Петоновой, хүгжэмынь Б Цырендашиевай «Үлгэн энэ дэлхэй дээр»

4. Хэшээлэй темэ элирүүлэлгэ

Багша: Би мүнөө таанарта нэгэ хэды слайднуудые харуулхаб, та анхаралтайгаар харагты, тиигээд, энэ хэшээлдээ юун тухай хөөрэлдэхэбди гэжэ хэлэжэ үгэхэт

Һурагша: Бидэ энэ хэшээлдээ байгаали тухай хөөрэлдэхэбди

! Багша: Үзэг бүхэндэ hууриень олоод, үгэ зохёожо, мэдүүлэл болгон уншахадатнай, хэшээлэймнай темэ болохо

ярадбу орнйоо иайгабал.

Манай хэшээлэй темэ: : Буряад ороной байгаали. (слайд)

Багша: Энэ хэшээлнай ямар зорилготой байха гэжэ hананат?

hурагшад;1) Бидэ энэ хэшээлдээ эхэ оронойнгоо байгаали тухай хөөрэлдэхэбди

2) Эхэ оронойнгоо байгаалиин баялиг тухай мэдэсэеэ дээшэлүүлхэбди

5. Гэрэй даабари шалгалта

Багша: Гэрэй даабари ямар байгааб?

hурагша: Гэртээ бидэ Интернет соо буряад ороной хада уулануудай үндэрыень мэдээд, тоогой нэрэ дабтаад ерэхэ байгаабди

5. Буряад орон тухай мэдэсэеэ шалгая. (фронтальный опрос)

Багша: Номуудаа 107- дохи нюурта нээгты, асуудалнуудта харюунуудые бэлдэгты.

6.Текстээр ажал.( н.107. №1)

Багша: Ородоор текст уншаад, бэе бэедээ асуудалнуудые табигты

7. Дэбтэр соо ажал

Багша: 109-дэхи нюурта дурбэдэхи даабари дуургэгты, тиигээд, бэе бэеэ шалгахабди.

8. Амаралтын үе

9. Буряад ороной байгаали

Багша: 108 -дахи нюурта 3-дахи даабари уншагты.

Даабаринууд:

1. Текст уншагты

2.Суффикснуудай хүср сээжээр шэнэ угэнуудые бии болгогты

hурагша: баялиг, хадата, модото, нарата, шатама, гайха…..

3. Текст үшөө дахин анхаралтайгаар уншагты, тиигээд ондоо гүрэнhөө ерэhэн айлшан нухэдтөөБуряад оронойнгоо байгаали тухай хөөрэжэ үгэхэт.

10.Һонирхолтой юумэн. (Это интересно)

109-дэхи нюурта hонирхолтой юумэ тухай уншаад, таа юу нэмэхэ байнабта ?

11. Гэрэй даабари: 110 - дахи нюурта байhан зурагуудые тодорхойлон бэшээд ерэхэт.

12. . Хэшээлэй дүн

Багша: Энэ хэшээлдээ та ямар шэнэ hонин юумэ мэдэжэ абаабта?

hурагша 1: Бидэ энэ хэшээлдээ буряад оронойнгоо байгаали тухай хөөрэлдөөбди.

hурагша 2: Энэ хэшээлдээ ой тайга, хада ууланууд, уhан өөрын эзэнтэй байдаг гэжэ мэдэхэ болообди.

hурагша 3: Хада ууланууд хэды метр үндэртэйб гэжэ ойлгообди .

13 Рефлекси

Багша: Таанарта хэшээл hайшаагдаа гү? Би мүнөө таанарта гурбан үнгын эрбээхэйнүүдые тараажа үгөөб. Эдэ эрбээхэйнүүдээ энэ байгаалиин зураг дээрэ няагты.

(hурагшад эрбээхэйнүүдые зураг дээрэ няана)

улаан -ехээр hайшаагдаа

ногоон - бага зэргэ

шара - hайшаагдаагүй

Багша: Энэ хэшээлэй сэгнэлтын тэмдэгүүд….

Хэшээл дүүрээ! Дахин уулзатараа баяртай!

Урок №2

Темэ: Өөртэ хамаадалай үйлын падежэй залгалтанууд (Окончания возвратного притяжания винительного падежа)

Зорилго:: Өөртэ хамаадалай үйлын падежэй залгалтануудтай танилсуулаад,

hурагшадай аман ба бэшэмэл хэлэ хүгжөөлгын ажал ябуулха; үхибүүдэй хэлэнэй нөөсэ баяжуулха, анхаралыень хурсадхаха, ухаан бодолыень гүйлгэхэ ажал ябуулха;

Эхэ оронойнгоо байгаали хамгаалжа, магтажа ябаха ойлгосо үргэдхэхэ.

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй үе

Сайн байна үхибүүд. Һуугты. Буряад хэлэнэй хэшээл.

2. Фонетическэ hорилго (слайд)

Багша: - Минии хойноhоо дабтан уншагты.

• - Ай - аймагаа, байгаалияа, Байгал далайгаа, талмайгаа

• Ой -огторгойгоо, оронойнгоо, мойhоёо

• Эй - дэлхэйгээ, эрбээхэйеэ, бээлэйеэ

• Ѳѳ- өөрын, нөөсэ, hөөг.

3. Хэлэнэй бэлэдхэл (слайд)

Уhан далай булагhаа эхитэй,

Ухаан, эрдэм номhоо эхитэй.

4. Хэшээлэй темэ элирүүлэлгэ

Багша: Би мүнөө таанарта шүлэг уншаад үгэхэм, та анхаралтайгаар шагнагты, тиигээд, юун тухай хөөрэлдэхэбиибди гэжэ хэлэжэ үгэхэт.

Нарата үргэн дайдатай

Нарhата үдхэн тайгатай

Мүнгэтэмэ гүн Байгалтай

Минии Буряад орон!

- Бидэ энэ хэшээлдээ юун тухай хөөрэлдэхэбиибди?

Һурагша:Минии hанахада, бидэ энэ хэшээлдээ гоё Буряад орон тухай хөөрэлдэхэбди.

Һурагша: Бидэ энэ хэшээлдээ байгаали тухай хөөрэлдөөгөө үргэлжэлүүлхэбди.

Багша: Энэ схемэ хараад хэлэгты, байгаали тухай хөөрэлдөөhөө гадна юунтэй танилсахабди? (слайд дээрэ схемэ зураатай)

Һурагша: Бидэ энэ хэшээлдээ залгалтануудтай танилсахабди.

Багша: Энэ хэшээлнай ямар зорилготой байха гэжэ hананат?

hурагшад;1) Бидэ залгалтануудые ойлгожо абаха болонобди.

2) Хаана, ямар залгалта байха болоноб гэжэ хадуужа абахабди.

5. Гэрэй даабари шалгалта

Багша: Гэрэй даабари ямар байгааб?

hурагша: Гэртээ бидэ 110 -дахи нюурта байhан зурагуудые тодорхойлон бэшээд ерэхэ байгаабди.

6. Шэнэ темэ

Багша: Зуун арбан нэгэдэхи нюурта өөртэ хамаадалай үйлын падежэй залгалтануудые таблица сооhоо уншаад, hанажа, ойлгожо абагты.

7. Бэхижүүлгэ

А) А.Лыгденовай «Буряад оромни» гэhэн шүлэг уншагты, тиигээд даабарииень дүүргэгты.

Б) н.111. № 7.асуудалнуудта сээжээр харюу үгэгты

7. Бэшэмэл ажал.

Н.111 № 8 өөртэ хамаадалай залгалтануудые хэрэглэн зургаан мэдүүлэл зохёогты.

9.Амаралтын үе.

10. Буряад оронойнгоо байгаали тухай хөөрэлдэе. (хоёр хүнэй хөөрэлдөөн)

Багша: 112 -дохи нюурта арбадахи даабариин үгэнүүдые хэрэглэн сээжээр диалог бэлдэгты

.

10. Индивидуальна ажал (өөрыгөө шалгаха)

Багша: 113-дахи нюурта 13-дахи даабари дүүргэгты. Тиигээд, слайд дээрэhээ хараад, хэhэн ажалаа өөhэдөө шалгахат.

12. Эхэ байгаалияа магтая! (бүлэг соо ажал)

Бүлэг боложо hуугты. Эдэ зурагууд дээрэ буряад ороноймнай байгаали ямар бэ гэжэ гурбан минута соо бэшэгты.

13. Гэрэй даабари: зуун арбан нэгэдэхи нюурта байhан таблица хэрэглэн, өөрынгөө жэшээнүүдые hанаад ерэхэ.

14. . Хэшээлэй дүн

Багша: Энэ хэшээлдээ та ямар шэнэ hонин юумэ мэдэжэ абаабта?

hурагша 1: Бидэ энэ хэшээлдээ шэнэ дуримтэй танилсаабди.

hурагша 2: шулэг соо даабари дуургэхэдээ, олон шэнэ үгэнүүдые мэдэхэ болообди.

hурагша 3: Эхэ байгаалияа магтаабди

15. Рефлекси

Багша: Таанарта хэшээл hайшаагдаа гү? Би мүнөө таанарта гурбан үнгын түхэреэнүүдые тараажа үгөөб. Эдэ түхэреэнүүдээ эндэ няагты.

(hурагшад түхэреэнүүдые ватман няана)

улаан -ехээр hайшаагдаа

ногоон - бага зэргэ

хүхэ - hайшаагдаагүй

Багша: Энэ хэшээлэй сэгнэлтын тэмдэгүүд….

Хэшээл дүүрээ! Дахин уулзатараа баяртай!

Урок 3

Темэ: Байгаалияа гамная!

Зорилго: Зохёолнуудай удха дээрэнь ажал ябуулха, тэдэнэй удха зүбөөр ойлгуулха; холбоо хэлэлгэ, уншалгын дадал хүгжөөхэ; аман зохёолнуудта hонирхол түрүүлхэ, шэнэ юумэ мэдэхэ зрмэлзэл, уншаха дура хүмүүжүүлхэ. Байгаалидаа нангинаар хандажа, хододоо гамнажа ябаха ёhотойбди гэжэ ойлгуулха

Хэшээлэй ябаса

1. Эмхидхэлэй үе

Сайн байна үхибүүд. Һуугты. Буряад хэлэнэй хэшээл.

2. Фонетическэ hорилго (слайд)

Багша: - Минии хойноhоо дабтан уншагты.

Һ - hа -hаа - hая - уhаяа - уhанhаа

Ү - үү - хүгшэн - хүбүүн - үргэбшэ -этигүүлдэг

3. Хэлэнэй бэлэдхэл

Байгаалияа гамтайгаар эдлэе,

Байгаалидаа хамагаа бэлэглэе!

Алтан байгаалиимнай энхэрэл,

Ажалша уладаймнай hайхан сэдьхэл!

4. Хэшээлэй темэ элирүүлэлгэ

Багша:Энэ слайд дээрэ бэшэгдэhэн лозунгнуудые уншаад, энэ хэшээлдээ юун тухай хөөрлдэхэбди гэжэ хэлэжэ үгэгты.

hурагша:Бидэ энэ хэшээлдээ яагаад байгаалияа гамнаха хэрэгтэйб гэжэ хөөрэлдэхэбди

Багша: Хэшээлэймнай темэ ямар байхаб гэжэ hананабта?

Һурагша 1: Байгаалиин баялигаа гамнагты!

Һурагша 2: Гоё hайхан байгаалияа гамная!

Һурагша 3:Эхэ байгаалияа гамная!

Манай хэшээлэй темэ: Байгаалияа гамная! (слайд)

Багша: Энэ хэшээлнай ямар зорилготой байха гэжэ hананат?

hурагшад;1) Эхэ байгаалияа хайшан гэжэ гамнаха хэрэгтэйб гэhэн мэдэсэеэ дээшэлүүлхэбди

2) Буряад оронойнгоо байгаали гамнахын түлөө юу хэхэ хэрэгтэйб гэжэ мэдэхэ болохобди

4. Гэрэй даабари шалгалта

Багша: Гэрэй даабари ямар байгааб?

hурагша: Гэртээ бидэ өөртэ хамаадалай үйлын падежэй залгалтануудтай өөрынгөө жэшээнүүдые hанаад, бэшээд ерэхэ байгаабди.

5. Дабталга

Багша: Үгтэhэн үгэнүүдтэ таараха өөртэ хамаадалай үйлын падежэй залгалтануудые нэмэгты.( үгэнүүд слайд дээрэ)

Баялиг, модон, уhа гол, зэрлиг амитад, шубууд, сэсэг, ургамал, агаар,ой тайга.

6. Ц-Д. Хамаев «Булагай уhа сахинабди» (текст дээрэ ажал)

Багша: 1)Текст уншахынгаа урда толи харагты

Толи (слайд)

Үргэбшэ - коромысло (зураг)

Лаб мэдэнэб - точно знаю

Ээлжээгээр - по очереди

Бузар бү оруулагты - не оскверняйте

Булангир - муть, грязь

Удхаха - черпать

2) Хоёр дахин текст уншаад, асуудалнуудта харюу бэлдэгты

3) 18-дахи даабари дүүргэгты

7. Амаралтын үе.

8. Үбгэн аба аша басаган хоёрой хөөрэлдөөн (диалог)

Багша: 1)115-дахи нюурта диалог аман соогоо анхаралтайгаар уншагты

2) Хажуудаа hууhан hурагшатай диалог уншагты

3) Энэ диалог монолог болгон хөөрэжэ үгэгты

9. Наадан «Байгаалидаа туhалая!» ( н.112. № 24-дэхи даабариин үгэнүүдые слайд дээрэ бэшэхэ)

Багша: Хоёр команда болоод наадахабди. Үгтэhэн юумэнэй нэрэнүүдтэ таараха үйлэ үгэнүүдые hанажа бэшэхэ хэрэгтэй. Ямар команда түргөөр дүүргэхэб, тэрэ диилэхэ.

10. Д.Батоболотова «Байгаалияа гамная!»

Багша: 117-дохи нюурта Д. Батоболотовагай «Байгаалияа гамная» гэhэн шүлэг уншаад, автор юундэ байгаалияа гамнагты гэжэ хэлэнэб гэhэн асуудалда харюу үгэгты.

11. Гэрэй даабари: Бүлэг боложо хубаараад, 116-дахи нюурта байhан лозунгнуудаар «Эхэ байгаалияа гамная!» гэhэн проект бэлдэхэ.

10. Хэшээлэй дүн

Багша: Энэ хэшээлдээ та ямар шэнэ hонин юумэ мэдэжэ абаабта?

hурагша 1: Бидэ энэ хэшээлдээ шэнэ рассказ уншахадаа олон шэнэ үгэнүүдтэй танилсаабди, асуудалнуудта зүб харюу бэлдэхэ гэжэ оролдообди

hурагша 2: Байгаалияа хамгаалха гээшэмнай хүн бүхэнэй уялга болоно гэжэ ойлгообди

hурагша 3: Уhанай, ойн, талын эзэдые сухалдуулжа болохогүй гэжэ ойлгооб

15. Рефлекси

Багша: Бидэ мүнөө эдэ сэсэгүүдээр талмай гоёохобди.

Буряад оронойнгоо уhа голой, ой тайгын , үргэн талын эзэдые сухалдуулангүй, байгаалияа яагаад гамнаха хэрэгтэйб гэжэ ойлгоо hаа - бадма сэсэг

бага зэргэ ойлгоо hаа - балжан гарма

юушье ойлгоо үгы hаа - ургы

СЛАЙД

ойлгооб - бадма сэсэг

бага зэргэ ойлгооб- балжан гарма

юушье ойлгоо үгыб - ургы

(сэсэгүүдээ талмай дээрэ няана)

Багша: Би мүнөө таанартаа иигэжэ үреэхэм

Унаган буряад хэлэеэ

Уhанда хаянгүй,

Угай hайхан заншалаа

Үгы болгонгүй,

Баян гоё байгаалияа

Бузарлангүй ябагты!

Хэшээл дүүрээ! Баяртай!