Дүниетану пәнінен Дәрілік өсімдіктер тақырыбына сабақ жоспары

Раздел Начальные классы
Класс 4 класс
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Сабақтың тақырыбы:Дәрілік өсімдіктер
Сабақтың мақсаты:Оқушылардың дәрілік өсімдіктер туралы білімдерін кеңейту;оқушыларды табиғатта өздерін дұрыс ұстауға үйрету.
Дәрілік өсімдіктерді өмірде пайдалана білуге,өз ауласына мәдени өсімдіктерді өсіріп күтіп-баптауға бағыт беру.
Көрнекілігі:дәрілік өсімдіктердің суреті,слайд ,фито-шай
Сабақтың барысы: 1.Психологиялық дайындық.
2.Үй тапсырмасын тексеру
1)Топырақтың құрамын ата
-топырақтың құнарлығы азаймау үшін қандай жұмыстар жүргізіледі?
-құнарлы топырақ не үшін қажет?
2)Өсімдіктер тіршілігі үшін қажетті жағдайлар
3)Адам өсімдіксіз өмір сүре ала ма?Егер жер бетінде өсімдіктер болмаса,не болар еді?
4)жемістер құрғақ және шырынды болып бөлінеді.Құрғақ жемістерді атаңдар,шырынды жемістер қайсысы?
3.Жаңа материалмен жұмыс.
Мұғалімнің кіріспе әңгімесі: Қазақстанның өсімдік әлемі әр түрлі пайдалы өсімдіктерге бай, оның ішінде дәрілік өсімдіктердің алатын орны ерекше. Дәрілік препараттардың 40 пайызынан астамы дәрілік өсімдіктерден жасалған. .
Қазақстанның дәрілік өсімдіктері
Республика тереториясынан 6000-ға жуық өсімдік түрлерін кездестіруге болады. Олардың түрлерінің көптігі жөнінен Қазақстан одақ көлемінде бірінші тұр. Өсімдіктер дүниесінің осындай молдығына байланысты олардың ішіндегі дәрілік өсімдіктің зерттеудің маңыздылығы айтапаса да түсінікті.
Мал бағумен ерте заманнан айналысқан қазақ халқы шөптерің, жалпы өсімдіктердің емдік, дәрілік қасиеттерін ертеден білген. Сөйтіп ел арасында ауруға шалдыққан адамдарды дәрілік өсімдіктермен емдеу ілгеріден-ақ кеңінен таралған.
Ертеде өмір сүрген әл-Фараби, Әбу Әли Ибн Сина, Баруни әл-Джуржани және орта ғасырларда өмір сүрген тағы да басқа Шығыс ғалымдарының қазақ халық медицинасының дамуына әсіресе дәрілік өсімдіктерді танып пайдалануына еткен ықпалдары зор болды.
Әр обылыстың, аймақтың, халық дәрілік өсімдіктердің әр түрлі қасиеттерін өздерінше пайдалануы да мүмкін.
Оның да жөні бар. өйткені кейбір өсімдіктердің бірнеше түрлі дәрілік қасеттері бар.
4.Слайд арқылы дәрілік өсімдіктермен таныстыру

Аюқұлақ - биіктігі 0,4-1,2 см, қалың қабығы түктеніп тұратын екі жылдық өсімдік. Жапырағы ұзынша, кезектесіп орналасқан. Гүлі ашық сары түсті, өсімдік сабағының басында масақ тәріздене орналасқан, маусым-тамыз айларында гүлдейді.
Еліміздің Европалық бөлігінде орталық және Оңтүстік аудандарында, көбінесе шабындық, тоғайлы құмды жеррлерде өседі
Алтын тамыр- ірі әрі жуан тамыры бар, көп жылдық, шөп тектес өсімдік. Кейбір тамырының салмағы 900г дейін жетеді. Тамрының сырт жағы алтын түстес сары да, ішкі жағы ақ түсті кепкен кезде тамырының
сынған жері ашық қызыл түстес болады. Сары түсті гүлдері өсімдіктердің жоғары жағында шоғырланып тұрады. Маусым-шілде айларында гүлдейді.

Шашыратқы - биіктігі 1,5 метірге дейін жететін, шөп тектес өсімдік. Тамыры-жуан, ұзындығы 1метрден асады. Гүлдері көгілдір түсті, жапырақтарының арасында 2-3 тен орналасқан. Шілде-қыркүйек айларында гүлдейді. Қазақстанның Оңтүстік Батысында көптеп тараған.
Жалбыз- биіктігі 20-60сантиметрдей, тік өсетін төрт қырлы сабағы бар көпжылдық өсімдік. Тамыры көлбей тарамдалып, ұзын болып өседі. Гүлдері уақ, қызыл жасыл түсті, бәрі жиналып масақ тәрізді сабақ барысында орналасқан. Маусым айында қыркүйекке дейін гүлдейді.
Елімізде Украйна, Малдова, Краснадар өлкеінде Қйыр Шығыс, Беларуссия, Прибалтика, Қазақстанда өседі.
Жантақ - тікенекті көпжылдық дәрілік шөп өсімдігі.
Сабақтарында кезектесе орналасқан тікенектері бар. Сол тікенектері түбінде кішкене жабырақтары орналасқан. Уақ, қызыл түсті гүлдері болады. Мамыр айында және тамызда гүлдейді.
Еліміздің барлық Оңтүстік аудандарында, Орта Азия, Кавказ. Негізінен далада, құрғақшылық аймақта өседі.
Жантақтың жас шөбінде, әсіресе С витамині өте көп болады. Дәрілікке жантақтың шөбі және тамыры пайдалы.
Тасшөп- биіктігі 3-10 сантиметр дәрілік шөп. Сабағы қысқа түктер басқан, жер бетінде жабыса өседі. Жапырақтары қарама -қарсы орналасқан
уақ, ұзындығы15мм, ені 7мм, хош иісті. Гүлдері қызғылт түсті, шашыранқы гүл шоғын құрайды. Мамыр қыркүйек айларында гүлдейді.
Еліміздің барлық жерінде таралған. Құмды, қарағай, тоғайлы жерлерде өседі.
Дәрілікке шөбін пайдаланады. Онда эфир майы , С витамині емдік заттары бар.

Бүлдірген - тамырланып жайыла өсетін көпжылдық өсімдік. Гүлдері ірі, ақ түсті. Жемісі ашық қызыл түсті, әдеммі иісті болады. Мамыр -шілде айларында гүлдейді. Жемістері маусым - шілде айларында піседі.
Еліміздің барлық жерлерінде таралған ылғал жеткілікті тоғайлы жерлерде өседі.
Дәрілік мақсатта бүлдіргеннің жапырағы жемісі пайдаланады.
Бақбақ - биіктігі 5 сантиметр сындырғанда сүт сияқты ақ түсті. Латек сөлі шығатын көпжылдық шөп.
Жапырағы ұзынша келеді, гүлі ашық сары түсті. Сәуір-қыркүйек айларында гүлдейді.
Еліміздің солтүстігінде Ылғалды шөп шабындық жерлерде, ашық аландарда, тау бөліктерінде өзен жағалауларында өседі.
Дәрілік өсімдік деп қандай өсімдікті атаймыз?

Қазақстанда 6000-нан астам өсімдіктің түрлері болса, оның 500 түрі дәрілік өсімдіктерге жатады. Дәрілік өсімдіктермен емдеуді фитотерапия деп атайды.
Дәрілік өсімдіктерді қолданылуына қарай мынадай топтарға бөлуге болады.
Қолданылуы Дәрілік шөптер
І жүрек, қантамыр Долана, сасық шөп, қазоты, шүйін-шөп (валериана), жалбыз
ІІ тері ауруы Жалбыз, түймедақ, жөке, қырықбуын, арша, жолжелкен, мыңжапырақ
ІІІ зәр айдайтын Қырықбуын, бидайық, арша, бақ-бақ, қайың, зығыр
IV өтке арналған Шашыратқы, қырықбуын, шайқурай, мыңжапырақ, итмұрын, бидайық, қалақай, жалбыз
V бауыр мен бүйректегі тас түсіретін Лобия, шоңайна, шашыратқы, қалақай, андыз
VI қақырық түсіретін Емен, жөке, тал, өгейшөп, қызылмия, жолжелкен
VII паразит құрттардан емдейтін Дәрмене, сарымсақ
VIII қант ауруын емдейтін Топинамбур (желал
2)Жұмбақтар шешіледі.
1.Өзіне шап-шақ, 2.Саздауыт жерде өседі,
Киген қалпағы аппақ, хош иісі аңқыған,
Балалар тұр қаптап.(бақ-бақ) Шипа өсімдік деседі.(жалбыз)
3.Бұтаға ілген үлпершек,
Іші нәрлі қызыл сөл,
Теріп алып үлгерсек.(бүлдірген)
-Осы өсімдіктер туралы не білесіңдер?
-Бұл өсімдіктерді қандай ауруларды басу үшін қолданады?
4.Оқулықпен жұмыс.
1.Мәтінді оқу.
А)Қандай өсімдіктерді дәрілік өсімдіктер деп атайды?
Ә)тағы басқа қандай дәрілік өсімдіктерді білесіңдер?
Б)Олар қайда өседі?
5. «Мен өсімдікпін» дидактикалық ойыны
(Қайың,емен,қызғалдақ,шырша,қарағай) кез келген өсімдікті таңдап ,сол туралы әңгімелейді.
6.Бақылау күнделігімен жұмыс.
7.Қорытынды әңгіме.
Табиғат аясында өзін ұстай білу ережелерін пысықтау және есте сақтау:
1.Гүлшоқтары үшін өсімдіктерді жұлуға болмайды.
2.Дәрілік өсімдіктерді олар қалың өскен жерден жинау керек.
3.Орманда шалғында, жалпы табиғатта соқпақ жолмен жүр,өсімдіктерді таптама.
4.Сирек кездесетін дәрілік өсімдіктерді жинауға болмайды.
5.Жердің байлығы мен сұлулығы адамның қолында екенін ұмытпа.
8.Сабақты қорытындылау.
-Егер өсімдіктер сөйлей алса ,онда олар не айтар еді?
«Сен білесің бе?» айдарымен оқушыларға дәрілік өсімдіктер туралы қысқаша мәліметтер беріледі.
Фито-шай туралы айту
1.Жұпаргүл асқортуды жақсартады.
2.Түймедағы ,өгейшөптің қайнатпалары ,бал қосылған қарашомырдың шырыны,сүт қосылған сәбіздің шырыны жөтелге көмектеседі.
3.Қайыңның шырыны организмді шынықтырады.
Сұрақ:
-Төмендегі дәрілік өсімдіктер қандай ауруларды емдейді?
1.И тмұрынның жемісінен жасалған шай;
2.Алоэ жапырағынан жасалған шай;
3.Түймедақ гүлі
4,Жалбыз,шәйқурай шөбі;
5.Шырғанақ шөбі;
Үйге тапсырма беру.
«Дәрілік өсімдікті сақтаңдар»атты кітапша құрастыру



© 2010-2022