К-ТП к букварю Охлопковой

Раздел	Начальные классы
Класс	1 класс
Тип	Рабочие программы
Автор	Булдакова Е.И.
Дата	04.10.2015
Формат	doc
Изображения	Нет

Поделитесь с коллегами:

Грамотаҕа γѳрэтии тосхоло

Быһаарыы сурук Төрөөбүт тыл- көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэр ханнык баҕарар норуот улуу нэһилиэстибэтэ, киһи аймах ытык өйдөбүллэриттэн (сыаннастарыттан) биирдэстэрэ. Төрөөбүт тыл - оҕоҕо тулалыыр эйгэтин кыраҕытык билэр-көрөр, чугас дьонун-сэргэтин кытта истиҥник бодоруһар, иэйиитэ уһуктар, өйө-санаата сайдар, өбүгэтин үөрэҕин утумнуур сүрүн эйгэтэ. Билигин төрөөбүт тыл, федеральнай государственнай үөрэх стандартын (ФГүөС) ирдэбилинэн, уопсай γѳрэхтээһин булгуччулаах чааһыгар киирэр, базиснай үөрэх былааныгар миэстэтэ, үөрэтиллэр чааһа чопчу ыйыллан үөрэтиллэр. Алын сүһүөх оскуола таһымыгар төрөөбут тылы үөрэх предметин быһыытынан үөрэтиигэ түмүк ирдэбили эмиэ федеральнай государственнай үөрэх стандарда сүрүннүүр.

Yѳрэх предметин ойдобYлэ

Сыала-соруга: Грамотаҕа үѳрэтии тѳрѳѳбүт тылы үѳрэтии алын сүhүѳҕэ, тутаах түһүмэҕэ буолар. Yѳрэнээччи тѳрѳѳбүт тылын туһунан билиини ылыыта, тыл γѳрэҕин сүрүн балаһыанньаларын билиһиннэрии, онно олоҕуран оҕо билэр-кѳрѳр, толкуйдуур кыаҕын сайыннарыы. Yѳрэнээччи дьону-сэргэни кытта тѳрѳѳбүт тылынан бодоруһар γѳруйэҕин саңа (тыл) култуурата киһи уопсай култууратын быстыспат сорҕото буоларын ѳйдѳтүү; -тылы чуолкайдык саңарар, дорҕоону таба истэр, тылы сүһүѳххэ араарар, сγһγѳх дорҕоонун арааран истэр, ырытар γѳрγйэхтэрин иңэрии: -тылы схеманан оңорор, дорҕоонунан наардыыр, билэр тылын суолтатын чопчулуур: -тылы кэлимсэ γѳрэтии, ол аата ааҕыы, таба суруйуу, тылы байытыы, саңарар саңаны толкуйдуур, айар дьоҕуру сайыннарыы; -дьону-сэргэни кытта бодоруһар саңа (тыл) сγрγн кѳрγңнэрин γѳрэнэээччигэ γѳрэх дэгиттэр дьайыыларын иңэриини кытта бииргэ алтыһыннаран γѳрэтии; -сурук-бичик култууратын тѳрγт ѳйдγбγллэрин иңэрии.

Yѳрэх предметин γѳрэтии кэрдиистэрэ

Бодоруһарга γѳрэнэбит «Букубаар иннинээҕи кэм» ( 12ч) Дорҕоону болҕойон истэргэ, чуолкай саңарарга γѳрэнии. Истэр, тыынар орган γлэтин тупсарар эрчиллии, оонньуу арааһа. Саңа органын былчыңын сайыннарар, куолаһы синньэтэ-соното, улаатыннара-кыччата γѳрэнэр эрчиллии, оонньуу. Тылыгар итэҕэстээх оҕону кытта γлэ. Тылы, этиини, хоhоону чуолкай саңарарга, ыксаабакка, тыыны сѳпкѳ ылан, иhиллэр гына улаханнык саңарарга γѳрэнии. Тыл дорҕоонун истэн араарыы. Кылгас-уhун дорҕоону тэңнээн кѳрγγ. Тыл бастакы сγһγѳҕγн, дорҕоонун ѳйдѳѳн истии. Тылга дорҕоон турар бэрээдэгин быhаара γѳрэнии (схеманан). Чопчу дорҕоон иһиллэр тылын, схемаҕа сѳп тγбэһэр тылы ѳйтѳн булуу. Тылы байытыы, билэр тиэмэҕэ ыйытыыга эппиэттээhин, сэһэргэhии.

Букубаар кэмэ -«Ааҕарга уонна суруйарга γѳрэнэбит» (90ч.) Ааҕарга γѳрэнии. Графическай схеманан этиини тылга, тылы сγһγѳххэ, сγһγѳҕγ дорҕооңңо араара γѳрэнии. Дорҕоон, буукуба, аһаҕас дорҕоон, кылгас аһаҕас дорҕоон, уһун аһаҕас дорҕоон, дифтонг, бγтэй дорҕоон, хоһуласпыт бγтэй дорҕоон, сэргэстэспит бγтэй дорҕоон, сγhγѳх диэн ѳйдѳбγлγ араарыы. Кылгас, уhун аhаҕас дорҕоон, дифтонг, бγтэй дорҕоон буукубатын, бγтэй дорҕоон аhаҕас дорҕоону кытта ситимин бэлиэтиир буукубаны, сымнатар, араарар бэлиэни γѳрэтии. Буукуба бэчээтинэйин уонна суруллуутун араарыы. Маарыннаhар буукубаны тэңнээн кѳрγγ. Икки, γс буукубаны холбуу кѳрѳн ааҕар сатабылы γѳскэтии. Сγһγѳҕγ холбоон, тыл таhаара γѳрэнии. Тылы дорҕоон уhунун тутуһан, сγһγѳҕγ γргγлдьγ холбоон ааҕарга γѳрэнии. Сыыйа бγтγн тылынан ааҕарга киирии. Суруйарга γѳрэнии. Суруйар кэмңэ илиини, тоңолоҕу, тѳбѳнγ, атаҕы, бэйэни сѳпкѳ туттан олоруу. Суруйарга тэтэрээти бэлэмнээhин. Уруучуканы тутарга γѳрэнии. Илиини тарбаҕы сурукка бэлэмнээhин. Тэтэрээт сурааhынын тутуhан араас элемени суруйуу. Хас да элемени ситимнээн суруйарга γѳрэнии. Кыра буукуба элемена, суруллуута. Буукуба хайдах ситимнэhэрэ. Бγтγн буукубаны, икки-γс буукубалаах сγһγѳҕγ илиини араарбакка суруйа γѳрэнии. Бэчээттэммит уонна илиинэн суруллубут тылы, кылгас этиини алҕаһа суох устуу. Судургу тутуулаах 1-2 сγһγѳхтээх тылы, этиини истэн суруйуу. Этии саҕаланыытыгар, анал аакка улахан буукубаны суруйуу. Улахан буукуба суруллуутун судургуттан саҕалаан сыыйа γѳрэнии. Этии бγтэhигэр точканы туруоруу. Ыйытыы уонна кγγһγрдγγ бэлиэтин ѳйдѳѳhγн. Суруйбуту бэрэбиэркэлии, алҕаһы кѳннѳрѳ γѳрэнии. Тѳрѳѳбγт дойду, бырааhынньык, оҕо-аймах олоҕун туhунан уус- уран айымньыны, остуоруйаны ааҕан эбэтэр кэпсээн иhитиннэрии. Иhирэх тыллаах-ѳстѳѳх тэттик хоhоону ѳйтѳн ааҕарга γѳрэнии.

Букубаар кэннинээҕи кэм «Ааҕарга уонна суруйарга γѳрэнэбит» Тылы дорҕоон уһунун тутуһан, сγѳҕγ γргγлдьγ холбоон, бγтγн тылынан ааҕар сатабылы чиңэтии. Тыл саппааhын байытыы, билэр тыл суолтатын чопчулааhын. Ыйытыыга эппиэттиир, аахпыты, истибити кэпсиир,, ѳйтѳн ааҕар, бэйэ санаатын этэр дьоҕуру иңэрии. Суруйар үѳрүйэҕи чиңэтии. Билэр тылы истэн таба суруйар үѳрүйэҕи үѳскэтии. Уус уран кинигэни кытта билииҺннэрии. Кыра оҕо кинигэтин ис-тас кѳстүүтүн, ойуутун болҕойон кѳрѳртѳн саҕалаан, бэйэ ааҕарыгар кѳҕүлээҺин, кѳмѳлѳҺүү, ааҕааччы буоларга бэлэмнээҺии.

Υѳрэх былааныгар үѳрэх предметин миэстэтэ Саха тылын үѳрэтии чааҺа начаалынай үѳрэхтээҺини сүрүннүүр уопсай үѳрэхтээҺин бырагыраамматыгар (примерная основная общеобразовательная программа начального общего образования) бэриллэр тѳрѳѳбүт тылынан үѳрэнэр кылаастарга аналлаах базиснай үѳрэх былаанын 3 барыйааныгар тирэҕирэр. Υѳрэх федеральнай базиснай былаанын үҺүс барыйааныгар олоҕуран, Саха оскуолатын маңнайгы кылааҺыгар нэдиэлэҕэ 5 чаас бэриллэр. Грамотаҕа үѳрэтиигэ- 102 чаас бэриллэр (букубаар иннинээҕи-12ч, букубаар кэмэ-90, кэннинээҕи кэм-10ч).

Ытык ѳйдѳбүллэри үѳрэх предметин ис хоҺоонугар киллэрии

Yѳрэх предметин ис хоҺооно Тѳрѳѳбүт тылы начаалынай үѳрэтии маңнайгы кылааска «БодоруҺарга үѳрэнэбит» диэн саңа киирэр салааттан саҕаланар, ол кэнниттэн «грамотаҕа үѳрэтии» диэн үгэс буолбут ааҕарга уонна суруйарга үѳрэтэр салаа «ааҕарга уонна суруйарга үѳрэнэбит» аат саңа аатынан үѳрэтиллэр. Бу кэмңэ үѳрэх былааныгар тѳрѳѳбут тыл уонна литературнай тыл чаастара бииргэ бэриллэр. «Ааҕарга уонна суруйарга үѳрэнэбит» салаа кэнниттэн биирдэ тѳрѳѳбүт тыл уонна литературнай ааҕыы предметтэрэ тус-туспа үѳрэтиллэллэр.

Υѳрэх предметин γѳрэтии тγмγгэ

Ытык ѳйдѳбүллэри иңэрии түмүгэ (личностные результаты). Саха тылын оскуолаҕа үѳрэтии кэмигэр оҕо маннык ытык ѳйдѳбүллэри (духуобунай сыаннастары) иҥэриннэҕинэ тѳрѳѳбүт тыла сайдарыгар бэриниилээх, эппиэтинэстээх буоларыгар, бэйэтин кыаҕын толору туҺанарыгар эрэниэххэ сѳп. Тѳрѳѳбүт тыл - омугу сомоҕолуур тыл буоларын ѳйдүүр. Тѳрѳѳбүт тыл тѳрүт айылгыта, үйэлээх угэһэ. Этигэн кэрэтэ норуот тылынан уус-уран айымньытыгар уонна уус-уран литератураҕа сѳңмүтүн билэр. Тѳрѳѳбүт тылын сайыннарар. Кэлэр кѳлүѳнэҕэ тириэрдэр ытык иэстээҕин. Ийэ тыл үйэлэргэ чѳл туруктаах буоларыгар тус оруоллааҕын ѳйдүүр. Тѳрѳѳбүт тыл иитиллэр, үѳрэнэр, айар-сайдар тыл буоларын итэҕэйэр. Тѳрѳѳбүт тыл элбэх омук алтыҺан бииргэ олорор кэмигэр, икки (элбэх) тылланыы усулуобуйатыгар хас биирдии киҺиттэн харыстабыллаах сыҺыаны эрэйэрин ѳйдүүр.

Υѳрэх сатабылларын сайыннарыы түмүгэ (Метапредметные результаты).

Бэйэни салайынар-дьаҺанар сатабыллар. Тылын сайыннарар сыалы-соругу таба туруорунар, сатаан былаанныыр, туох-ханнык түмүккэ кэлиэхтээҕин быҺа холоон билэр. Тугу билэрин-билбэтин, тугу ситэри үѳрэтиэхтээҕин арааран ѳйдүүр. «Тылы сэрэйэр» дьоҕуру (языковое чутье, чувство языка) сайыннарыы. Бэйэтин сааҺыгар сѳп түбэҺэр тиэкискэ үѳрэппит матырыйаалын сүнньүнэн тыл литературнай нуорматын саңарар эбэтэр суруйар киҺи тылыгар тѳҺѳ сѳпкѳ эбэтэр сыыҺа туттулларын тута «сэрэйэн» билэр, итэҕэҺин, алааҺын быҺаарар, кѳннѳрѳр, бэйэтин тылыгар-ѳҺүгэр тыл нуормаҺын ирдэбилин тутуҺарга дьулуҺар. Тылын сайыннарар баҕаны үѳскэтии (потребность в совершенствовании собственной речи). Тѳрѳѳбүт тылын барҕа баайын сыаналыыр, тыл кэрэтигэр умсугуйар, этигэн тыл күүҺүн, кыаҕын толору туҺанарга, тылын-ѳҺүн бэйэтэ сатаан чочуйан. Тупсаран, санаатын сиҺилии этэргэ. Кэпсииргэ дьулуҺар. Хонтуруолланыы. Бэйэ санатын ѳрүү кэтэнэр, кѳрүнэр, алааҺа суох саңарарга, санаатын ыпсаран, хомоҕойдук этэргэ кыҺыллар.

Билэр-кѳрѳр сатабыллара. Сурун үѳрэнэр сатабыллар. Улэ сыалын-соругун таба туруоруу. Тѳрѳѳбүт тылын үѳрэтэригэр сыал-сорук туруоран кѳдьүүстээхтик үлэлиир. Билиини-кѳрүүнү кэҥэнтэр араас матырыйаалы туҺаныы. Сахалыы тахсар оҕоҕо аналлаах республика, улус, оскуола хаҺыаттарын-сурунаалларын («Кэскил», «Чуораанчык», о.д.а.) тиҺигин быспакка ааҕар, араадьыйанан, телевизорынан сахалыы биэриилэри сэргээн истэр-кѳрѳр, үѳрэҕэр, γлэтигэр кѳдьүүстээхтик туҺанар. Билиини сааҺылааҺын (структурирование знаний). Саңа билии ыларга баар билиитигэр тирэҕирэр. Атын предметтэргэ ылбыт билиитин сатаан ситимниир (интеграция знаний). Тобулук ѳйү сайыннарар үѳрүйэхтэр. Тѳрѳѳбүт тыл оскуолаҕа оҕону сайыннарар үѳрэх тутах салааларыттан (предметтэриттэн) биирдэстэрэ. Онон үѳрэнээччи саха тылын үѳрэтэр кэмигэр үѳрэнэргэ тѳрүт буолар ѳй үлэтин сурун үѳрүйэхтэрин баҺылыыр. Ɵй үлэтин араас дьайыыларын кэбэҕэстик толорор: тэҥнээҺин (сравнение), ырытыы (анализ), холбооҺун (синтез), тγмγктээҺин (обобщение), (сериация), ханыылатан сааҺылаан ситимнээн (систематизация). Итини сэргэ араас тойоннуур ньыманы (индукция, дедукция) табыгастаах туҺанан дьону итэҕэтэр, ылыннарар курдук санаатын сааҺалаан этэр үѳрүйэҕэ сайдар. Рефлексия. Сыалы-соругу ситиһэр ньымаларын уонна усулуобуйаларын тѳhѳ сѳпкѳ талбытын сыаналыыр. Υлэ хаамыытын хайдах салайан иhэрин кэтээн кѳрѳр. Υлэ тγмγгγн дьон интириэhин, болҕомтотун тардар курдук сахалыы кэпсиир. Бэлиэни-символы туhанар γѳрγйэхтэр. Дорҕоон (буукуба), тыл, этии чилиэннэрин, тиэкис анал бэлиэлэринэн сатаан туhанар. Бодоруhар сатабыл. Бииргэ γлэлииргэ γѳруйэх. Дьону кытта бииргэ алтыhан γѳрэнэр, γлэлиир араас ньыманы баhылыыр (пааранан, бѳлѳҕунэн, хамаанданан, о.д.а.) Саастыылаахтарын, улахан дьону кытта айымньылаах алтыhыы туругар кэбэҕэстик киирэр (продуктивное взаимодействие), биир сыаллаах-соруктаах дьонун кытта таhаарыылаах, кѳдьγγстээх γлэлиир γѳруйэхтэнэр (продуктивное сотрудничество). Кэпсэтэр γѳруйэх. Кэпсэтии уратыларын ѳйдγγр, табан кэпсэтэр. Кэпсэтэр киhитин убаастыыр, сэҥээрэр, санаатын болҕойон истэр, ылынар. Ханнык баҕарар эйгэҕэ кэпсэтэригэр дьон болҕомтотун тардар, сэргэхситэр, сонурҕатар, кѳҕγлγγр сатабылы табан туhанар. Кэпсэтэр кэмҥэ бэйэ кѳрбγтγн, истибитин, аахпытын сиhилии сэhэргиир. Дьон ѳйдѳспѳт, тыл тылга киирсибэт буолар тѳрγттэрин сѳптѳѳхтγк сыаналыыр, сатаан ырытар, ѳйдѳhγγ суолун дѳбѳҥнγк тобулар. Кэпсэтии сиэрин (речевой этикет) тутуhар γѳруйэх. Дьону кытта алтыhыыга кэпсэтии сиэрин тутуhар, туттан-хаптан бодоруhуу ньымаларын тоҕоостоохтук туттар. Сахалыы дорооболоhор. Билсиhэр, быраhаайдаhар, кѳрдѳhѳр, бырастыы гыннарар, буойар, телефонунан кэпсэтэр,о.д.а. γгэстэрин иңэриммит, кγннээҕи олоҕор ѳрγγ туттар.

Тустаах γѳрэх предметтэрин γѳрэтии тγмγгэ

(Предметные результаты) Саха тылын литературнай нуорматын (орфоэпическэй, лексическэй, грамматическай) тутуhар. Дорҕоону, буукубаны, тыл сγһγѳҕγнн, быhаарар, наардыыр. Сахалыы таба суруйууну тутуһар. Тиэкис ѳйдѳбγлγн, бэлиэтин билэр. Саныыр санаатын сааhылаан, дьоңңо ѳйдѳнγмтγѳтγк, тиийимтиэтик этэр. Бэйэ саңатын сатаан хонтуруолланар, тиэкиһин ис хоһоонун, тылын-ѳhγн сыаналанар, алҕастарын булар, чочуйар, тупсарар.

Yѳрэх предметин материальнай-техническай хааччыйыы

Yѳрэх цифровой ресурсалара

Аввакумов М.С. «Сурук Бичик» электроннай пособие иккис таhаарыыта. (Начальнай кылаас учууталларыгар, о5о садын иитээччилэригэр, төрөппүттэргэ көмө пособие) Кγндэйэ 2010

Yѳрэтэр босуобуйалар

Аввакумов Михаил Степанович. Сурук-бичик: учууталларга, тѳрѳппγттэргэ кѳмѳ пособие / М.С.Аввакумов. - 2-с ситэрэн таһаарыы. - Дьокуускай: Бичик, 2011. - 32 с.
Охлопкова Мария Егоровна. Букубаар: маңнайгы кылааска γѳрэнэр кинигэ / М.Е.Охлопкова, Д.К.Сивцев; [худож.М.И. Игнатьева]. - Дьокуускай: Бичик, 2011. - 96 с.
Охлопкова Мария Егоровна. Букубаарга суруллуулар 1-гы кылаас γѳрэнээччилэригэр / М.Е.Охлопкова, Е.Н.Охлопкова. - Дьокуускай; Бичик, 2011. - 40 c.

Бэчээтинэй босуобуйалар

Сахалыы алпаабыт (истиэнэҕэ ыйанар таблица)
Буукубалар, дорҕооннор, тыл сγһγѳхтэрин фишкалара.
Ытык ѳйдѳбγллэр тиэмэлэринэн уонна бодоруhуу тγгэннэрин тиэмэлэринэн оҕо кэпсииригэр, ааҕарыгар аналлаах хартыыналар (биирдиилээн уонна бѳлѳҕγнэн γлэни хааччыйыы), ону таhынан цифровой барыйааннара эмиэ киирэллэр.

Кѳрдѳрѳр-иhитиннэрэр босуобуйалар

Саха тылын Yѳрэтии тиэмэлэригэр сыhыаннаах слайдалар.

Болдьох бэлиэлэр:

Тус суолталаах дьайыы (Л) - личностные УУД

Билии-кѳрγγ ылар дьайыы (П)- познавательные УУД

Бодоруhарга γѳрэнэр дьайыы (К)- коммуникативные УУД

Бэйэни салайынар дьайыы (Р)-регулятивные УУД

Тематическай былаан

№

Уруок темата

Ч.

Yѳрэтии тγмγгэ

Yѳрэнээччи үлэтин сүрүн кѳрүңнэрэ, ис хоhооно

Кγнэ-ыйа

Кѳн. Кγнэ

Хос быьаарыы

Сүрүн (базовай)

ѳйдѳбγллэр

Yѳрэх дэгиттэр дьайыылара (УУД)

Бодоруһарга γѳрэнэбит (букубаар иннинээҕи кэм) 12 чаас

Бодоруhуу эйгэтэ

Оскуола, γѳрэнээччи, оскуолаҕа сыhыан, γѳрэх туhата,

(К). Бииргэ улэлээhини былааннааhын, дуогабардаhыы, куолаан γлэлээhин

(П) Сахалыы кэпсэтии сиэрин уратылара (дороболоһуу, билсиһии, быраһайдаһыы, кѳрдѳһγγ, бырастыы гыннарыы, буойуу)

Бодоруhууга истиил култууратын тутуьар. Дьон тугу этэрин болҕойон. Тулуйан истэргэ, дьон саңарар кэмигэр быһа тγспэт буоларга кыhаллар. Ыйытыыны сѳпкѳ биэрэргэ, санаа γллэстэргэ, истибитин сиhилии кэпсииргэ эрчиллии.

2-3

Ситимнээх саңа. Тыл ѳйдѳбγлэ

Сайын. Сайыңңы айылҕа. Сайыңңы дьарык. Тыл ѳйдѳбγлэ

(К). Бииргэ улэлээhини былааннааhын, дуогабардаhыы, куолаан улэлээhин.

(П) Сахалыы кэпсэтии сиэрин уратылара (дороболоьуу, билсиьии, быраьайдаьыы, кѳрдѳһγγ, бырастыы гыннарыы, буойуу)

(Р) санарар кэмигэр куолаһын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыһаллар, бэйэтин хонтуруолланар.

Истибитин кэпсииргэ, айан кэпсииргэ, хартыына ис хоhоонун кэпсииргэ эрчиллэр. Тус оло5ҕттан атын дьон бодоруhар Yгэстэрин кэтээн кѳрбγтγттэн, бодоруhуу тγгэннэрин кѳрдѳрѳр хартыыналар ис хоhооннорун арыйан сиhилии кэпсиир. Сурук элеменнарын суруйар

4-5

Тыл дорҕооннортон турара

Дорҕоон ѳйдѳбγлэ, таба саңарыы. Сааскы айылҕа

(Л).Бэйэ γлэтиттэн астыныы, Yлэ тγмγгγн кѳрγγ

(К). Бииргэ улэлээhини былааннааhын, дуогабардаhыы, куолаан улэлээhин.

(Р) санарар кэмигэр куолаһын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыһаллар, бэйэтин хонтуруолланар.

Дорҕоону таба саңарыы ѳйдѳбγлγн, суолтатын быhаарар. Чуолкайдык таба саңарар. Куннээҕи олоҕун тγгэннэриттэн, дьиэ кэргэнин, доҕотторун, оскуола оло5ун, кыыллар, айылҕа, таптыыр дьарыгын тустарынан о.д.а. кэпсииригэр дорҕооннору чуолкайдык таба саңарарга кыhаллар. Суруйуу элеменнарын суруйар

6-7

Дорҕоон кѳрγңнэрэ

(бγтэй, аhаҕас)

Аhаҕас уонна бYтэй дорҕоон. Тыллар схемалара Фишканан бэлиэлэрэ.

(П).Бары бииргэ былааннаналларын ситиhии

(К). Бииргэ γлэлээhини былааннааhын, дуогабардаhыы, куолаан γлэлээhин.

(Р) саҥарар кэмигэр куолаһын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыһаллар, бэйэтин хонтуруолланар.

БYтэй, аhаҕас дорҕооннору арааран истэр. Чуолкайдык таба саңарар. Хартыыналар ис хоhооннорун арыйан сиһилии кэпсиир. Суруйуу

8-9-10

Аhаҕас дорҕоон арааhа (уhун, кылгас аhаҕас дорҕооннор)

Уhун, кылгас аьа5ас дорҕооннор ѳйдѳбγллэрэ. Фишканан бэлиэлэрэ. Тыллар схемалара. Саха сылгыта. Саха сирин айылҕата.

(П).Кэтээн кѳрγγ, тэңнээhин, тγмγк оңоруу дакаастааhын

(Р) Туруоруллубут Yѳрэх соруктарын ылынар, тутуhар. Бэйэ дьайыытын сыаналааhын, хонтуруолланыы.

(К) Ыйытыыны сопко биэрии, санаа уллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Санарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр.

(Л). Биир санааҕа кэлии

Тылга кылгас, уhун аьаҕас дорҕооннору арааран истэр. Тылга дорҕооннору уларытан, тыл ис хоhоонун уларыйыытын болҕойор. Чуолкайдык таба саңарар. Истибитин кэпсииргэ, айан кэпсииргэ, хартыына ис хоһоонунан кэпсииргэ эрчиллэр. Суруйуу

11-12

Дифтонг

Фишканан бэлиэтэ.Уоттан сэрэхтээх буолуу. Сурук элеменнарын суруйуу

(П). Тылын сайыннарар ба5аны γѳскэтии.

(Л). Бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии, биир санаа5а кэлии.

(Р)Yлэни сыаналааhын, хонтуруолланыы.

(К) Ыйытыыны сопко биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Санарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр.

Дифтону арааран истии. Истибитин кэпсииргэ, айан кэпсииргэ, хартыына ис хоhоонун кэпсииргэ эрчиллэр. Суруйуу. Сахалыы таба саңарыы нуорматын кэhии тγбэлтэтин ѳйдѳѳн истэр, кѳннѳрѳр, тупсарар, бэйэтин саңатын хонтуруоллуур.

Ааҕарга, суруйарга үѳрэнэбит (букубаар кэмэ-букубаар кэннинээҕи кэм) 90 чаас

А аа дорҕоон буквалара

[а] дор5оон. А буква. Фишканан тыл схемата, А-аьаҕас дорҕоон буукубата, А-дорҕоону буукубанан бэлиэтээһин.

А-дорҕоон артикуляцията.

(П). Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуhар. Бэйэ дьайыытын сыаналааhын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааhылаан этэргэ холонор. Быhаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л) Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таhынан атын киhи санаатын истэр

Буукуба дорҕоон бэлиэтэ буоларын ѳйдγγр. А-дорҕооңңо уоhун сатаан тутар, сѳпкѳ саңарар.Саңарар кэмигэр куолаhын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыhаллар, бэйэтин хонтуруолланар. Икки-γс дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. А буукубаны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. А-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. А уонна аа дорҕооннору арааран истэр. Хартыынаҕа сѳп тγбэhиннэрэн тыл ситимэ уонна этии толкуйдуур.

Ы, ыы дорҕоон буквата

(ы) дор5оон, Ы буква. Фишканан тыл схемата. Ы-дорҕоону букванан бэлиэтээhин. Ы-дорҕоон буквата.

Ы-дорҕоон артикуляцията.

(П).Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуhар. Бэйэ дьайыытын сыаналааhын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааhылаан этэргэ холонор. Быhаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таhынан атын киhи санаатын истэр.

Ы-дорҕооңңо уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саңарар. Саңарар кэмигэр куолаhын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыhаллар, бэйэтин хонтуруолланар. Икки-γс дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар.Уhун уонна кылгас аhаҕас дорҕооннору арааран истэр. Ы-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Ы буукубаны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. Ы-ыы дорҕооннордоох тыллары ѳйтѳн булар.

О-оо дорҕоон буквата

О-дорҕоон, О буква. Тыл схемата.

О-букваны букванан бэлиэтээһин. О-дорҕоон буквата. Олоҥхо туһунан ѳйдѳбγл.

О-дорҕоон артикуляцията

(П) Билии-кѳрγγ ылар дьайыы: Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии.

(Р) Сыалын-соругун ситиһэр ньымаларын уонна усулуобуйаларын тѳһѳ сѳпкѳ талбытын сыаналыыр.

(Л) Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таьынан атын киьи санаатын истэр.

О-дорҕооңңо уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саңарар. Икки-γс дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. О-оо буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. О буукубаны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. О-оо дорҕооннордоох тыллары ѳйтѳн булар. Олоңхо - норуот киэн туттуута буоларын ейдуур. Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар.

ѳ-

ѳѳ дорҕоон буквата

ѳ-дорҕоон, ѳ буква. Тыл схемата.

ѳ-букваны букванан бэлиэтээhин. ѳ-ѳ дорҕоон артикуляцията

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр. Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии.

(Р). Υрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптγγхтγк сыаналанар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К)Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмккэ кэлэр.

(Л). Бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии, биир санаа5а кэлии.

О-дорҕоонно уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саҥарар. О дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. О дор5оон саха терут дор5ооно буоларын ейдуур. О-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. О букваны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. О-оо дорҕооннордоох тыллары ѳйтѳн булар. Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар.

У -уу дорҕоон буквата

У-дорҕоон, У буква. Тыл схемата.

У-букваны букванан бэлиэтээһин. У-дорҕоон буквата.

(П). Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии. Сана билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

У-дорҕоонно уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саҥарар. У-уу дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. У букваны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. У-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар. Хартыына ис хоһоонун кэпсииргэ эрчиллэр.

Υ-γγ дорҕоон буквата

Υ-дорҕоон, Υ буква. Тыл схемата.

γ-букваны букванан бэлиэтээһин. Υ-дорҕоон буквата.

(П). Тылын сайыннарар ба5аны γѳскэтии.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

(К). Ыйытыыны сопко биэрии, санаа уллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Санарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр.

(Л). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

Υ-дорҕоонно уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саҥарар. -γγ дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. Υ букваны илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. Υ-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар Уһун кылгас аһааҕас дорҕооннору истэн суруйар.Υ-γγ дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булуу.Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар.Тγмγгэр, γ-γγ, у-уу дорҕооннору саҥарыыга уос чорбойорун, онон уос дорҕоонноро буолалларын, оттон суруллалларыгар ханнык элеменнэрэ маарыннаһалларын уонна уратыларын билэллэр.

И-ии дорҕоон буквата

И-дорҕоон, И буква. Тыл схемата.

И-букваны букванан бэлиэтээһин. И-дорҕоон буквата. Булт уонна булчут.

(П). Сана билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр.

Тылын сайыннарар ба5аны уоскэтии.

(Р). Туруоруллубут уорэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

И-дорҕоонно уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саҥарар. Саҥарар кэмигэр куолаһын дэгэтин (интонациятын) сѳпкѳ биэрэргэ кыһаллар, бэйэтин хонтуруолланар. Икки-γс дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. И букваны ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. И-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. И уонна ии дорҕооннору арааран истэр. И ии дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булуу уонна дорҕооннорун быһаарыы. Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар. Булт уоона булчут туһунан ѳйдγγр.

Э-ээ дор5оон буквата

Э-дорҕоон, Э буква. Тыл схемата.

Э-букваны букванан бэлиэтээһин. Э-дорҕоон буквата.

(П). Тылын сайыннарар ба5аны уоскэтии. Кэтээн кѳрγγ, тэңнээhин, тγмγк оңоруу дакаастааhын.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

(К). Ыйытыыны сопко биэрии, санаа уллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Санарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Бэйэ санаатын сааьылаан этэргэ холонор.

(Л). Бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии, биир санаа5а кэлии.

Э-дорҕоонно уоһун сатаан тутар, сѳпкѳ саҥарар.Аһаҕас дорҕоон арааһын тэҥнээн уратыларын быһаарар. Икки-γс дорҕоонноох тыллары фишканан суруйар. Э-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Э букваны ыраастык, таба суруйар. Э ээ дорҕооннордоох тыллары ейтен булар.Пааранан биир сыаллаах-соруктаах тапсан бииргэ γѳрэнэргэ, γлэлииргэ эрчиллэр. Уһун кылгас аһаҕас дорҕооннору истэн суруйар.

Кылгас, уһун аһаҕас дорҕоон буквалара

Кылгас, уһун аһаҕас дорҕооннор уратылара.

Саха сирин кыыллара.

(П). Тылын сайыннарар ба5аны уоскэтии. Аһаҕас дорҕоонннору тэҥнээн уратыларын быһаарыы. Ырытар, быһаарар, наардыыр,бѳлѳхтγγр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быьаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

Кылгас, уһун аһаҕас дорҕооннору истэн араарар, суруйар.

Саха сирин кыылларын билэр, араарар.

22-23

С- дорҕоон уонна буква

Бутэй дорҕоон туһунан Ɵйдѳтγγ. (с)-дорҕоон, С буква.

Тыл схемата.

Саха сиригэр γѳскγγр балыктар. "Мунхалааһын" туһунан хартыына сγнньγнэн кэпсэтии.Сγһγѳҕγ ааҕыы ньымалара, ыраастык саҥарыы.

(П). Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии. Аһаҕас уонна бγтэй дорҕооннору γѳскγγр ньымаларынан ырытар уонна быһаарар.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааьын, хонтуруолланыы.

(К). Кэпсэтэр γѳрγйэхтэр-сэҥээрии, истии, ылыныы.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

Тыл схематын фишканан суруйар.

Аһаҕас дорҕоонннору бγтэй дорҕоонно холбоон тыллары γѳскэтэр.

Бγтэй дорҕоону аһаҕас дорҕоонно холбоон ааҕар,

С-буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. С букваны суруйар. Буквалары холбуур ньыманы сѳпкѳ туһана, илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар.

24-25

М-дор5оон уонна буква

(м) -бутэй дорҕоон буквата. М дорҕоонноох тыллар, м дорҕоон буквата, артикуляцията. Тыл схемата. Кѳнѳ сγһγѳхтээх тыллары аахтарыы. Этии. М дорҕоон уратыта. М дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П). Аһаҕас уонна бγтэй дорҕооннору γѳскγγр ньымаларынан ырытар уонна быһаарар. Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

М-дорҕоону арааран истэр. Сγһγѳхтэри, тыллары, кылгас (икки тыллаах) этиилэри ааҕар.

М буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. М букваны суруйар. Уһун, кылгас аһаҕас дорҕоонноох тыллары арааран истэр. Этии бастакы тыла улахан букваттан суруллар, бутэһигэр точканы туруоруу.

Р-дор5оон уонна буква

(р) дорҕоон буквата. (р) дорҕоонноох тыллар. Кѳнѳ, тѳттѳрγ, сабыылаах сγһγѳхтэр. Р дорҕоон уратыта. Р дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар

(Л). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

Р-дорҕоону арааран истэр. Сγһγѳхтэри, тыллары, иккилии тыллаах этиилэри ааҕар. Р буква бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Р букваны суруйар. Тылы сγһγѳххэ араарар.

27-28

Н-дор5оон уонна буква

(н) дорҕоон буквата. (н) дорҕоонноох тыллар. Артикуляцияҕа улэ. Н дор5оон уратыта. Н дор5оону арааран истии уонна таба саҥарыы.

Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К).Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмҥэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр.

Н-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Н-буква бэчээтинэйин, сурулллуутун араарар. Н букваны суруйар.

Электроннай пособияны туһанан ааҕар.

Л-дор5оон уонна буква

(л) дорҕоон буквата. (л) дорҕоонноох тыллар. Артикуляцияҕа улэ. Л дорҕоон уратыта. Л дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П). Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии. Аһаҕас уонна бγтэй дорҕооннору γѳскγγр ньымаларынан ырытар уонна быһаарар. Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии.

(Л). Бэйэ санаатын таьынан атын киьи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Л-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Л-буква бэчээтинэйин, сурулллуутун араарар. Л букваны суруйар. Л

Электроннай пособияны туһанан ааҕар.

30-31

Б-дор5оон уонна буква

(Б) дорҕоон буквата. (Б) дорҕоонноох тыллар. Артикуляцияҕа

Υлэ. Тылы сайыннарыы, байытыы. Б бγтэй дорҕоон-тѳлѳркѳй, ол аата сγһγѳх иннигэр турар буолан эмискэ тѳлѳ биэрэн этиллэр (артикуляцияҕа γлэ). Сγһγѳхтээһин бастакы быраабылата. Б дорҕоон уратыта. Б дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П).Сахалыы араас тиэкиһи сахалыы саҥа интонациятын тутуһан тэтимнээхтик ааҕыы. Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтѳѳхтк ылынар.

(К). Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Б-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Б-буква бэчээтинэйин, сурулллуутун уратыларын билэр. Б букваны суруйар. Электроннай пособияны туһанан ааҕар. Тыл дорҕооннорун араарар. Тылы таба сγһγѳхтээн ааҕар. Улахан буква хаһан сурулларын ѳйдγγр. Тыл дорҕооннорун фишканан таба уурар. Б -дорҕоонноох тыллары уонна этиилэри ѳйтѳн булар.

32-33-34

Т -дор5оон уонна буква

Т дор5оон буквата. Т-дор5оон артикуляцията, Дорҕоону саҥарарга куолас кыттыбатын, аҥардас тыас эрэ иһиллэрин бэлиэтээһин. Сотор-соттор-дорҕооннору истиинэн тэҥнээн араартаран Т бγтэй дорҕоон хоһулаһыытын быһаарыы. Хоһулаһыы сэргэстэһииттэн уратыта. Сγһγѳхтээһин быраабылалара.

(П).Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааар баҕаны кѳбγтγγ. Сахалыы араас тиэкиһи сахалыы сана интонациятын тутуһан тэтимнээхтик ааҕыы

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Санарар кэмҥэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. араас ньыманы туһанан биир сыаллаах соруктаах тапсан бииргэ γѳрэнэргэ эрчиллэр

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Т дорҕоонноох тыллары ааҕар. Хоһуласпыт ТТ-тыл сγһγѳхтэниитин билэр. Т дорҕоон сγһγѳх иннигэр турарыгар Б бγтэй дорҕоон курдук тѳлѳ бэриллэрин, кэннигэр тута тѳлѳрγйбэтин ѳйдγγр. Т дорҕоонноох тыллары (2-3 дорҕоонноох) суруйар.

Т дорҕонноох тыллары толкуйдуур, фишканан ырытар.

К-дор5оон уонна буква.

(к) дорҕоон буквата. (К) дорҕоонноох тыллар. Артикуляцияҕа

улэ. Тылы сайыннарыы, байытыы. К дорҕоон уратыта. К дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П).Сахалыы араас тиэкиһи сахалыы саҥа интонациятын тутуһан тэтимнээхтик ааҕыы Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар ба5аны кѳбγтγγ.

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмҥэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Диалог (кэпсэтии кѳрγҥγн туһаныы)

(Л). Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

К-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. К-буква бэчээтинэйин, сурулллуутун уратыларын билэр. К букваны суруйар.

Электроннай пособияны туһанан ааҕар. Тыл дорҕооннорун араарар. Тылы таба сγһγѳхтээн ааҕар. Улахан буква хаһан сурулларын ѳйдγγр. Тыл дорҕооннорун фишканан таба уурар. К дорҕоонноох тыллары уонна этиилэри ѳйтѳн булар.

36-37

Х-дор5оон уонна буква

(Х) дорҕоон буквата. (х) дорҕоонноох тыллар. Артикуляцияҕа

улэ. Тылы сайыннарыы, байытыы. Х дорҕоон хоһулаһыыта. Х-К бγтэй дорҕооннор уратылара

(П). Сана билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ санатын тылынан сатаан хонтуруолланар, тиэкиһин ис хоһоонун, тылын-ѳһγн сыаналанар, алҕастарын булар, чочуйар, тупсарар.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Кэпсэтии сахалыы γгэстэрин кγннээҕи олоҕор дьону кытта бодоруһууга туһанарга дьулуһар.

Х-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Х-буква бэчээтинэйин, сурулллуутун уратыларын билэр. Х букваны суруйар.

Электроннай пособияны туһанан ааҕар. Тыл дорҕооннорун араарар. Тылы таба сγһγѳхтээн ааҕар. Тыл дорҕооннорун фишканан таба уурар. Х-дорҕоонноох тыллары уонна этиилэри ѳйтѳн булар .

Ыа-дифтонг уонна буква

Дифтонг- дорҕоон саҥа кѳрγҥэ. Дифтонг-тыл графическай схематыгар биир дорҕоон буолара, холбуу этиллэрэ. ЫА- дифтонг

артикуляцията. Ыа-дифтонг суруллуута. Сахалыы Ыа дифтонг уратыта. Ыа дифтону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П). Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р).Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр.

Дифтонг аһаҕас дорҕоон кѳрγҥэ буоларын ѳйдγγр. Дифтону сатаан ааҕар, дитфтоннаах тыллары истэр, ааҕар, араарар. Ыа дифтонг суруллуутун билэр. Ыа дифтоннаах тыллары, этиилэри оҥорор.

Уо-дифтонг уонна буква

Уо- дифтонг

артикуляцията. Уо-дифтонг суруллуута Сахалыы Уо дифтонг уратыта. Уо дифтону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П).Сана билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр.

(К.) Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа уллэстии.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

Уо дифтону сатаан ааҕар, дифтоннаах тыллары истэр, ааҕар, араарар. Уо дифтонг суруллуутун билэр. Уо дифтоннаах тыллары, этиилэри оҥорор. Уо дифтоннаах тыллар схемаларын фишканан уурар.

Ыа-Уо дифтоннаах тыллар

Ыа, Уо дифтоннаах тыллары бγтэй дорҕооннору кытта ситимнээн ааҕыы. Дифтонг уратыта.

(П). Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К) Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр

Дифтоннаах тыллары ааҕар, истэн суруйар. Тыл схематын фишканан уурар.

Иэ -дифтонг уонна буква

Иэ- дифтонг

артикуляцията. Иэ-дифтонг суруллуута Сахалыы Иэ дифтонг уратыта. Иэ дифтону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П). Сахалыы араас тиэкиһи сахалыы саҥа интонациятын тутуһан тэтимнээхтик ааҕыы Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар ба5аны кобутуу.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа уллэстии.

Дифтонг аһаҕас дорҕоон кѳрγҥэ буоларын ѳйдγγр. Дифтону сатаан ааҕар, дитфтоннаах тыллары истэр, ааҕар, араарар. Иэ дифтонг суруллуутун билэр. Иэ дифтоннаах тыллары, этиилэри оҥорор.

Υѳ-дифтонг уонна буква

Υѳ- дифтонг

артикуляцията. Υѳ-дифтонг суруллуута. Сахалыы Υѳ дифтонг уратыта. Υѳ дифтону арааран истии уонна таба саҥарыы.

(П). Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар ба5аны кобутуу.

(К) Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмнэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Кэпсэтии сахалыы γгэстэрин кγннээҕи олоҕор дьону кытта бодоруһууга туһанарга дьулуһар.

(Л) Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Дифтонг аһаҕас дорҕоон кѳрγҥэ буоларын ѳйдγγр. Дифтону сатаан ааҕар, дифтоннаах тыллары истэр, ааҕар, араарар. Υѳ дифтонг суруллуутун билэр. Υѳ дифтоннаах тыллары, этиилэри оҥорор.

Иэ, Υѳ дифтоннаах тыллар

Иэ, Υѳ дифтоннаах тыллары бγтэй дорҕооннору кытта ситимнээн ааҕыы. Дифтонг уратыта.

(Р).Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

Дифтоннаах тыллары ааҕар, истэн суруйар. Тыл схематын фишканан уурар. Кѳппγт дифтону туруорар.

Л-бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта

Тылы сайыннарыы. Л дорҕоон буквата. Тылы дорҕооннорунан араартарыы. Л бγтэй дорҕоон артикуляцията.

(П). Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киьи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Л- хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Л хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары булар, схеманан уурар, тэтэрээккэ суруйар. Хоһоону ѳйтѳн ааҕар.

Барбыт бγтэй дорҕоон буукубаларын хатылааһын

Бγтэй дор5оон уратылара, артикуляцията, хоһулаһыыта. Хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕыы.

(Р). Сыалын-соругун ситиһэр ньымаларын уонна усулуобуйаларын тѳһѳ сѳпкѳ талбытын сыаналыыр.

(К). Саҥарар кэмигэр истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Араас ньыманы туһанан биир сыаллаах соруктаах тапсан бииргэ γѳрэнэргэ эрчиллэр

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр.

Барбыт бγтэй дорҕооннорун арааран истэр, суруйар. Икки-γс сγһγѳхтээх тыллары ааҕыы.

М-бутэй дорҕоон хоһулаһыыта

м бутэй дорҕон буквата. М-бγтэй дорҕоон артикуляцията. Судургу М дорҕоон иккитэ тѳхтѳрγйэн, хатыланан этиллэн хоһуласпытын быһаарыы. Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγкк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

М- хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. М хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары булар, схеманан уурар, тэтэрээккэ суруйар

Н-бутэй дорҕоон хоһулаһыыта

Н бγтэй дорҕон буквата. Н-бγтэй дорҕоон артикуляцията. Н дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы. Сγһγѳхтээһин иккис быраабылата. Хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары аахтарыы. Ааҕыы

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии.

Н-хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар, γстγγ-тγѳртγγ сγһγѳхтээх тыллары, хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕар.

Й-дор5оон уонна буква

Й дорҕоон буквата, артикуляцията. Й-аһаҕас дорҕоонунан доҕуһуолланар (полугласное). Й дорҕоону арааран истии уонна таба саҥарыы. Й бγтэй дорҕоон тыл иннигэр турбатын ѳйдѳтγγ. Тыл икки суолталаах буолуута. Ааҕыы

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(Л). Бэйэ санаатын таьынан атын киьи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Й дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Й дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар. Й буквалаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар.

49-50

П-дор5оон буквата, хоһулаһыыта

П бγтэй дорҕоон буквата, артикуляцията (эмискэ тѳлѳ биэрэн этиллэр). П бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕыы, суруйуу.

(Р). Сыалын-соругун ситиһэр ньымаларын уонна усулуобуйаларын тѳһѳ сѳпкѳ талбытын сыаналыыр.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр

П дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун билэр, араарар. Υстγγ - тγѳртγγ дорҕоонноох, сγһγѳхтээх тыллары ааҕар, суруйар.Сѳптѳѳх буква булан туруорар. Аахпыт тексин кэпсиир.

Барбыт бγтэй дорҕооннору хатылааһын

Бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта, сэргэстэһиитэ. Υс-тγѳрт дорҕоонноох, 2-3 сγһγѳхтээх тыллары ааҕыы. Бγтэй дорҕооннорго артикуляцияҕа γлэ. Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Р). Сыалын-соругун ситиһэр ньымаларын уонна усулуобуйаларын тѳһѳ сѳпкѳ талбытын сыаналыыр.

Бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕар, суруйар. Биир - икки сγһγѳхтээх тыллары суруйар. Хас да суолталаах тыллары билэр. Тыллары холбоон схеманан этии оҥорор.

52-53-54

Ч-Чч дорҕоон буквата, хоһулаһыыта

(Ч) дорҕоон буквата, артикуляцията. Ч бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта. Ч дорҕоонноох 2-3 сγһγѳхтээх тыллар. Саха сирин кѳтѳрдѳрѳ.

-чаан, -чут, -чыт тылы γѳскэтэр сыһыарыылар. Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγкк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Ч-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Ч-буква бэчээтинэйэ, сурулллуутун уратыларын билэр (кырата, улахана). . Υстγγ - тγѳртγγ дорҕоонноох, тыллары, хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕар. Хоһоону ѳйтѳн ааҕар.

Г-дорҕоон буквата

Г дорҕоон буквата, артикуляцията (к,х дорҕооннору кытта тэҥнээн кѳрγγ, уратылара). Ааҕыы

(П). Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К) Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр

Г-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Г буква бэчээтинэйэ, суруллуутун уратыларын билэр. Г дорҕоон хоһуласпатын, сэргэстэһэрин билэр. Тыл суолтатын ѳйдγγр.

56-57

ҕ-бγтэй дорҕоон буквата

(ҕ) дорҕоон буквата, артикуляцията. Тыл иннигэр турбат, хоһуласпат. ҕ саха тѳрγт дорҕооно. Ааҕыы

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа уллэстии.

ҕ дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. ҕ дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар. ҕ буквалаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар. ҕ дорҕоон Саха тѳрγт дорҕооно буоларын ѳйдγγр.

58-59

һ бγтэй дорҕоон буквата

(һ) дорҕоон буквата, артикуляцията. Тыл иннигэр турбат, хоһуласпат. һ-саха тѳрγт дорҕооно. Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

һ дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. һ дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар. һ буквалаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар. һ дорҕон Саха тѳрγт дорҕооно буоларын ѳйдγγр.

60-61-62

Д-бγтэй дорҕоон буквата

Д дорҕоон буквата, артикуляцията (д-т дорҕооннору тэҥнээн кѳрγγ, уратылара). Д дорҕоонноох тыллары истэн суруйар. Ааҕыы

(Р). Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(Л). Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Д-дорҕоонноох тыллары арааран истэр, ааҕар. Д буква бэчээтинэйэ, суруллуутун уратыларын билэр. Д дорҕоон хоһуласпатын, сэргэстэһэрин билэр. Тγѳрт тыллаах этиини суруйар.

63-64

Дь-бγтэй дорҕоон буквата

Дь бγтэй дорҕоон буквата, артикуляцията. Икки бэлиэнэн суруллар судургу бγтэй дорҕоон. Дь бγтэй дорҕоон сэргэстэһиитэ. Саха тѳрγт дорҕооно. Тыл суолтата. Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааьын, хонтуруолланыы.

(Л). Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Дь дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Дь дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар. Дь буквалаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар. Дь дорҕоон Саха тѳрγт дорҕооно буоларын ѳйдγγр. Дь-ч дорҕооннору арааран истэр.

С-бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта

С бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта. Сурукка бэлиэтэниитэ, ааҕыллыыта. Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

С хоһуласпыт бγтэй дорҕоонноох тыллары ааҕар, суруйар. Таба сγһγѳхтγγр, истэн суруйар. Хоһуласпыт С бγтэй дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булан толкуйдуур.

66-67

Ң дорҕоон буквата, хоһулаһыыта

Ӊ бутэй дорҕоон буквата, артикуляцията. Хоһоону ѳйтѳн ааҕыы. Саха тѳрγт дорҕооно. Тыл суолтата. Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааьын, хонтуруолланыы.

(Л). Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Ӊ дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Ң дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар. Ӊ буквалаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар. ӊ дорҕоон Саха тѳрγт дорҕооно буоларын ѳйдγγр.

68-69

Нь-Ннь дорҕооннор буквалара

Нь бγтэй дорҕоон ѳйдѳбγлэ. Ннь бγтэй дорҕоон хоһулаһыыта. Артикуляцияҕа γлэ. Саха тѳрγт дорҕооно. Истэн суруйуу.Тыл суолтата. Ыйдар ааттара.

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

(Л). Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Нь дорҕоон букватын бэчээтинэйин, суруллуутун араарар. Нь-Ннь буквалар суруллуулара, нь-ннь-лаах тыллары, этиилэри суруйар, ааҕар. Нь дорҕоонноох тыллары ѳйтѳн булар.

70-76

Ааҕарга γѳрэнэбит

Дорҕоон уонна буква туһунан ылбыт билиилэри наардааһын. Ааҕар сатабылы сайыннарыы. Сурукка γлэ. Ɵс хоһооннор. Кѳрдѳрγγлээх диктант. Ааҕыы

(П): Ааҕар кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарар.

(Р): γѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(К) Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир.

(Л) Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Сахалыы тѳрγт дорҕоон арааһын, уратытын холобурдаан быһаарар. Сахалыы тѳрγт дорҕооннору чуолкайдык, таба саҥарар. Хоһуласпыт, сэргэстэспит бγтэй дорҕоонноох тыллары сγһγѳххэ араарар, кѳһѳрѳр, ааҕар.

Киирии дорҕооннор. Ш-дорҕоон буквата

Ш дорҕоон буквата. Артикуляцияҕа γлэ. Сγһγѳхтэри, тыллары аахтарыы. Тыл суолтата. Истэн суруйуу. Ааҕыы

(П): Ааҕар кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарар.

(Р): γѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(Л). Бэйэ санаатын этэр, γллэстэр. Атын дьон санаатын (мнениятын) убаастыыр.

(К). Санаатын сааһылаан этэр, бэйэ кѳрγγтγн тиэрдэр.

Ш дорҕоон букватын суруйар, сѳпкѳ сананарар. Сγһγѳхтэри тыллары ааҕар. Тыл суолтатын ѳйдγγр. Истэн суруйар. Ш-дорҕоон буквата киирии буква буоларын ѳйдγγр.

В-дор5оон буквата

В дорҕоон буквата. Артикуляцияҕа γлэ. Сγһγѳхтэри. Тыллары аахтарыы. Анал аат. Ааҕыы

(П). Ааҕар кыаҕын сѳптѳѳх таһымҥа таһаарар.

(Р). γѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

(К). Санаатын сааһылаан этэр, бэйэ кѳрγγтγн тиэрдэр. Ыйыытыыны сѳпкѳ туруоран ыйытар.

В дорҕоон букватын суруйар, сѳпкѳ саҥарар. Сγһγѳхтэри тыллары ааҕар. Тыл суолтатын ѳйдγγр. Истэн суруйар. В-дорҕоон буквата киирии буква буоларын ѳйдγγр. Текиһи ааҕар, ѳйдγγр. Анал аат суруллуута.

79-80

Я-буква. (ЙА-дорҕоонноох тыллар)

Я буква икки дорҕоонтон турара. Я буква суруллуута. Киирии тылларга суруллуута. Артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Анал аат. Истэн суруйуу. Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары ылынар, тутуһар. Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

Я буква (йа) дорҕооннортон турарын ѳйдγγр. Анал аат суруллуута. Я буква суруллуута (бэчээтинэйэ, суруллуута). Истэн суруйар.

81-82

Ю-буква. (ЙУ-дорҕоонноох тыллар)

Ю буква икки дорҕоонтон турара. Ю буква суруллуута. Киирии тылларга суруллуута. Артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Анал аат. Истэн суруйуу. Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары ылынар, тутуһар Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Ю буква (йу) дорҕооннортон турарын ѳйдγγр. Анал аат суруллуута. Ю буква суруллуута (бэчээтинэйэ, суруллуута). Истэн суруйар. Нууччалыы суруллар тыл дорҕоонун састаабын арааран истэр, ырытар, быһаарар.

83-84

Е-буква. иэ-дор5оон

Е буква икки дорҕоонтон турара. Е буква суруллуута. Киирии тылларга суруллуута. Артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Анал аат. Истэн суруйуу. Ɵс хоһоон суолтата Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Е буква (иэ) дорҕооннортон турарын ѳйдγγр. Анал аат суруллуута. Е буква суруллуута (бэчээтинэйэ, суруллуута). Истэн суруйар. Киирии тыллары билэр. Нууччалыы суруллар тыл дорҕоонун састаабын арааран истэр, ырытар, быһаарар

85-86

¨-буква. Йуо дорҕоон

¨ буква икки дорҕоонтон турара. ¨ буква суруллуута. Киирии тылларга суруллуута. Артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Анал аат. Истэн суруйуу. Ааҕыы

(П): Ааҕар кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарар.

(Р): γѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(К) Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир.

(Л) Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

¨ буква (йуо) дорҕооннортон турарын ѳйдγγр. Анал аат суруллуута. ¨ буква суруллуута (бэчээтинэйэ, суруллуута). Истэн суруйар. Киирии тыллары билэр. Нууччалыы суруллар тыл дорҕоонун састаабын арааран истэр, ырытар, быһаарар

З-дорҕоон буквата

З дорҕоон буквата, суруллуута, артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Ɵс хоһоонноро. З-С дорҕооннор уратылара. Анал аат. Ааҕыы

(П): Ааҕар кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарар.

(Р): Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(Л). Бэйэ санаатын этэр, γллэстэр. Атын дьон санаатын (мнениятын) убаастыыр.

(К). Санаатын сааһылаан этэр, бэйэ кѳрγγтγн тиэрдэр.

З дорҕоон букватын истэн, суруйан, саҥаран араарар. Истэн суруйар. З-С дорҕооннор уратыларын билэр. Сγһγѳхтэри. Тыллары, этиилэри ааҕар.

88-89

Ж-дорҕоон буквата

Ж дорҕоон буквата, суруллуута, артикуляцияҕа γлэ. Тыл суолтата. Анал аат. Киирии тыллар. Киирии тылларга тыл иннигэр икки атын-атын бγтэй дорҕоон турара (зво, зва, зно, вра). Ааҕыы

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар. Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы.

Ж дорҕоон букватын истэн, суруйан, саҥаран араарар. Истэн суруйар. Сγһγѳхтэри, тыллары, этиилэри ааҕар. Кѳппγт букваны булан туруорар. Текиһи аҕар. Кэпсиир. Тыл суолтатын билэр.

Ф-дорҕоон буквата

Ф бγтэй дорҕоон буквата. Артикуляцияҕа γлэ. Анал аат. Истэн суруйуу. Киирии тыллар.

(П). Тылын сайыннарар баҕаны γѳскэтии.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааьын, хонтуруолланыы.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Л). Билии оруолун ылыныыта, бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

Ф дорҕоон букватын истэн, суруйан. Саҥаран араарар. Ф буква суруллуута. Истэн суруйар. Киирии тыллары билэр. Текиһи ааҕар, кэпсиир.

Ь-сымнатар бэлиэ

Ь- сымнатар бэлиэ дорҕоон буолбат. Бγтэй дорҕоону сымнатар. Тыл суолтата. Анал аат суруллуута.

(П). Тобулук ѳйγ сайыннарар дьайыы: кэтээн кѳрγγ, тэҥнээһин, тγмγк оҥоруу дакаастааһын.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(Л). Бэйэ санаатын этэр, γллэстэр. Атын дьон санаатын (мнениятын) убаастыыр.

Ь-сымнатар бэлиэ букватын суруйар. Сымнаҕас уонна кытаанах бγтэй дорҕоону сѳпкѳ саҥарар, ааҕар. Тыл суолтатын билэр. Кѳппγт букваны суруйар.

Ъ-кытаатыннарар бэлиэ

Ъ- кытаатыннарар бэлиэ дорҕоон буолбат. Бγтэй дорҕоону кытаатыннарар. Тыл суолтата. Анал аат суруллуута.

(Л). Υлэни сыаналааьын, хонтуруол, бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии Биир санаа5а кэлии.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Ъ-кытаатыннарар бэлиэ букватын суруйар. Сымнаҕас уонна кытаанах бγтэй дорҕоону сѳпкѳ санарар, ааҕар. Тыл суолтатын билэр. Кѳппγт букваны суруйар.

Ц-дорҕоон буквата

Ц- буква суруллуута, артикуляцията. Тыл суолтата. Анал аат. Истэн суруйуу. Цирк. Ааҕыы

(П). Саҥа билиини ыларыгар урут ылбыт билиитигэр тирэҕирэр.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Ц-буква суруллуутун билэр. Ц дорҕоонноох тыллары ааҕар, истэн суруйар. Тыл суолтатын билэр. Текси ааҕар, кэпсиир. Киирии тыллары билэр, ѳйдγγр.

Щ-дорҕоон буквата

Щ дорҕоон буквата. Артикуляцияҕа γлэ. Сγһγѳхтэри, тыллары аахтарыы. Тыл суолтата. Истэн суруйуу. Киирии тыллар.

(П). Тобулук ѳйγ сайыннарар дьайыы: кэтээн кѳрγγ, тэҥнээһин, тγмγк оҥоруу дакаастааһын.

(К). Бэйэ санаатын сааһылаан этэргэ холонор. Быһаарсар, биир тγмγккэ кэлэр.

(Р). Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар.

(Л). Бэйэ санаатын этэр, γллэстэр. Атын дьон санаатын (мнениятын) убаастыыр.

Щ-буква суруллуута. Щ дорҕоонноох тыллары ааҕар, истэн суруйар. Тыл суолтатын билэр. Текси ааҕар, кэпсиир. Киирии тыллар суолталарын ѳйдγγр.

Буукубалары дорҕооннор араастарынан наардааһын

Дорҕооннору фишка кѳмѳтγнэн наардааһын. Истэн суруйуу. Ааҕыы.

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымна таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктары ылынар, тутуһар. Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы, ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын,

Дорҕооннору майгыннаһар уонна уратылаһар ѳрγттэринэр наардаан тγмэр ырытар, тγмэр. Аһаҕас дорҕооннору наардыыр, бѳлѳхтγγр. Бγтэй дорҕооннору γѳскγγр ньымаларынан наардыыр, бѳлѳхтγγр.

Кылгас, уһун аһаҕас дорҕооннор

Уһун, кылгас аһаҕас дорҕооннор. Тыллар схемалара. М.К.Аммосов саха норуотун чулуу уола. Киирии тыллар. Тыл суолтата. Истэн суруйуу.

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

Υлэни сыаналааһын, хонтуруол, бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии

(Л). Биир санааҕа кэлии

Аһаҕас дорҕоон арааһын тэҥнээн, уратыларын быһаарар. Тылга кылгас, уһун аһаҕас дорҕооннору арааран истэр. Буукубалары холбуур ньыманы сѳпкѳ туһанан. Илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Улахан буукуба суруллар тγгэннэрин билэр, таба суруйар. М.К.Аммосов диэн кимин билэр. Текси ааҕар кэпсиир.

Уһун аһаҕас дорҕоон уонна дифтонг

Уһун аһаҕас дорҕооннор уонна дифтонг. Тыллар схемалара. Киирии тыллар. Тыл суолтата. Истэн суруйуу

(П). Сахалыы араас тиэкиһи сахалыы сана интонациятын тутуһан тэтимнээхтик ааҕыы Саҥа билиини ыларыгар баар билиигэ тирэҕирэр. Ааҕар баҕаны кѳбγтγγ.

(Р). Туруоруллубут γѳрэх соруктарын ылынар, тутуһар. Бэйэ дьайыытын сыаналааһын, хонтуруолланыы. Бэйэ санатын тылынан сатаан хонтуруолланар, тиэкиһин ис хоһоонун, тылын-ѳһγн сыаналанар, алҕастарын булар, чочуйар, тупсарар.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Саҥарар кэмҥэ истэр дьонун ытыктыырын биллэрэр. Кэпсэтии сахалыы γгэстэрин кγннээҕи олоҕор дьону кытта бодоруһууга туһанарга дьулуһар.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр. Ааҕыы суолтатын ѳйдγγр.

Аһаҕас дорҕоон арааһын тэҥнээн, уратыларын быһаарар. Тылга, уһун аһаҕас дорҕооннору дифтонг арааһын арааран истэр. Буукубалары холбуур ньыманы сѳпкѳ туһанан. Илиинэн ыраастык, тэтимнээхтик таба суруйар. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Истэн суруйар. Текси ааҕар кэпсиир.

Бγтэй дорҕоон хоьулаһыыта

Бγтэй дор5оон хоһулаһыыта. П.А.Ойуунускай саха норуотун уһулуччулаах поэта, суруйааччыта. Тыл суолтата. Истэн суруйуу.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр, убаастыыр.

Тылга хоһуласпыт, сэргэстэспит бγтэй дорҕооннору таба суруйар. Хоһуласпыт уонна сэргэстэспит бγтэй дорҕоонноох тыллары сγһγѳххэ арааран кѳһѳрѳр. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Тыл суолтатын билэр. П.А.Ойуунускай диэн кимин билэр.Текси ааҕар кэпсиир.

Маарыннаһар бγтэй дорҕооннор

Маарыннаһар бγтэй дорҕооннор. Куйаарга кѳтγγ. Киирии тыллар. Тыл суолтата. Истэн суруйуу.

(Л). Υлэни сыаналааьын, хонтуруол, бэйэ санаатын сѳпкѳ уонна толору этии Биир санаа5а кэлии.

(К). Ыйытыыны сѳпкѳ биэрии, санаа γллэстии. Истибитин сатаан кэпсиир. Учуутал сыанабылын сѳптѳѳхтγк ылынар.

Маарыннаһар бγтэй дорҕооннору тэҥнээн, майгыннаһар, уратылаһар ѳрγттэрин быһаарар. Тылга дорҕооннору уларытан, тыл ис хоһоонун уларыйыытын болҕойор. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Тыл суолтатын билэр. Тески ааҕар, кэпсиир. Истэн суруйар.

100

Тылы табатык сγһγѳхтээһин

Сγһγѳхтээһин быраабылалара. Таабырын.

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Бэйэ санаатын сатаан этии, бэйэ кѳрγγтэ.

(Л). Бэйэ санаатын таһынан атын киһи санаатын истэр.

Хоһуласпыт уонна сэргэстэспит бγтэй дорҕоонноох тыллары сγһγѳххэ арааран кѳһѳрѳр. Сγһγѳхтээһин быраабылаларын билэр. Тылы сѳпкѳ сγһγѳххэ араарар. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Истэн суруйар.

101

Нууччалыы суруллар тыллар.

Киирии тыллар. Анал ааттар. Тылга охсуу (ударение). Нуучча тылыттан киирии аһаҕас дорҕооннор сахалыы этиллиилэрэ (йа-йаа, йу-йуу, йэ-йиэ, йо-йоо) уонна буквалара (я,е,е,ю)

(П). Ааҕар кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарар.

(Р).Υѳрэх соруктарын ылынар, дьайыытын быланнанар, сѳптѳѳхтγк сыаналанар.

(Л). Бэйэ санаатын этэр, γллэстэр. Атын дьон санаатын (мнениятын) убаастыыр.

(К). Санаатын сааһылаан этэр, бэйэ кѳрγγтγн тиэрдэр.

Саха тылыгар нууччаттан киирии тыл дорҕоонун арааран истэр, саҥарар, суруйар. Тылга дорҕооннору уларытан, тыл ис хоһоонун уларыйыытыгар болҕойор. Буочарын тупсарарга эрчиллэр. Истэн суруйар. Текси ааҕыы. Тыл суолтатын билэр.

102

Хатыламмыты чиҥэтии

Сахалыы алпаабыт бэрээдэгэ. Истэн суруйуу. Ааҕыы.

(П). Ааҕааччы кыаҕын наадалаах таһымҥа таһаарыы. Билиини саһылааһын.

(К). Этэр санааны чопчулаан, чуолкайдаан биэрэргэ, хомоҕойдук саҥарарга эрчиллэр.

(Р). Бэйэтин санатын хонтуруоллуур.

Дорҕоону таба истэн, буукубатын сѳпкѳ быһаарар. Буукубалары сѳпкѳ ааттыыр. Тылы буукубаларын тута холбуу кѳрѳн тэтимнээхтик ааҕар. Буукубалары араастык араартаан бѳлѳхтγγр (аһаҕас дорҕоон буквалара, бγтэй дорҕоон буквалара, сахалыы дорҕоон буквалара, нуччалыы дорҕоон буквалара). Сахалыы алпаабыт бэрээдэгин билэр. Араас ньыманы туһанан (пааранан, бѳлѳҕγнэн) биир сыалаах-соруктаах γлэлиир γѳрэнэр. Истэн таба суруйар. Хоһоону ааҕар.

Туһаныллыбыт литература:

Аввакумов М.С. «Сурук Бичик» электроннай пособие иккис таһаарыыта. (Начальнай кылаас учууталларыгар, оҕо садын иитээччилэригэр, төрөппүттэргэ көмө пособие) Кγндэйэ 2010.
Аввакумов Михаил Степанович. Сурук-бичик: учууталларга, тѳрѳппγттэргэ кѳмѳ пособие / М.С.Аввакумов. - 2-с ситэрэн таһаарыы. - Дьокуускай: Бичик, 2011. - 32 с.
Виноградова Е.А. Обучение грамоте (обучение чтению). Литературное чтение. 1 класс: рабочие программы по системе учебников «Перспектива» / авт.-сост. Е.А.Виноградова. - Волгорад: Учитель, 2012. - 135 с.
Захарова Л.В. Саха тыла: 1-4 кылаас: саха оскуолатын программата / [программаны оҥордулар: Л.В. Захарова уо.д.а.] - Дьокуускай: Бичик, 2006. - 24 с.
Охлопкова М.Е. Букуварга методическай ыйыылар: Учууталларга аналлаах методическай пособие. - Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1970. - 79 с.
Охлопкова М.Е. Букуварга методическай ыйыылар: Учууталларга аналлаах методическай пособие. - Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1981. - 76 с.
Охлопкова Мария Егоровна. Букубаар: маҥнайгы кылааска γѳрэнэр кинигэ / М.Е.Охлопкова, Д.К.Сивцев; [худож.М.И. Игнатьева]. - Дьокуускай: Бичик, 2011. - 96 с.
Петрова Т.И. Программа по якутскому языку для 1-4 классов общеобразовательных средних школ с родным языком обучения. Дьокуускай 1996.
Ситникова Н.В., Семенова С.С., Васильева Н.Н. Федеральнай государственнай γѳрэх стандарта саха оскуолатыгар: [начаалынай уопсай γѳрэхтээһин] - ФГОС в якутской школе / Н.В. Ситникова, С.С. Семенова, Н.Н. Васильева уо.д.а.; [хомуйан онордулар: Н.В. Ситникова, С.С. Семенова, Н.Н. Васильева] ; Саха Респ. Υѳрэҕин м-бэтэ, Саха Респ.Нац. оскуолаларын чинчийэр науч.ин-т. - тираж. - Дьокуускай: Бичик, 2011.

загрузить