«Әдептілік - әдемілік» тәрбие сағаты

Сулейменова Айгуль Мукаевна

бастауыш сынып мұғалімі

Ақши орта мектебі

Алматы облысы

Еңбекшіқазақ ауданы

Тәрбие сағаты Сыныбы 3 «А»

Тақырыбы: «Әдептілік - әдемілік»
Мақсаты:

1. Оқушыларды адам бойындағы ұнамды, ұнамсыз қылықтарды ажырата отырып, әдеп әліппесін бойына дарыту. «Әдеп», «әдептілік» туралы түсініктерін кеңейту;
2. Оқушылардың сөздік қорларын молайту, әдептілік пен әдепсіздік туралы өз ойларын қорытып, тұжырымдай білуге үйрету.
3. Адамгершілікке, кішіпейілділікке, жаман әдеттерден аулақ болуға тәрбиелеу
Көрнекілігі: Әдептілікке байланысты сөздер суреттер, слайдтар,постерлер,маркерлер
Сабақтың жоспары
1. Кіріспе:

Топтарды таныстыру:

1-топ: «Кішіпейілділер» тобы: Үлкенге де сіз,

Кішіге де сіз.

Барша жанды құрметтеп,

Бас иеміз біз.

2-топ: «Әдептілер» тобы: Аулақ жүріп жаман қылық,әдеттен,

Үйренеміз жақсы мінез,әдептен.

3-тобы: «Ізеттілер» тобы: Жақсыдан үйрен,

Жаманнан жирен.

4-тобы: «Инабаттылар» тобы: Кім үлкенді сыйласа,
Кім үлкенді тыңдаса
Үлкен болған кезінде
Сыйлы болмақ өзі де.

2. Ребус шешу («Әдептілік - әдемілік»)
3.Тақырыбы мен мақсатымен таныстыру(Оқушылар өздері анықтайды)

1 - оқушы:-Әдептілік - әдемілік. Әдепті адам әдемі.Ол өзінің дұрыс киінуі, сыпайы сәлемдесуі, өзін-өзі күте білуімен әдемі.

2 - оқушы:- Әдемі адамның бәрі әдепті бола ма?Әдептілік дегеніміз өзін-өзі кез-келген ортада ұстай білу. Ол әдемі болмаса да, өзін-өзі ұстай білсе - әдепті.

4.Негізгі кезең:

3-оқушы:- Адам баласының бойында жақсы да, жаман да қасиеттер болады екен. Бізге ақылдылықты, адалдықты, қарапайым - кішіпейілділікті, инабаттылықты, шыншылдықты үлкендер үйретеді. Ол - біздің ата - анамыз, ақсүтін бере лтырып, ана тілімен үйретеді. Біз оны түсініп, ата - баба салт, әдеттерін үйренеміз. Адам болатын бала - барлық жақсы қасиеттерді үйреніп, жаман мінез әдеттерден, ұнамсыз қылықтардан аулақ болуға тырысуы керек. Әдепті, ақылды балалар қандай болуы керек екенін мына өлең жолдарынан тыңдап көрсек.

4-оқушы:- Мектепке біз барғанда
Жолыққан бар жандарға
Ақниетпен пейілмен,
Қайырлы таң!- дейміз біз
Күндіз де елді елейміз
Қайырлы күн!- тілейміз.

3-оқушы: -Тағам дәмді тұзбенен
Үйдің сәні қызбенен
Деген сөзді естігем
Қыз боламын есті мен
Тазалықты қалаймын
Үйдің ішін жинаймын.

4-оқушы:-Ата - ананың тілегі - адам болып өскенің,
Адамдықтың тірегі - адал болып өскенің.
Әдептілік дегенің - әрқашанда керегің,
Әсемпаздық дегенің - әуре сарсаң әлегің.
5- оқушы :- Тәртіпті бала сүйеніш,
Төбең бір көкке жетеді.
Ұрыншақ бала жанында,
Ұрыс пен керіс айқай- шу.
Ұстамды бала маңынан,
Ұнамды қылық байқайсың.

Мұғалім: -«Әдеп» деп «әдептілік» деп қандай мінез бен іс - әрекетті айтамыз?
6- оқушы:-Әдептілік деп үлкенді сыйлауды, достарды, айналадағы адамдарды құрметтеуді айтамыз. Әдепті адам басқадан сыйласым күтпей - ақ алдымен өзі басқаны құрметтеп, ардақтай біледі, көпшілікке өзінің әдептілігін көрсетеді.
7-оқушы:- Сонымен әдептілік дегеніміз әдеп, ізет, инабат, сыйласым, құрмет, қамқорлық деген сөздерді білдіреді екен. Тағы да бір айтатын жағдай бір - бірімізге кешірімді болу керек, ол да - әдептілік. Кейде кешірмейтін мінез құлықтар да болады. Ондай теріс мінезді тезге салып, тез түзеу керек.

8- оқушы:- Үлкен адамға сәлем беру кіші адамның міндеті. Қазақта «Алыстан алты жасар бала келсе, алпыс жастағы қария сәлем береді» деген бар. Ал кездескен кезде кіші адам үлкен сәлем бермей кетсе, ол әдепсіздік, көргенсіздік, сәлем беру имандылық, инабаттылық, көргенділік, мәдениеттілік белгісі.

9- оқушы: -Сәлемдескенде, сәлем бергенде, әркім дауыстың дабырламауына, үнінің үйлесімділігіне, яғни дауыс ырғағына ерекше көңіл аударып, салмақпен, әдеппен сөйлеуге міндетті. Сөз басы сәлем дегеніміз сол.

10-оқушы:- Сыйлап сәлем беремін,
Көршілерді көргенде.
Ізетті де білемін
Үйге қонақ келгенде.
Әдепсіз деп сөкпесін,
Апама айтып өкпесін.

11- оқушы:- Әдептілікті бізге кім үйретеді?

12-оқушы:

- Атам маған әманда Алдын орап кісінің,

Әдепті жан бол деген. Кесіп өтпей көлденең.

Ата сөзі санамда - Ізетімен кішінің -

Жсы үлкенге жол берем. Сәлемдесіп , қол берем.

Атам маған әманда Өзгелерден өзімді

Кішіпейіл бол деген. Санамаймын жоғары.

Ата сөзі санамда - Артық айтып сөзімді

Мақтанбауды жөн көрем. Желпінгенім жоқ әлі.

Атам маған әманда

Әділетті бол деген.

Ата сөзі санамда -

Жүрем тура жолменен.

13-оқушы:-Әдеп, ізет, иба да - Әдеп - алтын сабырың,
Шарайнасы жаныңның жетелейтін мұратқа.
Әдептіні сыйла да, әдеп - талап, жалының,
Тәңіріңдей табынғын. Ақ желкенін құлатпа.

14-оқушы:- Жас - кәріге сіз деген
Жақсы үлгі іздеген.
Дос боламыз біз деген,
Ізетті ұл мен қызбенен

15-оқушы:- Сыйла үлкен кісіні
Қамқорлыққа ал кішіні.
Сақтап көше тәртібін,
Бағдаршамның ал тілін.
Әдет қыл бұл ісіңді,
Тазалап жүр тісіңді.
16- оқушы :- Қарсы ал ерте күн көзін,
Төсегіңді жина өзің.
Асықпай іш тамақты,
Жалама аяқ - табақты.
17- оқушы :- Пышақты ұста оң қолмен,
Шанышқыны сол қолмен.
Нанды үгітпе, қадірле,
Қабығымен бәрін же.
Саусағыңды сормағын
Салдыр - салақ болмағын.

5. «Мен саған, сен маған» ойыны:
-Сыйлап үлкен ағаны
Сәлем берген баланы
Кім дейміз?
-Әдепті екен бұл дейміз.
Кітап, дәптер, қаламы
Кір шалмаған баланы
Кім дейміз?
- Ұқыпты екен бұл дейміз.
Таудай биік талабы
Жақсы оқитын баланы
Кім дейміз?
Үлгілі екен бұл дейміз.

18-оқушы:-«Жақсы мен жаман» Қ.Баянбай (Әдебиеттік оқудан шығармаларды еске түсіру)

19-оқушы:- Абайдың «Адам болам десеңіз»өлеңін талдау

6. Көрініс: Ситуациялық жағдай (тақтадан сурет көрсету)
Әдеп
Арман мен Аян қалада тұрады. Екеуі де бір мектепте, бір сыныпта оқиды. Бүгін автобустың алдыңғы орындығына жайғасқан екеуі мектепке келе жатты. Алдыңғы есіктен қолындағы сөмкесін әзер көтеріп әжей кірді.
Аян орнынан тұрып, әжейге орын берді. Ал Арман болса көрмегенсіп, теріс қарап отыра берді.
Бір уақытта әжей, орнынан тұрып, түсуге ыңғайланды да, сөмкесінен екі алма алып, Аянға берді. Әжей Аянның әдептілігіне сүйсініп, алғысын білдірді.
- Ал балалар сендер не істер едіңдер?
- Арманның істеген ісі дұрыс па?
- Әдептілікке жата ма?

7. Көрініс: Ситуациялық жағдай

Әдептілік
Ы. Алтынсарин
Бір жұрттың үлкен оқымысты кісісі екінші бір елдің байымен сөйлесіп тұрғанда, қастарынан бір жарлы адам өтіп бара жатып, оқымыстыға келіп, басын иіп сәлем береді.
Оқымысты басын одан да төменірек иіп сәлемдеседі.
Қасындағы бай:
- Тақсыр, осынша біліміңіз бар ғалымсыз. Сөйте тұрып, жарлы адамға соншалық иіліп сәлемдесуіңіздің мәні қалай? - деп сұрайды.
Сонда ғалым тұрып:
-Ешбір ғылым - білім үйренбеген ол кісі әдептілік көрсеткенде, мен одан әдепсіз болып көрінсем, лайық па? - деген екен.

• Жарлы адам мен ғалымның кішіпейілділігі олардың қандай іс - әрекеті арқылы көрінеді?

8.Ойын «Кім тапқыр?»

Шарты: Әр топ өз атынан сөздер құрастырады(1минутта)

9. Әдептілік туралы мақалдар :

1.Әдептілік белгісі - иіліп сәлем бергені.
2.Әдепті бала - арлы бала, әдепсіз бала - сорлы бала.
3.Әдепсіз бала
Ауыздықтан атпен тең
Ақылды қария
Жазып қойған хатпен тең.
4.Әдептің не екенін
Әдепсіз адамды көргенде ұғарсың.
5.Аға әдепті болса,- іні әдепті
Апа әдепті болса, - сіңлі әдепті.

10. Ассоц. карта.
«Әдептілік» тобына. Не істеуге болмайды?
- үлкендердің алдынан кесіп өтуге болмайды;
- кішкене баланы жылатуға болмайды;
- құстарды атуға болмайды;
- сабақтан кешігуге болмайды;
- сыныпта айғайлауға, жүгіруге, шашуға, секіруге болмайды;
«Кішіпейілділер» тобына. Не істеу керек?
- үлкенді сыйлау керек;
- үлкендердің тілін алу керек;
- кішілерге қамқор болу керек;
- оқу құралдарын күтіп, таза ұстау керек;
- сабақты жақсы оқу керек;

«Ізеттілер» тобы: «Сыпайы сөздер»

«Инабаттылар» тобы: «Мектептегі әдептілік»
11. «Мен әдепті баламын» әні орындалады.

Хормен: - Біз Отанның балдырған ұланымыз,
Әдептілік, батылдық ұранымыз.
12. Қорытынды: - Балалар біз бүгін не туралы әңгімелестік?
Бүгінгі сабақтан қандай әсер алдыңдар?(Сезімдерін тақтаға жүрекше- стикерлер ілумен білдіреді)-Осымен бүгінгі ашық тәрбие сағатымыз аяқталды. Мен сендерді бүгінгі тәрбие сағатынан үйренген, білгендеріңді өмірде пайдаланып, әдепті, жақсы адам болады деп сенемін.