Разработка открытого урока Қазақтың ұлттық аспаптары

№109 жалпы орта мектеп

Технология пәні мұғалімі Хайдаршиқова Хилола

3-Г синф Ашық сабақ

«Қазақтың ұлттық аспаптары»

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: Оқушыларды қазақ ұлттық аспаптарымен таныстырып, музыкалық білімдерін арттыру.

2. Дамытушылық: ой-өрісін өсіру, ән салу , тыңдау қабілеттерін дамыту. Музикалык әуенді тыңдату күйдің әннен айырмашылығын түсіндірү .

3. Тәрбілік: Естетікалық дағдыларын арттыру. Балаларды әнге , биге, ұлттық аспаптарды ойнауға тәрбиелеу , кызығушылығын арттыру.

Әдісі: түсіндірк, көрсету, сұрақ-жауап, жұмбақ жасыру топқа бөлу .

Көрнекілігі: кітаптар, мұзыкалық аспаптар, куйсандық, электрондық кұралдар.

Жаңа сабақ:

Ұйымдастыру кезеңі: Балалар бүгін біз жаңа сабағымызда ұлттық аспаптарына саяхат жасаймыз. Одан алдын мына музикалық аспаптары арқылы топқа бөлініп алсақ.

1. Аядама: Домбыра аспабы аркылы ата-бабаларымыз ән шырқап, күй орындап, оны өзінің өмірлік серігі еткен. Халықтың бірде-бір мейрамы , той-томалағы домбырасыз өтпеген домбыра ишекті аспапқа жатады. Құрылыс жағынан домбыраның екі турі бар.

1. домалақ

2. сопақ . (екі турлі домбыраны көрсетіледі ).

1. Балалар қандай халық куйшілерін білесіндер?

(Құрманғазы, Тәттімбет, Дина Нұрпеисова , Сугір , Дәулеткерей, Ықылас , Қазанқап т.б

2. Осы куйшілердің қандай куйлерін білесіндер? ( балалар жауабы )

- Құрманғазының «Сарыарқа» , «Ақсақ құлан», куйі , Дәулеткерейдің «Жігер куйі» , Тәтімбеттің «Сарыжайлау» , куйі , Динаның «Бұлбыл» куйі, Ықыластың , «Ерден» куйі .

Құрманғазының «Сарыарқа» куйін тыңдату.

Балаларға сұрақ қою.

Балалар куй қуанышты ма әлде мұңды ма? (оқушылар жауабы)

• Домбыра туралы кім өлең оқиды?

Оқушы өлең оқиды.

• Екі ишекке бир тиекті қондыра,

Ойнаймыз біз қолымызды толтыра.

Білсең егер, айта қойшы балақай,

Бұл қай аспап?

Бұл кәдімгі - домбыра.

Ал енді, балалар . Домбыра құрылысына келейік (мойын, құлақ , ішек, шанақ, тиек , тұйме, бет қақпағы және үн шығаратын тесігі)

Екі ішектің бірін қатты,

Бікін сәл-сәл кем бұра.

Нағыз қазақ-қазақ емес.

Нағыз қазақ -домбыра деп ақын Қ. Мірзалиев жырлағандай, қазақты домбырасыз елестетү мүмкін емес.

2-аялдама: Жетіген:

Асықтары шашылады бетінен,

Түзетемін асықтарды шетінен

Білсең егер айта қойшы балақай

Бұл әріне - жетіген

3-аялдама: Қобыз

Жан дүниеңді тербетеді толқытып,

Бұл аспаптың естігенде саз үнін

Қорқыт бабам тіл бітірген қай аспап?

Бұл әрине, қасіетті қобызым.

Қобыз аспабы ағаштан ойылып жасалады. Қобыздың жаңа және ескі түрі бар. Ескі түрі ойық болып келеді. Қобыз шертү үшін оның ысқышы бар. Ол аттың қылынан жасалады.

4-аялдама Щаңқобыз

Кіп-кішкентай шаңқобыз,

Аспаптарға мән берген.

Шертіп қалсам тиегін,

Оркестрге сән берген.

Шаңқобыз -тілшікті аспап, темірден жасалған. Тістеп тістеп, темір тілшігін саусақпен қозғап дыбысын шығарады.

5-аялдама асатаяқ

Кездеседі саз аспап некен саяқ

Сыңғырлаған қоңырауы өзіне сай -ақ

Бақсылардың қолында журген талай

Қазағымның аспабы асатаяқ.

Асатаяк -сілкіп ойнайтын музыкалык аспап ,ол ағаштан жасалады , беті тегіс, өрнектелген сылдырмақтар ілінеді .

6-аялдама: Даңғыра:

Ұрасың , оны соғасың,

Жиналып мұнда қаласың ,

Естіледі жанғыра -

Дабыл қаққан даңғыра.

Данғыра ұрып ойнайтын аспап. Данғыраның дыбысы қоңыр, жуан. Көбіне оркестрде ойнайды

7- аялдама: Сазсырнай:

Әуені тамаша қандай!

Таңғалдырар бар жандай

Табиғаттың сырындай

Ғажайып аспап сазсырнай

Сазсырнай - үрлеп ойналатын аспап. Сазсырнай саз балшықтан жасалған . Кептіріледі және күйдіріледі. Дыбысы - желдің соғуы құмның зуылы естілгендей болады.

Мұғәлім: Балалар осы қазақтың ұлттық аспаптарымен орындалуындағы оркестрді тыңдасақ қайтеді.

Құрманғазының күйі «Сарыарқа». Орындайтын Қурманғазы атындағы оркестр.

Мұғалім: Балалар енді сендерге аспаптар жайлы жұмбақ жасырайын.

Жұмбақтар шешу

Бас , құлақ , мойны бар,

Үп- үлкен шанағы бар,

Ыстықпен ысқанда

Әндетіп шығар әні бар (қобыз)

Дауысы бар, жаны жоқ,

Шертсең күйі ,әні көп,

Құлағын- ақ бұра (домбыра)

Тілшікті аспап

Қобыздай асқақ,

Ерекше үні бар

Бұл қандай аспап (шаңқобыз)

Қортынды Балалар, музыка әлеміндегі қазақтың ұлттық аспаптрға саяхатымыз ұнадыма

(ия)

1.Күй аталарын атаңдаршы?

2.Қанша аспаппен таныстық?

3.Қандай күй тыңдадық?

4.Қай аңыз естеріңде қалды?

Үй тапсырмасы: аспаптардың турлерін қайталау және аңыздық мазмұнын айту.