Әдіс алмасу сабағы Құрманғазы өмірі мен шығармашылығы

Раздел Музыка
Класс 5 класс
Тип Другие методич. материалы
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Жамбыл Жабаев атындағы №15 Қарсақбай орта мектебі







Әдіс алмасу

сабағы

Тақырыбы:Құрманғазы Сағырбайұлы өмірі мен шығармашылығы

Өткізген:С.Н.Акдаулетова



2014 оқу жылы



Тақырыбы: Құрманғазы Сағырбайұлы өмірі мен шығармашылығы

«Домбырасыз сән қайда?» әні

Мақсаты:1.Білімділігі. Халық кегінің күйшісі-Құрманғазының өмірі мен

шығармашылығы

2.Дамытушылығы.Ән мен күйдің егіздігін түсіндіре отырып,оқушылардың

музыка тілін жүрекпен сезе білу қабілетін дамыту.

3.Тәрбиелілігі.Қазақы ән-күйлер арқылы оқушы бойына адамгершілік

имандылық қасиеттерін сіңіру.

Көрнекілігі:Оқулық,аудиотаспа,бейнетаспа,домбыра,газет-журнал

материалдары,суреттер,тест,сөзжұмбақ. А.Жұбанов «Құрманғазы»

Қолданылатын технология түрі:Интеграциялық кешенді оқыту

Пәнаралық байланыс:География,тарих,бейнелеу

Сабақтың түрі:Аралас сабақ

Сабақтың жүгізілу барысы


І.Ұйымдастыру кезеңі

(аудиотаспада «Ақсақ құлан» күйі орындалып тұрады)

-Сәлеметсіздер ме,балалар?!

-Сыныпта кім жоқ?

-Балалар,біз қандай шығарма тыңдадық?

-Ия,күй.Ендеше,біз үйге қандай тапсырма бердік?

ІІ.Үй тапсырмасы

«Қазақтың аспаптық музыкасы»

Оның ішінде «Дәстүрлі күйшілік өнері».Олай болса,үй тапсырмасын қайталап жіберейік.

а)Қабілеті төмен оқушыларға жұмыс.

ә)Жекеленген сұрақтар

-Аспаптық музыка дегеніміз не?

-Қазақ халқының музыкалық шығармаларын ата?

-Күй дегеніміз не?

-Мазмұнына қарай қандай түрлері бар?

-Орындалу әдісіне қарай қандай топқа бөлінеді?

-ХVІІІ ғасырда белгілі болған күйшілерді ата?

-Осы кісілердің дәстүрін жалғастырушы күйшілер кімдер?

-Аспаптық музыканың бүгінгі күнге жетуіне еңбек сіңірген домбырашыларды ата?

б)Тест,сурет-жұмбақ жұмыстарын тексеру.

Сонымен,үй тапсырмасын қорытындылап жіберейік.Ол үшін мына сөзжұмбақты шешіп жіберейік.

1.Бізге жеткен көне күйлердің авторы кім? ҚОРҚЫТ

2.Жошы хан жөніндегі аңыз күй? АҚСАҚ ҚҰЛАН

3.Табиғат құбылыстары суреттелетін күй? САРЫЖАЙЛАУ

4.Жеке адамға арналған күй? БАЙЖҰМА

5.Халық мерелеріне арналған күй? ТОЙБАСТАР

6. Адам сезімдерін суреттейтін күй? ҚУАНЫШ

7.Тарихи оқиғаларды суреттейтін күй? ЕЛ АЙЫРЫЛҒАН

9. «Аққу» мазмұнына қарай қандай күй? ЖАН-ЖАНУАРЛАР ТАҚЫРЫБЫ

10.Музыка аспаптарында орындалып,белгілі бір оқиғаны суреттейтін шығарма? АСПАПТЫҚ МУЗЫКА(күй)



Қ

о

р

қ

ы

т


А

қ

с

а

қ

қ

ұ

л

а

н




С

а

р

ы

ж

а

й

л

а

у


Б

а

й

ж

ұ

м

а




Т

о

й

б

а

с

т

а

р



Қ

у

а

н

ы

ш



Е

л

а

й

ы

р

ы

л

ғ

а

н




Ж

а

н

ж

а

н

у

а

р

л

а

р


А

ң

ы

з

е

р

т

е

г

і


А

с

п

а

п

т

ы

қ

м

у

з

ы

к

а


-Бағанда кімнің есімі жазылып тұр?

-Ендеше,бүгінгі сабақ тақырыбы Құрманғазы Сағырбайұылының шығармашылығына байланысты.

ІІІ.Жаңа тақырып

Сабақ алгоритмі

1.Құрманғазы Сағырбайұылының өмірі мен шығармашылығы...

2. «Сарыарқа» күйінің шығу тарихы....

3. «Сарыарқа» күйін күй тартыс,дэкко жанрында тыңдау...

4.Құрманғазы күйлерін орындаушылар кімдер,суретпен жұмыс....

5.Құрманғазы атындағы оркестр жайында әңгіме өрбіту....

6.Ш.Қажығалиев кім?

7. «Домбырасыз сән қайда әнін қайда?» әнін үйрену

8.И.Нүсіпбаев өмірі мен шығармашылығы ....

9.Домбыра қандай аспап?

10.Лад ойнау....

-Құрманғазы атамыз жайлы жазылған «Халық кегінің күйшісі»атты әңгімені біз қай сыныпта,қай оқулықтан оқыдық?

Ол әңгімеде бала Құрманғазының батыр Махамбетпен кездесуі суреттелген.Ал енді,Құрманғазы қай жерде туып-өскен?Картадан кім көрсетеді?

Құрманғазы Сағырбайұлы 1823 жылы Батыс Қазақстан Атырау облысының Теңіз ауданы Жиделі жерінде дүниеге келген.Әкесі Сағырбай-бүкіл өмірін байлардың малын бағумен өткізді.Анасы Алқа елге сыйлы,ол кісінің ағалары керемет домбырашы болған екен.Құрманғазы сол нағашыларының өнерін бойына дарытса керек.Құрманғазының күйшілік өнерін дамытуға үлес қосқан,тағы бір адамымыз ол Бөкей хандығына атағы жайылған күйші Ұзақ.Құрманғазы 18 жасқа толғанда осы кісімен бірге ел аралап,

күйшілік өнерін ұштай түседі.Көзді ашқаннан көргені жоқшылық,жасынан бай малын бағып,ақысын ала алмай кеткен Құрманғазы жүрегі ашу-ызаға толды.Әділетсіздікке төзе алмаған ол халық кегін домбыра үнімен алды.Құрманғазы қуғын-сүргінде жүріп көптеген күйлер шығарды.Атап айтсақ; «Кісен ашқан», «Сарыарқа», «Қызыл қайын», «Түрмеден қашқан», «Ақбай», «Перовский марш» секілді 50 ден астам күйлері бар.Музыка мәдениетінің символына айналған «Сарыарқа» күйіде Құрманғазы өмірінің бір шеті.Енді,осы күйді бейнетаспадан күй тартыс өнері түрінде тамашалайық.

-Күйді суреттеңдер...(сурет өнеріне бейім балалар сурет салады)

-Мазмұнына қарай күйді қандай түрге жатқыза аламыз?

-Қазір осы күйдің тарихын оқып жіберейік.(тарихын кітаптан оқыту)

Ал,осы күйді жеткізуші бізге бізге атақты домбырашы Охаб Қабиғожин.Жалпы Құрманғазы күйлерін бізге жеткізушілер;Ерғали Ещжанов,Меңдіғали Сүлейменов,Қали Жантілеуов,Лұқпан Мұхитов,Төлеген Құрманғазиев,Ғылман Хайрошев т.б.

Осы күйлерді оркестрге түсірген композитор,дирижер А.Жұбанов.Ол кісі 1934 жылы осы Құрманғазы атындағы оркестрді құрған.Алғаш құрамында 11 адамы бар ансамбль болса,кейін 80-90 өнерпазы бар үлкен оркестрге айналды.Алғашқы дирижері де Ахмет.Жұбанов болды.Кейіннен Шамғон Қажығалиев,Қанат Ахметов,Айтқали Жайымовтар болды.

«Сарыарқа» күйін дэкко жанрында тыңдайық.Ең алғаш дэкко жанрын біздің елге алып келген,Жасарал Еңсепов.

Д-домбыра

Э-эстрада

К-күй

К-компьютер

О-орындаушы

Енді,осындай өнерпаздарымызға арнап И.Нүсіпбаев өзінің «Домбырасыз сән қайда»әнін жазған екен.Сол әнді үйренейік.

-Әнде қандай өнер адамдарының есімі аталады?

-Әнде қай аспап суреттеліп айтылған?

-Ән арқылы автор не айтқысы келді деп ойлайсыңда?

-Әннің көңіл күйі,екпіні қандай?

Әнді хормен орындау

Сабақты бекіту.

1.Халық кегін домбыра үнімен алған,әділетсіздікке қарсы күрескен күйші кім?

2.құрманғазыны күйшілік өнерге баулыған кім?

3. «Сарыарқа» күйінің тарихын баянда...

4.Ең алғаш қазақ жерінде оркестр құрған кім?

5.Құрманғазы атындағы оркестрге дирижерлік қызмет еткен кімдер?

6.Дэкко жанры қандай жанр,оны алып келген кім?

7.Әнге түсініктеме беріп өт....

Оқушыларды бағалау

Үйге тапсырма! Әнді жаттау

Құрманғазы жайында оқып келу.



© 2010-2022