Конспект занятия по музыке Қазақ вальсі

Ақтөбе облысы

Шалқар ауданы

№6 орта мектебі

Музыка пәнінің мұғалімі Сағира Қоңыратбаева Қуандыққызы

Сабақтың тақырыбы: Қазақ вальсі.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік: «Қазақ вальсі» әнімен танысу.

Дамытушылығы: Оқушылардың өнерге деген қызығушылығын

арттыру, қиялын дамыту.Домбырада ән-күй

ойнаудағы шеберліктерін шыңдау.

Тәрбиелігі: Музыка саласында жан-жақты болуға тәрбиелеу.

Көрнекілігі: Интерактивті тақтада жасалған слайдтар,

домбыра, үнтаспа

Сабақтың типі: Аралас сабақ.

Сабақтың түрі: Дәстүрлі сабақ

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, домбыра ойнау.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

ІV. Сергіту сәті.Ән тыңдайық!

V. Жаңа сабақты пысықтау.Сиқырлы ұяшық

VI. Домбыра үйрену.

VII. Қорытындылау.

VIII. Үйге тапсырма беру

ІХ. Бағалау

І. Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу, назарларын сабаққа аудару.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау.

• «Өнердегі жанр» деген ұғымды қалай түсінесің?

• Күй өнеріндегі жанрларды ата?

• «Толғау» жанрындағы күйлер нені баяндайды?

• «Толғау» жанрындағы суретшілер мен композиторлар нені толғайды?

• ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру.

«Вальс» деген сөзді естігенде көз алдыңа екі адамның айнала жүріп билегені елестей кетеді. Вальс біздің өмірімізбен етене араласып кетті: мектеп бітіруші түлектердің «Қоштасу вальсі», жас жұбайлардың алғашқы «Махаббат вальсі», «Бал» аталатын арнайы ресми жиын-мерекелердегі вальс, саябақ, алаң немесе әр түрлі сахналардан вальс билерін жиі көріп тамашалауға болады.

1940 жылы Сәбит Мұқановтың «Екі мереке» атты радио қойылымына композитор Латиф Хамиди арнайы «Қазақ вальсі» атты әнін жазады. Күләш Байсейітова жас композитордың жаңа туындысын қолдап, вокальдық шығарманың алғашқы орындаушысы болады. Жанға жағымды, жарқын да көңілді әуенді естіген радио тыңдаушылар бірден-ақ әнге деген сүйіспеншілігін жасыра алмады. Осыдан бастап «Қазақ вальсі» махаббат пен шаттықтың ән ұранындай болып кетеді. «Қазақ вальсі» әні түрлі концерттерде жеке дара орындалатын шығарма ретінде кеңінен танымал болады. Ендеше бұл әннің тарихы жайлы әңгімеге құлақ түрейік!

«Вальс»- қазақ жерін Еуропа мәдениетінен енген би жанры. Қазақстанда би өнері енді-енді етек жайып келе жатқан кез болатын. 1934 жылы Шара Жиенқұлова «Келіншек» атты алғашқы қазақ биін сахнаға алып шығады. Сахнаға шыққан әрбір қазақ биін халық аса қызығушылықпен қарап, асыға күтетін. Халық үшін қазақ билері үлкен жаңалық болатын. Орындаушы би қимылына сәйкес ән мен күйлерді іріктеп алып, бидің көңіл-күйі мен мазмұнын белгілеп, сонан соң оған лайық киім үлгісін жасап, сахналық қойылымға дайындалатын болған.

Л.Хамидидің жеңіл де ойнақы «Қазақ вальсі» әні өзінен-өзі би қойылымына сұранып тұрғандай еді. Ал, Шара Жиенқұлова болса бұл әнге жаңа би қойылымын жасауға үлкен ықыласпен кіріседі. Ол әуелі Вена вальсінің қимылдарын үйренеді. Өйткені вальс биі өз бастауын австрияның «лендлер» және чехтың «матеник» атты халық билерінен алады. Дегенмен еуропаның вальс билерін екі адамның жұптасуы арқылы билейтін болған. Ал, Шара Жиенқұлова болса вальстің жеке дара билейтін үлгісін ойлап табады. Сөйтіп, алғаш рет қазақ вальсі де пайда болған екен.

Шараның бұл биі халықтың ыстық ықыласына бөленіп, айдында қалқып жүзген аққудай әсер қалдырған еді. Белгілі қыл қалам шебері Гүлфайрус Ысмайылова Шараның өнеріне тәнті болып, оған арнап «Қазақ вальсі» деген суретін арнайды. Күннің сәулесімен шағылысқан, алтын түспен көмкерген суреттер Шара мың бұрала билейді. Суретші бір сәтке биді тоқтатқандай. Бірақ, бишінің қолы, үстіндегі жарасамды көйлегі би қимылын жалғастырып жатқандай әсер қалдырады. Сөйтіп, Л.Хамидидің әні «Қазақ вальсіне» айналып, ал сурет өнерінде ғажайып қайталанбас жаңа туынды дүниеге келген екен.

ІV. Сергіту сәті. Ән тыңдайық!

Күләш Байсейітованың орындауында Латиф Хамидидің «Қазақ вальсі» әнін тыңдап көрелік!

V. Жаңа сабақты пысықтау.Сиқырлы ұяшық.

• «Қазақ вальсі» әнінің авторлары кімдер?

( Латиф Хамиди , Күләш Байсейітова )

• Латиф Хамиди Ахмет Жұбановпен бірге қандай опера жазды?

("Абай" операсы )

• Алғашқы қазақ вальсін кім жасады?

( Шара Жиенқұлова )

• «Қазақ вальсі» суретінің авторын ата?

( Гүлфайрус Ысмайылова )

• Шара биші және ...

( Қазақстанның халық әртісі )

• Шара Жиенқұлова сахнаға ең алғаш қай жылы қандай биімен шықты?

( 1934 жылы "Келіншек" атты қазақ биімен сахнаға шықты)

VI. Домбыра үйрену.

Халық күйі «Нарағаш»

VII. Қорытындылау.

VIII. Үйге тапсырма беру

«Қазақ вальсі» тақырыбын оқып келу. Домбырадан үйренген буындарды қайталау.

ІХ. Бағалау