Сценарий празднования дня победы для детских садов на якутском языке

Тэрилтэлэринэн Кыайыы 65 сылыгар, Учуутал сылыгар аналлаах фестиваль - конкурс

«Мичил» уһуйаанын кэнсиэрин сценарийа.

Үтүө киэһэнэн күндү Күппүт олохтоохторо! Бүгүңңү дьоро киэһэбит Улуу Кыйыы 65 сылыгар, Учуутал сылыгар уонна оскуола иннинээђи ођону иитии - үөрэтии кыһата Саха сиригэр тэриллибитэ 90 сылыгар анарар.

А5а дойду сэриитин ветеранын, убаастабыллаах Давид Никитиһы уонна тыыл, улэ ветераннарын, ођону иитии - үөрэтии кыһатыгар үлэлии сылдьар бар дьоммутун бу үөрүүлээх . Ба5арабыт эьиэхэ кытаанах доруобуйаны, дьоллоох, эйэлээх уьун оло5у!

Эђэрдэ тылын тиэрдэр «Мичил» уһуйааммыт заведующайа Моисеева Наталья Ивановна.

Сыанађа сайыңңылыы сайылык обраһа: сэргэђэ ат баайыллан, хатың мастар саламалаах тураллар. Сайыңңы фон музыка тыаһыыр: чыычаах ырыата, кэђэ куолаһа, хомус тыаһа иһиллэр. Сыанађа сайылык дьахталлара киирэн кэлэллэр: ким ыађастаах, ким тууйастаах, ким чаппараахтаах киирэн атах тэпсэн олорон кэпсэтэллэр, сэһэргэһэллэр. (чуумпу, дьоллоох олођу көрдөрөллөр)

Хоһоон: Сэмээр сиккиэр тыалынан

Сэбирдэђи хасматар,

Сырыал күнүн уотунан

Сырылата куйааран, -

Илгэ сайын кэллэ.

Кыынньа көөймүт арыылаах

Кымыһынан дьалкыйан,

Көрдөөх-нардаах оонньуулаах

Күндү кэммит барахсан, -

Кэрэ сайын кэллэ.

Сылыбырас самыырын

Сыыйда уулаах былыта,

Аста дьарђаа кустугун

Алаарыйар халлааңңа, -

Үтүө сайын үүннэ.

Солко нуолур от ситэн

Суугуннура долгуйда,

Бурдук арыы саһаран,

Будьуруйан тађыста, -

Быйаң сайын буолла. (Д. Васильев)

Эмискэ сэрии тыаһа (автомат, саа, танка, самолет) иһиллэр. Бары куттанан аймана түһэллэр, онтон биллэрии иһиллэр. Ону истэн айманаллар, ытаһаллар - соңоһоллор.

Бу бириэмэђэ тыллар:

Вставай, страна огромная,

Вставай на смертный бой,

С фашистской силой темною

С проклятою ордой!

Сыанађа эмээхсин (Дарья Кондратьевна) көмүлүөк оһођун иннигэр тиийэн олорор. Уола (Сергей Николаевич) киирэн кэлэр:

- Ийээ, мин баран эрэбин.

- Тоойуом, кэл, аттыбар олоро түс эрэ.

ТӨРӨППYТ АЛГЫһА.

Ођобут бэлиэ киhи:

Уңуохтаах көнөтө,

Былчыңнаах кытаанађа,

Сырыылаах сыыдама,

Өргөстөөх харахтаах,

Өрүөл көтөрбүт!

Дьэ, кытаат -

Санаммыт санаађын мөлтөтүмэ,

Туппут илиигин ыhыктыма,

Yктэммит сүhүөххүн хамсатыма

Туохтан да толлума!

Түүңңү түүлбүт үчүгэй,

Күнүскү биппит дьоhун.

Эйиэхэ, көмүс күөрэгэйбитигэр

Алгыс тылы биэрэбит:

«Алгыс баhа сыалаах»

Бу баран сылдьарың

Усталаах - туоратыгар

Уоттаах буулдьа таппатын,

Уhуктаах тимир хоппотун,

Сыттаах дьаат сыстыбатын!

Иңсэлээх илиэhэй,

Хаанымсах өстөөх

Сидьиң сэриитин ураты

Харса суохтук

Хардыылаан киирэңңин:

Аан өттүттэн алдьат,

Түгэх өттүттэн дьөлөрөт,

Yрүт өттүттэн үрэй!

Алгыс кэннэ бараһаайдаһаллар, аргыый тахсан бараллар.

Пароход тыаһа иһиллэр. Сыанађа үс маңан былааттаах кыргыттар (Клавдия, Сардана, Шура) тахсаллар. Кыргыттар Алдан өрүс кытыытыгар киирэн эрэр курдук көстөллөр. Далбаатыы тураллар.

Ведущий:

Память о павших свята.

Был ясный день июльский,

Сияло солнце высоко,

Трава, слегка качаясь, зеленела,

Пестрели яркие цветы.

И юным сенокосчицам «Коммунны»,

Смешливым маленьким девчушкам

Было радостно начать

Привычным ставшим труд на Тёлбе.

Бригадир их дядя Петр Винокуров

Прискакал из села родного Кюпцев.

Молчаливый, грустный вид его

Встревожил маленьких девчонок.

Сказал он тихо: «Сегодня провезут их мимо, ждите,

Ваших старших братьев и любимых

На барже-пароходе везут их из улуса».

Стало тихо…

Березки вековые закачались

Цветы поникли, потемнело солнце,

Подкрались и закрыли тучи небо.

Девчонки, взрослые работники покоса

Все пошли на берег

И шаг их был унылый.

Пришли и ждут. Стояли долго.

Шелестели волны,

Тревожно перекликались чайки.

Все ждали пароход.

Вот он идет, везет свой груз тяжелый.

Живой товар, чтоб бросить в жерло

Прожорливой войны.

Заплакали девчонки.

-Варя вон они, ты видишь?

-Вижу, Анка.

Все увидели своих родных.

С баржи им замахали,

То был их взмах прощальный

Родным местам, сестренкам милым

-Прощайте все, пишите письма.

-Ждите нас!

-Живите хорошо!

-Растите быстро, помогайте мамам!

Неслось с баржи, их отгоняли

Накренился пароход уж сильно.

А девочки-малышки все им махали,

Белые платочки с головы сорвав,

От слез уж вспухли лица

Сердца их разрывались,

Предчувствуя ужасную беду,

Разлуку верную и боль утраты.

Померкло солнце. Горе было сильно.

Все молча плакали.

Уехали все лучшие сыны

Колхозов «Путь коммуны» и «Чапаев»

С «Большевика» уехали немало.

Самых умных, добрых и красивых

Сильных духом, верных сердцем

Война здесь выбирала

Цвет земли родной,

Гордость стариков седых,

Надежду, радость матерей,

Мужей любимых, молодых.

А многие уехали не узнав

Земную радость,

Лишь только жизнь начав,

Так все печально это.

Прошли года,

Выросли, состарились сестренки

Варя Апросимова и Жиркова Анка.

Но не стерли прожитые года

Тот день печальный и прощальный.

Тяжкий труд в колхозах.

Сквозь радость жизни

Пронесли они святую память

О братьях, что погибли

Для жизни светлой родным и близким.

Чтобы цвели в аласах,

Сияло солнце над землей родной

Святая память.

Пятьдесят прошло с той войны ужасной.

Но живы в памяти родной все

Кто не пришел домой.

Мы чтим их всех.

Не плачьте, сестры.

Ведь как не тяжела утрата

Она свята.

Вот как бы сохранить ее

На все века?

Чтоб дольше помнили их дети наши.

Внуки, правнуки и все

Кто будет дальше жить,

Когда уйдем с земли мы все.

Не надо нам войны!

Чечни не надо!

Нелепо все и страшно это.

Ведь места на земле всем хватит.

Зачем девятнадцатилетних забирать?

Как тогда когда-то?

Зачем им умирать, за что?

Остановитесь, люди!

Нет войны-не надо!

Ведущий: Жди меня, и я вернусь,

Только очень жди.

Жди, когда наводят грусть

Желтые дожди;

Жди, когда снега метут,

Жди, когда жара. Жди,

когда других не ждут,

Позабыв вчера.

Жди, когда из дальних мест

Писем не придет,

Жди, когда уж надоест

Всем, кто вместе ждет.

Жди меня, и я вернусь.

Не жалей добра

Всем, кто знает наизусть,

Что забыть пора.

Пусть поверят сын и мать

В то; что нет меня.

Пусть друзья устанут ждать,

Сядут у огня,

Выпьют горькое вино

На помин души...

Жди - и с ними заодно

Выпить не спеши...

Эмискэ сэрии тыаһа иһиллэр. Сыанађа 1 киһи (Сергей Николаевич) киирэн иһэн ытыллан охтон түһэр. Санитарка (Светлана Ивановна) киирэр, бастакы көмө оңорор (биинтэлиир, соһон, өйөөн сыанаттан таһаарар).

Ырыа «Капитан Гастелло»: Клавдия Михайловна ыллыыр.

Чурапчы алдьархайдаах көһүүлэрэ.

Партия обкомун бюротун 1942 сыл атырдьах ыйын 11 кʏнʏнээ5и ыйаа5ынан - Чурапчы колхозтарын аҥарыттан ордуга Кэбээйи, Эдьигээн, Булуҥ устун балыкка диэн ааттаан кɵhɵрʏʏгэ утаарыллыбытара.

Уоттаах сэрии кэмигэр,

Улуу кураан кэлбитигэр,

Кʏhʏн эмиэ баччаларга,

Кыhын кэлэн эрдэ5инэ

«Кɵhʏʏ» диэн суостаах дьаhал

Алаас ыалларын аймаабыта.

Кыhын этиҥ эппитинии,

Халлаан сууллан тʏспʏтʏнʏʏ,

Иккис сэрии буолбутунуу

Алаас чуумпу ыалыгар

Бу соhумар дьаhал этэ,

Бу иэдээн илдьитэ этэ.

Василий Петров - Айыл «Кɵhʏʏ» диэн поэматыттан быhа тардыы.

Булуңңа кɵhɵн тиийиилэригэр муус аннынан ɵрʏскэ илимниир биригээдэлэри тэрийбиттэрэ. Тʏʏннэри - кʏнʏстэри сынньаммакка фроҥҥа диэн балыктыыллара.

Аччыктааhын, аhа - таҥаhа суох буолуу 1942 сыл алтынньы ыйыттан 1944 сылга диэри буолбута. Кɵhʏʏ ыарахан усулуобуйатын тулуйбакка, дойдуларыгар тиийбэккэ 280-ча Чурапчы дьонун кɵмʏс уҥуохтара Булуҥ оройуонугар ʏйэ - саас тухары хаалбыттара.

Ветеран Хобороос хоһооно аађыллар. Ол бириэмэђэ сыанађа Чурапчылар көһүүлэрин көрдөрүү.

ВЕТЕРАН ХОБОРООС.

(Тыыл ветерана, 8 о5о ийэтэ Барашкова Февронья Петровна

80 сааhын туолар юбилейыгар анаан).

Кырыктаах кыргыhыы ʏгэннээн барара,

«Бары кʏʏhʏ барытын - фроҥҥа!» - дэнэрэ,

Кʏннэри - тʏʏннэри ʏлэлээн тахсара,

Эдэркээн оло5ун Кыайыыга аныыра.

Урукку ыанньыксыт быар куустан олорбот:

Сайынын - от оттуур, ферма5а ʏлэлиир;

Кыhынын - сʏɵhʏтун аhатар - уулатар,

Кɵлɵнɵн от тиэнэр, ньирэйин бʏɵбэйдиир.

Лэппиэскэ оҥорор бурдугун тардынар,

Уу баhан киллэрэн дьоннорун аhатар,

Yс ыйдаах о5отун эмиийдиир, биэбэйдиир,

Дьоннорун таҥаhын иистэнэн хааччыйар.

Сут - кураан сылларга былдьата сыспыта -

Аччыктаан - харгуйан иэ5эҥнэс буолбута,

Yрдʏкʏ «тойоттор» «Кɵhʏʏгэ» ыытаннар

Хаатыр5а ʏлэтин эрэйин билбитэ.

«Хайыһар» музыката тыаһыыр. Сыанађа ырыа толорооччулар тахсаллар. Ырыа бүппүтүн кэннэ Ильмень күөл туһунан текст аађыллар.

Номоххо киирбит кырдьађас Новгород куорат аннынаађы Ильмень күөлгэ немец фашистарын утары кырыктаах кыргыhыы 1943 сыллаахха олунньу 23 күнүгэр сађаламмыта. Байыаннай историктар суруйууларыгар «Старай Русса оройуона» диэн бэлиэтэммит бу сиргэ 188-с стрелковай девизия Сибиир дьиппиэн уолаттарыттан сүүмэрдэммит 19-с, 20-с, 21-с туспа хайыhар биригээдэлэрэ сэриилэспиттэрэ. Кинилэр састааптарыгар лөкөй тайађы хайыhарынан эккирэтэн ситэр, тииңи харахха түhэрэр, хапсађайга, мас тардыhыытыгар, атах оонньууларыгар ыhыах мүhэлэрин толору хомуйар саха толуу уолаттара элбэхтэрэ. Аңардас 19-с биригээдэђэ саха 393 саллаата баара биллэр.

Иһэллэр мин дойдум уолаттара,

Иһэр уон тохсус биригээдэ.

Саллаат тохтообот тыынын куоттара

Тыйыс күн - дьыл тирээтэ.

Инники, инники кимэн иһиң

Эстибэт эрчим күүһүнэн.

Саха уола Сахам сирин иһин

Иилмэн «хотун» мууһунан.

Тимир бытарыйар, тоң муус тостор,

Этиңнэр күөлгэ хаамаллар.

Саллаат турар, саллаат эмиэ охтор

Күөлбүт хаанынан тааңнанар.

Бу барахсаттар барыларын кэриэтэ Ильмень күөл халың мууhун анныгар үйэ-саас тухары хааллахтара.

Ведущий: Женщины-солдатки: матери, сестры, жены, любимые... Сколько лишений и трудов выпало на их долю в эти страшные годы войны. Ждать с войны сына, брата, мужа... Но при этом растить детей, выращивать хлеб, стоять до изнеможения у станка. А многие воевали рядом с мужчинами.

Ыытааччы:

4 дьыл кэмэ: Саас - бурдук ыһаллар, хортуоска олордоллор.

(Наталья Владимировна, Светлана Ивановна киирэллэр)

1941 сыллаахха

Биhиги дьоннорбут

Сэриигэ бараллар.

Ийэлэр кэргэттэр

Атаара киирэллэр

Алдаммыт биэрэгэр

Далбаатыы хаалаллар.

Кинилэр хааланнар

Yлэ - күүс буолаллар

Бурдугу үүннэрэн

Фроңңа ыыталлар.

Сайын - от охсоллор, хомуйаллар. (Клавдия Михайловна, Ульяна Афанасьевн)

Оту да оттууллар,

Сүөhү да көрөллөр.

Куобађы бултааннар

Түүннэри кинилэр

Yтүлүк тигэннэр

Фроңңа ыыталлар.

Ол куобах үтүлүк

Саллаакка санаппыт

Кини ыраах дойдутун,

Төрөөбүт алааhын,

Ийэтин илиитин,

Тапталлаах кэргэнин,

Дьиэђэ баар ођотун.

Күһүн - бурдук быһыыта, хомуйуута. (Дарья Кондратьевна, Наталья Ивановна)

Дьоннорун санааннар

Ол кэннэ саллааттар

Кыhыйан - абаран

Кыргыhа бараллар.

Ол кэннэ кинилэр

Геройдуу охтоллор,

Yйэлэргэ кинилэр

Эдэрдэр буолаллар.

Кыһын - масс мастааһын, муус киллэрии. (Мария Иннокентьевна, Александра Ивановна)

Геройдар дьонноро

Дьиэђэ баар кэргэттэр,

Кыракый ођолор

Тулаайах хааланнар

Ытаhар буоллулар.

Ыарахан этилэр

Ол сэрии сыллара!

Ведущий: Встал солдат, но

Не шагнуть солдату...

Мать-старушка в деревенской хате

Долго будет слезы лить,

В тяжком горе рвать виски седые,

Ждать и за околицу ходить...

Мертвые остались молодыми,

Сколько б мы ни продолжали жить.

Ырыа «Мин биллэрэбин»: Лилия Иванова ыллыыр.

Ырыа бириэмэтигэр дьахталлар киирэллэр, сурук кэтэһэ олороллоро көстөр. Сыанађа сурук тарђатааччы киирэр. Суруктарын тарђатар. Сурук туппатах дьон ытаһаллар - соңоһоллор.

1. Ыңырыллан барбыта саха уола,

Алаһа дьиэтиттэн тэйбитэ.

Кинини атаара хаалбыта сайыңңы кустук,

Күһүңңү тыал, кыһыңңы чысхааннаах тымныылар.

Онтон ыла утуйбат ийэтэ,

Күнүстэри, түүннэри ытыыра.

Сурук суох, сурах иһиллибэт,

Сођотох ођотун ийэтэ көһүтэр.

Хос ырыата:

Мин биллэрэбин Аан дойдуга

Сахам сирэ сэриини бађарбат.

Мин бађарабын Орто дойдуга

Уһун үйэлээх, дьоллоох олођу.

2. Ол уоттаах кыргыһыы кэмигэр

Кини дођотторун сүтэрбитэ.

Санаан ылбыта сахатын сирин,

Ийэлээх ађатын, чугас дьоннорун.

Ким буруйугар ођунна,

Эдэркээн сааһыгар саха уола.

Орто дойду олођун билбэккэ

Ийэлээх ађатыттан букатын бардађа.

Биллэрии иһиллэр: Кыайыы буолла!

Ведущий: И все-таки долгожданный день пришел. 9 мая 1945 года - День Победы, день всенародного ликования, радости, но радости со слезами на глазах: 20 миллионов жизней стоила нам эта победа.

Весь под ногами шар земной.

Живу. Дышу. Пою.

Но в памяти всегда со мной

Погибшие в бою.

Пусть всех имен не назову,

Нет кровнее родни.

Не потому ли я живу.

Что умерли они!

Бугун Кыайыы кунэ,

Бугун дьоллоохтор куннэрэ,

Болуоссаттар уулуссалар туоллулар,

Бочуоттаах саллаат дьоннорунан,

Уордьаннарынан умайа кыыстылар,

Оонньоотулар мээтээллэр тыастарынан.

: Бугун биhиги кэриэстиибит сэрии толоонугар охтубуттары. Бугун биhиги чиэстиибит эйигин, сугуруйэбит эйиэхэ сэрии, улэ ветераннара!

Ыыт: Улуу болуоссат туоhугэр умайар,

Умуллан уостубат ча5ыл уот,

Ураа хаhытыы охтубут байыастар,

Уйэлээх тыыннара ча5ыл уот.

Убаастабыллаах биир дойдулаахтарбыт, сэрииттэн тоннубэтэх буойуттар кэриэстэригэр биир мунуутэ суhуохпутугэр туран сугуруйуо5ун

Манан э5эрдэ кэнсиэрбит тумуктэнэр. Оссо тогул эhигини Кыайыы кунунэн э5эрдэлиибит! Кунду ветераннарбытыгар, бар дьоммутугар ыраас куннээх халлааны, дьиэ кэргэннитигэр эйэни, о5о-сиэн тапталын, чэгиэн-чэбдик доруобуйаны ба5аран туран суhуохтээх бэйэбит сугуруйэн, хоолдьуктаах бэйэбит хонкуйан, бар5а махтал тылларынан уруйдуубут-айхаллыыбыт!

Эhиэхэ сиргэ диэри сугуруйэбит, ба5арабыт эhиэхэ сэргэх ойу-санааны, этэннэ буолууну итиэннэ уhун уйэлэниини! Или-эйэни, улахан дьолу-соргуну!

Ыыт: Бар5а махтал тылларынан уруйдуубут-айхаллыыбыт! Оссо тогул эhигини Кыайыы кунунэн э5эрдэлиибит!